Pobierz - Cichosz.pl

1. Autor: Ks. Wojciech Cichosz
2. 7\WXá:\FKRZDQLHFKU]HFLMDVNLHZREHFSRVWPRGHUQLVW\F]QHMSURZRNDFML
3. 'UyGáR*GDVN
:673
=DZV]HWDNLH5]HF]\SRVSROLWHE
G
MDNLHLFKPáRG]LH*\FKRZDQLH
(J. Zamoyski –=DPRüU
OHG]FRJURPQHG]LHG]LFWZRLERJDFWZRNXOWXU\áDWZRGRVWU]HF*HZFHQWUXP
MHMXZDJL]QDMGXMHVL
F]áRZLHN1LHG]LZL ]DWHPIDNW*HGRWHPDWyZSULRU\WHWRZ\FK
]DOLF]DVL
WHPDWV]NRá\LZ\FKRZDQLD=DJDGQLHQLHWRMHVWV]F]HJyOQLHLQWHUHVXMFHZywF]DVJG\SU]\MPRZDQNRQFHSFM
RVRE\OXG]NLHMFKFHVL
]UR]XPLHüLLQWHUSUHWRZDüZ
NRQWHNFLHGXFKDF]DVXZNWyU\PVL
*\MH (hermeneutyczny postulat Sitz im Leben). Niczym bumerang wraFDM S\WDQLD SRGVWDZRZH L ]DVDGQLF]H RERN NWyU\FK nie sposób
SU]HMüRERM
WQ\PNURNLHP Kim jestem – MDF]áRZLHN"-DNUR]XPLHü ZROQRü" &]\P
jest wychowanie i co stanowi jego sens?
7DN E\áR WH* Z SU]\SDGNX QLQLHMV]HM NVL*NL NWyU RGGDM
Z U
FH &]\WHOQiNyZL]DSUDV]DPGR]DM
FLDZáDVQHJRVWDQRZLVNDZREHFSRGHMPRZDQHJRWHPDWXNRnFHSFMLF]áRZLHNDMHJRZROQRFLLZ\FKRZDQLD7UDG\F\MQHFKU]HFLMDVNLHwychowanie NXZROQRFLVWDMHG]LZSHUVSHNW\ZLHW]Z ZROQRFLSRVWPRGHUQLVW\F]QHM:LGDü
WR]ZáDV]F]DWHUD]JG\HGXNDFMDSU]H*\ZDJá
ERNL LUR]OHJá\ NU\]\V &KFLDáRE\VL
SRZLHG]LHü *H SRVWPRGHUQL]P MHVWSURZRNXMF\ ZV]
G]LH JG]LHNROZLHNVL
SRMawi. :LHORNURü MHVW DJUHV\ZQ\ Z VZRLP QDVWDZLHQLX ZREHF ZV]\VWNLHJR FR KLHUDrFKLF]QLH L DXWRU\WDW\ZQLH XSRU]GNRZDQH F]\ WH* XQRUPRZDQH ZHGáXJ MHGQHM QaF]HOQHM F]\ DEVROXWQHM ZDUWRFL 6WG WH* MDNR Z\FKRZDZFD PáRG]LH*\ ZLG]LDáHP
RJURPQSRWU]HE
SRGM
FLDWHPDWX :\FKRZDQLHFKU]HFLMDVNLHZREHFSRVWPRGHUQistycznej prowokacji &KFF UR]VWU]\JQü SRVWDZLoQ\ VRELH SUREOHP SRF]WNRZR QLH
SU]\SXV]F]DáHPMDNWUXGQHJR podMáHPVL
]DGDQLD'RSLHURZWUDNFLHDQDOL]RND]DáR
VL
MDN VNRPplikowane PR*H E\ü SURZDG]HQLH G\VNXVML SRPL
G]\ GZLHPD QLHsymetrycznymi i heterogenicznymi kulturami.
: SRGM
W\P Z\]ZDQLX QLH FKFLDáHP SR]RVWDü MHG\QLH QD SáDV]F]\(QLH PHWaWHRUHW\F]Q\FK UR]ZD*D F]\ WH* ÄM
]\NRZ\FK igraszek i zabaw” na temat postmoGHUQL]PX L SHUVRQDOL]PX DOH SHUVRQDOLVW\F]QH UR]XPLHQLH F]áRZLHND L MHJR ZROQRü
Ä]DQXU]\áHP´ZG\VNXUVLHSRVWPRGHUQLVW\F]Q\P0R*H]URG]LüVL
ZUD*HQLHSHZQHM
DPRUILF]QRFL OHF] Z PRLP SU]HNRQDQLX Sedagogika personalistyczna jako pewien
SRP\VáQDU]HF]\ZLVWRüstaje obecnie w perspektywie ducha czasu (Heglowski Geistzeit); jest to dla niej nie tylko wyzwanie, ale i okazja do legitymizacji. Nie znajdziemy tu
zatem prostego zestawienia dwóch systemów filozoficznych, ale umieszczenie koncepcji chr]HFLMDVNLHM Z ponowoczesnej przestrzeni :HGáXJ PRMHM RFHQ\ ZVSyáF]HVQHM
HSRNLQLHSRVWPRGHUQL]PZSLVXMHVL
ZWUDG\F\MQHJRGXFKDF]DVXale to tradycyjne sysWHP\]RVWDMXPLHV]F]RQHZNRQWHNFLHSonoZR*\WQ\FKSU]HPLDQ:\GDMHVL
WRRW\OH
LQWHUHVXMFH*HVWZDU]DPR*OLZRüXV\WXRZDQLDwczoraj w G]L, tego co trwa w teraz.
0yZLFQDWHPDWSHUVRQDOL]PXLSRVWPRGHUQL]PX]DMPXM
RNUHORQSR]yFM
:LGDüSU]\W\PXSU]\ZLOHMRZDQHLQLHMDNR uprawomocnione miejsce pedagogiki
personalistycznej. Jako osoba wieU]FDDSRORJL]XM
RSFM
WHLVW\F]Q-HVWHPÄ]D´ZROQoFLdo, DQLHZROQRFLodDOERZLHPOHSLHME\üZROQ\P]HZ]JO
GXQD dobro wa*
QLHMV]HRGVDPHMZROQRFLQL*SR]RVWDZDüZROQ\PEH]Z]JO
GXQDZV]\VWNR'OD&]yWHOQLND SR]\FMD WD PR*H E\ü RF]yZLFLH LQQD ND*G\ PD GR QLHM SUDZR D ]DOH*\ RG
SU]\MPRZDQHJRG\VNXUVXSDUDG\JPDW\F]QHJR2VRELFLHGDOHNLMHVWHPRGZ\VW
SXMFego dzisiaj w literaturze zacietrzewienia dyskusyjnego.
&KFF XQLNQü QLHSRUR]XPLH MX* ZH ZVW
SLH RNUHOP\ WUHü i zakres analizowanych SRM
ü : QLQLHMV]HM SUDF\ personalizm SRMPXM
QLH W\ONR MDNR SHZLHQ
QXUW\ILOR]RILF]Q\HDOHMDNRSRJOGQDWHPDWE\WXOXG]NLHJRNWyU\]RVWDáJá
ERNR
RVDG]RQ\ZRSW\FHFKU]HFLMDVNLHMNDWROLFNLHM Postmodernizm]D –FKRüSRMDZL
VL
OLF]QHUR]Uy*QLHQLDL]DNUHV\WUHFLRZH–WUDNWXM
QLHMDNRQRZHSRN
NXOWXURZ
OHF] MDNR ILOR]RIL
LQWHUSUHWuMF ZLDW SR HSRFH QRZR*\WQHM – w jej pierwszej fazie,
JG\*WDILOR]RILDMHVWG]LVLDMQDMEDUG]LHMSURZRNXMFDLQLHSRNRMFD=QDZFDSUREOHPX
Wolfgang Welsch –áDJRG]FLVWQLHMFHVSRU\ZRNyáSRVWPRGHUQLVW\F]QHMSURZRNDFML
–ZHZVW
SLHGRVZRMHMNVL*NLNasza postmodernistyczna moderna pisze tak: „Wyra-
*HQLH ÄSRVWPRGHUQD´ SU]\MPXMH VL
F]
VWR ] VDUND]PHP – L VáXVzQLH =GDMH VL
RQR
X]XUSRZDüVRELHSUDZRPLDQDHSRNLSRVXZDVL
ZW\PMHGQDN]DGDOHNR7DN*HL
WXQDOH*\RGG]LHOLü]LDUQRRGSOHZ\3U]HGHZV]\VWNLPWU]HEDGRNRQDüUR]Uy*QLeQLD PL
G]\ QLHMDVQ\P D VSUHF\]RZDQ\P SRVWPRGHUQL]PHP 5R]SaQRV]\á VL
WHQ
SLHUZV]\-HJRLJUDV]NLVL
JDMRGQDXNRZ\FK uniwersalnych mikstur w sosie LacanDerrida-7XQNHGRZHVRá\FKVFHQDULXV]\GRZROQRFLVWDQRZLF\FKNU]\NPRG\ZNXlturze. CredoWDNLHJRP
WQHJRSRVWPRGHUQL]PXZ\GDMHVL
SU]HNRQDQLH *HGRZ\NoQDQLD SU]\]ZRLWHJR FRFNWDLOX ]QDNRPLFLH QDGDMH VL
WR FR QLH F]\QL ]DGRü VWDQGDrdom racjoQDOQRFL DOER U]HF]\ ]QDQH SU]HGVWDZLD SU]\QDMPQLHM LQDF]HM MHOL VL
WR
ZV]\VWNR SRU]GQLH Z\PLHV]D] Z\VWDUF]DMFR GX*\P GRGDWNLHP HJ]RW\NL.U]\*XMH
VL
ZL
FOLELGR]HNRQRPLV\sWHP\F\IURZH]F\QL]PHP]DSRPLQDMFRH]RWHryzmie
LV\PXODFMLGRWHJRMHV]F]HFR]1HZ$JHL$SRNDOLSV\– i postmodernistyczny hit
gotowy. Taki postmodernizm oparty na dowolQRFL potpourri L RGPLHQQRFL ]D
ZV]HONZáDFLZLH]D*DGQFHQ
FLHV]\VL
X]QDQLHPLSRSXODUQRFL´1.
.RQW\QXXMF GDOV]H REMDQLHQLD DNVMRORJLF]QR-VHPDQW\F]QH ZDUWR ]DXZD*\ü
*HGX*RPLHMVFDZNVL*FH]DMPXMH]DJDGQLHQLHZROQRFLF]áRZLHND-HVWRQDXND]DQD
EG(WRZNDWHJRULDFKRQWRORJLF]Q\FKEG(VRFMRORJLF]Q\FK– zgodnie z duchem danej opcji (aksjologii) antropologicznej – XZ]JO
GQLDMF SU]\ W\P MHM pozytywne (weZQ
WU]QDDXWRQRPLDLnegatywneEUDNSU]\PXVXZ\PLDU\:VND]XM
WXQDKRU\]Rntalne i wertykalne odnieVLHQLH GR ZROQRFL L Z\FKRZDQLD :\FKRZDQLH MHVW SU]H]H
mnie pojmowane jako pewien proces dynamiczny, któr\PR*QDRNUHOLüMDNRÄVWDZaQLHVL
F]áRZLHNLHP´3HGDJRJLNDMHVW]NROHLUR]XPLDQDMDNRQDXNDRW\PSURFHVLH
5R]ZL]DQLH SUREOHPX SHUVRQDOL]PX -DFTXHV 0DULWDLQ (PPDQXHO 0RXQLHU
Sergiusz Hessen, Franciszek Adamski) i postmodernizmu (Jacques Derrida, Michael
)RXFDXOW =\JPXQW %DXPDQ QLH MHVW OL W\ONR SURVW\PXND]DQLHP GZyFK LVWQLHMF\FK
V\VWHPyZILOR]RILF]Q\FKERWDNLFKQLHVSRVyEWXRGQDOH(ü1LHZWSOLZLHáDWZLHMV]
U]HF] E\áRE\ DQDOL]RZDQLH HSRN NXOWXURZ\FK U]G]F\FK VL
SUDZDPL ZáDFLZ\PL
dla okresów czy SU]HáRPyZ F\ZLOL]DF\MQ\FK periodyzacja, kontynuacja i negacja).
-HGQDNQDSHZQRQLHPR*QDZW\FKNDWHJRULDFKXPLHV]F]DüGRE\SRQRZRF]HVQHM*RdQ\ SRGNUHOHQLD MHVW IDNW *H QLQLHMV]H ]DP\OHQLH QDG Z\FKRZDQLHP QLH PD XND]Dü
1
W. Welsch, Nasza postmodernistyczna moderna, Warszawa 1998, s. 3–5.
wszystkich odmian pedagRJLNLRNUHODQ\FKPLDQHPSHUVRQDOLVW\F]Q\FKF]\SRVWPRGHrQLVW\F]Q\FK DOH PD E\ü SHZQHJR URG]DMX SU]HZLG\ZDQLHP SUDNW\F]Q\FK G]LDáD GR
NWyU\FKPRJWHILOR]RILHSUoZDG]Lü.
$E\ PyF ]UHDOL]RZDü SRVWDZLRQH VRELH FHOH Z\EUDáHP PHWRG
DQDOLW\F]QRKLVWRU\F]Q. Przypomnijmy; ta dwudziestowieczna tradycja uprawiania filozofii w
RSDUFLX R DQDOL]\ M
]\NRZH VL
JD EU\W\MVNLHM V]NRá\ DQDOLW\F]QHM G]LDáDMFHM QD SoF]WNX VWXOHFLD *HRUJH (GZDUG 0RRUH Z &DPEULGJH L -RKQ &RRN :LOVRQ Z 2[IRrdzie). Pozwala ona (filozofia lingwistyczna jako metoda filozoficzna) przy pomocy
DQDOL] M
]\NRZ\FK SRGMü SUyE
UR]ZL]DQLD ILOR]RILF]Q\FK SUREOHPyZ 3U]\MPXM
SHZQH DNVMRPDW\ L ] QLFK Z\FLJDP ZQLRVNL NWyUH LPSOLNXM NROHMQH
(A ⇒ B ⇒ C...). W tak przyjmowanej koncepcji wnioskowania MHGQD WH]D ]DOH*\ RG
GUXJLHM L ZDUXQNXMH NROHMQ 3U]\ SRV]XNLZDQLX L VWRVRZDQLX QDU]
G]L EDGDZF]\FK
SRPRFQD RND]DáD VL
EOLVND ILOR]RILL OLQJZLVW\F]QHM ILOR]RILD M
]\ND – SRZL
FDMFD
V]F]HJyOQXZDJ
WDNLPSRM
FLRPMDNznaczenie, odniesienie, prawdziwoüZHU\ILNacja, gramatyka czy struktura:PRMHMRFHQLHMHVWWRQLHVá\FKDQLHZD*QHJG\*F]
VWR
X*\ZDP\ W\FK VDP\FK VáyZ L NRU]\VWDP\ ] W\FK VDP\FK ]QDNyZ D ]XSHáQLH VL QLH
rozumiemy23U]\NáDGHPQLHFKE
GDQDOL]RZDQHZNVL*FHILOR]RILH&KRFLD*LMHGna,
L GUXJD GX*R PLHMVFD SRZL
FDM F]áRZLHNRZL WR VDPR UR]XPLHQLH L LQWHUSUHWRZDQLH
SRV]F]HJyOQ\FK SRM
ü: F]áRZLHN, osoba, ZROQRü czy wychowanie jest nie tylko odPLHQQH DOH F]
VWR ZU
F] SU]HFLZVWDZQH :UDFDMF GR SU]\M
WHM PHWRG\ L ZDUV]WDWX
SUDF\ PR*QD VWZLHUG]Lü *H So]ZDOD RQD Z\HNVSRQRZDü WH SRJOG\ NWyUH OHJá\ X
SRGVWDZ ]DUyZQR ILOR]RILL SHUVRQDOLVW\F]QHM MDN L SRVWPRGHUQLVW\F]QHM SRND]Dü Norzenie, z których obie koncepcje wyraVWDM
W opracowaniu zagadnienia – obok literatury ojczystej – korzyVWDáHPUyZQLH*]
SR]\FML REFRM
]\F]Q\FK 2GZRáDQLH VL
GR WHNVWyZ RU\JLQDOQ\FK SR]ZROLáR XND]Dü
SRGHMPRZDQ\WHPDWPR*OLZLHV]HURNR:SUDF\E
GSRMDZLDüVL
UyZQROHJOHWHNVW\
RU\JLQDOQHLLFKSROVNLHWáXPDF]HQLDFRZ\QLND]IDNWXL*QDELH*FRNRU]\VWDáem z
GRVW
SQ\FKSR]\FML5HDOL]XMFZVND]DQHZ\*HM]DPLHU]HQLDZ\V]F]HJyOQLáHPZSUaF\ UR]G]LDá\ E
GFH SUyE XFKZ\FHQLD GXFKD HSRNL SRQRZRF]HVQHM RUD] NRQFHSFML
SHUVRQDOLVW\F]QHM]DZNRFRZHMID]LHNVL*NLSHUVRQDOL]PFKU]HFLMDVNLÄ]DQXU]y2
W. Cichosz, Metodologia. Elementarz Studenta*GDVNV
áHP´ Z SRQRZRF]HVQRFL 0R*QD GRV]uNDü VL
WX ]DUyZQR HOHPHQWyZ ZVSyOQ\FK
PL
G]\ILOR]RILSHUVRQDOLVW\F]QLSRVWPRGHUQLVW\F]QMDNUyZQLH*OLF]Q\FKNRQWUoZHUVML =DJDGQLHQLH RSUDFRZDáHP Z WDNL VSRVyE *H SRPLPR SU]\M
FLD SU]H]H PQLH
jednoznacznej postawy wobec prH]HQWRZDQ\FKILOR]RILLSR]RVWDMHRQRFLJOHÄRWZDrte”.