Chemia - ZSPiG Zbrudzewo

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA NA LEKCJACH CHEMII W KLASIE I GIMNAZJUM
Dział 1. ŚWIAT SUBSTANCJI
Wymagania na ocenę
dopuszczającą
dostateczną
dobrą
Uczeń:
Uczeń:
Uczeń:
 podaje przykłady obecności
 wymienia gałęzie przemysłu
 wskazuje zawody w
chemii w swoim życiu;
związane z chemią;
wykonywaniu, których niezbędna
jest znajomość zagadnień
 wymienia podstawowe
 podaje przykłady produktów
chemicznych;
narzędzia pracy chemika;
wytwarzanych przez zakłady
przemysłowe związane z
 wyszukuje w dostępnych źródłach
 zna i stosuje zasady
chemią;
informacje na temat historii i
bezpiecznej pracy
rozwoju chemii na przestrzeni
w pracowni chemicznej;
 czyta ze zrozumieniem tekst
dziejów;
popularnonaukowy
na
temat
 dzieli substancje na stałe,
wybranych faktów z historii i
 potrafi udzielić pierwszej pomocy
ciekłe i gazowe;
rozwoju chemii;
w pracowni chemicznej;
 wskazuje przykłady substancji
 określa zastosowanie
stałych, ciekłych i gazowych w  rozpoznaje i nazywa
podstawowy sprzęt i naczynia
podstawowego sprzętu
swoim otoczeniu;
laboratoryjne;
laboratoryjnego;
 wymienia podstawowe
 wie, w jakim celu stosuje się
 identyfikuje substancje na
właściwości substancji;
oznaczenia na etykietach
podstawie przeprowadzonych
 zna wzór na gęstość substancji;
opakowań odczynników
badań;
 zna podział substancji na
chemicznych i środków
 bada właściwości wybranych
metale i niemetale;
czystości stosowanych w
metali (w tym przewodzenie
 wskazuje przedmioty
gospodarstwie domowym;
ciepła i prądu elektrycznego);
wykonane z metali;
 zna skład wybranych stopów
 wymienia czynniki powodujące  bada właściwości substancji;
 korzysta z danych zawartych
metali;
niszczenie metali; podaje
w tabelach (odczytuje gęstość  podaje definicję korozji;
przykłady niemetali;
oraz wartości temperatury
 wyjaśnia różnice we
 podaje właściwości wybranych
wrzenia i temperatury
właściwościach metali i niemetali;
niemetali;
topnienia substancji);
 wyjaśnia pojęcia: sublimacja i
 sporządza mieszaniny
 zna jednostki gęstości;
resublimacja;
substancji;

podstawia
dane
do
wzoru
na

planuje i przeprowadza proste
 podaje przykłady mieszanin
gęstość
substancji;
doświadczenia dotyczące
znanych

odróżnia
metale
od
innych
rozdzielania mieszanin
z życia codziennego;
substancji
i
wymienia
ich
jednorodnych i niejednorodnych;
 wymienia przykładowe metody
właściwości;

montuje zestaw do sączenia;
rozdzielania mieszanin;

odczytuje
dane
tabelaryczne,

wyjaśnia, na czym polega metoda
 zna pojęcie reakcji chemicznej;
dotyczące
wartości
destylacji;
 podaje co najmniej trzy objawy
temperatury
wrzenia
i

wskazuje w podanych
reakcji chemicznej;
bardzo dobrą
celującą
Uczeń:
 wskazuje chemię wśród innych
nauk przyrodniczych;
 wskazuje związki chemii z innymi
dziedzinami nauki;
 wyjaśnia, na podstawie budowy
wewnętrznej substancji, dlaczego
ciała stałe mają na ogół
największą gęstość, a gazy
najmniejszą;
 wskazuje na związek
zastosowania substancji z jej
właściwościami;
 wyjaśnia rolę metali w rozwoju
cywilizacji i gospodarce
człowieka;
 tłumaczy, dlaczego metale stapia
się ze sobą;
 wykazuje szkodliwe działanie
substancji zawierających chlor na
rośliny;
 wyjaśnia pojęcia: sublimacja i
resublimacja na przykładzie jodu;
 składników;
 opisuje rysunek przedstawiający
aparaturę do destylacji;
 wskazuje różnice między
właściwościami substancji, a
następnie stosuje je do
rozdzielania mieszanin;
 projektuje proste zestawy
doświadczalne do rozdzielania
wskazanych mieszanin;
 formułuje poprawne wnioski na
podstawie obserwacji.
 przedstawia zarys historii
rozwoju chemii;
 bezbłędnie posługuje się
podstawowym sprzętem
laboratoryjnym
 interpretuje informacje z
tabel chemicznych
dotyczące właściwości
metali;
 bada właściwości innych
(niż podanych na lekcji)
metali oraz wyciąga
prawidłowe wnioski na
podstawie obserwacji z
badań;
 porównuje właściwości
stopu (mieszaniny metali) z
właściwościami jego
sporządza
kilkuskładnikowe
mieszaniny, a następnie
rozdziela je
poznanymi metodami;
 przeprowadza w obecności
nauczyciela reakcję żelaza
z siarką;
 przeprowadza rekcję
termicznego rozkładu
cukru i na podstawie
produktów rozkładu cukru
określa typ reakcji
chemicznej;
1
 dzieli poznane substancje na
proste i złożone.
temperatury topnienia metali;
przykładach przemianę chemiczną
i zjawisko fizyczne;
 wie, co to są stopy metali;
 wskazuje w podanych
 podaje zastosowanie
przykładach przemianę chemiczną
wybranych metali i ich
i zjawisko fizyczne;
stopów;

wyjaśnia, czym jest związek
 wymienia sposoby
chemiczny;
zabezpieczania metali przed
korozją;
 wykazuje różnice między
mieszaniną a związkiem
 omawia zastosowania
chemicznym.
wybranych niemetali;
 wymienia sposoby
zabezpieczania metali przed
korozją;
 omawia zastosowania
wybranych niemetali;
 wie, w jakich stanach
skupienia niemetale występują
w przyrodzie;
 sporządza mieszaniny
jednorodne i niejednorodne;
 wskazuje przykłady mieszanin
jedno- rodnych i
niejednorodnych;
 odróżnia mieszaniny
jednorodne od
niejednorodnych;
 odróżnia substancję od
mieszaniny substancji;
 wie, co to jest: dekantacja;
sedymentacja, filtracja,
odparowanie rozpuszczalnika i krystalizacja;
 wykazuje na dowolnym
przykładzie różnice między
zjawiskiem fizycznym a
reakcją chemiczną;
 przedstawia podane przemiany
w schematycznej formie
zapisu równania reakcji
2
chemicznej;
 wskazuje substraty i produkty
reakcji chemicznej;
 podaje przykłady przemian
chemicznych znanych z życia
codziennego.
Dział 2. BUDOWA ATOMU A UKŁAD OKRESOWY PIERWIASTKÓW CHEMICZNYCH
Wymagania na ocenę
dopuszczającą
dostateczną
dobrą
Uczeń:
Uczeń:
Uczeń:
 definiuje pierwiastek
 przyporządkowuje nazwom
 wymienia pierwiastki chemiczne
chemiczny;
pierwiastków chemicznych ich
znane w starożytności;
symbole i odwrotnie;
 wie, że symbole pierwiastków
 podaje kilka przykładów
chemicznych mogą być jedno-  tłumaczy, na czym polega
pochodzenia nazw pierwiastków
lub dwuliterowe;
zjawisko dyfuzji;
chemicznych;
 wie, że w symbolu
 podaje dowody ziarnistości
 odróżnia modele
dwuliterowym pierwsza litera
materii;
przedstawiające
jest wielka, a druga – mała;
drobiny różnych pierwiastków
 definiuje pierwiastek
chemicznych;
 układa z podanego wyrazu
chemiczny jako zbiór prawie
możliwe
jednakowych atomów;
 wyjaśnia budowę wewnętrzną
kombinacje literowe – symbole  podaje symbole, masy i
atomu, wskazując miejsce
pierwiastków;
protonów; neutronów i
ładunki cząstek
elektronów;
 wie, że substancje są
elementarnych;
zbudowane z atomów;
 rysuje modele atomów
 wie, co to jest powłoka
wybranych pierwiastków
 definiuje atom;
elektronowa;
chemicznych;
 wie, na czym polega dyfuzja;
 oblicza liczby protonów,

wie, jak tworzy się nazwy grup;
elektronów i neutronów
 zna pojęcia: proton, neutron,
znajdujących
się
w
atomach

wskazuje w układzie
elektron, elektron walencyjny,
danego pierwiastka
okresowym pierwiastków
konfiguracja elektronowa;
chemicznego,
korzystając
z
chemicznych miejsce
 kojarzy nazwisko Mendelejewa
liczby
metali i niemetali;
z układem okresowym
atomowej i masowej;
 tłumaczy, dlaczego masa
pierwiastków chemicznych;
 określa rozmieszczenie
atomowa pierwiastka
 zna treść prawa okresowości;
elektronów w poszczególnych
chemicznego ma wartość
 wie, że pionowe kolumny w
powłokach elektronowych i
ułamkową;
układzie okresowym
wskazuje elektrony
 oblicza liczbę neutronów w
pierwiastków chemicznych to
walencyjne;
podanych izotopach
grupy, a poziome rzędy to
 wie, jaki był wkład D.
pierwiastków chemicznych;
bardzo dobrą
Uczeń:
 tłumaczy, w jaki sposób
tworzy się symbole
pierwiastków chemicznych;
 planuje i przeprowadza
doświadczenia potwierdzające
dyfuzję zachodzącą w ciałach
o różnych stanach skupienia;
 zna historię rozwoju pojęcia:
atom;
 tłumaczy, dlaczego
wprowadzono jednostkę masy
atomowej u;
 wyjaśnia, jakie znaczenie mają
elektrony walencyjne;
 omawia, jak zmienia się
aktywność metali i niemetali
w grupach i okresach;
 projektuje i buduje modele
jąder atomowych izotopów;
 oblicza średnią masę atomową
pierwiastka chemicznego
na podstawie mas atomowych
poszczególnych izotopów i ich
zawartości procentowej;
 tłumaczy, dlaczego gazy
szlachetne są pierwiastkami
mało aktywnymi
chemicznie.
celujący
Uczeń:
 planuje i przeprowadza
doświadczenia potwierdzające
dyfuzję zachodzącą w ciałach
o różnych stanach skupienia;
 szuka rozwiązań dotyczących
składowania odpadów
 promieniotwórczych;
 tłumaczy, dlaczego pierwiastki
chemiczne znajdujące się w tej
samej grupie mają podobne
właściwości;
 charakteryzuje przemiany: α, β
i γ;
 omawia wpływ
promieniowania jądrowego na
organizmy;
 określa na podstawie położenia
w układzie okresowym
budowę atomu danego
pierwiastka i jego charakter
chemiczny.
3
okresy;
 posługuje się układem
okresowym pierwiastków
chemicznych w celu
odczytania symboli
pierwiastków i ich
charakteru chemicznego;
 wie, co to są izotopy;
 wymienia przykłady izotopów;
 wymienia przykłady
zastosowań izotopów;
 odczytuje z układu okresowego
pierwiastków chemicznych
podstawowe informacje
niezbędne do określenia
budowy atomu: numer grupy
i numer okresu oraz liczbę
atomową i liczbę masową.






Mendelejewa w prace nad
uporządkowaniem
pierwiastków chemicznych;
rozumie prawo okresowości;
wskazuje w układzie
okresowym pierwiastków
chemicznych grupy i okresy;
porządkuje podane pierwiastki
chemiczne według
wzrastającej liczby atomowej;
wyszukuje w dostępnych mu
źródłach informacje
o właściwościach i aktywności
chemicznej podanych
pierwiastków;
nazywa i zapisuje
symbolicznie izotopy
pierwiastków chemicznych;
wyjaśnia, na czym polegają
przemiany promieniotwórcze;
 wskazuje zagrożenia wynikające
ze stosowania izotopów
promieniotwórczych;
 bierze udział w dyskusji na
temat wad i zalet energetyki
jądrowej;
 wskazuje położenie pierwiastka
w układzie okresowym
pierwiastków
chemicznych na podstawie
budowy jego atomu.
 wyjaśnia, co to są izotopy;
Dział 3. ŁĄCZENIE SIĘ ATOMÓW
dopuszczającą
Uczeń:
 zapisuje w sposób
symboliczny aniony
i kationy;
 wie, na czym polega wiązanie
jonowe, a na czym wiązanie
atomowe (kowalencyjne);
 odczytuje wartościowość
pierwiastka z układu
okresowego pierwiastków
chemicznych;
 nazywa tlenki zapisane za
pomocą wzoru
sumarycznego;
 odczytuje masy atomowe
dostateczną
Uczeń:
 rozróżnia typy wiązań
przedstawione w sposób
modelowy na rysunku;
 rysuje modele wiązań jonowych
i atomowych na prostych
przykładach;
 rozumie pojęcia oktetu i dubletu
elektronowego;
 wyjaśnia sens pojęcia:
wartościowość;
 oblicza liczby atomów
poszczególnych pierwiastków
chemicznych na podstawie
zapisów typu: 3 H2O;
Wymagania na ocenę
dobrą
Uczeń:
 tłumaczy mechanizm tworzenia
jonów i wiązania jonowego;
 wyjaśnia mechanizm tworzenia
się wiązania atomowego
(kowalencyjnego);
 podaje przykład chlorowodoru
i wody jako cząsteczki z
wiązaniem atomowym
(kowalencyjnym)
spolaryzowanym;
 określa wartościowość
pierwiastka na podstawie wzoru
jego tlenku;
 ustala wzory sumaryczne i
bardzo dobrą
Uczeń:
 wyjaśnia, od czego zależy
trwałość konfiguracji
elektronowej;
 modeluje schematy
powstawania wiązań:
atomowych, atomowych
spolaryzowanych i jonowych;
 oblicza wartościowość
pierwiastków chemicznych w
tlenkach;
 wykonuje obliczenia liczby
atomów i ustala rodzaj atomów
na podstawie znajomości masy
cząsteczkowej;
celujący
Uczeń:
 układa równania reakcji
chemicznych
przedstawionych w formie
prostych chemografów;
 rozumie istotę przemian
chemicznych w ujęciu
teorii atomistyczno-cząsteczkowej;
 uzupełnia podane
równania reakcji
chemicznych;
4




pierwiastków z układu
okresowego
pierwiastków chemicznych;
zna trzy typy reakcji
chemicznych: łączenie
(syntezę), rozkład (analizę)
i wymianę;
podaje po jednym
przykładzie reakcji
łączenia (syntezy), rozkładu
(analizy) i wymiany;
zna treść prawa zachowania
masy;
zna treść prawa stałości
składu.
 definiuje i oblicza masy
cząsteczkowe pierwiastków i
związków chemicznych;
 wyjaśnia, na czym polega reakcja
łączenia (syntezy), rozkładu
(analizy) i wymiany;
 podaje po kilka przykładów
reakcji łączenia (syntezy),
rozkładu (analizy)
i wymiany;
 zapisuje przemiany chemiczne
w formie równań reakcji
chemicznych;
 dobiera współczynniki
stechiometryczne w równaniach
reakcji chemicznych;




strukturalne tlenków niemetali
oraz wzory sumaryczne tlenków
metali na podstawie
wartościowości pierwiastków;
wykonuje proste obliczenia oparte
na prawach zachowania masy
i stałości składu w zadaniach
różnego typu;
rozumie znaczenie obu praw
w codziennym życiu i procesach
przemysłowych.
wykonuje bardzo proste
obliczenia oparte na prawie
zachowania masy;
wykonuje bardzo proste
obliczenia oparte na stałości
składu.
 analizuje reakcję żelaza z tlenem
(lub inną przemianę) w
zamkniętym naczyniu z kontrolą
zmiany masy.
 podaje sens stosowania
jednostki masy atomowej;
 układa równania reakcji
chemicznych zapisanych
słownie;
 układa równania reakcji
chemicznych przedstawionych
w zapisach modelowych;
Dział 4. GAZY I ICH MIESZANINY
Wymagania na ocenę
dopuszczającą
dostateczną
dobrą
Uczeń:
Uczeń:
Uczeń:
 przedstawia dowody na
 bada skład oraz podstawowe
 oblicza objętość poszczególnych
istnienie powietrza;
właściwości powietrza;
składników powietrza w
pomieszczeniu o podanych
 wie, z jakich substancji
 tłumaczy, dlaczego bez tlenu nie
wymiarach;
składa się powietrze;
byłoby życia na Ziemi;

rozumie, dlaczego zmienia się
 opisuje na schemacie obieg  wskazuje źródła pochodzenia ozonu
naturalny skład powietrza;
tlenu w przyrodzie;
oraz określa jego znaczenie dla
organizmów;
 określa na podstawie obserwacji
 definiuje tlenek;
zebranego gazu jego podstawowe
 podaje podstawowe zastosowania
 podaje, jakie zastosowania
właściwości (stan skupienia,
praktyczne kilku wybranych
znalazł tlen;
barwę, zapach, rozpuszczalność w
tlenków;
 wyjaśnia znaczenie azotu
wodzie);
 proponuje sposób otrzymywania
dla organizmów;
 otrzymuje tlenki w wyniku
tlenków na drodze spalania;
 podaje podstawowe
spalania np. tlenek węgla(IV);
 ustala nazwy tlenków na podstawie
zastosowania azotu;
 ustala wzory tlenków na
wzorów;
 odczytuje z układu
podstawie modeli i odwrotnie;
 ustala wzory sumaryczne tlenków
okresowego nazwy
 zapisuje równania reakcji
na podstawie nazwy;
pierwiastków należących do
otrzymywania kilku tlenków;
bardzo dobrą
celujący
Uczeń:
Uczeń:
 oblicza, na ile czasu wystarczy
 podaje skład jąder
tlenu osobom znajdującym się w
atomowych
pomieszczeniu (przy założeniu,
i rozmieszczenie
że jest to pomieszczenie
elektronów na
hermetyczne i jest mu
poszczególnych
znane zużycie tlenu na godzinę);
powłokach dla
czterech helowców (He,
 konstruuje proste przyrządy do
Ne, Ar, Kr);
badania następujących zjawisk
atmosferycznych i właściwości
 wyjaśnia, dlaczego
powietrza: wykrywanie
wzrost zawartości
powietrza w „pustym” naczyniu,
tlenku węgla(IV) w
badanie składu powietrza,
atmosferze jest
badanie udziału powietrza
niekorzystny;
w paleniu się świecy;
 uzasadnia, przedstawiając
 otrzymuje pod nadzorem
odpowiednie obliczenia,
nauczyciela tlen podczas reakcji
kiedy istnieje zagrożenie
termicznego
zdrowia i życia ludzi
5
18. grupy;
 zna wzór sumaryczny i
strukturalny tlenku
węgla(IV) [dwutlenku
węgla];
 wymienia podstawowe
zastosowania
tlenku węgla(IV);
 omawia podstawowe
właściwości wodoru;
 wymienia praktyczne
zastosowania
wodoru;
 wymienia źródła
zanieczyszczeń
powietrza;
 wyjaśnia skutki
zanieczyszczeń
powietrza dla przyrody i
człowieka.
 oblicza masy cząsteczkowe
wybranych tlenków;
 uzupełnia współczynniki
stechiometryczne w równaniach
reakcji otrzymywania tlenków na
drodze utleniania pierwiastków;
 omawia właściwości azotu;
 wyjaśnia znaczenie azotu dla organi
zmów;
 wymienia źródła tlenku węgla(IV);
 wyjaśnia znaczenie tlenku
węgla(IV) dla organizmów;
 przeprowadza identyfikację tlenku
węgla(IV) przy użyciu wody
wapiennej;
 wie, jaka właściwość tlenku
węgla(IV) zadecydowała o jego
zastosowaniu;
 omawia właściwości wodoru;
 bezpiecznie obchodzi się
z substancjami i mieszaninami
wybuchowymi;
 podaje, jakie właściwości wodoru
zdecydowały o jego zastosowaniu;
 podaje przyczyny i skutki smogu;
 wyjaśnia powstawanie efektu
cieplarnianego i konsekwencje jego
wzrostu na życie mieszkańców
Ziemi;
 wymienia przyczyny i skutki dziury
ozonowej.
 odróżnia na podstawie opisu
słownego reakcję egzotermiczną
od reakcji endotermicznej;
 tłumaczy, na czym polega obieg
azotu w przyrodzie;
 omawia właściwości i
zastosowanie gazów szlachetnych;
 tłumaczy na schemacie obieg
tlenku węgla(IV) w przyrodzie;
 przeprowadza i opisuje
doświadczenie otrzymywania
tlenku węgla(IV) w szkolnych
warunkach laboratoryjnych;
 bada doświadczalnie właściwości
fizyczne tlenku
węgla(IV);uzasadnia konieczność
wyposażenia pojazdów
i budynków użyteczności
publicznej w gaśnice pianowe lub
proszkowe;
rozkładu manganianu(VII)
przebywających
potasu;
w niewietrzonych
pomieszczeniach;
 wie, kiedy reakcję łączenia się
tlenu z innymi pierwiastkami
 wyjaśnia, jak może dojść
nazywa się spalaniem;
do wybuchu mieszanin
wybuchowych, jakie są
 przedstawia podział tlenków na
jego skutki i jak przed
tlenki metali i tlenki niemetali
wybuchem można się
oraz podaje przykłady takich
zabezpieczyć;
tlenków;
 porównuje gęstość
 podaje znaczenie warstwy
wodoru z gęstością
ozonowej dla życia na Ziemi;
 sprawdza eksperymentalnie, jaki powietrza;
 przeprowadza
jest wpływ zanieczyszczeń
doświadczenie
gazowych na rozwój roślin;
udowadniające, że
 bada stopień zapylenia
dwutlenek węgla
powietrza w swojej okolicy.
jest gazem
cieplarnianym;
 proponuje działania
mające na celu ochronę
powietrza przed
zanieczyszczeniami.
 otrzymuje wodór w
reakcji octu z wiórkami
magnezowymi;
 opisuje doświadczenie,
za pomocą którego
można zbadać
właściwości wybuchowe
mieszaniny wodoru
i powietrza;
6