KONSUMENT W SĄDZIE

KONSUMENT W S DZIE
Gdzie nale y kierowa pozew
Je eli pozywamy osob fizyczn , od której np. kupili my samochód z ogłoszenia w prasie,
pozew składamy w s dzie odpowiednim dla miejsca zamieszkania tej osoby. Gdy za
pozwanym jest przedsi biorca, czyli osoba prawna, np. firma remontuj ca nam dom, spraw
kierujemy do s du w miejscu, gdzie ta firma ma swoj siedzib .
Je eli warto naszego dania nie przekracza 30 000 złotych, sprawa b dzie rozpatrywana
przez s d rejonowy, je li kwota jest wy sza, pozew składamy do s du okr gowego.
Co powinien zawiera pozew
W pozwie powinni my poda nast puj ce informacje:
•
nazw s du, np. S d Rejonowy, X Wydział Grodzki, ul. Trembackiego 11, 35-959
Rzeszów
•
imi i nazwisko lub nazw stron i pełnomocników, je eli b d brali udział w sprawie,
•
rodzaj pisma (pozew), np. pozew o wymian telewizora, pozew o wykonanie usługi
lakierniczej lub zwrot pieni dzy za samochód,
•
podanie warto ci dania i dokładne okre lenie, na czym polegaj nasze roszczenia
wobec pozwanego, np. warto aparatu fotograficznego, wymiana wadliwego na nowy w
ramach gwarancji,
•
uzasadnienie, dlaczego dochodzimy takiego roszczenia, tzn. wskazanie wszystkich
faktów, z których wynika, e nasze danie jest zasadne,
•
wymienienie wszystkich doł czonych do pozwu zał czników, np. paragonu z kasy
fiskalnej, dowodu opłaty za opini rzeczoznawcy, o wiadczenia o odst pieniu od umowy,
pisma reklamacyjnego.
Pozew nale y podpisa odr cznie. Trzeba pami ta o tym, e same słowa nie wystarcz ,
nawet, je eli jeste my przekonani, e mamy racj . Je eli nie przedstawimy konkretnych
dowodów, takich jak dokumenty, wiadkowie, opinia rzeczoznawcy - mo emy przegra spór.
W sprawach, które mog by rozpatrywane w post powaniu uproszczonym - o czym ni ej pozew wnosi si na urz dowym formularzu, który jest tak przygotowany, aby były w nim
zawarte najwa niejsze informacje. Formularz jest dost pny w s dach, w urz dach gmin oraz
w Internecie na stronie Ministerstwa Sprawiedliwo ci (www.ms.gov.pl). Pozew nale y
zło y w odpowiedniej liczbie kompletów (pozew i zał czniki). Jeden komplet jest zawsze
dla s du, pozostałe dla pozwanego lub pozwanych, np. je eli stronami sporu s dowego s
jeden powód i dwóch pozwanych (spółka cywilna), nale y do s du dor czy ł cznie 3
komplety dokumentów. Pozew mo emy zło y w biurze podawczym s du albo wysła
listem. Doradzamy wysyła pozwy listem poleconym za zwrotnym po wiadczeniem odbioru,
poniewa mamy wtedy informacj o dacie wpływu pozwu do s du, a tak e dowód na jego
dor czenie. Je eli pozew b dzie nieprawidłowo napisany, niekompletny, nieopłacony albo
nie dostarczymy odpowiedniej liczby kompletów, s d zwróci nam go do poprawienia lub
uzupełnienia w terminie tygodniowym, np. je eli pismo w tej sprawie otrzymali my z s du w
poniedziałek, to najpó niej w nast pny poniedziałek nale y dostarczy do s du poprawiony
pozew. Je eli nie zachowamy tego terminu, to sprawie nie zostanie nadany bieg, czyli s d w
ogóle jej nie rozpatrzy.
Ile kosztuje wniesienie pozwu
Składaj c pozew w s dzie, nale y ui ci opłat (wpis). Warto wpisu zale y od warto ci
naszego dania. Zasady szczegółowe ustalania wpisu okre la Rozporz dzenie Ministra
Sprawiedliwo ci z dnia 17 grudnia 1996 r. w sprawie okre lania wysoko ci wpisów w
sprawach cywilnych (DzU nr 154, poz. 753). Przykładowo: je eli dochodzimy roszczenia o
warto ci do 10 000 zł, zapłacimy 8% od warto ci przedmiotu sporu, nie mniej jednak ni 30
zł, tzn. je eli damy zapłaty kwoty 500 zł, wpis b dzie wynosił 40 zł, a je eli damy kwoty
200 zł, to zapłacimy 30 zł, pomimo e 8% od tej kwoty to tylko ł 6 zł.
Je eli nie jeste my w stanie ponie kosztów s dowych, poniewa mamy niskie dochody,
liczn rodzin na utrzymaniu, zły stan zdrowia, który wymaga kosztownych lekarstw itp.,
mo emy zło y wniosek o przyznanie zwolnienia od kosztów s dowych. Wniosek powinien
zawiera dokumenty potwierdzaj ce nasze dochody: za wiadczenie o wynagrodzeniu,
odcinek renty lub emerytury, za wiadczenie o leczeniu. S d oceni przedstawione dokumenty
i podejmie decyzj w tym zakresie. Wniosek o zwolnienie od kosztów s dowych mo na
zło y przez cały czas trwania procesu, a do zako czenia sprawy.
Nale y pami ta , e wysoko ci kosztów s dowych nie da si z góry okre li . Zale one od
tego, jakie czynno ci b d podejmowane w trakcie procesu, np. powołanie biegłego.
Koszty procesu
Zasad jest, e ten, kto przegra spraw , musi zwróci przeciwnikowi na jego danie koszty.
S to wszystkie koszty, jakie poniosła osoba wygrywaj ca spór, w tym wynagrodzenie
adwokata, gdy korzystano z jego pomocy. Je eli zawieramy ugod , to obci
nas tylko
koszty poniesione w sprawie. Wniosek o zwrot kosztów mo emy zło y razem z pozwem lub
pó niej, a do zamkni cia rozprawy bezpo rednio poprzedzaj cej wydanie orzeczenia.
Kto mo e by naszym pełnomocnikiem (zast pc )
W trakcie procesu mo emy działa sami albo skorzysta z pomocy innej osoby. Naszym
pełnomocnikiem (zast pc ) mo e by adwokat, współuczestnik sporu, rodzice, mał onek,
rodze stwo lub zst pni strony (dzieci) oraz osoby pozostaj ce ze stron w stosunku
przysposobienia. Je eli jeste my zwolnieni od kosztów s dowych w cało ci lub w cz ci i
jednocze nie sprawa jest skomplikowana, jeste my nieporadni, mamy trudno ci z
podejmowaniem samodzielnych czynno ci procesowych, mamy prawo zgłosi wniosek o
ustanowienie dla nas adwokata z urz du.
Nawet, je eli udzielimy pełnomocnictwa, to sami te mo emy uczestniczy w sprawie.
W sprawach zwi zanych z ochron praw konsumentów pełnomocnikiem mo e by
przedstawiciel organizacji, do której zada statutowych nale y ochrona konsumentów, np.
Federacji Konsumentów. Organizacja taka mo e równie wyst powa na rzecz konsumenta
jako powód w sprawie, tzn. sporz dzi i wnie pozew, skompletowa dokumenty, a tak e
wst pi do tocz cego si post powania.
Prawo do reprezentacji konsumenta w s dzie ma tak e miejski albo powiatowy rzecznik
konsumentów.
Post powanie uproszczone
Post powanie uproszczone zostało wprowadzone, aby usprawni orzekanie w sprawach
drobnych, które nale do wła ciwo ci s du rejonowego:
•
o roszczenia wynikaj ce z umów, je eli warto przedmiotu sporu nie przekracza
5000 zł;
•
o roszczenia wynikaj ce z r kojmi, niezgodno ci towaru z umow lub gwarancji
jako ci, je eli warto przedmiotu umowy nie przekracza 5000 zł;
•
o zapłat czynszu najmu lokali mieszkalnych i opłat obci aj cych na
jemc oraz opłat z tytułu korzystania z lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej bez
wzgl du na warto przedmiotu sporu.
Procedura post powania uproszczonego dyscyplinuje strony, w zwi zku z tym:
•
pozew, odpowied na pozew, sprzeciw od wyroku zaocznego oraz pismo zawieraj ce
wnioski dowodowe powinny by sporz dzone na urz dowych formularzach;
•
nie mo na ł czy roszcze , co oznacza, e jednym pozwem mo na dochodzi tylko
jednego roszczenia, w przeciwnym wypadku s d zwróci pozew, np., gdy za damy wymiany
wadliwego zaworu hydraulicznego i odszkodowania za zalanie mieszkania;
•
zmiana dania jest niedopuszczalna;
•
wszystkie okoliczno ci faktyczne, zarzuty, dowody mog by zgłoszone w pozwie,
odpowiedzi na pozew, na pierwszym posiedzeniu przeznaczonym na rozpraw , w sprzeciwie
od wyroku zaocznego. Nale y dokładnie przemy le , jakie dowody mo emy zgłosi , aby jak
najlepiej wykaza , e wiadczenie nam si nale y; je eli s d uzna, e sprawa jest szczególnie
zawiła lub jej rozstrzygni cie wymaga wiadomo ci specjalnych, np. opinii instytutu
naukowego, rozpozna spraw w post powaniu zwykłym; je eli cisłe udowodnienie
wysoko ci dania jest niemo liwe lub utrudnione, s d mo e zas dzi odpowiedni sum
według swej oceny, na podstawie wszystkich okoliczno ci sprawy.
Kiedy mo na wnie apelacj
Apelacj mo na wnie tylko wtedy, gdy:
•
post powanie było niewa ne, np., kiedy w sprawie orzekał s d rejonowy, a powinien
s d okr gowy lub s d orzekał w niewła ciwym składzie,
•
z powodu ra cego naruszenia prawa materialnego przez bł dn jego wykładni lub
niewła ciwe zastosowanie, np. w sprawie dotycz cej umowy o dzieło zastosowano przepisy
ustawy o szczególnych warunkach sprzeda y konsumenckiej, a powinny by zastosowane
przepisy kodeksu cywilnego,
• ra co naruszono istotne przepisy post powania i je eli uchybienia te mogły mie wpływ na
wynik sprawy, np. nie wyja niono wszystkich okoliczno ci faktycznych, istotnych dla
rozstrzygni cia sporu. Prawa do wniesienia apelacji mo na si zrzec, a je eli prawa tego
zrzekn si wszyscy uprawnieni, wyrok staje si prawomocny.
W jakim terminie mo na zło y apelacj
Termin do wniesienia apelacji jest dwutygodniowy. Rozpoczyna si w dniu ogłoszenia
wyroku albo w dniu, w którym upływa termin do zło enia wniosku o uzasadnienie wyroku
(termin ten jest tygodniowy, je eli wyrok ogłoszono np. w pi tek, to termin upływa w
nast pny pi tek), albo te w dniu, w którym dor czono nam wyrok z uzasadnieniem. Oznacza
to, e strona, która zrzekła si dor czenia uzasadnienia wyroku, mo e wnie apelacj w
terminie dwóch tygodni od dnia ogłoszenia wyroku, strona, która zgłosiła wniosek o
uzasadnienie wyroku, mo e wnie apelacj w terminie dwóch tygodni od otrzymania
wyroku z uzasadnieniem, strona, która nie zrzekła si dor czenia uzasadnienia i nie zgłosiła
wniosku o uzasadnienie wyroku w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia wyroku, mo e
wnie apelacj w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym upłyn ł termin do zgłoszenia
wniosku o uzasadnienie wyroku (21 dni od ogłoszenia wyroku).
Post powanie zwykłe przed sadem powszechnym
Je eli sprawa nie kwalifikuje si do post powania uproszczonego, np. damy zwrotu 8 tys.
zł za niezgodne z umow meble, to pozew, ju nie na urz dowym formularzu, składamy do
s du rejonowego lub okr gowego - w zale no ci od warto ci przedmiotu sporu. O tym, co
powinno znale si w pozwie, napisali my wy ej.
W post powaniu zwykłym istnieje mo liwo dochodzenia jednym pozwem kilku roszcze
przeciwko temu samemu pozwanemu, np. mo emy da wymiany pralki i kosztów jej
transportu. Dopuszczalna jest równie zmiana powództwa, np. pierwotnie domagali my si
naprawy towaru, a w trakcie procesu zmienili my danie i wnosimy o jego wymian .
Apelacja
Od wyroku s du pierwszej instancji przysługuje apelacja do s du drugiej instancji. Apelacj
wnosi si do s du, który wydał zaskar ony wyrok. Apelacj od wyroku s du rejonowego
rozpoznaje s d okr gowy, a od wyroku s du okr gowego jako pierwszej instancji - s d
apelacyjny.
Stałe polubowne s dy konsumenckie
Alternatyw wobec s dów powszechnych w dochodzeniu roszcze przez konsumentów jest
polubowne s downictwo konsumenckie. Stałe polubowne s dy konsumenckie działaj przy
wojewódzkich inspektorach Inspekcji Handlowej. W ko cu 2003 r. w całym kraju było 16
stałych polubownych s dów konsumenckich oraz 15 o rodków zamiejscowych tych s dów.
Funkcjonowanie s dów konsumenckich okre la regulamin, który stanowi zał cznik do
Rozporz dzenia Ministra Sprawiedliwo ci z dnia 25 wrze nia 2001 r. w sprawie okre lenia
regulaminu organizacji i działania stałych polubownych s dów konsumenckich (DzU nr 113,
poz.1214). Tekst regulaminu powinien by podany do wiadomo ci konsumentów i
przedsi biorców w siedzibie wojewódzkiego inspektoratu Inspekcji Handlowej, przez
umieszczenie go w miejscu ogólnie dost pnym. S dy konsumenckie rozpatruj spory o prawa
maj tkowe wynikaj ce z umów sprzeda y produktów i wiadczenia usług, powstałe
pomi dzy konsumentem - osob , która zawiera umow z przedsi biorc w celu bezpo rednio
niezwi zanym z działalno ci gospodarcz , np. w sklepie ze sprz tem AGD kupujemy
odkurzacz wył cznie do celów prywatnych, i przedsi biorc - podmiotem, który zawodowo,
we własnym imieniu, podejmuje i wykonuje działalno wytwórcz , handlow , budowlan ,
usługow , np. handlowiec, który prowadzi sklep ze sprz tem TV. S d konsumencki mo e
rozpozna dan spraw tylko wówczas, gdy obie strony sporu wyra na to zgod . Innymi
słowy, konsument i przedsi biorca musz podpisa zapis na s d polubowny.
Wniosek o rozpatrzenie sporu przez s d konsumencki
Post powanie przed s dem konsumenckim wszczyna si na wniosek konsumenta lub
przedsi biorcy. Wniosek powinien zawiera m.in.:
•
imi i nazwisko/nazw firmy wnioskodawcy oraz strony przeciwnej,
•
adres zamieszkania/siedzib wnioskodawcy oraz strony przeciwnej,
•
przedmiot sporu.
Wniosek musi by podpisany przez wnioskodawc .
Wskazane jest równie opisanie stanu faktycznego sprawy, okre lenie dania oraz
doł czenie do wniosku kopii dokumentów, np. umowy, faktury, reklamacji. Wniosek wraz z
zał cznikami składamy w dwóch egzemplarzach. Mo e on by napisany odr cznie,
maszynowo lub komputerowo. Dost pne s równie formularze wniosków, które mo na
otrzyma w sekretariacie ka dego s du. Wniosek mo emy przesła poczt lub zło y go
bezpo rednio w sekretariacie s du konsumenckiego. Je eli odpowiada on wymogom
formalnym i sprawie mo na nada dalszy bieg, przewodnicz cy s du dor cza odpis wniosku
stronie przeciwnej i wzywa j do zło enia o wiadczenia, czy zgadza si na rozstrzygni cie
sporu przez s d wskazany we wniosku. W razie pozytywnej odpowiedzi - przewodnicz cy
wyznacza termin rozprawy, w razie odpowiedzi negatywnej albo niezło enia o wiadczenia w
terminie tygodniowym - wniosek jest zwracany wnioskodawcy.
Koszty post powania
Od wniosku o rozpatrzenie sporu przez s d konsumencki nie pobiera si adnej opłaty. Je eli
w trakcie post powania zaistnieje potrzeba podj cia przez s d czynno ci, która jest poł czona
z wydatkami, np. dowód z opinii rzeczoznawcy, s d pobiera zaliczk na pokrycie wydatków
od strony, która wnosiła o podj cie tej czynno ci. Je eli obie strony wnosiły o dokonanie
czynno ci albo s d czynno zarz dził z urz du - strony ponosz koszty w cz ciach równych
lub w innym stosunku. O ostatecznych kosztach post powania s d rozstrzyga w wyroku lub
ugodzie. Zasad jest, e strona przegrywaj ca spraw ponosi koszty procesu. W razie
zawarcia ugody, je eli strony nie postanowi inaczej, z reguły koszty ponios po połowie.
Wyrok s du polubownego oraz ugoda przed nim zawarta maj moc prawn na równi z
wyrokiem s du pa stwowego lub ugod zawart przed takim s dem, po stwierdzeniu przez
s d ich wykonalno ci. Klauzul wykonalno ci wyrokowi s du polubownego oraz ugodzie
zawartej przed takim s dem nadaje s d powszechny (bez dodatkowego post powania).
Od wyroku s du polubownego nie przysługuje odwołanie. Strona niezadowolona z wyroku
mo e da jego uchylenia, składaj c skarg do s du powszechnego.
Polubowne s downictwo konsumenckie warte jest polecenia: post powanie przed s dem
konsumenckim jest szybsze, prostsze i ta sze ni post powanie przed s dem powszechnym.
Wi kszo spraw jest załatwiana w ci gu 1-2 miesi cy. Na uwag zasługuj listy
rzeczoznawców do spraw jako ci produktów lub usług prowadzone przez wojewódzkich
inspektorów Inspekcji Handlowej. Je eli rzeczoznawca z danej bran y jest wpisany na list ,
s d konsumencki zasi ga opinii takiego eksperta, co niew tpliwie przyspiesza post powanie
przed s dem konsumenckim. Równie konsument mo e poprosi (odpłatnie) rzeczoznawc z
tej listy o opini , jeszcze zanim wyst pi do s du powszechnego lub polubownego. Stałe
polubowne s dy konsumenckie nie rozstrzygaj m.in. sporów bankowych,
ubezpieczeniowych, pocztowych, telekomunikacyjnych.
Bankowy arbitra konsumencki
Tryb post powania przed arbitrem bankowym zawarty jest w regulaminie bankowego
arbitra u konsumenckiego.
Arbiter bankowy rozstrzyga spory mi dzy bankami (członkami Zwi zku Banków Polskich) a
konsumentami - klientami banków. Przed arbitrem bankowym mo na dochodzi roszcze
pieni nych z tytułu niewykonania lub nienale ytego wykonania czynno ci przez bank na
rzecz konsumenta, powstałych po 1 lipca 2001 r. Arbiter bankowy wszczyna post powanie
na pisemny wniosek konsumenta. Wniosek powinien zawiera :
•
imi i nazwisko oraz adres zamieszkania konsumenta (ewentualnie numer telefonu,
faksu lub e-mail),
•
dokładne oznaczenie banku - nazw , oddział, adres siedziby,
•
okre lenie dania, jego zwi złe uzasadnienie ze wskazaniem na konkretne
dokumenty,
•
warto przedmiotu sporu - nie mo e wynosi wi cej ni 8 tys. zł,
•
własnor czny podpis konsumenta.
Do wniosku nale y doł czy :
•
kopie dokumentów, które b d dowodami w sprawie,
•
dokument potwierdzaj cy zako czenie post powania reklamacyjnego w banku lub
o wiadczenie konsumenta, e nie uzyskał w terminie 30 dni odpowiedzi z banku na swoj
reklamacj ,
•
dowód wpłaty 50 zł za rozpatrzenie wniosku (lub 20 zł - je eli warto przedmiotu
sporu jest ni sza ni 50 zł); opłat nale y ui ci na rachunek arbitra bankowego. W razie wy
grania sprawy przez konsumenta bank jest zobowi zany do zwrotu opłaty.
Wniosek wraz z zał cznikami kierujemy na adres: Bankowy Arbitra Konsumencki, ul.
Smolna 20 a, 00-375 Warszawa.
Wkrótce zostanie utworzony polubowny s d przy Rzeczniku Ubezpieczonych, który b dzie
rozpatrywał sprawy z zakresu ubezpiecze . Adres Rzecznika Ubezpieczonych: Al.
Jerozolimskie 44, 00-024 Warszawa. Istnieje równie zapowied powołania polubownego
s du w sprawach telekomunikacyjnych. Istnieje wiele bran owych polubownych s dów,
które funkcjonuj przy izbach gospodarczych b d przy organizacjach przedsi biorców i
innych instytucjach. Zasady post powania przed tymi s dami okre laj regulaminy
poszczególnych s dów.
Adam Kaminski
Specjalista ds. prawnych Centrum Euro Info w Białymstoku