Model współpracy ośrodka pomocy społecznej, powiatowego

Raport na temat wyników testowania Modelu Współpracy powiatowego urzędu pracy, ośrodka
Model współpracy ośrodka pomocy społecznej,
powiatowego urzędu pracy i organizacji pozarządowej
w celu realizacji usługi integracji społeczno-zawodowej
przetestowany w szesnastu społecznościach lokalnych
Październik 2013
Projekt „Modelowy system na rzecz integracji społecznej” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
1
1. Cele wdrażania Modelu
1.1. Cele bezpośrednie:
 stworzenie mechanizmu współpracy w realizacji usługi integracji społecznozawodowej
pomiędzy
Powiatowym
Urzędem
Pracy,
Ośrodkiem
Pomocy
Społecznej, organizacją pozarządową w społecznościach lokalnych,
 aktywizowanie osób wykluczonych społecznie lub zagrożonych marginalizacją
społeczną.
1.2. Cele pośrednie:
 rozwój współpracy instytucji i organizacji działających w społeczności lokalnej Model służy jako podstawa do poszerzenia współpracy, zarówno w wymiarze
podmiotowym,
np.
o
inne
organizacje,
instytucje
publiczne
czy
też
przedsiębiorców, jak i przedmiotowym, np. o inne usługi czy też działania
realizowane wspólnie przez partnerów,
 standaryzacja
usług
w
sferze
integracji
społecznej
-
Model
umożliwia
wypracowanie wspólnych standardów usług integracji społeczno-zawodowej
świadczonych lokalnie,
 poprawa świadczenia usług w sferze integracji społecznej - wdrażanie Modelu
służy również wzmocnieniu potencjału partnerów, dzięki wymianie wiedzy,
doświadczeń i umiejętności, które mogą być wykorzystywane nie tylko we
wspólnych działaniach partnerskich, ale także w działaniach realizowanych
indywidualnie przez każdego z partnerów. Dotyczy to w szczególności organizacji
pozarządowych działających lokalnie, dla których współpraca partnerska może
stać się istotnym wzmocnieniem instytucjonalnym.
1.3. Cele długofalowe:
 rozwój i upowszechnianie współpracy instytucji rynku pracy, pomocy społecznej i
organizacji pozarządowych w sferze usług integracji społeczno-zawodowej,
 zapewnienie osobom zagrożonym społecznym wykluczeniem i wykluczonym
społecznie
skutecznych,
łatwo
dostępnych,
efektywnych,
użytecznych
i
kompleksowych i wysokiej jakości usług integracji społeczno-zawodowej.
2
2. Na czym polega Model
2.1.
Model polega na wdrażaniu w społeczności lokalnej mechanizmu współpracy
Ośrodka Pomocy Społecznej (OPS), Powiatowego Urzędu Pracy(PUP) i organizacji
pozarządowej (NGO). Celem i podstawą współpracy jest wspólne realizowanie
usług służących aktywizacji i integracji społecznej i zawodowej wybranych
wspólnie
osób
wykluczonych
społecznie
lub
zagrożonych
społeczną
marginalizacją.
2.2.
Współpraca ma postać Partnerstwa, które nie jest nową instytucją, ale ma
charakter sformalizowany, oparty o umowę o współpracy zawartą przez
wszystkich partnerów.
2.3.
Współpraca opiera się na wykorzystaniu w świadczeniu usług istniejącego
potencjału i możliwości działania partnerów. Są one w sposób zaplanowany i
skoordynowany wykorzystane do wspólnych działań na rzecz beneficjentów.
3. Uzasadnienie tworzenia i wdrażania Modelu
3.1. W Polsce nie istnieje system współpracy pomiędzy publicznymi instytucjami pomocy
społecznej, rynku pracy i organizacjami pozarządowymi działającymi w sferze
integracji społeczno-zawodowej. Współpraca pomiędzy tymi podmiotami jest
podejmowana, ale ma charakter akcyjny, wybiórczy i w dużej mierze uznaniowy.
Brak systemowych rozwiązań powoduje, że działania podejmowane przez te trzy
rodzaje podmiotów nie są skoordynowane, nie uzupełniają się, za to często się
powielają. To z kolei powoduje, że środki finansowe, zasoby ludzkie i instytucjonalne
tych podmiotów nie są efektywnie wykorzystywane, a świadczone przez nie usługi
nie są skuteczne i użyteczne z punktu widzenia ich odbiorców czyli osób
wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym.
3.2. Model został przetestowany w praktyce działania szesnastu Partnerstw, w których
uczestniczyło łącznie pięćdziesięciu partnerów. Partnerstwa utworzone zostały w
czternastu województwach i zgodnie z przyjętymi założeniami świadczyły usługę
integracji społeczno-zawodowej dla wybranych przez siebie grup beneficjentów.
Doświadczenia z fazy testowania Modelu pokazały jednoznacznie, że
współpraca pomiędzy Powiatowym Urzędem Pracy, Ośrodkiem Pomocy
Społecznej
i
organizacją
pozarządową
zgodnie
z
prezentowanym
Modelem jest możliwa i przynosi korzyści przede wszystkim dla
beneficjentów wspólnych działań, jak i realizujących je partnerów.
3.3. Testowanie Modelu udowodniło w praktyce, że współpraca Powiatowego Urzędu
Pracy, Ośrodka Pomocy Społecznej i organizacji pozarządowej na poziomie gminy
tworzy nową jakość świadczenia usług i bardziej efektywnego wykorzystania
środków i potencjału, którym dysponują oddzielnie te podmioty poprzez:
3

koordynację podejmowanych działań,

zapewnienie ich ciągłości i kompleksowości z punktu widzenia odbiorców,
ułatwienie korzystania przez nich z usług,

racjonalne wykorzystanie dostępnych zasobów oraz skuteczne wykorzystywanie
zewnętrznych źródeł finansowania,

poprawę jakości świadczonych usług,

zwiększenie ich skuteczności,

a także zwiększenie użyteczności świadczonych usług.
3.4. Dzięki temu zarówno odbiorcy działań partnerów, jak i sami partnerzy odnoszą
korzyści, niejednokrotnie niemożliwe do osiągnięcia przy braku współpracy.
Najważniejsze korzyści dla beneficjentów usługi świadczonej w ramach Modelu to:

lepsze rozpoznanie potrzeb beneficjenta w wyniku wspólnie prowadzonej przez
partnerów wszechstronnej diagnozy potrzeb,

w konsekwencji lepsze dopasowanie oferty wsparcia do potrzeb beneficjenta,

poszerzenie i zintegrowanie form wsparcia,

komplementarność
wsparcia
i
koordynacja
działań
skierowanych
do
beneficjentów,

oszczędność czasu i wysiłków ze strony beneficjenta w wyniku „wspólnego
okienka” do kontaktów z trzema podmiotami oferującymi wsparcie,

możliwość włączenia się beneficjenta w kształtowanie oferty aktywizacji.
Dla partnerów podstawowe korzyści ze współpracy to:

optymalizacja wykorzystania zasobów, przede wszystkim ludzkich, dzięki
wspólnej realizacji działań,

optymalizacja i bardziej efektywne wykorzystanie instrumentów wsparcia,
którym dysponują partnerzy,

poprawa skuteczności działań,

poznanie się partnerów w wymiarze instytucjonalnym,

wzmocnienie potencjału instytucjonalnego partnerów.
Wdrażanie Modelu przynosi również korzyści dla całej społeczności lokalnej:

lepsze rozpoznanie problemów społecznych.

skuteczniejsze ich rozwiązywanie,
4

wzrost zaufania do instytucji i organizacji pracujących w partnerstwie,

upowszechnianie idei współpracy lokalnej i partnerskiego rozwiązywania
problemów, co może motywować mieszkańców do nawiązywania współpracy w
innych dziedzinach.
3.5. Biorąc pod uwagę brak powszechnej wiedzy i doświadczeń we współpracy
trójstronnej (PUP – OPS - NGO), a także istniejące ograniczenia prawnoinstytucjonalne, Model zakłada współpracę w zakresie jednej usługi w sferze
integracji społeczno-zawodowej skierowanej do wybranej, niewielkiej grupy
beneficjentów. Takie rozwiązanie jest bardziej realne do wdrożenia, zwłaszcza przy
braku wcześniejszej współpracy, ale jednocześnie daje możliwość poszerzania
rozwiązań wypracowanych w ramach Modelu na inne usługi w sferze integracji
społeczno-zawodowej.
3.6. Model jest możliwy do wdrożenia w ramach obowiązujących przepisów prawnych
(2013 rok), a według oceny ekspertów będzie mógł być także bez przeszkód
realizowany w ramach nowych regulacji prawnych, które zamierza w 2014 roku
wprowadzić Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ustawie o promocji
zatrudnienia i instytucji rynku pracy. Zdaniem ekspertów niektóre z planowanych
zmian mogą nawet ułatwić praktyczne wdrażanie Modelu.
3.7. Tworzenie Modelu oraz jego testowanie dostarczyły również praktycznej wiedzy w
zakresie tego, co w zakresie obowiązujących rozwiązań prawnych, instytucjonalnych
i finansowych ogranicza rozwój współpracy. Na jej podstawie zostały sformułowane
wnioski i rekomendacje, które zostały opisane w oddzielnym dokumencie
stanowiącym.
4. Warunki wdrażania Modelu
4.1. Model z założenia ma charakter otwarty, umożliwiający, w wyznaczonych ramach,
aplikowanie go w różnych warunkach i przez różne podmioty. Jednak dla
skutecznego osiągania celów Modelu niezbędne jest spełnienie kilku podstawowych
warunków.
4.2. Podstawowym warunkiem wdrażania Modelu jest chęć współpracy ze strony:
Ośrodka Pomocy Społecznej, Powiatowego Urzędu Pracy i organizacji
pozarządowej działającej w społeczności lokalnej. Przy czym pojęcie organizacja
pozarządowa oznacza stowarzyszenia, fundacje i inne podmioty prowadzące
działalność pożytku publicznego na podobnych zasadach, np. spółdzielnie socjalne
czy też organizacje kościelne.
5
4.3. Współpraca
może
obejmować
także
inne
podmioty,
na
przykład
władze
samorządowe, inne ośrodki pomocy społecznej czy organizacje pozarządowe lub
lokalnych przedsiębiorców. Jednak z uwagi na to, że celem współpracy jest
świadczenie usług w sferze integracji społecznej niezbędnym i najbardziej
naturalnymi partnerami są Ośrodki Pomocy Społecznej, Powiatowe Urzędy Pracy i
organizacje pozarządowe.
4.4. Z uwagi na charakter partnerów, w szczególności Ośrodka Pomocy Społecznej
optymalnym obszarem współpracy w ramach Modelu jest gmina. Przy poszerzeniu
składu partnerów, na przykład o kilka Ośrodków Pomocy Społecznej, obszar ten
może być szerszy, adekwatny do zakresu terytorialnego działania wszystkich
partnerów. Model może być także zaadaptowany do współpracy pomiędzy
instytucjami powiatowymi, a także regionalnymi.
4.5. Model można realizować w każdej gminie, bez względu na jej wielkość, położenie
czy stopień zurbanizowania. Jedynym ograniczeniem stosowania Modelu jest
warunek działania w społeczności lokalnej organizacji pozarządowej
realizującej
zadania
w
sferze
integracji
społecznej
i
zawodowej.
Organizacja niekoniecznie musi mieć siedzibę w społeczności, ale musi prowadzić
działania na jej terenie. Dzięki temu ma, z jednej strony, rozpoznanie społeczności
lokalnej, z drugiej, jest już znana przez mieszkańców i instytucje lokalne.
Organizacja powinna być także skuteczna w realizacji działań i mieć doświadczenie
w pracy z osobami potrzebującymi wsparcia.
4.6. Szczególną rolę w Modelu mają samorząd gminy i powiatu jako podmioty
nadzorujące działalność PUP i OPS. Powinny one być informowane o współpracy, a
także wspierać ją w zakresie swoich funkcji nadzorczych.
4.7. Rola podmiotów regionalnych: Wojewódzkich Urzędów Pracy, Regionalnych
Ośrodków
Polityki
Społecznej
oraz
socjalnych
organizacji
pozarządowych
działających na poziomie województwa polega przede wszystkim na promowaniu i
upowszechnianiu Modelu oraz włączaniu go w regionalne strategie i programy
działań.
4.8. Model współpracy jest modelem procesu, a nie produktu. Oznacza to, że w
Modelu najważniejsze jest zainicjowanie i rozwijanie procesów współdziałania, a nie
konkretny kształt Partnerstwa, który musi być dostosowany do warunków
konkretnego środowiska lokalnego. Ten uniwersalizm Modelu zwiększa możliwość
zaadaptowania go w różnych gminach i dostosowania do lokalnej sytuacji zarówno
kształtu Partnerstwa, jak i profilu świadczonych wspólnie usług. Współpraca w
ramach Partnerstwa nie musi przybierać formy zinstytucjonalizowanej, ale musi być
sformalizowana w postaci umowy o współpracy.
6
4.9. Model ma charakter funkcjonalny, związany bezpośrednio ze świadczoną usługą
w sferze integracji społecznej, która jest wspólnie realizowana przez partnerów.
Model dotyczy sposobu świadczenia usługi, a nie jej metodologii. Model nie
narzuca metod i technik pracy z klientami, wychodząc z założenia, że partnerzy
mają wiedzę i doświadczenia pozwalające wspólnie dobrać optymalny sposób
świadczenia usług. Pozwala zastosować bardzo różne, czasami niestandardowe
metody pracy i dostosować je do specyfiki klientów, a dzięki temu zwiększyć
skuteczność prowadzonych wspólnie działań. Wartość dodana współpracy wynika
przede wszystkim z łączenia potencjału i możliwości działania trzech podmiotów, a
także koordynacji wsparcia dla beneficjentów. Jedynym warunkiem stosowania
metod i narzędzi pracy z beneficjentami niezbędnym do skutecznego stosowania
Modelu jest indywidualne podejście do każdego beneficjenta.
4.10. Do realizacji Modelu nie są wymagane dodatkowe nakłady finansowe ze
strony partnerów, bowiem wspólne działania wpisują się w działalność prowadzoną
przez każdego z nich. Aczkolwiek współpraca stwarza także nowe możliwości
pozyskiwania dodatkowych środków, które mogą być wykorzystane na poszerzenie
zakresu i form wsparcia.
4.11. Model można zaadaptować do różnych grup beneficnetów, którzy wymagają
wsparcia. Decyzje o tym, do kogo skierowane są wspólne działania podejmują sami
partnerzy. Jedyny warunek, to wybór takiej grupy, której wsparcia będą mogli
udzielić wszyscy partnerzy. W szczególności należy uwzględnić zakres i możliwości
działania organizacji pozarządowej, bo z reguły organizacje koncentrują się na
wsparciu dość wąskich grup odbiorców. Jeżeli tak jest, to możliwością poszerzenia
spektrum grup docelowych działań Partnerstwa jest włączenie do niego różnych
organizacji pozarządowych, działających na rzecz różnych beneficjentów, np. osób
niepełnosprawnych, kobiet czy samotnych matek. Biorąc pod uwagę zakresy
działania PUP, OPS i organizacji pozarządowych oferta Partnerstwa powinna być
skierowana
do
osób
bezrobotnych
wykluczonych
społecznie
lub
zagrożonych społeczną marginalizacją.
4.12. Model można zastosować do dużych liczebnie grup klientów, ale doświadczenie
testowania wykazało, że bez dodatkowych nakładów finansowych i zmian
instytucjonalnych można go stosować do pracy z małymi grupami (kilkanaście
osób). Zwiększenie liczby klientów wymagałoby dodatkowych nakładów finansowych
ze strony partnerów, a także zmian instytucjonalnych, umożliwiających wydzielenie
zasobów partnerów i przeznaczenie ich wyłącznie do świadczenia wspólnej usługi.
4.13. Model powinien być, przede wszystkim,
stosowany do jednorodnej grupy
klientów (np. samotnych matek czy niepełnosprawnych), ale oparcie go o
indywidualne podejście do każdego klienta powoduje, że klienci mogą być dobierani
indywidualnie z różnych grup społecznych.
7
4.14. Model ma charakter partycypacyjny, oznacza to stworzenie możliwości włączenia w
jego działania jego odbiorców czyli osób bezrobotnych zagrożonych społecznym
wykluczeniem. Umożliwia to nie tylko lepsze dostosowanie świadczonych usług do
potrzeb i możliwości ich odbiorców, ale przede wszystkim ich upodmiotowienie i
stworzenie poczucia współodpowiedzialności za swój los zgodnie z zasadą
empowerment.
4.15. Model
współpracy
instytucjonalnym
opiera
w
się
zakresie
na
istniejącym
wsparcia
osób
porządku
prawnym
i
wykluczonych
społecznie
i
zagrożonych wykluczeniem, przy czym zakłada się, że proces wdrażania i testowania
Modelu pozwoli sformułować precyzyjne rekomendacje dotyczące ewentualnych
zmian w tym zakresie, ułatwiających w przyszłości partnerską współpracę na rzecz
osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
5. Partnerzy i ich role/funkcje
5.1. Kluczowi partnerzy:

Powiatowy Urząd Pracy (PUP), którego rola polega przede wszystkim na
kwalifikowaniu osób do korzystania z usług oferowanych przez Partnerstwo oraz
oferowaniu usług wspierających aktywizację społeczno-zawodową mieszczących
się w sferze kompetencji PUP i realizowanych m.in. za pośrednictwem
organizacji pozarządowych.

Ośrodek Pomocy Społecznej (OPS), którego rola polega przede wszystkim na
kwalifikowaniu osób do korzystania z usług oferowanych przez Partnerstwo oraz
oferowaniu usług wspierających aktywizację społeczno-zawodową mieszczących
się w sferze kompetencji OPS i realizowanych m.in. za pośrednictwem
organizacji pozarządowych.

Organizacja pozarządowa, której rola w Partnerstwie obejmuje przede
wszystkim organizowanie
zindywidualizowanej (dopasowanej
do
potrzeb
konkretnego odbiorcę) i zintegrowanej (wykorzystującej zasoby i instrumenty
instytucji rynku pracy, instytucji pomocy społecznej oraz samej organizacji
pozarządowej) usługi dla kwalifikowanych odbiorców. Organizacja pełni rolę
swoistego łącznika dla działań PUP, OPS.

Osoby bezrobotne zagrożone społecznym wykluczeniem, które są w Modelu nie
tylko odbiorcą wsparcia, ale również uczestniczą w jego kształtowaniu poprzez:
artykułowanie potrzeb własnych i ocenę oferowanego przez Partnerstwo
wsparcia oraz formułowanie wniosków i propozycji na podstawie własnego
doświadczenia z korzystania ze wsparcia.
8

Samorządy gminne i powiatowe: władze i administracja gminna i powiatowa.
Ich rolą jest udział w identyfikowaniu potrzeb społecznych (związanych z
bezrobociem i wykluczeniem społecznym) w gminie i powiecie, wspieranie
podległych im instytucji rynku pracy i pomocy społecznej w rozwijaniu
współpracy, informowanie i promowanie, koordynowanie współpracy instytucji
samorządowych (edukacyjnych, ochrony zdrowia, kulturalnych, itd.) w zakresie
potrzebnym dla skutecznego wsparcia odbiorców usług partnerskich oraz
koordynacja wsparcia samorządów dla organizacji pozarządowych z działaniami
Partnerstwa.
5.2. Niezależnie od roli poszczególnych partnerów wynikającej z ich potrzeb i możliwości
oraz wkładu we wspólne działania Partnerstwa, każdy z partnerów musi:

równo
traktować
pozostałych
partnerów,
z
uwzględnieniem
ich
zróżnicowanych uprawnień i funkcji, które wypełniają w życiu społecznym,

prowadzić dialog z pozostałymi partnerami,

brać odpowiedzialność za wynik wspólnych działań,

działać przejrzyście.
5.3. Partnerstwo będzie platformą współpracy w/w partnerów mającą na celu
dostarczenie kompleksowej i wysokiej jakości usługi na rzecz osób
zagrożonych społecznym wykluczeniem. Współpraca polegać będzie przede
wszystkim na wymianie informacji od każdego z partnerów przydatnych do
tworzenia tej usługi dla jej odbiorców oraz na podejmowaniu wspólnych działań w
ramach świadczenia usługi: diagnozy społeczno-zawodowej, pracy socjalnej,
poradnictwa
zawodowego,
psychologicznego,
prawnego,
szkoleń,
pomocy
instytucjonalnej, rzeczowej i finansowej.
5.4. Kluczową rolę w Modelu odgrywa lider Partnerstwa. Jest on odpowiedzialny za
zainicjowanie, a następnie kierowanie/koordynowanie procesem wdrażania Modelu
czyli tworzenia Partnerstwa. Możliwa jest też sytuacja, gdy pomysłodawca inicjuje
tworzenie Partnerstwa, a następnie inna instytucja, np. z większym potencjałem
kontaktów i możliwości wpływu wśród instytucji lokalnych przejmuje wdrażanie idei.
Model współpracy zakłada elastyczność w zakresie identyfikacji i sposobu wyłonienia
lidera Partnerstwa. Liderem może być każdy z partnerów, na których opiera się
Model. Do pełnienia roli lidera muszą pojawić się/być powołani przedstawiciele
instytucji czy organizacji. Możliwa jest inicjująca rola władz samorządowych
(burmistrza, wójta czy starosty. Także środowisko osób wykluczonych społecznie
może stać się inicjatorem utworzenia Partnerstwa, szczególnie jeżeli istnieje lokalne
stowarzyszenie reprezentujące to środowisko. Rola lidera jest szczególnie istotna w
fazie tworzenia Partnerstwa. Później, w fazie „instytucjonalizacji” Partnerstwa, tzn.
9
po zawarciu odpowiednich porozumień i umów między partnerami, funkcjonowanie
Partnerstwa opiera się w większym stopniu na podstawach formalnych.
5.5. Istotną rolę we wdrażaniu Modelu odgrywają mechanizmy podejmowania
decyzji i komunikowania się partnerów. Powinny one zostać wypracowane
wspólnie i określone w umowie partnerskiej lub w planie działania Partnerstwa.
Mechanizmy komunikacji powinny być elastyczne i dostosowane do realizowanych
zadań oraz umożliwiać szybkie reagowanie na sytuacje niezaplanowane. Powinny
także dotyczyć trzech poziomów: decyzji podejmowanych przez kierownictwo
instytucji i organizacji partnerskich, koordynacji wspólnych działaniach i ich
monitorowaniu (zespół koordynacyjny/zarządzający) oraz bieżącej współpracy
specjalistów realizujących określone zadania.
5.6. Dla skutecznej i efektywnej współpracy niezbędne jest także wspólne wypracowanie
planu działań, który będzie uwzględniał także podział odpowiedzialności za ich
realizację pomiędzy partnerów.
6. Schemat tworzenia i działania Modelu
6.1. Tworzenie i działanie Modelu w ujęciu syntetycznym przedstawia poniższy schemat:
Wyłonienie się inicjatora/lidera współpracy
Pozyskanie partnerów
Wspólne określenie celów, zasad, ról i form współpracy
Zawarcie umowy o współpracy
Wybór grupy docelowej i ocena jej potrzeb
Określenie zakresu usługi i instrumentów wsparcia
Opracowanie planu działania, w tym standardów świadczenia usługi
Zabezpieczenie zasobów niezbędnych do realizacji planu oraz
podział zadań w partnerstwie
Realizacja wspólnych działań i ich monitoring
Ocena realizacji wspólnych działań
Kontynuacja i ewentualne poszerzenie współpracy
10
6.2.
Mechanizm współpracy w ramach Partnerstwa obrazuje poniższy schemat:
Samorządy
lokalne
OPS
PUP
NGO
Inni
partnerzy
Informacje, zasoby ludzkie, instytucjonalne, finansowe
Wspatrcie
instytucjonalne
Partnerstwo
Informacje,
aktywność,
zaangażowanie
Beneficjenci
Usługa
6. Forma Partnerstwa
6.1. Partnerstwo tworzone jest w oparciu o istniejące podstawy prawne. W szczególności
chodzi o następujące przepisy:

w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jest wskazana
konieczności współpracy OPS – PUP (przepis art. 50 ust.3 ),

w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jest wskazanie
możliwości zlecenia usług rynku pracy organizacjom pozarządowym ( przepis
art. 24 ust.1 pkt 1 i pkt 2),

w ustawie o pomocy społecznej wskazane jest zlecanie organizacjom
pozarządowym z zakresu pomocy społecznej (przepis art.25 ust. 4 i ust. 5),

w ustawie o pożytku publicznym i o wolontariacie zapisany jest obowiązek
współpracy podmiotów publicznych z organizacjami pozarządowymi w zakresie
realizacji zadań pożytku publicznego (art. 5).
6.2. Formułą najbardziej elastyczną i pojemną jest umowa o współpracy, mająca
formę umowy cywilnoprawnej zawieranej na podstawie przepisów Kodeksu
Cywilnego
wspólnie
lub
wielostronnie
pomiędzy
partnerami.
11
Porozumienie/porozumienia dotyczą zarówno ogólnych zasad współpracy między
podmiotami tworzącymi Partnerstwo, jak i – tam gdzie istnieje odpowiednia
podstawa prawna – szczegółowych uregulowań dotyczących przekazywania
informacji
(np.
o
odbiorcach
usługi),
udostępniania
posiadanych
zasobów
majątkowych (np. lokalu, środków IT), udostępniania usług (np. pracowników
socjalnych,
doradców
zawodowych,
wolontariuszy).
Obok
porozumienia
(porozumień) o współpracy mogą być również zawierane inne rodzaje umów
związane z realizacją zadań w ramach Partnerstwa (np. umów dotacyjnych czy
umów zlecania usług).
6.3. Sugerowana struktura zarządzania i organizacji Partnerstwa:
Partner 3
Partner 2
Partner 1
Wspólne ciało
zarządzające
Realizator
Koordynator/operator
Partner
koordynat
Realizator or/operato
r
Przy czym bycie koordynatorem nie wyklucza pełnienia również roli realizatora
zadań Partnerstwa. Najważniejsze decyzje w Partnerstwie podejmuje ciało
zarządzające
złożone
z
przedstawicieli
wszystkich
partnerów,
zaś
koordynator/operator koordynuje działania Partnerstwa, w szczególności związane
ze świadczeniem wybranej usługi.
7. Wybór usługi, która będzie podstawą współpracy
Model współpracy zakłada, że osią współdziałania będzie określona usługa w sferze
integracji społeczno-zawodowej. Wybór tej usługi oraz jej odbiorców powinien należeć
do partnerów i być dostosowany do sytuacji lokalnej, potrzeb i możliwości grup
12
docelowych odbiorców usługi oraz możliwości członków Partnerstwa. Istotne jest, aby
odbiorcy usługi oraz sama usługa zostały zdefiniowanie konkretnie i w miarę
precyzyjnie, tak, aby dla wszystkich interesariuszy było klarowne jaki jest przedmiot
współpracy i jego spodziewane efekty. Dla ich oceny niezbędne jest także
przeprowadzenie Oceny potrzeb i sytuacji wybranych odbiorców i świadczonej na ich
rzecz usługi.
Wspólne realizowanie zadań umożliwia również wypracowanie standardów ich
świadczenia. Każde Partnerstwo wypracować własne standardy dostosowane do
specyfiki lokalnej i charakteru świadczonej usługi. Niezależnie od różnic wynikających z
tej specyfiki standardy powinny opierać się na kilku podstawowych zasadach:

wspólne określenie celów i spodziewanych rezultatów pracy z beneficjentami,

chęć współdziałania i wzajemne zaufanie partnerów,

oddanie własnych zasobów każdego z partnerów na użytek Partnerstwa z
jednoczesnym zachowaniem i poszanowaniem autonomiczności i niezależności
partnerów,

jawność i przejrzystość wspólnych działań,

zaplanowanie zadań realizowanych przez Partnerstwo i czytelny ich podział
pomiędzy partnerów,

wspólny wybór metod i narzędzi świadczenia usług adekwatnych do specyfiki
klientów oraz możliwości partnerów,

indywidualne podejście do pracy z klientem,

pełna koncentracja wszystkich partnerów na realizacji założonych celów,

otwartość na nowe wyzwania i problemy - elastyczność w ich rozwiązywaniu,

określenie podstawowych zasad działania Partnerstwa i odpowiedzialności
partnerów w formie umowy o współpracy.
Użyteczne w tworzeniu standardów Partnerstwa mogą być także standardy świadczenia
usług w sferze integracji społecznej i zawodowej oraz standardy instytucji działających
w tej sferze wypracowane w ramach projektu systemowego PO KL 1.18 „Tworzenie i
rozwijanie standardów usług pomocy społecznej i integracji społecznej
13
8. Ścieżka dostępu odbiorcy do usługi świadczonej przez Partnerstwo
Odbiorcy będą docierali do usługi oferowanej przez Partnerstwo dwoma kanałami –
poprzez PUP oraz OPS. Bezrobotni zgłaszający się do którejkolwiek z tych „instytucji
wejścia” zostaną poddani diagnozie potrzeb (wykorzystującej informacje wymieniane
pomiędzy instytucjami należącymi do Partnerstwa), będzie przygotowany dla nich
indywidualny
plan
wsparcia,
a
następnie
zostaną
skierowani
do
organizacji
pozarządowej – operatora usług dostarczanych przez Partnerstwo, gdzie otrzymają
pakiet zaleconych działań wspierających. Ze względu na ograniczenia nałożone przez
prawo o ochronie danych osobowych, wszelkie informacje o odbiorcy i indywidualnym
planie wsparcia,
potrzebne do zrealizowania usługi będą dostarczane do NGO
bezpośrednio przez samego odbiorcę, który otrzyma je w formie pisemnej w „instytucji
wejścia”. Każdy bezrobotny chcący skorzystać ze wsparcia Partnerstwa musi przejść
ścieżkę dostępu rozpoczynającą się w jednej z „instytucji wejścia”. Jeżeli zdarzy się tak,
że klient korzystał dotychczas tylko ze wsparcia organizacji pozarządowej, to, aby
skorzystać z oferty Partnerstwa musi zgłosić się do PUP lub OPS.
9. Sposób finansowania usługi i działań Partnerstwa
9.1. Ze względu na ograniczenia wynikające z systemów finansowania instytucji rynku
pracy oraz instytucji pomocy społecznej nie jest możliwe stworzenie wspólnego,
pochodzącego
z
tych
systemów,
budżetu
Partnerstwa
przeznaczonego
na
finansowanie usług. Takie rozwiązanie nie jest również możliwe w ramach
porozumień o współpracy czyli umów cywilnoprawnych. W proponowanym Modelu
współpracy zintegrowane (zawierające elementy pochodzące z instrumentarium
wszystkich partnerów) usługi będą opłacane z kilku równolegle wykorzystywanych
strumieni finansowania. Każdy z partnerów będzie finansował te usługi, które należą
do jego ustawowych zadań. Na przykład, samotna bezrobotna kobieta wychowująca
dzieci otrzyma pakiet usług, który częściowo finansowany będzie ze środków PUP,
częściowo ze środków OPS, a częściowo ze środków NGO (np. projektowych lub z
przychodów własnych). Te strumienie środków będą w dużej mierze zbiegać się u
wykonawcy usługi czyli organizacji pozarządowej, co dodatkowo daje możliwości
uzupełnienia ich dodatkowymi środkami, np. pochodzącymi z samorządów lokalnych
czy środków z budżety państwa czy też UE. Organizacje pełnić będzie rolę
organizatora i koordynatora pakietu pomocy.
9.2. Jednym ze źródeł finansowania organizowania/koordynowania pakietu pomocy
mogą być projekty systemowe PUP i/lub OPS realizowane w ramach PO KL. Obie te
instytucje drogą konkursu mogą zapraszać do swoich projektów systemowych
partnerów, także organizacje pozarządowe. Projekty takie mogłyby uwzględniać
pulę środków na działania związane z koordynowaniem dostarczanych w ramach
projektów usług czy wręcz mogłyby dotyczyć integrowania usług na lokalnym rynku.
14
9.3. Wspólne finansowanie działań wymagać będzie dobrego ich zaplanowania w ramach
Partnerstwa oraz dość precyzyjnego zaplanowania budżetu wraz z określeniem
źródeł jego finansowania. W budżecie będą również uwzględnione koszty związane z
funkcjonowaniem samego Partnerstwa, w tym także koszty szkoleń i koszty
zarządzania oraz koordynacji.
10. Ocena efektów realizacji Modelu
10.1. Ocena efektów wdrażania Modelu będzie prowadzona w dwóch formach: poprzez
monitoring i ewaluację. Monitoring jest ciągłym procesem śledzenia realizowanych
usług i ich bezpośrednich efektów, w celu właściwego zarządzania procesem
świadczenia
usług
(m.in.
wprowadzania
niezbędnych
korekt).
Monitoring
prowadzony jest przez Partnerstwo, na podstawie dokumentacji i baz danych
tworzonych w trakcie realizacji usług. Sposób monitorowania realizacji wspólnych
działań powinien zostać określony w planie działań Partnerstwa. Istotne jest także,
aby określić kto i w jaki sposób będzie podejmował decyzje, których konieczność
będzie wynikać z prowadzonego monitoringu (np. konieczność dokonania zmian w
harmonogramie działań czy zastosowania dodatkowych instrumentów wsparcia).
10.2. Ewaluacja ma na celu ocenę, czy zaplanowane cele i rezultaty wspólnych działań
zostały osiągnięte i w jakim stopniu. Ewaluację przeprowadza Partnerstwo,
uwzględniając nie tylko samą usługę, ale także współpracę partnerów przy jej
realizacji. Podstawą ewaluacji są dane zebrane w trakcie monitoringu. Niezależnie
od specyfiki Partnerstwa ewaluacja powinna odpowiadana trzy pytania:

czy udało się zrealizować zakładane cele? (skuteczność),

czy cele zostały osiągnięte w sposób efektywny? (efektywność),

czy projekt przyniósł pożytek beneficjentom? (użyteczność).
Jeżeli odpowiedzi na powyższe pytania są negatywne, to Partnerstwo zawsze
powinno zadać pytanie dlaczego tak się stało i poszukiwać przyczyn tego, że nie
udało się czegoś osiągnąć lub nie udało się tego osiągnąć w wystarczającym
stopniu.
Wnioski z ewaluacji powinny być podstawą do wspólnych decyzji partnerów o
kontynuacji współpracy czy też ewentualnym jej usprawnieniu lub poszerzeniu.
15