Człowiek bliżej Ziemi

ZAKRES WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANYCH NA POSZCZEGÓLNYCH STOPNIACH
WOJEWÓDZKIEGO KONKURSU PRZYRODNICZEGO
PRZEPROWADZANEGO W SZKOŁACH PODSTAWOWYCH W ROKU SZK. 2014/2015
„Człowiek bliżej Ziemi”:
Uczestnicy konkursu wykazują się wiedzą i umiejętnościami obejmującymi treści
podstawy programowej kształcenia ogólnego w szkołach podstawowych, w części
dotyczącej przedmiotu przyroda na II etapie edukacyjnym, wraz z treściami
rozszerzającymi zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu
z dnia 26 lutego 2002 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 51, poz. 458, z późn. zm.),
rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r.
(Dz. U. z 2012 r., poz. 977).
Etap szkolny:
Treści podstawy programowej kształcenia ogólnego w szkołach podstawowych,
w części dotyczącej przedmiotu przyroda.
Etap rejonowy:
Treści podstawy programowej kształcenia ogólnego w szkołach podstawowych,
w części dotyczącej przedmiotu przyroda oraz treści rozszerzające:
1.
Budowa atomu – „samo jądro sprawy”.
2.
Pierwiastki, związki chemiczne, reakcje chemiczne.
3.
Ogólna charakterystyka, występowanie i zastosowanie w życiu człowieka
następujących pierwiastków: tlenu, azotu, węgla, sodu, wodoru, helu, wapnia,
magnezu, żelaza.
4.
Określanie współrzędnych geograficznych.
5.
Składniki Wszechświata: gwiazdy, planety, inne ciała niebieskie; badania
Wszechświata; współczesna wiedza o budowie Wszechświata: galaktyki i Droga
Mleczna.
6.
Budowa Słońca; ciała niebieskie tworzące Układ Słoneczny; planety krążące
wokół Słońca: planety typu ziemskiego i planety olbrzymy (ogólna
charakterystyka).
7.
Planety karłowate; księżyce; małe obiekty kosmiczne; poznawanie Kosmosu.
8.
Czynniki warunkujące istnienie życia na Ziemi.
9.
Biologia jako nauka: cechy istot żywych; poziomy
doświadczenie i obserwacja; źródła wiedzy biologicznej.
organizacji
życia;
10. Pochodzenie człowieka: stanowisko systematyczne człowieka; podobieństwa
i różnice między człowiekiem a innymi naczelnymi; przebieg ewolucji człowieka;
poszukiwanie naszych praprzodków.
11. Ekologia: przedmiot badań ekologii; ekologia a ochrona przyrody i ochrona
środowiska; nisza ekologiczna, siedlisko; wpływ czynników środowiska na
organizmy; zakres tolerancji ekologicznej; czynnik ograniczający; właściwości
wody; przystosowania organizmów do życia w wodzie i na lądzie.
12. Cechy populacji: populacja a gatunek; liczebność i zagęszczenie; czynniki
wpływające na liczebność (rozrodczość, śmiertelność, migracje); wędrówki
zwierząt; struktura przestrzenna, typy rozmieszczenia; życie w stadzie,
hierarchia w stadzie; struktura wiekowa i płciowa; piramidy wieku.
13. Struktura ekosystemu i jego funkcjonowanie: biotop i biocenoza jako składniki
ekosystemu; ekosystemy sztuczne i naturalne; struktura piętrowa lasu; typy
lasów; równowaga dynamiczna w ekosystemie; sukcesja ekologiczna i jej
rodzaje.
14. Rozpoznawanie drzew iglastych i liściastych występujących w Polsce.
Etap wojewódzki:
Treści podstawy programowej kształcenia ogólnego w szkołach podstawowych,
w części dotyczącej przedmiotu przyroda oraz treści rozszerzające:
1.
Pierwiastki trujące i ich wpływ na organizm człowieka.
2.
Metale i niemetale, właściwości, występowanie w przyrodzie, wykorzystanie
przez człowieka.
3.
Obraz terenu – mapa, znaki topograficzne, rodzaje map, plan, orientacja mapy,
skala planu i mapy, rodzaje map.
4.
Zanieczyszczenie i ochrona atmosfery: zagrożenia atmosfery; podział
zanieczyszczeń atmosfery; skutki zanieczyszczeń atmosfery (kwaśne opady,
globalne ocieplenie, dziura ozonowa, smog); skala porostowa; ochrona
atmosfery; odnawialne źródła energii.
5.
Obieg węgla w przyrodzie.
6.
Ochrona środowiska na co dzień: działania wpływające na poprawę stanu
środowiska; biodegradacja; odpady komunalne jako źródło zanieczyszczenia
środowiska; unieszkodliwianie odpadów; kompostowanie; postawa świadomego
konsumenta; znaczenie recyklingu; surowce poddawane recyklingowi.
7.
Podział obszarów lądowych Ziemi na kontynenty; położenie kontynentów.
8.
Charakterystyczne
cechy
ukształtowania
powierzchni
poszczególnych
kontynentów; osobliwości przyrodniczo - geograficzne i kulturowe
poszczególnych kontynentów.
9.
Ocean Światowy i jego podział; rozmieszczenie oceanów; znaczenie oceanów,
szlaki transportowe, surowce mineralne w wodach oceanów i pod ich dnem,
turystyka i wypoczynek.
Wykaz literatury obowiązującej uczestników Konkursu:
ETAP SZKOLNY
1.
Podręczniki i zeszyty ćwiczeń z przyrody (kl. IV-VI), dopuszczone do użytku
szkolnego.
2.
Szkolne atlasy przyrodnicze i geograficzne.
ETAP REJONOWY
1.
Podręczniki i zeszyty ćwiczeń z przyrody (kl. IV-VI), dopuszczone do użytku
szkolnego.
2.
Szkolne atlasy przyrodnicze, geograficzne.
3.
Klucze, przewodniki i atlasy do rozpoznawania drzew występujących w Polsce.
4.
„Pierwiastki wystąp! Rozbijamy chemię na czynniki pierwsze”; Robert Winston;
wydawnictwo G+J RBA, seria Mały Naukowiec, National Geographic (strony:
6-7, 18-19, 24-25, 32-41, 46-55).
5.
„Puls życia 1”, podręcznik do biologii dla gimnazjum, wydawnictwo Nowa Era,
Straszyn 2010; M. Jefimow, M. Sęktas:
− Dział I Biologia – nauka o życiu, Rozdział 1 Biologia jako nauka, strony: 7-12.
6.
„Puls życia 3”, podręcznik do biologii dla gimnazjum, wydawnictwo Nowa Era,
Straszyn 2010, B. Sągin, A. Boczarowski, M. Sęktas:
− Dział II Ewolucja życia, Rozdział 3 Pochodzenie człowieka, strony: 62 – 65,
− Dział III Ekologia, Rozdział 1 Czym zajmuje się ekologia?, strony: 75 – 81,
− Dział III Ekologia, Rozdział 2 Cechy populacji, strony: 82 – 88,
− Dział III Ekologia, Rozdział 8 Struktura ekosystemu i jego funkcjonowanie,
strony: 115 – 121.
ETAP WOJEWÓDZKI
1.
Podręczniki i zeszyty ćwiczeń z przyrody (kl. IV-VI), dopuszczone do użytku
szkolnego.
2.
Szkolne atlasy przyrodnicze, geograficzne.
3.
„Pierwiastki wystąp! Rozbijamy chemię na czynniki pierwsze”; Robert Winston;
wydawnictwo G+J RBA, seria Mały Naukowiec, National Geographic ( strony:
68-79).
4.
„Puls życia 3”, podręcznik do biologii dla gimnazjum, wydawnictwo Nowa Era,
Straszyn 2010, B. Sągin, A. Boczarowski, M. Sęktas:
−
Dział III Ekologia, Rozdział 9 Materia i energia w ekosystemie (wyłącznie Obieg
węgla), strony: 128 - 129,
−
Dział IV Człowiek i środowisko, Rozdział 1 Zanieczyszczenie i ochrona
atmosfery, strony: 141 – 148,
−
Dział IV Człowiek i środowisko, Rozdział 4 Ochrona środowiska na co dzień,
strony: 156 – 159.