Książka epoki oświecenia

Zarys epoki
Rozkwit książki
To samo cechuje dziedzinę
dziedzinę kultury, któ
której konsumentami są
są głównie
klasy posiadają
posiadające. Oś
Oświecenie rozszerzają
rozszerzając się
się po Europie wywoł
wywołuje
pęd do badań
badań naukowych, dla któ
których organizuje się
się oddzielne
akademie. Uł
Ułatwiają
atwiają te badania i rozpowszechniają
rozpowszechniają ich wyniki
mnożą
mnożące
żące się
się teraz czasopisma naukowe. Nastę
Następuje zwrot do
empiryzmu, a w zwią
związku z tym wielki rozwó
rozwój nauk przyrodniczych.
Stopniowe upowszechnianie się
się tych zdobyczy idzie w parze z innym
kierunkiem w dziedzinie filozofii: z racjonalizmem. Nauka opiera się
się
na rozumie ludzkim, porzuca dawny mistycyzm i wiarę
wiarę opartą
opartą na
objawieniu. Wielka Encyklopedia Francuska wydawana od r. 1751 do
1772 przez prekursoró
prekursorów rewolucji: Diderota i d'Alamberta zwró
zwrócił
ciła
uwagę
uwagę na zagadnienia praktyczne - na ogó
ogół dotą
dotąd zaniedbywane - na
technikę
technikę i przemysł
przemysł. Jej bogata dokumentacja ikonograficzna (11
tomó
tomów materiał
materiałów ilustracyjnych) niezależ
niezależnie od tekstu pozwala
odtworzyć
odtworzyć wiele szczegó
szczegółów ówczesnego życia, ówczesnych warunkó
warunków
i rodzajó
rodzajów pracy.
Powrót do klasycyzmu
Postę
Postępy nauki, przemysł
przemysłu i rzemiosł
rzemiosła oraz idee wolnoś
wolności myś
myśli, sł
słowa i
druku, przenikają
przenikające warstwy oś
oświecone w czasach Woltera, Rousseau i
encyklopedystó
encyklopedystów wywoł
wywołały rozwó
rozwój piś
piśmiennictwa, produkcji
wydawniczej i drukarstwa. Powstaje nowy rodzaj przedsię
przedsiębiorstw
uniwersalnych obejmują
obejmujących wszystkie gałę
gałęzie
łęzie wytwarzania i
rozprowadzania książ
książek,
ążek, charakterystyczny dopiero dla XIX i XX w.
Umoż
Umożliwiają
liwiają one popularyzację
popularyzację wiedzy i upowszechnienie literatury. Z
czasem myś
myśli się
się takż
także o potrzebach popularyzacji nauki i o
czytelnictwie szerszych krę
kręgów społ
społeczeń
eczeństwa, co ma swoje źródło
głównie w rozwoju przemysł
przemysłu maszynowego i zapotrzebowaniu na
kwalifikowanego robotnika, co w wyniku zwię
zwiększa zainteresowanie
książ
książk
ążką jako źródłem wiedzy ogó
ogólnej i fachowej.
Wygląd książki
Nowy stylstyl- rokoko. Wdzię
Wdzięk, elegancja i bogactwo
krą
krągłych linii przejawiają
przejawiają się
się również
wnież w wyglą
wyglądzie
książ
książek,
ążek, zwł
zwłaszcza zaś
zaś w ilustracjach. Wytworne
wydania przeznaczone dla smakoszy, bibliofiló
bibliofilów
ozdabiane są
są winietami i cał
całostronicowymi
sztychami znanych artystó
artystów. Oprawa książ
książek
ążek
wykonywana jest czę
częstokroć
stokroć na zamó
zamówienie, bogato
ornamentowana, suto zł
złocona, ukł
układa się
się na niej
nowy wzory koronkowe - "ála dentelle".
Rozwój produkcji
Nawró
Nawrót do prostoty i umiaru widzimy w ostatnich dziesią
dziesiątkach
stulecia, jako wyraz nowego stylu: klasycyzmu. Wprowadza on
elementy sztuki staroż
starożytnego Rzymu: wazy, kandelabry itp.
Charakterystyczną
Charakterystyczną nowoś
nowością
cią w oprawie jest ponadto przeniesienie
zdobnictwa z okł
okładzin na grzbiety książ
książek,
ążek, bowiem z reguł
reguły stoją
stoją one
teraz na pó
półkach dodają
dodając blasku pał
pałacowym wnę
wnętrzom. Jednemu z
rodziny Didotó
Didotów, Firminowi, zawdzię
zawdzięczali czytelnicy świetne
wydania klasykó
klasyków po bardzo niskiej cenie, co umoż
umożliwił
liwiła stereotypia
pozwalają
pozwalająca na znaczne podniesienie wysokoś
wysokości nakł
nakładó
adów.
W cał
całej Europie wybitni drukarze i wydawcy usprawniają
usprawniają
drukowanie. Wprowadzane są
są nowe wzory i kroje czcionek
klasycznych (Caslon, Baskerville, Bowyer, Breitkopf), ten ostatni
ostatni
wynajduje takż
także stop do odlewania czcionek o podwyż
podwyższonej
twardoś
twardości, oraz sposó
sposób drukowania nut, a nawet map. Książ
Książki
ążki stają
stają się
się
arcydzieł
arcydziełami sztuki typograficznej, a wiele rozwią
rozwiązań
zań tamtych czasó
czasów
stosowane jest do dziś
dziś.
Rozwój produkcji
Rosną
Rosnące na podł
podłożu przemian gospodarczogospodarczo-społ
społecznych uznanie
potrzeb nauki i czytelnictwa, któ
które spowodował
spowodowało rozwó
rozwój produkcji
książ
książkowej
ążkowej w XVIII w., wywarł
wywarło ró
również
wnież wyraź
wyraźny wpł
wpływ na
biblioteki. Wybitni ludzie Oś
Oświecenia, jak Mirabeau, Talleyrand,
Condorcet żądaj
żądają
dają, aby biblioteka publiczna stanowił
stanowiła istotny skł
składnik
narodowego wychowania. Niemniej w dziedzinie bibliotek pierwsze
miejsce zajmują
zajmują nadal księ
księgozbiory absolutystycznych panują
panujących. W
Niemczech rozwijają
rozwijają się
się zwł
zwłaszcza takie biblioteki, jak nadworna w
Wiedniu, kró
królewska w Berlinie (uzyskuje nowy gmach), książę
książęca
ążęca w
Wolfenbuttel dzię
dzięki wprowadzonym nowym ideom Leibniza, któ
które
ożywił
ywiły też
też dział
działania nadwornej biblioteki w Dreź
Dreźnie. Ta książ
książnica
ążnica
Sasó
Sasów wchł
wchłonęł
onęła
ęła m.in. sł
słynne zbiory prywatne. Gotfryd Wilhelm
Leibniz nawią
nawiązuje do zapatrywań
zapatrywań Naude'go na zadania bibliotek,
pogłę
pogłębia
łębia jego ideę
ideę uniwersalizmu zbioró
zbiorów i ich ogó
ogólnego udostę
udostępnienia.
Jego biblioteka, to biblioteka dla wszystkich. Filozof jest zarazem
zarazem
twó
twórcą
rcą nowego ukł
układu katalogu systematycznego, z podział
podziałem na 10
zasadniczych grup - dyscyplin wiedzy.
Biblioteki
Drugim istotnym bodź
bodźcem rozwoju bibliotek był
było coraz szersze udostę
udostępnianie źródeł
deł
wiedzy w nowo powstają
powstających uniwersytetach. Roś
Rośnie liczba bibliotek uniwersyteckich, a
sekularyzacja jezuitó
jezuitów w Niemczech w r.1773 znacznie je wzbogaca.
Rozkwit nauk przyrodniczych w Anglii doprowadza do zał
założenia w Londynie British
Museum, któ
którego księ
księgozbió
gozbiór, w przeciwień
przeciwieństwie do znajdują
znajdujących się
się na kontynencie
europejskim, nastawiony był
był raczej na literaturę
literaturę przyrodniczą
przyrodniczą niż
niż humanistyczna. Angielską
Angielską
instytucję
instytucję odró
odróżniał
niało też
też od pokrewnych europejskich wspó
współżycie
łżycie na ró
równych prawach
książ
książnicy
ążnicy i muzeum. Zaszczepione na dawnej bibliotece kró
królewskiej ("Old Royal Library") i
otwarte w 1759 r. British Museum doszł
doszło do olbrzymich zasobó
zasobów.
dokonuje
nuje rewolucja z lat 1789Wielkiego przewrotu w dziejach bibliotekarstwa francuskiego doko
17891792. Ogromne masy zbioró
zbiorów książ
książek
ążek pokoś
pokościelnych i poklasztornych oraz prywatnych
centralizuje się
się w departamentach, zwł
zwłaszcza zaś
zaś w Paryż
Paryżu. Teraz nastę
następuje rzeczywiste
upublicznienie zasobó
zasobów kulturalnych. Wzbogaca się
się nimi przede wszystkim dawna biblioteka
kró
królewska, teraz już
już: Narodowa (Nationale). Ale minie wiek, nim wreszcie pracownicy
instytucji wprowadzą
wprowadzą ład do począ
początkowego chaosu, nim to olbrzymie zbiorowisko książ
książek
ążek
zacznie peł
pełnić
nić służbę czytelniczą
czytelniczą.
Ogó
Ogółem biorą
biorąc wiek XVIII przynosi w rozwoju bibliotek uporzą
uporządkowanie zbioró
zbiorów,
ulepszenie ich ewidencji i wię
większą
kszą celowość
celowość w gromadzeniu nabytkó
nabytków. Idea uniwersalizmu
musi zwolna ustę
ustępować
pować postulatowi specjalizacji, zaró
zarówno w nauce, jak w bibliotekarstwie.
Jak książka rozwijała się w Polsce
w XVII w.
Autorzy:
Lucyna Pacholczak
Magdalena Król
Aleksandra Boczek