Teorie dyskursu prawniczego w niemieckiej filozofii

Mateusz Maria Bieczyński
Teorie dyskursu prawniczego w niemieckiej filozofii prawa
na przykładzie koncepcji Jürgena Habermasa, Karla Otto Apla
oraz Roberta Alexego
Wydawnictwo Naukowe SCRIPTORIUM
Poznań -Opole 2010
Wydanie I
ISBN 978-83-62625-03-1
Redakcja naukowa:
Witold Tomasz Machura
Projekt okładki
Max Skorwider
©Copyright by
©Copyright by
Mateusz M. Bieczyński
Wydawnictwo Naukowe SCRIPTORIUM
Zamówienia dla bibliotek uczelnianych i publicznych oraz odbiorców indywidualnych:
SCRIPTORIUM (77) 550 12 04, (601) 421 778
e-mail: [email protected]
SPIS TREŚCI
Wprowadzenie
Rozdział I
Pojęcie dyskursu
1. Definicja dyskursu oraz próba wskazania jego granic
2. Rozróżnienie dyskursu teoretycznego oraz dyskursu praktycznego
3. Pojęcie dyskursu prawniczego
4. Miejsce dyskursu prawniczego w ogólnej teorii dyskursu
5. Dyskurs prawniczy jako model „trzeciej drogi” w metodologii nauk prawnych
6. Teorie dyskursu prawniczego jako teorie etyki dyskursu
Rozdział II
Etyka dyskursu Karla Otto Apla
1. Wprowadzenie
2. Uzasadnienie konieczności prowadzenia dyskursu – dyskurs jako medium uzasadniania
norm
3. Koncepcja dyskursu oraz zasady moralnej zawartej w dyskursie
4. Etyka dyskursu jako etyka odpowiedzialności
5. Etyka dyskursu jako etyka wyznaczona przez historyczny kontekst
6. Etyka odpowiedzialności K. O. Apla w społeczno-państwowym kontekście
Rozdział III
Teoria komunikacji według Jürgena Habermasa
1. Wprowadzenie
2. Rozum komunikacyjny jako kategoria obiektywizacji wypowiedzi normatywnych
3. Reguły racjonalnego dyskursu jako nowa logika argumentacji
4. Katalog reguł racjonalnego dyskursu
4.1. Reguły określające ogólne warunki prowadzenia dyskursu
4.1.1. Prowadzenie dyskursu w formie sporu
4.1.2. Prowadzenie dyskursu w celu osiągnięcia porozumienia
4.1.3. Prowadzenie dyskursu w formie wolnej od przymusu
4.2. Reguły odnoszące się do wzajemnego nastawienia uczestników dyskursu
4.2.1. Wzajemne domniemanie zdolności komunikacyjnej uczestników dyskursu
4.2.2. Poczytalność
4.2.3. Założenie, że uczestnicy formułują roszczenia ważnościowe
4.2.4. Równouprawnienie wszystkich uczestników
4.3. Reguły związane z formułowaniem własnego stanowiska uczestników dyskursu
4.3.1. Zrozumiałość wypowiedzi
4.3.2. Prawdziwość aktów konstatywnych
4.3.3. Szczerość wypowiedzi informacyjnych
4.3.4. Słuszność oraz skuteczność aktów regulatywnych
4.4. Podsumowanie reguł
5. Jürgena Habermasa refleksja nad prawem
5.1. Tworzenie prawa
5.2. Stanowienie prawa
5.3. Podsumowanie habermasowskiej wizji prawa
Rozdział IV
Teoria argumentacji prawniczej Roberta Alexego
1. Wprowadzenie
2. Ogólny praktyczny dyskurs argumentacyjny
3. Reguły ogólnego praktycznego dyskursu argumentacyjnego
3.1. Reguły podstawowe
3.2. Reguły rozsądkowe
3.3. Reguły argumentacyjne
3.4. Reguły uzasadniania
3.5. Reguły przejścia
4. Teza o szczególnym przypadku (Sonderfallthese)
5. Charakterystyka dyskursu prawniczego
6. Reguły dyskursu prawniczego
6.1. Reguły wewnętrznego uzasadniania
6.2. Reguły zewnętrznego uzasadniania
6.2.1. Ogólne reguły zewnętrznego uzasadniania
6.2.2. Reguły argumentacji dogmatycznej
6.2.3. Najogólniejsze reguły używania prejudyktów
6.2.4. Reguły szczegółowe argumentacji prawniczej
7. Podsumowanie
Zakończenie
Wykaz wykorzystanej literatury