Nr wniosku: 154257, nr raportu: 14039. Kierownik (z rap.): dr hab

Nr wniosku: 154257, nr raportu: 14039. Kierownik (z rap.): dr hab. Marek Skoneczny
Hsp31p jest jednym z około sześciu tysięcy białek obecnych w komórkach dobrze nam znanych drożdży piekarskich.
Historia życia tego jednokomórkowego grzyba jest nierozerwalnie związana z ludzką cywilizacją, w szczególności z
przygotowywaniem jedzenia. Wiele tysięcy lat przed tym nim człowiek zdołał zobaczyć komórki drożdży pod
mikroskopem wykorzystywał je do wyrobu pieczywa i napojów alkoholowych. Nie dziwi zatem, że tak bliski nam
organizm jest obiektem modelowym badań nad wszelkimi procesami zachodzącymi w żywych komórkach i przez to jest
jedną z najlepiej poznanych istot. Ale nawet o nim nie wiemy wszystkiego i długo jeszcze nie będziemy wiedzieć.
Hsp31p było przez wiele lat jednym z białek, o których roli w komórce drożdży nic nie wiedziano. Zauważono natomiast,
że jest podobne do innego białka, które obecne jest w komórkach człowieka i które pełni w nich, szczególnie w
komórkach mózgowych, ważną funkcję chroniącą je przed neurodegeneracją. Białko to nazywa się DJ-1 i jego defekt
powoduje dziedziczną postać choroby Parkinsona. To sprawiło, że nagle zainteresowano się również jego drożdżowym
odpowiednikiem, Hsp31p. Nasze zainteresowanie tym białkiem miało nieco inne przesłanki. Wiedzieliśmy już wcześniej,
że chroni ono komórki drożdży przed stresem oksydacyjnym i interesowało nas czy chroni również przed innymi
stresami. Ciekawiło nas również gdzie w komórkach drożdży jest umiejscowione i czy to umiejscowienie zmienia się pod
wpływem stresów. Okazało się, że istotnie, oprócz stresu oksydacyjnego Hsp31p chroni też przed innymi, między innymi
przed stresem termicznym, ale najciekawszym okazało się wykrycie udziału Hsp31p w ochronie przed toksycznym
działaniem produktów fermentacji alkoholowej, takich jak metylglioksal lub octan. Odkrycie to może się, bowiem okazać
użyteczne dla przemysłu. Octan jest niechcianym produktem ubocznym fermentacji gdyż podwyższa kwasowość wina.
Octan jest również obecny w hydrolizacie ligniny, substracie do produkcji bioetanolu. Ustalenie, które białka biorą udział
w ochronie przed toksycznością octanu może pomóc w udoskonaleniu powyższych procesów produkcyjnych.