Wytyczne do studium wykonalności dla projektów inwestycyjnych

Transkrypt

URZĄD MARSZAŁKOWSKI
WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO
EUROPEJSKI FUNDUSZ
ROZWOJU REGIONALNEGO
Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr 60 /08
Zarządu Województwa Małopolskiego
z dnia 24 stycznia 2008r. w sprawie
„Wytycznych do studium wykonalności dla
projektów inwestycyjnych realizowanych
w ramach Małopolskiego Regionalnego
Programu Operacyjnego na lata 2007- 2013
(MRPO)”
Wytyczne do studium wykonalności dla
projektów inwestycyjnych realizowanych
w ramach Małopolskiego Regionalnego
Programu Operacyjnego na lata 2007- 2013
(MRPO)
Niniejsze wytyczne nie mają zastosowania do projektów ubiegających się
o dofinansowanie w ramach osi priorytetowej nr 2 i nr 9 oraz projektów
nieinwestycyjnych występujących w ramach
osi priorytetowych nr 3 i nr 8 MRPO
Kraków, styczeń 2008r.
Instytucja Zarządzająca MRPO na lata 2007-2013
1. WSTĘP................................................................................................................... 5
2. Podstawowe informacje na temat projektu ............................................................. 5
3. Analiza otoczenia społeczno – gospodarczego projektu wraz z uwzględnieniem
kontekstu dokumentów strategicznych ....................................................................... 5
4. Zidentyfikowane problemy ...................................................................................... 5
5. Logika interwencji ................................................................................................... 6
5.1 Cele ogólne projektu .....................................................................................................6
5.2 Cel główny/bezpośredni projektu ...................................................................................6
5.3 Produkty projektu ...........................................................................................................6
5.4 Rezultaty projektu...........................................................................................................6
5.5. Komplementarność z innymi działaniami ......................................................................7
6. Analiza instytucjonalna, trwałość projektu .............................................................. 7
6.1 Analiza instytucjonalna projektu .....................................................................................7
6.2 Trwałość i wykonalność organizacyjna projektu.............................................................7
6.3 Trwałość i wykonalność finansowa projektu...................................................................8
6.4 Analiza wykonalności prawnej projektu ..........................................................................8
6.5 Promocja projektu wraz z informacją nt. źródeł dofinansowania projektu ......................9
7. Analiza odbiorców projektu/Analiza popytu ............................................................ 9
8. Analiza techniczna oraz technologiczna inwestycji................................................. 9
8.1 Opis i uzasadnienie przyjętych rozwiązań......................................................................9
8.2 Analiza wariantowa ......................................................................................................10
9. Analiza oddziaływania na środowisko .................................................................. 10
10. Analizy specyficzne dla danego rodzaju projektu/sektora.................................. 10
11. Analiza finansowa............................................................................................... 11
11.1 Założenia do analizy finansowej.................................................................................11
11.2 Projekcja przepływów pieniężnych projektu ...............................................................13
11.2.1 Całkowite nakłady inwestycyjne ..........................................................................15
11.2.2 Prognoza przychodów operacyjnych...................................................................15
11.2.3 Prognoza kosztów operacyjnych .........................................................................16
11.2.4 Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto ........................................................19
11.3 Ustalenie poziomu dofinansowania projektu z funduszy UE ......................................20
11.3.1Poziom dofinansowania dla projektów podlegających zasadom pomocy publicznej
........................................................................................................................................21
11.3.2 Poziom dofinansowania dla projektów nie podlegających zasadom pomocy
publicznej........................................................................................................................21
11.4 Obliczenie wskaźników efektywności inwestycji.........................................................23
11.5 Źródła finansowania projektu .....................................................................................25
11.6 Weryfikacja finansowej trwałości projektu .................................................................25
11.7 Pro forma sprawozdania finansowe ...........................................................................26
12. Analiza ekonomiczno - społeczna ...................................................................... 27
12.1 Metoda wielokryterialna – dla projektów o wartości poniżej 20 mln zł........................27
12.2 Analiza kosztów i korzyści - dla projektów o wartości powyżej 20 mln zł ...................28
12.2.1 Założenia do AKK................................................................................................28
12.2.2 Etapy przygotowania AKK ...................................................................................29
12.2.3 Koszty i korzyści projektu o charakterze niefinansowym.....................................32
12.3 Analiza efektywności kosztowej .................................................................................32
13. Analiza wrażliwości/ryzyka ................................................................................. 32
13.1 Analiza wrażliwości ....................................................................................................33
13.2 Analiza jakościowa ryzyka..........................................................................................35
14. Wpływ na polityki horyzontalne........................................................................... 36
3
Załącznik 1 Wzory tabel do analizy finansowej i analizy ekonomicznej – metoda
standardowa ............................................................................................................. 40
Załącznik 2 Wzory tabel do analizy finansowej i analizy ekonomicznej – metoda
różnicowa ................................................................................................................. 42
Załącznik 3 Wskazówki w zakresie sposobu przygotowania studium wykonalności dla
projektów z wybranych schematów i działań MRPO. ............................................... 44
Priorytet 1/ Działanie1.1/Schemat A Rozwój infrastruktury dydaktycznej szkolnictwa
wyższego........................................................................................................................44
Priorytet 1/ Działanie1.1/Schemat B Rozwój infrastruktury kształcenia ustawicznego, w
tym kształcenia zawodowego .........................................................................................46
Priorytet 3/ Działanie 3.1/Schemat A Budowa regionalnego systemu informacji
turystycznej.....................................................................................................................47
Priorytet 3/ Działanie 3.1/Schemat B Inwestycje w obiekty i infrastrukturę uzdrowiskową
........................................................................................................................................48
Priorytet 4/ Działanie 4.1/Schemat A Drogi regionalne ..................................................49
Priorytet 4/ Działanie 4.1/Schemat B Drogi w miastach na prawach powiatu ................49
Priorytet 4/ Działanie 4.1/Schemat C Drogi powiatowe ..................................................49
Priorytet 4/ Działanie 4.2/Schemat A Transport miejski .................................................50
Priorytet 4/ Działanie 4.2/Schemat B Tabor kolejowy.....................................................51
Priorytet 4/ Działanie 4.2/Schemat C Regionalna sieć kolejowa ....................................52
Priorytet 7/ Działanie 7.1 Gospodarka wodno-ściekowa ................................................53
Zaproponowana struktura i forma studium wykonalności (sw) jest wskazówką i powinna
zostać wzięta pod uwagę przy tworzeniu dokumentu studium dla projektów inwestycyjnych
ubiegających się o dofinansowanie w ramach MRPO 2007-2013. Istnieje możliwość
przygotowania studium wykonalności w odmiennej - od wskazanej tutaj – formie, muszą one
jednak zawierać wszystkie wskazane w dokumencie elementy i niezbędne informacje!, a
metodologia wyznaczania wskaźników analizy finansowej i ekonomicznej musi być tożsama
z wskazaną w Wytycznych. Oprócz podanych powyżej obligatoryjnych elementów, studium
wykonalności może zawierać dodatkowe informacje dotyczące tych aspektów projektu, które
zdaniem Beneficjenta zostały zbyt lakonicznie opisane we wniosku aplikacyjnym np.
odnoszące się do stosowania przepisów Ustawy Prawo Zamówień Publicznych.
4
1. WSTĘP
– krótkie wprowadzenie do projektu, będące równocześnie
streszczeniem
całego
opracowania,
agregującym
podstawowe
wnioski
z
przeprowadzonych analiz. Część ta nie powinna przekraczać 2 stron. Należy tu
zamieścić kluczowe informacje o projekcie oraz wyniki przygotowanych analiz, a w
szczególności:
1. cele projektu i ich kwantyfikacja w postaci wskaźników produktu i rezultatu,
2. planowany poziom nakładów inwestycyjnych z określeniem wysokości kosztów
kwalifikowanych i niekwalifikowanych,
3. ramy czasowe projektu, zgodnie z przyjętym harmonogramem,
4. wnioskowany poziom dofinansowania projektu,
5. wyniki i wnioski z analizy finansowej i ekonomicznej (wskaźniki rentowności,
finansowa płynność projektu, społeczno-ekonomiczne efekty realizacji projektu) opis
odbiorców projektu.
2. Podstawowe informacje na temat projektu – tytuł projektu,
geneza projektu, ogólna definicja zakresu rzeczowego projektu, lokalizacja projektu.
3. Analiza otoczenia społeczno – gospodarczego
projektu wraz z uwzględnieniem kontekstu dokumentów
strategicznych – w tym miejscu należy wskazać kluczowe cechy istotne z punktu
widzenia projektu sektora/terenu na tyle dokładnie, aby zrozumieć problemy, do których
rozwiązania ma się przyczynić realizacja projektu. Analiza powinna oprzeć się o aktualne
dane statystyczne, których analiza potwierdzać będzie stan faktyczny (analiza podaży) ,
np. w przypadku projektów edukacyjnych (przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja,
szkoły wyższe) istotne będą dane demograficzne oraz dane nt. ilości funkcjonujących na
danym terenie placówek edukacyjnych oraz ich oddziałów; w przypadku projektów
turystycznych istotne będą informacje nt. potencjału atrakcji turystycznych występujących
na danym terenie, charakterystyki turystów odwiedzających daną miejscowość lub
atrakcję turystyczną (ilość, cel przyjazdu, miejsce zamieszkania itd.)oraz kwotę wpływów
z tytułu ich pobytu do budżetu gminy, a także ilości przedsiębiorstw działających na
danym terenie w sektorze turystyki. Zagadnienia o charakterze ogólnym, takie jak
liczba mieszkańców gminy, ukształtowanie terenu etc., które nie mają
bezpośredniego związku z tematyką projektu należy ograniczyć do niezbędnego
minimum.
Kolejnym istotnym elementem, który powinien zostać zaprezentowany w tym miejscu jest
spójność ze Strategią Rozwoju Województwa, lokalnymi i sektorowymi strategiami
rozwoju, a także strategią rozwoju instytucji Beneficjenta, jeśli taka istnieje. Istotne jest
wykazanie spójności projektu ze strategicznymi założeniami rozwoju danego obszaru/
dziedziny na poziomie zarówno lokalnym, regionalnym, jak i krajowym. Wykazanie
daleko idącej spójności z dokumentami strategicznymi na danym terenie/ w danym
sektorze stanowi dowód, iż Beneficjent działa planowo i posiada lub też wpisuje się w
spójną politykę rozwoju danego terenu/sektora.
4. Zidentyfikowane problemy - w tej części studium wykonalności należy
określić najpoważniejsze, zidentyfikowane w toku analizy otoczenia społecznogospodarczego oraz strategicznych założeń rozwoju, problemy występujące na danym
terenie/w danym sektorze. Należy następnie określić te problemy, które projekt ma
rozwiązać lub przyczynić się do ich rozwiązania, uzasadniając równocześnie swój wybór.
Informacje zawarte w tym punkcie powinny wynikać z analizy dokonanej w punkcie 3Analiza otoczenia społeczno-gospodarczego.
5
5. Logika interwencji
– odpowiedzią na zidentyfikowane problemy
występujące na danym terenie/w danym sektorze jest realizowany przez Beneficjenta
projekt. Logika interwencji obrazuje logikę powiązania celów projektu, jego produktów
oraz działań podejmowanych w spójną całość. W punkcie tym należy pokazać, w jaki
sposób działania zaplanowane w ramach projektu, realizujące postawione przez
Beneficjenta cele, przekładają się na likwidację lub ograniczenie zidentyfikowanych
problemów.
5.1 Cele ogólne projektu - długofalowe konsekwencje zrealizowanego
projektu, wykraczające poza natychmiastowe efekty dla Beneficjentów (poza
harmonogram realizacji projektu) i będące opisem modelowej, docelowej sytuacji
Beneficjenta i jego otoczenia. W przypadku projektów realizowanych w ramach
MRPO, cele określone przez Beneficjenta musza wykazywać spójność z celami
programu.
Np. podniesienie atrakcyjności gminy X poprzez polepszenie jakości lokalnego
środowiska naturalnego.
5.2
Cel
główny/bezpośredni
projektu konsekwencje
zrealizowanego projektu bezpośrednio związane z Beneficjentem i/lub jego
sytuacją, które będą uzyskane po zakończeniu jego realizacji.. Z reguły projekt
realizuje założone cele ogólne jedynie w części. A zatem cel bezpośredni projektu
to efekt założony dla danego projektu. Z uwagi na czytelność projektu cel
bezpośredni projektu jest tylko jeden, nie wyklucza to jednak możliwości
zdefiniowania kilku celów głównych. Cel ten powinien zostać precyzyjnie
określony za pomocą wskaźników rezultatu projektu, które bezpośrednio przełożą
się na potrzeby odbiorców projektu.
Np. zmniejszenie poziomu zanieczyszczenia wód powierzchniowych na terenie
gminy X
5.3 Produkty projektu – bezpośredni, materialny efekt realizacji
poszczególnych działań w ramach przedsięwzięcia mierzony konkretnymi
wielkościami (długość drogi, zwiększona nośność mostu, przepustowość stacji
uzdatniania wody, długość gazociągu, oddana do użytku powierzchnia itp.).
Beneficjent opisuje w tym punkcie inwestycje i inne dobra powstałe bądź
pozyskane w ramach projektu, które po zakończeniu implementacji projektu
przełożą się na rezultaty opisane w poprzednim punkcie. Produkty muszą zostać
skwantyfikowane. Informacje zawarte w tym punkcie powinny być spójne z
informacjami przedstawionymi w formularzu wniosku, choć w studium
wykonalności Beneficjent może również przestawić szerszy zakres wskaźników
produktu dla projektu Np. zmodernizowana oczyszczalnia ścieków
5.4 Rezultaty projektu – stanowią wskaźniki celu głównego; to
bezpośrednie i natychmiastowe korzyści, jakie wynikną dla Beneficjenta po
zakończeniu projektu w związku ze zrealizowanymi działaniami, tj. dostarczonymi
mu usługami/dostawami materialnymi/ inwestycyjnymi. Rezultat jest w sposób
bezpośredni powiązany z realizacją projektu. Rezultaty projektu powinny zostać
precyzyjnie określone i przedstawione w skwantyfikowanej formie. Informacje
zawarte w tym punkcie powinny być spójne z informacjami przedstawionymi w
formularzu wniosku, choć w studium wykonalności Beneficjent może również
przestawić szerszy zakres wskaźników rezultatu. Np. zwiększenie ilości
oczyszczonych ścieków
Jednym z rezultatów wspólnych niemalże dla wszystkich inwestycji są powstające
w ich efekcie (w sposób bezpośredni lub pośredni) miejsca pracy. W ramach
niniejszego punktu wnioskodawca winien odnieść się do bezpośrednich miejsc
pracy. Opis winien zawierać liczbę i rodzaj (zakres stanowiska) powstających
6
(stałych) miejsc pracy. To, czy dane miejsce pracy kwalifikowane jest jako
bezpośrednie czy pośrednie zależne jest od tego, kto ponosi koszty zatrudnienia.
Jeśli jest to podmiot zarządzający produktem inwestycji, wówczas będzie to
bezpośrednie miejsce pracy, w pozostałych przypadkach mówić można o
pośrednich miejscach pracy.
Ewentualny przyrost miejsc pracy, jako efekt pośredni realizacji inwestycji winien
być uwzględniony w ramach analizy ekonomicznej projektu.
5.5. Komplementarność z innymi działaniami - potencjalny projekt
planowany do realizacji może stanowić element szerszego przedsięwzięcia, lub
programu. W punkcie tym należy przedstawić działania komplementarne w
stosunku do realizowanej inwestycji. Dotyczy to zarówno powiązań z projektami
realizowanymi ze środków unijnych, jak i krajowych, czy innych zagranicznych,
które wykazują spójność i są nakierowane na realizację wspólnych celów
strategicznych z proponowanym projektem lub mogą mieć jakikolwiek wpływ na
jego realizację. Komplementarność może także dotyczyć projektów realizowanych
przez inne podmioty. Analizę komplementarności należy rozpatrywać w
kontekście projektów już realizowanych lub też będących w trakcie realizacji. W
przypadku działań planowanych należy uwzględniać jedynie te, które są ujęte w
dokumentach programowych zapewniających wysokie prawdopodobieństwo
realizacji.
6. Analiza instytucjonalna, trwałość projektu
6.1 Analiza instytucjonalna projektu
– w tym punkcie należy podać
informacje nt.:
A) statusu prawnego Beneficjenta (formy prawnej), dokumentów
regulujących jego funkcjonowanie oraz inne istotne dane dotyczące
uwarunkowań prawnych funkcjonowania Beneficjenta
B) partnerów zaangażowanych w realizację projektu – status prawny
partnera, charakter jego zaangażowania, zakres odpowiedzialności oraz
prawa w odniesieniu do produktów projektu, a także wszelkie inne
istotne informacje w zakresie partnerstwa.
C) podmiotu zarządzającego (o ile jest to inny podmiot niż Beneficjent)
produktami projektu, wskazując status prawny takiego podmiotu,
powiązania z Beneficjentem oraz w jaki sposób Beneficjent
zagwarantuje zachowanie celów projektu przez podmiot zarządzający.
6.2 Trwałość i wykonalność organizacyjna projektu
- w tym
punkcie należy odpowiedzieć na dwa podstawowe pytania:
A) czy wnioskodawca posiada stosowne struktury organizacyjne i zespół
ludzki o kwalifikacjach zapewniających funkcjonowanie projektu w fazie
zarówno realizacji jak i w fazie operacyjnej projektu (również zakładany rozwój
kadr). W przypadku fazy realizacji projektu należy wykazać czy Beneficjent
planuje skorzystać z usługi inwestora zastępczego lub inżyniera kontraktu, czy
też planuje realizację zadania inwestycyjnego za pomocą własnych kadr.
W przypadku realizacji zadania za pomocą własnych kadr należy opisać
kompetencje osób, które będą czuwać nad prawidłową realizacją projektu. W
zakresie fazy operacyjnej czyli fazy eksploatacji projektu należy wskazać jakie
są kompetencje i doświadczenie w prowadzeniu podobnych przedsięwzięć
osób wchodzących w skład zespołu zarządzającego eksploatacją projektu. W
przypadku braku w/w struktur należy uwzględnić informację dot. planów
7
Beneficjenta w zakresie stworzenia odpowiedniego zespołu – skąd zostaną
pozyskane osoby, jakie będą ich kwalifikacje i doświadczenie zawodowe w
w/w zakresie, zakres obowiązków oraz planowana perspektywa czasowa
utworzenia takiego zespołu. W przypadku planów przekazania zarządu
produktami projektu na rzecz innej jednostki, analogicznie jak w przypadku
Beneficjenta należy wykazać, iż jednostka ta posiada doświadczenie oraz
odpowiedni zespół ludzki dla celów zarządzania projektem w fazie
eksploatacji.
B) W przypadku projektów z zakresu kultury, turystyki, sportu, ochrony
zdrowia, edukacji oraz innej infrastruktury społecznej - należy wskazać, czy
Beneficjent dysponuje programem wykorzystania obiektu/urządzenia, czy
zaplanował sposób i zakres eksploatacji produktów projektu oraz
użytkowników obiektu. Element programu wykorzystania produktów projektu
w przyszłości jest niezwykle istotny w przypadku projektów kulturalnych,
turystycznych i edukacyjnych i powinien on zarówno uwzględniać przeszłe
doświadczenia oraz dotychczasową aktywność Beneficjenta, jak również
ukazywać przyszłościowe plany Beneficjenta.
6.3 Trwałość i wykonalność finansowa projektu – w punkcie tym
Beneficjent określa swoją zdolność do pokrycia kosztów przyszłego
funkcjonowania projektu. Trwałość finansowa jest uwarunkowana naturą samego
projektu (jego zdolnością do samofinansowania) i sytuacją finansową jednostki
(zdolność do pokrywania kosztów funkcjonowania projektu nie generującego
przychodów lub którego przychody są niewystarczające dla pokrycia kosztów jego
funkcjonowania). Obydwa te elementy powinny zostać szczegółowo opisane, a
zapisy tu zawarte muszą wykazywać spójność z analizą finansową projektu.
6.4 Analiza wykonalności prawnej projektu - w punkcie tym należy
opisać uwarunkowania prawne związane z realizacją projektu. Jest to istotne z
punktu widzenia kalkulacji ryzyk zewnętrznych w odniesieniu do realizacji
inwestycji. Punkt ten powinien zawierać zestawienie decyzji, uzgodnień,
dokumentacji i innych informacji wynikających z unormowań prawnych,
przykładowo:
- informacje na temat stanu własności gruntów/obiektów, gdzie projekt ma
być realizowany,
- informacje na temat zgodności projektu z zapisami miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy (ustawa o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym),
- decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację
przedsięwzięcia (Prawo ochrony środowiska),
- decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (ustawa o
planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym),
- pozwolenie na budowę, decyzje o zatwierdzeniu projektu budowlanego,
decyzje o pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych (Prawo
budowlane)
- dokumentacja konserwatorska / uzgodnienia konserwatorskie (ustawa o
ochronie zabytków i opiece nad zabytkami),
- pozwolenie wodno-prawne (Prawo wodne),
- decyzja o kierunku rekultywacji, projekt rekultywacji, dokumentacja
rekultywacji, ew. decyzji o uznaniu rekultywacji za zakończoną w przypadku
rewitalizacji terenów poprzemysłowych lub innych terenów zdegradowanych
(ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych),
- i inne wynikające ze specyfiki danego projektu.
8
6.5 Promocja projektu wraz z informacją nt. źródeł
dofinansowania projektu
W punkcie tym należy przedstawić założenia kampanii promocyjno-informacyjnej
realizowanego projektu poprzez opis celu podjętych działań promocyjnych,
wybranych sposobów (środków) dotarcia do potencjalnych odbiorców projektu
oraz najbardziej adekwatnych kanałów dystrybucji dla danego typu projektu.
Należy również przedstawić planowany budżet tych działań i harmonogram ich
realizacji. Do instrumentów promocji należy zaliczyć m.in. tablice pamiątkowe,
plakaty i inne materiały informacyjne np. ogłoszenia prasowe, ulotki, broszury itp.
Kwalifikowalność podjętych działań promocyjnych dotyczy jedynie założonych
zadań w wymienionym zakresie jedynie do momentu zakończenia rzeczowej
realizacji projektu, w związku z tym promocja projektu nie może stanowić
odrębnego etapu realizacji projektu, nie związanego z samym momentem
uruchomienia inwestycji, który w sposób znaczący przedłużałby harmonogram
projektu.
Ponadto na etapie planowania kampanii informacyjno-promocyjnej należy
pamiętać o obowiązku promocji źródeł dofinansowania projektu w oparciu o
wytyczne dotyczące informacji i promocji dla okresu programowania 2007-2013 tj.
Rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006r.
ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania Rozporządzenia Rady (WE) nr
1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS oraz FS oraz
Rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie
EFRR oraz regulamin konkursu opracowany przez Instytucję Zarządzającą.
7. Analiza odbiorców projektu/Analiza popytu – w punkcie tym
należy przedstawić informacje nt. bezpośrednich odbiorców, czyli korzystających z
projektu – szerszego kręgu odbiorców produktów i rezultatów projektu (np. społeczność
lokalna, uczniowie itp.). Należy wskazać, jakie podmioty i grupy docelowe skorzystają na
realizacji projektu oraz w jakim zakresie. Ważne jest także wskazanie zapotrzebowania
na oferowane w ramach projektu dobra, usługi.
W tym rozdziale należy określić także rynek (obszar) na jakim realizowany będzie
projekt, określając jego potencjał i strukturę.
Należy oszacować ilu odbiorców (osób/podmiotów) z danego rynku zgłasza
zapotrzebowanie na usługi/dobra oferowane w ramach zrealizowanego projektu. Chodzi
przede wszystkim o określenie, jaki jest w chwili obecnej popyt na dane dobra/usługi, a
jaki będzie po zakończeniu realizacji projektu.
Na tym etapie należy zwrócić także uwagę na zmiany jakościowe w zakresie
oferowanych usług (szczególnie dotyczy to projektów z zakresu kultury, turystyki,
edukacji, ochrony zdrowia itp. oraz zmiany ilościowe oparte na ekonomicznie
akceptowalnych cenach za te usługi po uwzględnieniu cenowej i dochodowej
elastyczności popytu – analizę ewentualnych zdolności odbiorców projektu do
ponoszenia określonych opłat za oferowane usługi (np. w przypadku projektów wodnokanalizacyjnych należy zwrócić uwagę na zagadnienie dochodu rozporządzalnego).
8. Analiza techniczna oraz technologiczna inwestycji
8.1 Opis i uzasadnienie przyjętych rozwiązań
Analiza technologiczna powinna w jasny i opisowy sposób przedstawiać przyjęte w
projekcie rozwiązania architektoniczne, techniczne i technologiczne. Z analizy powinny
wynikać następujące informacje:
9
Czy przyjęte rozwiązania są zgodne z najlepszą praktyką w danej
dziedzinie?
Czy przyjęte rozwiązania są optymalne pod względem zaspokojenia
popytu ze strony użytkowników?
Czy projekt przedstawia optymalny stosunek jakości do ceny?
Jaki jest stopień nowoczesności technologicznych/technicznych
rozwiązań zastosowanych w projekcie a w przypadku projektów z
zakresu
społeczeństwa
informacyjnego
także
otwartości
zastosowanych rozwiązań technicznych/technologicznych?
8.2 Analiza wariantowa – w punkcie tym należy wskazać czy istnieją
alternatywne niż przyjęte w projekcie warianty rozwiązania danej sytuacji
problemowej. Jeśli istnieją alternatywne warianty należy dokonać ich analizy, z której
wynikać powinno, który wariant jest najodpowiedniejszy z punktu widzenia zarówno
kosztów i potrzeb odbiorców. Analiza ta powinna wykazywać spójność z analizą
finansową oraz ekonomiczno- społeczną projektu. W przypadku braku alternatywnych
rozwiązań należy dokonać analizy skutków „wariantu 0” czyli pozostawienia sytuacji
bez zmian.

9. Analiza oddziaływania na środowisko
– punkt ten jest
obowiązkowy dla projektów inwestycyjnych. Powinien on zawierać krótkie streszczenie
np. Raportu z Oceny Wpływu na Środowisko (jeśli dokument ten jest wymagany), lub
przedstawienie krótkiej informacji na temat wpływu projektu na środowisko. Dla
projektów, dla których wymagane jest wykonanie oceny oddziaływania na środowisko,
należy w tym rozdziale zawrzeć krótkie streszczenie tego dokumentu.
W przypadku projektów, dla których nie jest wymagane sporządzenie w/w dokumentów,
należy opisać, czy założenia projektu oraz przyjęte rozwiązania techniczne i
technologiczne są przyjazne środowisku m. in. poprzez krótką charakterystykę
środowiska, na które projekt może oddziaływać na etapie realizacji, opis uciążliwości
realizowanego projektu dla środowiska oraz sposobów minimalizacji negatywnych
oddziaływań, także w przypadku ewentualnej awarii lub likwidacji projektu.
10. Analizy specyficzne dla danego rodzaju
projektu/sektora
Beneficjent w tym punkcie może zamieścić analizy oraz informacje istotne z punktu
widzenia danej branży lub sektora, w które wpisuje się projekt.
10
11. Analiza finansowa
Analiza finansowa powinna wykazać: rentowność projektu z punktu widzenia inwestora,
wymagania w zakresie finansowania zewnętrznego oraz przepływy finansowe związane
z projektem. Jej celem jest wykazanie, że zapewnione środki finansowe będą
wystarczające do sfinansowania projektu w okresie jego realizacji, a następnie
eksploatacji – przedstawiać weryfikację trwałości finansowej projektu. Istotne jest
zwłaszcza wykazanie, że Beneficjent posiada środki na sfinansowanie wkładu własnego
w realizację projektu. Analiza finansowa, przeprowadzona dla projektów aplikujących o
środki UE, stanowi także podstawę do wyliczenia luki w finansowaniu, umożliwiającej
oszacowanie wysokości dofinansowania dla projektów generujących dochód netto1.
Poprawnie przeprowadzona analiza finansowa winna zawierać informacje na temat:
- planu nakładów inwestycyjnych i odtworzeniowych
- przychodów i kosztów operacyjnych,
- zapotrzebowania na kapitał obrotowy
- źródeł finansowania, w tym określenie poziomu dofinansowania projektu,
- wskaźników efektywności finansowej,
- trwałości finansowej projektu.
W przypadku projektów nie generujących przychodów operacyjnych można zastosować
tzw. uproszczoną analizę finansową, ograniczającą się do prezentacji:
- planu nakładów inwestycyjnych i odtworzeniowych,
- źródeł finansowania, w tym określenia poziomu dofinansowania,
- kosztów operacyjnych projektu oraz
- weryfikacji trwałości finansowej projektu.
11.1 Założenia do analizy finansowej
I. Analiza finansowa winna być przeprowadzona w oparciu o metodologię
zdyskontowanego przepływu środków pieniężnych (ang. Discounted Cash Flow)
zwaną dalej metodologią/analizą DCF).
Metodologia DCF oparta jest na następujących założeniach:
wszelkie wielkości finansowe przyjęte w ramach analizy finansowej (nakłady
inwestycyjne, przychody operacyjne, koszty operacyjne itd.) dotyczące projektu
(określające przepływy pieniężne projektu), ujmowane są z punktu widzenia
Beneficjenta/Beneficjentów.
Szczególny przypadek dotyczy sytuacji, gdy w realizację projektu
zaangażowanych jest więcej niż jeden podmiot (np. projekt realizowany przez
związek międzygminny, centrum transferu technologii, urząd miasta i zarząd
budynków komunalnych itp.). W tym przypadku należy przeprowadzić analizę
finansową jedynie dla projektu.
1
Zgodnie z zapisami art. 55 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11.07.2006r., ustanawiającego
przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu
społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999, należy dokonać, w
oparciu o metodę luki w finansowaniu, obliczenia wielkości dofinansowania dla projektów generujących dochód
netto, jeżeli:
wsparcie nie stanowi pomocy publicznej w rozumieniu art. 87 TWE , i
wartość bieżąca (zdyskontowana) dochodów netto generowanych w ramach projektu jest dodatnia,
11

uwzględnia wyłącznie przepływ środków pieniężnych, tj. rzeczywistą kwotę
pieniężną wypłacaną lub otrzymywaną w ramach danego projektu. W rezultacie,
nie mogą być przedmiotem analizy DCF niepieniężne pozycje rachunkowe takie
jak amortyzacja,
z uwagi na fakt, iż Podręcznik kwalifikowania wydatków objętych
dofinansowaniem
w
ramach
Małopolskiego
Regionalnego
Programu
Operacyjnego na lata 2007-2013 dopuszcza możliwość wykonania robót
dodatkowych w wysokości do 5% kosztów kwalifikowanych projektu wynikających
z umowy o dofinansowanie projektu, rezerwa na nieprzewidziane wydatki
będzie kosztem niekwalifikowanym.
uwzględnia przepływy pieniężne w tym roku, w którym miała miejsce
rzeczywista zmiana stanu środków pieniężnych;
uwzględnia wartość rezydualną (końcową) projektu;
uwzględnia zmianę wartości pieniądza w czasie, co oznacza, że przepływy
środków pieniężnych, obliczone dla kolejnych lat projekcji, podlegają
dyskontowaniu przy zastosowaniu stopy dyskontowej. Stopę dyskontową
należy przyjąć na poziomie 5% (jednakową dla całego okresu referencyjnego).
II. Informacje na temat przyjętych danych i założeń (w tym założeń
makroekonomicznych) wraz z podaniem źródła ich pozyskania, należy przedstawić w
skoroszycie w postaci MS Excel, stanowiącym Załącznik nr 1 lub 2 do wytycznych.
Punktem wyjścia prognoz finansowych powinny być dane finansowo–księgowe
podmiotów
eksploatujących
przedsięwzięcie/system
w
danej
gminie/przedsiębiorstwie za rok poprzedni (jeżeli będą dostępne, jeżeli nie,
projekcja winna opierać się na danych finansowo-księgowych obejmujących
ostatni dostępny okres np. kwartał, półrocze).
W analizie należy wykorzystać informacje zawarte w koncepcji technicznej jak
również wykorzystana może być wiedza ekspercka w przypadkach, kiedy dane
historyczne nie będą dostępne.
Założenia makroekonomiczne przyjęte na potrzeby analizy winny opierać się na
możliwie najbardziej aktualnych prognozach.
III. Za rok obrotowy przyjąć należy rok kalendarzowy.
IV. Prognoza przepływów pieniężnych sporządzona winna być w jednostce pieniężnej w PLN (zaokrąglamy do pełnych zł).
V. Poszczególne elementy przepływów pieniężnych należy kalkulować w cenach
stałych (tzn. nie uwzględniających wpływu inflacji).
VI. Podawane ceny towarów i usług powinny być cenami netto, tj. bez podatku VAT w
przypadku, gdy Beneficjent może odzyskać VAT, w przeciwnym zaś razie, gdy
podatek VAT nie podlega zwrotowi, powinien zostać uwzględniony w cenach.
Niemniej jednak w przypadku wątpliwości, należy odnieść się do zasad
kwalifikowalności,
klasyfikujących VAT
jako
koszt kwalifikowany
bądź
niekwalifikowany.
UWAGA! W sytuacji, gdy nakłady inwestycyjne projektu planowane są w
cenach brutto, należy dokonać wyodrębnienia podatku VAT (tzn. podać wartość
netto, podatek VAT, wartość brutto wraz z określeniem stawki podatku).
VII. Projekcja skumulowanych przepływów pieniężnych dokonywana na potrzeby
weryfikacji trwałości finansowej inwestycji winna być sporządzona w ujęciu rocznym.
VIII. Okres odniesienia (horyzont czasowy, okres referencyjny), za który należy
sporządzić prognozę przepływów pieniężnych generowanych przez projekt winien
stanowić sumę okresów: ponoszenia nakładów inwestycyjnych (obejmujących
fazę realizacji) i okres fazy operacyjnej (eksploatacyjnej) wskazany poniżej (w
zależności od sektora).
Długość okresu eksploatacji w zależności od sektora:
12
Energetyka - 20 lat,
Gospodarka wodna i środowisko naturalne - 30 lat,
Kolejnictwo – 30 lat,
Porty morskie i lotnicze – 25 lat,
Drogi – 25 lat,
Przemysł – 10 lat,
Inne (nie wymienione wyżej) – 15-20 lat.
Czyli:
okres odniesienia = faza realizacji + określona wytycznymi faza eksploatacji
Np. Inwestycja polega na budowie nowej drogi. Okres realizacji (ponoszenia
nakładów inwestycyjnych) to 3 lata. Okres eksploatacji to 25 lat. Zatem długość
projekcji finansowych to 28 lat.
Do obliczeń wszystkich wskaźników w ramach analizy finansowej stosujemy tę samą
długość okresu referencyjnego.
UWAGA: W Załączniku nr 3 do Wytycznych zamieszczono sugerowane okresy
eksploatacji dla wybranych działań MRPO.
Dla celów porównawczych oraz z uwagi na fakt, iż przyjęty okres referencyjny będzie
wpływał na poziom dofinansowania projektów generujących dochód, powyższe wymogi w
zakresie długości okresu eksploatacji, jak i sposobu obliczania okresu referencyjnego, winny
być przestrzegane.
Dopuszcza się skrócenie okresu eksploatacji w uzasadnionych - ekonomicznym czasem
eksploatacji produktu/ów projektu – przypadkach.
IX. Przepływy pieniężne dyskontowane są na pierwszy rok przyjętego okresu
referencyjnego, t=1.
11.2 Projekcja przepływów pieniężnych projektu
Podstawą wyznaczenia wskaźników rentowności projektu jest oszacowanie wielkości
przepływów pieniężnych projektu w całym okresie obliczeniowym. Realizacja tego
zagadnienia wymaga określenia i przygotowania projekcji finansowych następujących
wielkości:
całkowitych nakładów inwestycyjnych obejmujących: nakłady fazy
przed- i inwestycyjnej w podziale na koszty kwalifikowane i
niekwalifikowane oraz nakłady odtworzeniowe (wykazywane w fazie
operacyjnej projektu),
przychodów operacyjnych,
kosztów eksploatacji,
zapotrzebowanie na kapitał obrotowy.
Zastosowane podejście do ustalenia przepływów pieniężnych projektu zależy od
możliwości oddzielenia strumienia wpływów i wydatków tylko projektu od ogólnego
strumienia wpływów i wydatków Beneficjenta. Z tego powodu wyróżnia się dwie kategorie
inwestycji:
Kategoria 1 dotyczy inwestycji, dla których możliwe jest oddzielenie
przepływów pieniężnych projektu od ogólnych przepływów Beneficjenta (np.
budowa nowej drogi, kanalizacja gminy itp.). W tej sytuacji stosuje się metodę
standardową. Analiza w oparciu o tę metodę wymaga określenia przez
13
Beneficjenta wydatków oraz wpływów dla analizowanej inwestycji. Kategoria
2 dotyczy inwestycji, dla których niemożliwe jest rozdzielenie przepływów
pieniężnych, zarówno osobno dla kategorii wpływów oraz wydatków, jak i dla
obydwu kategorii równocześnie. W tym przypadku analiza finansowa opiera
się na różnicowym modelu finansowym.
W ramach kategorii 2 dopuszczalne jest stosowanie dwóch podejść:
(1) Strumienie finansowe szacowane są jako różnica pomiędzy strumieniami
finansowymi dla scenariusza „podmiot z projektem” (operator z inwestycją)
oraz strumieniami finansowymi dla scenariusza „podmiot bez projektu”
(operator bez inwestycji) (zastosowanie tego podejścia wymaga
przygotowania dla całego horyzontu czasowego dwóch prognoz
poszczególnych wielkości finansowych Beneficjenta np. Gminy X. W
pierwszym przypadku dla wariantu zaniechania, czyli gdyby inwestycja nie
była realizowana i w drugim ujęciu pokazując projekcje finansowe
Beneficjenta z uwzględnieniem realizacji projektu).
Metoda ta ma zastosowanie w poniższych przypadkach:
a) w branżach regulowanych i/lub branżach sieciowych, w tym w
szczególności dla projektów dotyczących wody, kanalizacji, odpadów i
sieci grzewczych/ ciepłownictwa;
b) zalecana jest dla całego sektora regulowanego (gospodarka wodna,
energetyka, telekomunikacja itd.), w którym wartość projektu
inwestycyjnego jest znacząca (powyżej 20% wartości netto aktywów
podmiotu).
(2) Strumienie finansowe szacowane są jako różnica pomiędzy strumieniami
finansowymi dla scenariusza „działalność gospodarcza z projektem” oraz
strumieniami finansowymi dla scenariusza „działalność gospodarcza bez
projektu”.
Pojęcie działalności gospodarczej nie jest jednoznacznie zdefiniowane,
można je rozumieć jako:
i) usługa (działalność) / pakiet usług oferowanych w obrębie
zdefiniowanego obszaru;
ii) usługa (działalność) / pakiet usług oferowanych w ramach kilku
regionów;
iii) nowy produkt wytwarzany w już istniejącej fabryce;
iv) inne.
Np. w przypadku podmiotu działającego na obszarze całej Polski, nie ma
potrzeby analizować jego finansów w skali całego kraju, wystarczy
przeprowadzić analizę finansową w aspekcie danego regionu bądź usługi
(działalności; o ile tego typu dane są możliwe do wyodrębnienia z ksiąg
rachunkowych firmy). Zamiast poddawać analizie wielobranżowy podmiot,
wystarczy przyjrzeć się przepływom pieniężnym generowanym przez fabrykę,
która jest unowocześniana.
W przypadku branż sieciowych (np. koleje), wystarczające będzie zatem
przeprowadzenie analizy dotyczącej modernizowanej linii.
Zastosowany sposób określenia przepływów pieniężnych uzależniony jest od odpowiedzi
następujące pytania:
1. Czy istnieje możliwość wyodrębnienia strumienia wpływów z projektu
ogólnego strumienia wpływów Beneficjenta?
2. Czy istnieje możliwość wyodrębnienia strumienia wydatków projektu
ogólnego strumienia wydatków Beneficjenta?
Jeżeli odpowiedź, na jedno z powyższych pytań jest negatywna należy zastosować
kalkulacji przepływów projektu podejście przyrostowe.
na
od
od
w
14
W przypadku, gdy projekt został określony jako kategoria 1, czyli inwestycja, dla której
możliwe jest oddzielenie przepływów pieniężnych projektu od ogólnych przepływów
Beneficjenta powyższe plany należy opracować jedynie dla samego projektu.
W sytuacji, gdy projekt został zaliczony do kategorii 2, czyli określony jako inwestycja, dla
której niemożliwe jest rozdzielenie przepływów pieniężnych, zarówno osobno dla kategorii
wpływów oraz wydatków, jak i dla obydwu kategorii równocześnie projekcje należy
przedstawić dla: „scenariusza bez projektu” i „scenariusza z projektem”, a następnie wyliczyć
różnicę dla poszczególnych wielkości.
11.2.1 Całkowite nakłady inwestycyjne
W punkcie tym należy przedstawić szczegółowy harmonogram rzeczowo-finansowy
nakładów inwestycyjnych wraz z określeniem źródła szacunków (np. kosztorys inwestorski,
przetarg, doświadczenie inwestora, oferty potencjalnych wykonawców). Harmonogram ten
powinien być przygotowany dla okresów kwartalnych (winien być spójny z analizą
wykonalności technicznej przedstawioną w studium). Dodatkowo należy przedstawione
nakłady inwestycyjne dotyczące realizacji projektu podzielić na wydatki kwalifikowane i
niekwalifikowane do dofinansowania z funduszy UE oraz określić wartość podatku VAT, w
sytuacji gdy zostanie on potraktowany jako koszt kwalifikowany.
Aby uwzględnić wszystkie wydatki w okresie eksploatacji należy przedstawić również plan
nakładów odtworzeniowych, ponoszonych w okresie eksploatacji projektu (po zakończeniu
jego realizacji), w celu odtworzenia zużytych składników majątku trwałego.
Należy pamiętać, że pozycja ta powoduje wzrost wartości księgowej środków trwałych
(podlegają amortyzacji) i nie należy jej mylić z kosztami bieżących napraw, remontów i
konserwacji zaliczanych do kosztów operacyjnych.
W przypadku uwzględniania w ramach nakładów inwestycyjnych
przedrealizacyjnej należy je zgrupować w ramach osobnej podkategorii.
wydatków
fazy
Szczegółowe zestawienie przedstawiające plan i harmonogram całkowitych nakładów
inwestycyjnych w ujęciu kwartalnym dla okresu realizacji jest bezwzględnie wymagane w
formie załącznika, w arkuszu o nazwie „Obliczenia własne” – Załącznik nr 1 bądź nr 2
Wytycznych.
11.2.2 Prognoza przychodów operacyjnych
UWAGA! Ten punkt analizy finansowej jest wymagany jedynie w przypadku inwestycji,
w wyniku których będą w okresie eksploatacji świadczone odpłatne usługi, bądź
dostarczane odpłatnie wyroby gotowe i towary.
Przychody – oczekiwane, należne jednostce kwoty za sprzedane produkty, towary,
materiały i inne rzeczowe oraz finansowe składniki zasobów majątkowych (np. zbędne
maszyny, urządzenia, środki transportu, nieruchomości itp.).
Opracowanie prognozy przychodów obejmuje:
1. opis założeń dotyczących popytu i określenie prognozy sprzedaży,
2. opis założeń przyjętych do sporządzenia projekcji przychodów (ceny, taryfy itp.),
3. sporządzenie projekcji przychodów.
a) Program sprzedaży
15
W tej części analizy finansowej należy przedstawić plan sprzedaży ilościowej
wyrobu/usługi/towarów w oparciu o analizę popytu/frekwencji itp. będącą częścią studium
wykonalności. Projekcję ilościową należy przedstawić w rozbiciu na poszczególne
wyroby/usługi/towary. W przypadku wyrobów/usług/towarów podobnych można je grupować
ze względu na charakterystyczne cechy i jednakowe jednostki miary.
W szczególności istotne jest:
oszacowanie istniejącego popytu,
prezentacja danych historycznych oraz założonych trendów dotyczących
prognoz popytu na wyroby/usługi/towary,
oszacowanie przyszłego popytu oraz przedstawienie założeń dla jego
wyliczenia.
Założenia do prognozy należy przedstawić w załączniku nr 1 bądź nr 2 do Wytycznych.
Szczegółowe projekcje kształtowania się wielkości sprzedaży należy przedstawić w formie
tabelarycznej w załączniku 1 do wytycznych – w arkuszu „Obliczenia własne”.
b) Prognozowane opłaty (ceny, taryfy) za produkty/usługi/towary
Planowana wysokość opłat (cen, taryf), niezbędna do określenia poziomu przychodów winna
uwzględniać specyfikę wyrobów/usług/towarów, a w szczególności:
wysokość opłat (cen, taryf) za wyroby/usługi/towary musi być ustalana z
zachowaniem przepisów prawa, np.: w przypadku wody i ścieków m.in.
ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu
ścieków oraz wydanego do tej ustawy Rozporządzenia Ministra Infrastruktury
w sprawie określenia taryf,
wysokość opłat (cen, taryf) ustalana winna być niezależnie dla
poszczególnych mediów oraz dla poszczególnych grup odbiorców zgodnie z
zasadą „zanieczyszczający płaci”,
wysokość projektowanych opłat (cen, taryf) powinna uwzględniać poziom
akceptowalności społecznej cen mediów, usług i produktów dla gospodarstw
domowych i innych odbiorców – patrz. Wytyczne Ministerstwa Rozwoju
Regionalnego
w
zakresie
wybranych
zagadnień
związanych
z
przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących
dochód określające metodologię obliczania dochodu rozporządzalnego.
Założenia do prognozy opłat (cen, taryf) należy przedstawić w załączniku nr 1 bądź nr 2 do
Wytycznych, w arkuszu „założenia”.
c) Prognoza przychodów operacyjnych
Projekcję przychodów generowanych przez projekt z podstawowej działalności w okresie
eksploatacji należy przedstawić (w zależności od charakteru projektu) w podziale na:
rodzaj produktów/usług/towarów (np. dostawa wody, odbiór ścieków, noclegi
itp.)
grupy odbiorców (np. indywidualni odbiorcy, przedsiębiorstwa itp.).
Obliczony poziom przychodów ze sprzedaży musi wynikać wprost z planowanej ilości
sprzedaży oraz przyjętych opłat (cen) za produkty/usługi/towary.
Szczegółowe projekcje kształtowania się poziomu przychodów operacyjnych należy
przedstawić w załączniku nr 1 bądź nr 2 do Wytycznych – w arkuszu „Obliczenia własne”.
11.2.3 Prognoza kosztów operacyjnych
16
Koszty operacyjne – całość kosztów poniesionych w związku z eksploatacją i utrzymaniem
inwestycji.
Przygotowanie prognoz kosztów operacyjnych obejmuje:
1. opis założeń przyjętych do sporządzenia projekcji kosztów operacyjnych,
2. sporządzenie projekcji kosztów operacyjnych według układu rodzajowego kosztów.
Dokonując zestawienia kosztów operacyjnych, należy wziąć pod uwagę konieczność korekty
przepływów pieniężnych w ramach dalszej ich analizy. W związku z powyższym należy:
zidentyfikować w kosztach operacyjnych te pozycje kosztów, które zostaną
wyeliminowane z przepływów pieniężnych analizy finansowej w ramach ich
korekty o efekty fiskalne2 (np. podatek VAT, składki ZUS płacone przez
pracodawcę, podatek od nieruchomości itd.),
wyeliminować z przepływów pieniężnych analizy finansowej te pozycje
kosztowe, które nie stanowią rzeczywistego wydatku (tzw. koszty niepieniężne
– amortyzacja).
Jeżeli efektem projektu będą tzw. oszczędności kosztowe (obniżenie kosztów operacyjnych
wynikające ze zrealizowania projektu) to, w przypadku stosowania modelu różnicowego,
powinny być prezentowane w kategorii kosztów operacyjnych, jako wpływy a nie koszty (czyli
ze znakiem minus).
Koszty należy przedstawić wg klasyfikacji kosztów rodzajowych wraz z określeniem
przyjętych założeń.
Koszty eksploatacji projektu powinny być prognozowane w podziale zgodnym z układem
kosztów rodzajowych, uwzględniając w zależności od charakteru projektu, co najmniej
poniższe grupy:
zużycie materiałów i energii,
amortyzacja,
usługi obce,
wynagrodzenia,
ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia (narzuty na wynagrodzenia),
podatki i opłaty,
pozostałe koszty rodzajowe.
Dodatkowo należy również przedstawić plan remontów bieżących inwestycji za cały okres
eksploatacji projektu. Remonty bieżące powinny zostać uwzględnione w rachunku zysków i
strat w kosztach materiałów i surowców oraz usług obcych.
Punktem wyjścia w projekcji kosztów eksploatacyjnych projektu powinny być informacje
zawarte w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury oraz dane o poziomie kosztów, które
zostały poniesione przez podmiot w ciągu ostatnich trzech latach. W przypadku, gdy
informacje te będą niedostępne należy wziąć pod uwagę koszty z ostatniego dostępnego
okresu bądź określone na podstawie najlepszej wiedzy konsultantów i dostępnych danych
rynkowych. Poziom kosztów operacyjnych inwestycji należy określić w odniesieniu do
danych zawartych w koncepcji technicznej przedsięwzięcia i cen rynkowych.
Zużycie materiałów i energii
W pozycji tej ujmowane są koszty zużytych materiałów podstawowych (a zatem koszty
materiałów bezpośrednich), koszty materiałów o charakterze pomocniczym, koszt zużytej
2
Korekta fiskalna jest elementem analizy ekonomicznej opracowanej na podstawie Metody CBA.
17
energii elektrycznej, opałowej, wody, gazu, paliwa samochodowego oraz wartość środków
obrotowych zaliczanych bezpośrednio w koszty (np. materiały biurowe, opakowania itp.).
Amortyzacja
Amortyzacja majątku trwałego powinna być szacowana w podziale na dwie grupy:
amortyzacja powstałych w wyniku realizacji inwestycji środków trwałych i
wartości niematerialnych i prawnych - oszacowana na podstawie poniesionych
nakładów inwestycyjnych oraz ekonomicznego okresu życia tego składnika,
amortyzacja od nakładów odtworzeniowych.
Wysokość amortyzacji należy obliczyć oddzielnie dla każdej z grup majątku trwałego na
koniec każdego z okresów prognozy.
Okres amortyzacji dla każdej grupy aktywów trwałych powinien odzwierciedlać jego
minimalny okres amortyzacji wynikający z przepisów podatkowych: Ustawy o
rachunkowości3, Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych4, Rozporządzeniu
Ministra Finansów w sprawie amortyzacji środków trwałych i wartości niematerialnych i
prawnych5. Wysokość amortyzacji należy określić dla poszczególnych grup środków trwałych
i wartości niematerialnych (dotyczy to również nakładów odtworzeniowych).
Wartość netto aktywów trwałych projektu (z uwzględnieniem wartości netto nakładów
odtworzeniowych) wyliczona na koniec horyzontu czasowego winna być uwzględniona jako
wartość rezydualna inwestycji.
Czyli Beneficjent powinien obliczyć wartość równą wartości netto aktywów (tj. wartość
(brutto) poniesionych nakładów inwestycyjnych i odtworzeniowych na zakup bądź
wytworzenie aktywów trwałych, pomniejszona o amortyzację majątku trwałego z całego
okresu jego użytkowania) finansowanych w ramach środków UE.
Usługi obce
Przez pojęcie kosztów usług obcych należy rozumieć koszty nabycia usług, świadczonych na
rzecz jednostki wskutek realizacji projektu przez inne podmioty. Do kosztów tych zaliczają
się wydatki związane np z: najmem obiektów, leasingiem operacyjnym, remontami, serwisem
i konserwacjami środków trwałych, łącznością (usługi pocztowe, telekomunikacyjne),
transportem towarów i osób, dozorem mienia przez obce jednostki, doradztwem,
sprzątaniem obiektów, innymi świadczeniami zaliczonymi do usług (np. usługi informatyczne,
wydawnicze, szkoleniowe, pralnicze, komunalne itp.). Ich poziom należy określić w oparciu
o planowane zapotrzebowanie na danego rodzaju usługi.
Wynagrodzenia
Koszty wynagrodzeń należy prognozować na podstawie planowanego zatrudnienia oraz
przewidywanego przeciętnego wynagrodzenia brutto wynikającego z wewnętrznych
uwarunkowań jednostki. Plan i harmonogram zatrudnienia osób powinien być przyjęty w
oparciu o analizę wykonalności technicznej projektu.
3
Ustawa z dnia 9 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2002 r., nr 76, poz. 694 ze zm.).
Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych.
5
Rozporządzenie Ministra Finansów z 17 stycznia 1997 r. w sprawie amortyzacji środków trwałych oraz wartości
niematerialnych i prawnych (Dz.U. Nr 6, poz. 35 ze zm.).
4
18
Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
Koszty wynagrodzeń należy obciążyć narzutami na płace (składki ZUS, składka na
ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe, FP, FGŚP i inne) w wysokości, która
wynika z obowiązujących przepisów prawa i danych finansowo-księgowych podmiotu.
Podstawę wymiaru składek ubezpieczenia odprowadzanych do ZUS stanowi wynagrodzenie
brutto.
Podatki i opłaty
Do podatków i opłat o charakterze kosztowym zalicza się przede wszystkim: podatek od
nieruchomości, podatek od środków transportu, opłata za wieczyste użytkowanie gruntów,
opłaty skarbowe i notarialne, opłaty środowiskowe.
Koszty zaliczane do tej grupy powinny być ustalane zgodnie z obowiązującymi przepisami
prawnymi (rozporządzeniami przedmiotowymi, uchwałami).
Pozostałe koszty rodzajowe
W tej grupie kosztów należy zaplanować koszty, które nie zostały uwzględnione powyżej.
Należą do nich m.in.: składki ubezpieczeń majątkowych i osobowych, koszty podróży
służbowych, koszty reprezentacji i reklamy itp.
Założenia przyjęte do prognozy poszczególnych pozycji kosztów operacyjnych należy
przedstawić w załączniku 1 bądź do wytycznych, w arkuszu dotyczącym założeń.
Szczegółowe projekcje kształtowania się poziomu kosztów operacyjnych należy przedstawić
w formie tabelarycznej w załączniku nr 1 bądź nr 2 do wytycznych – w arkuszu „Obliczenia
własne”.
11.2.4 Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto
Uwaga! Punkt ten należy opracować dla tych projektów, w których występuje istotne
zapotrzebowanie na środki obrotowe (np. projekty wodnokanalizacyjne itp.). W przypadku
inwestycji, w których poziom kapitału obrotowego jest niewielki bądź nie występuje, ten
element analizy finansowej można pominąć.
Projektując kapitał obrotowy netto, należy wykorzystać logiczne związki i zależności między
strumieniami reprezentującymi przychody i koszty, a odpowiednio – należnościami
krótkoterminowymi, zapasami i zobowiązaniami bieżącymi.
Projekcja zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto wynika z założonego cyklu rotacji
należności, zapasów i zobowiązań (bieżących) wyliczonego w następujący sposób:
należności krótkoterminowe - cykl odnoszony do wartości sprzedaży
(przychodów operacyjnych),
Wskaźnik cyklu
=
rotacji należności
krótkoterminowych
Należności krótkoterminowe x 365 dni
Przychody operacyjne
zapasy - cykl odnoszony do kosztów działalności bez kosztów amortyzacji i
wynagrodzeń wraz z narzutami,
19
Wskaźnik cyklu
rotacji zapasów
=
Zapasy x 365 dni
Koszty operacyjne pomniejszone
o amortyzację i wynagrodzenia
z narzutami
zobowiązania bieżące - cykl odnoszony do sumy kosztów operacyjnych (bez
kosztów amortyzacji).
Wskaźnik cyklu
rotacji zobowiązań =
krótkoterminowych
Zapasy x 365 dni
Koszty operacyjne pomniejszone
o amortyzację
Podstawą wyznaczenia wskaźników cyklu rotacji powinny być dane finansowo-księgowe
podmiotu oraz projektowane trendy w tych obszarach. W przypadku braku powyższych
należy oprzeć się na danych branżowych.
Założenia do prognozy kapitału obrotowego netto należy przedstawić w załączniku nr 1 bądź
nr 2 do wytycznych, w arkuszu „Założenia”.
Szczegółowe projekcje kształtowania się poziomu kapitału obrotowego netto należy
przedstawić w formie tabelarycznej w załączniku nr 1 bądź nr 2 do wytycznych – arkusz
„Obliczenia własne”.
11.3 Ustalenie poziomu dofinansowania projektu z funduszy UE
Beneficjent na potrzeby ustalenia właściwego poziomu dofinansowania winien odpowiedzieć
na następujące pytania, w kolejności jak poniżej:
Odpowiedź
(TAK/NIE)
Sposób postępowania
Pytanie 1. Czy projekt podlega zasadom pomocy publicznej?
TAK
NIE
ustalenie poziomu dofinansowania w oparciu o zasady i limity wskazane we
właściwym programie pomocy publicznej
należy przejść do pytania nr 2.
Pytanie nr 2. Czy projekt (nie podlegający pomocy publicznej) generuje przychody?
TAK
należy przejść do pytania nr 3
NIE
do projektu ma zastosowanie poziom dofinansowania wyznaczony w
Uszczegółowieniu do MRPO
Pytanie nr 3. Czy projekt generuje dochód netto po zdyskontowaniu tj. czy występuje
nadwyżka przychodów operacyjnych z projektu (wraz z wartością rezydualną) nad kosztami
operacyjnymi (bez amortyzacji)?
TAK
ustalenie poziomu dofinansowania w oparciu metodę luki w finansowaniu
NIE
do projektu ma zastosowanie poziom dofinansowania wyznaczony w
Uszczegółowieniu do MRPO
20
11.3.1Poziom dofinansowania dla projektów podlegających zasadom pomocy
publicznej
W przypadku projektów podlegających zasadom pomocy publicznej wysokość dotacji
powinna zostać określona zgodnie z poniższym wzorem:
Dotacja UE = Kkw × MaxWPP
[1]
gdzie:
Kkw
- wysokość kosztów kwalifikowanych projektu, ustalonych na podstawie stosownych
wytycznych. Należy pamiętać, że w przypadku projektów objętych pomocą publiczną
obowiązują nieco inne zasady kwalifikowalności kosztów (m.in. niemożność kwalifikowania
wydatków fazy przedrealizacyjnej, krótszy okres kwalifikowania kosztów i in.).
MaxWPP
- maksymalna stopa współfinansowania określona w odpowiednim programie
pomocy publicznej.
Wartość dotacji wyliczona w powyższy sposób stanowi maksymalny poziom dofinansowania
projektu ze środków UE.
11.3.2 Poziom dofinansowania dla projektów nie podlegających zasadom
pomocy publicznej
11.3.2.1 Projekty nie generujące dochodu netto
Jeżeli projekt nie generuje dochodu netto (różnica pomiędzy przychodami operacyjnymi i
kosztami operacyjnymi bez amortyzacji, a w ostatnim roku horyzontu czasowego
skorygowana o wartość rezydualną), poziom dofinansowania winien być obliczony zgodnie z
pułapami wyznaczonymi w Uszczegółowieniu do MRPO, tzn.:
Dotacja UE = Kkw × MaxWF
[2]
gdzie:
Kkw
wytycznych,
MaxWF
- maksymalna stopa współfinansowania określona w Uszczegółowieniu do
MRPO np. 70%.
Wartość dotacji wyliczona w powyższy sposób stanowi maksymalny poziom dofinansowania
projektu ze środków UE.
11.3.2.2 Projekty generujące dochód netto
W przypadku projektów dochodowych, w rozumieniu art. 55 ust. 2 Rozporządzenia WE
1083/2006, obliczenie poziomu dotacji winno nastąpić przy wykorzystaniu „wskaźnika luki w
finansowaniu”, czyli tej części sumy zdyskontowanego kosztu pierwotnej inwestycji, która
nie jest pokryta zdyskontowanym dochodem netto projektu.
Dochód netto – różnica pomiędzy przychodami operacyjnymi i kosztami operacyjnymi (bez
amortyzacji). W ostatnim roku horyzontu czasowego różnica ta powinna być skorygowana o
wartość rezydualną.
21
OBLICZENIE DOTACJI UE
KROK 1. Określenie wskaźnika luki finansowej (LF):
LF =
NK
NI ZD
[3]
gdzie:
NK
– wysokość zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych, które nie znalazły pokrycia
w sumie zdyskontowanych dochodów netto.
NK = NIZD - DNZD
[4]
DNZD – suma zdyskontowanych dochodów netto (suma zdyskontowanych przychodów
operacyjnych oraz zdyskontowana wartość rezydualna pomniejszone o zdyskontowane
koszty operacyjne bez amortyzacji).
n
DNZD =


∑ DN × (1+ r ) 
1
t
[5]
t
t =1
NIZD – suma zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych projektu wraz z uwzględnieniem
zmiany w zapotrzebowaniu na kapitał obrotowy netto i nakładów odtworzeniowych,
r
- finansowa stopa dyskontowa,
n
- długość horyzontu czasowego,
t = 1,…,n- kolejne lata horyzontu czasowego.
n
NIZD =


∑  (NI + ∆KO ) × (1+ r ) 
t
t
t =1
1
[6]
t
KROK 2. Maksymalny udział UE w wydatkach kwalifikowanych (MaxWF)
MaxWF
to maksymalna stopa współfinansowania ze środków UE zamieszczona w
Uszczegółowieniu do MRPO określona dla każdego typu projektu np. dla projektów
realizowanych w ramach Działania 1.1 Poprawa jakości usług edukacyjnych maksymalna
stopa współfinansowania to 70%.
MaxWF
= ………(należy wpisać stopę z Uszczegółowienia MRPO)
[7]
KROK 3. Określenie wskaźnika rzeczywistego poziomu dofinansowania ze środków
UE – (WrzF )
WrzF = LF x MaxWF
Gdzie:
WrzF
LF
MaxWF
[8]
- wskaźnik rzeczywistego poziomu dofinansowania ze środków UE
- wskaźnik luki finansowej
to maksymalna stopa współfinansowania ze środków UE
KROK 4. Określenie rzeczywistej kwoty dofinansowania („kwoty decyzji”).
KD = Kkw × WrzF
[9]
22
gdzie
Kkw
wytycznych.
Szczegółowe obliczenia należy przedstawić w formie tabelarycznej w załączniku nr 1 bądź nr
2 do Wytycznych – arkusz „Luka w finansowaniu”.
Obliczenia poziomu dofinansowania w oparciu o wskaźnik luki w finansowaniu należy
dokonać w Załączniku nr 1 bądź nr 2 do niniejszych Wytycznych.
Arkusz o nazwie ”Luka w finansowaniu” zawiera również przykład obliczeniowy prezentujący
sposób wyliczenia wkładu z funduszy UE dla projektu generującego dochód netto.
11.4 Obliczenie wskaźników efektywności inwestycji
Podstawą obliczenia wskaźników rentowności są przepływy pieniężne projektu ustalone jako
różnica pomiędzy wpływami i wydatkami projektu w kolejnych latach projekcji finansowej.
W przypadku projektów finansowanych z dotacji UE, od Beneficjenta oczekuje się - w celu
wykazania, że dotacja nie jest przeszacowana - obliczenia dwóch grup następujących
wskaźników finansowych,:
I. wskaźniki efektywności finansowej inwestycji t.j.:
• finansowa bieżąca wartość netto (FNPV/C),
• finansowej stopy zwrotu (FRR/C),
• wskaźnika Korzyści/Koszty z inwestycji (B/C-C),
Wskaźniki te obrazują zdolność wpływów z projektu do pokrycia wydatków w okresie
referencyjnym, bez względu na sposób finansowania nakładów inwestycyjnych.
II. wskaźniki efektywności finansowej z kapitału własnego (krajowego) tj.:
• finansowa bieżąca wartość netto kapitału własnego (FNPV/K),
• finansowej stopy zwrotu kapitału własnego (FRR/K),
• wskaźnika Korzyści/Koszty kapitału własnego (B/C-K).
Przy ustalaniu tych wskaźników należy wyeliminować z przepływów wysokość
nakładów sfinansowanych dotacją UE. Wkład kapitałowy powinien być uwzględniany
na dzień, w którym został rzeczywiście wpłacony na rzecz projektu lub zwrócony (w
przypadku pożyczek, kredytów).
Ad I. Wskaźniki efektywności finansowej inwestycji
Wskaźniki efektywności finansowej inwestycji są obliczane z perspektywy całości inwestycji,
bez względu na to, jak jest ona finansowana oraz z perspektywy podmiotu odpowiedzialnego
za jego realizację.
Określają one efektywność finansową projektu z uwzględnieniem całkowitych nakładów
inwestycyjnych.
Winny one obliczane na podstawie prognozy przepływów pieniężnych odpowiadającej
przyjętemu horyzontowi czasowemu projektu obejmującej:
 nakłady inwestycyjne i odtworzeniowe,
 koszty działalności operacyjnej,
 przychody generowane przez projekt
 wartość rezydualną aktywów na koniec okresu referencyjnego.
Obliczenia powyższych wskaźników należy zamieścić w załączniku nr 1 bądź nr 2 do
wytycznych – arkusz „Wyniki”.
Ad II. Wskaźniki efektywności finansowej z kapitału własnego (krajowego):
23
Powyższe wskaźniki oblicza się na podstawie tej samej prognozy przepływów pieniężnych z
pewnymi modyfikacjami:
 nakłady pokazuje się bez części sfinansowanej dotacją,
 nakłady sfinansowane kredytami, pożyczką bądź innymi zobowiązaniami finansowymi
uwzględnia się dopiero w momencie spłaty zaciągniętych zobowiązań.
Do wyliczenia wskaźników efektywności finansowej z kapitału stosuje się następujące
kategorie strumieni pieniężnych:
 po stronie wpływów - przychody operacyjne, wartość rezydualna;
 po stronie wydatków: koszty operacyjne (bez amortyzacji), koszty finansowe, spłata
kredytów i pożyczek, kapitał własny prywatny (wolne środki Beneficjenta), krajowy
wkład publiczny (na poziomie lokalnym, regionalnym i centralnym) inne wydatki. Nie
bierze się w tym przypadku nakładów w części refinansowanej dotacją z UE.
Obliczenia powyższych wskaźników należy zamieścić w załączniku nr 1 bądź nr 2 do
wytycznych – arkusz „Wyniki”.
Podstawą obliczeń wskaźników efektywności projektu są przepływy pieniężne dla
inwestycji stanowiące różnicę pomiędzy przepływami pieniężnymi dla „scenariusza z
projektem” oraz „scenariusza bez projektu”.
Poniżej zamieszczone zostały wzory stosowane do obliczenia w/w wskaźników
efektywności:
1. FNPV, czyli Finansowa Zaktualizowana Wartość Netto (NPV) wskazuje rzeczywistą
wartość dokonywanej inwestycji, czyli wielkość, o jaką zmieni się kapitał inwestora,
poprzez realizację projektu. Wartość FNPV informuje nas, o ile dzisiejsza wartość korzyści
finansowych netto przekracza zdyskontowaną wartość nakładów i późniejszych kosztów
utrzymania projektu. Jeżeli jest to wartość ujemna oznacza, że nakłady przekraczają
korzyści finansowe, a tym samym projekt nie powinien być realizowany (z punktu widzenia
inwestora) ponieważ jest finansowo nieefektywny (nawet gdyby był to jedyny projekt).
n
NCFt
t
t =1 (1 + r )
FNPV = ∑
[10]
gdzie:
NCFt – to finansowe przepływy pieniężne netto projektu w roku t, (różnica pomiędzy wpływami i
wydatkami p[rojektu w roku t).
n
– ilość okresów (lat) analizy (długość okresu referencyjnego),
t = 1,…, n – kolejny rok (np. dla 5-tego roku 20 letniego projektu n=20 a t=5) okresu referencyjnego,
r
- finansowa stopa dyskontowa.
2. Finansowa Wewnętrzna Stopa Zwrotu (FRR) jest obecnie najpowszechniej stosowaną
względną miarą efektywności projektów inwestycyjnych. IRR (FRR) jest to stopa
dyskontowa, przy której zrównuje się wartość teraźniejsza prognozowanych korzyści i
wydatków projektu, inaczej mówiąc, przy której zdyskontowana wartość korzyści netto
(NPV lub FNPV) jest równa zero.
NCFt
n
∑ (1 + IRR )
t =1
t
=0
[11]
Oznaczenia j.w.
3. Wskaźnik Korzyści/Koszty [B/C] jest również miarą zwrotu z projektu Swoją konstrukcją
jest on podobny do Zaktualizowanej Wartości Netto (NPV). Przy jego obliczaniu dzielimy
zdyskontowane za cały horyzont czasowy korzyści przez zdyskontowane koszty projektu.
24
Wskaźnik B/C jest miarą relatywnego zwrotu nakładów projektu, pozwala określić, jaki
zysk (stratę) wygeneruje projekt z jednostki dodatkowego nakładu.
n
B NPV (B t )
=
=
C NPV (Ct )
∑ (1+ r )
t =1
n
Bt
t
∑ (1+ r )
t =1
Ct
[12]
t
gdzie:
- korzyści finansowe generowane przez projekt w kolejnych latach okresu
Bt
referencyjnego,
Ct
- koszty generowane przez projekt w kolejnych latach okresu referencyjnego.
Pozostałe oznaczenia j.w.
11.5 Źródła finansowania projektu
W rozdziale tym należy przygotować analizę dostępnych źródeł finansowania analizowanego
projektu. Przedstawić należy możliwą do osiągnięcia i optymalną, z punktu widzenia
możliwości Beneficjenta, strukturę finansowania inwestycji (montaż finansowy).
Szczegółowo należy omówić poszczególne źródła finansowania.
W przypadku, gdy Beneficjent będzie korzystał z kredytów należy podać warunki kredytowe,
a w szczególności:
oprocentowanie kredytu (należy również określić czy będzie stałe, czy
zmienne),
okres kredytowania (wyrażony w miesiącach),
prowizja za udzielenie kredytu,
rodzaj spłat (miesięczne, kwartalne, roczne),
okres karencji w spłacie(o ile się przewiduje).
Szczegółowe założenia dotyczące warunków kredytowych należy zaprezentować w
załączniku nr 1 bądź nr 2 do wytycznych – arkusze przedstawiające założenia.
Analiza źródeł finansowania obejmować powinna również zagadnienie finansowania
pomostowego niezbędnego do sfinansowania inwestycji w czasie oczekiwania na
przekazanie transzy dotacji.
W tym miejscu należy przedstawić wiarygodne źródła finansowania pomostowego wraz z
kosztem ich pozyskania. Oznacza to, że Beneficjent powinien wskazać kroki, które zostały
już podjęte w celu pozyskania wskazanych środków (Beneficjent posiada promesę
kredytową, otwartą linię kredytową itp.).
Szczegółowy plan kredytowy wraz z wysokością kosztów finansowych (odsetek) należy
zaprezentować w załączniku nr 1 bądź nr 2 do wytycznych – arkusz „Obliczenia własne”.
UWAGA! Odsetki od kredytów w okresie realizacji projektu stanowią nakłady inwestycyjne.
Ponadto, w rozdziale tym omówić należy sytuację Beneficjenta/operatora, ich zdolności
kredytowej oraz możliwości pozyskania przez nich wymienionych źródeł finansowania
projektu.
Należy także przedstawić ocenę możliwości finansowych i analizę zdolności do zaciągania
zobowiązań finansowych przez Beneficjenta/operatora.
W przypadku projektów realizowanych w ramach partnerstwa należy analizę przeprowadzić
dla podmiotu zaciągającego zobowiązania finansowe w ramach projektu.
Wyniki analizy zdolności kredytowej Beneficjenta przedstawić należy w załączniku do
studium wykonalności.
11.6 Weryfikacja finansowej trwałości projektu
Weryfikacja trwałości finansowej projektu polega na zbadaniu salda niezdyskontowanych
(nominalnych) skumulowanych przepływów pieniężnych generowanych przez projekt. Projekt
25
uznaje się za trwały finansowo, jeżeli saldo to jest większe bądź równe zeru we wszystkich
latach objętych analizą.
Ważne jest zapewnienie, że Beneficjent będzie dysponował środkami pieniężnymi
wystarczającymi do wdrożenia projektu oraz do zarządzania aktywami i wykorzystania ich
zgodnie z normami technicznymi i środowiskowymi. Jest to szczególnie ważne, ponieważ
metoda luki finansowej opiera się na przepływach pieniężnych netto generowanych w ciągu
okresu referencyjnego, zaś weryfikacja trwałości finansowej zapewnia, że podmiot
odpowiedzialny/Beneficjent pozostaje finansowo stabilny w każdym roku analizy.
Beneficjent powinien zastosować model dla scenariusza z projektem przyjmując te same
dane, co w obliczeniach wymaganych w przypadku analizy luki finansowej, z jednym
wyjątkiem: taryfy/ceny za usługi nie są ograniczone przez zdolność do płacenia za usługi.
Należy zauważyć, że w tym przypadku trzeba sprawdzić trwałość podmiotu
odpowiedzialnego za inwestycję, a nie jedynie samej inwestycji. Jeśli operator zbankrutuje,
trwałość samej inwestycji jest bez znaczenia. Analiza przepływów pieniężnych wskazuje, czy
Beneficjent/operator ma dodatnie roczne saldo skumulowanych przepływów pieniężnych na
koniec każdego roku wdrażania inwestycji i jej eksploatacji.
Analiza trwałości finansowej powinna zatem obejmować analizę zasobów finansowych. W
tym miejscu należy wykazać, że założone źródła finansowania projektu (wskazane w pkt.
11.5.) wystarczą na pokrycie wszystkich wydatków zarówno w okresie jego realizacji, jak i
eksploatacji.
W tym celu należy określić przepływy pieniężne (niezdyskontowane) w ujęciu rocznym
według następującego schematu:
Przychody operacyjne
+Źródła finansowania
- Całkowite nakłady inwestycyjne
- Koszty operacyjne (bez amortyzacji)
- Inne wydatki
= Przepływy pieniężne netto
Podstawą weryfikacji trwałości finansowej jest skumulowane saldo obliczonych
według powyższego schematu przepływów pieniężnych netto, które powinno być
dodatnie bądź równe zero we wszystkich latach objętych analizą.
Szczegółowe wyliczenia dotyczące weryfikacji trwałości finansowej należy
zaprezentować w załączniku nr 1 bądź nr 2 do wytycznych – arkusz „Wyniki”.
11.7 Pro forma sprawozdania finansowe
Niezależnie od formy organizacyjnej podmiotu eksploatującego projekt (zakład budżetowy,
spółka prawa handlowego), prognoza finansowa dla wszystkich podmiotów musi być
przygotowana w ujednoliconej formie, zgodnej z obowiązującym prawem dla podmiotów
gospodarczych. Oznacza to, że dla wszystkich podmiotów sporządzić należy sprawozdania
finansowe zgodne z wymogami Ustawy o rachunkowości.
Dla projektów:
¾ wartości całkowitej powyżej 20 mln zł należy przygotować pro forma
sprawozdania finansowe:
- bilans,
- rachunek zysków i strat,
- sprawozdanie z przepływów pieniężnych
Sprawozdania te opracować należy dla: scenariusza bez projektu, scenariusza z projektem i
dla projektu UE - a więc ująć zmianę poszczególnych wielkości finansowych wywołanych
inwestycją (metoda różnicowa).
¾ wartości poniżej 20 mln zł należy opracować jedynie sprawozdania z
przepływów pieniężnych.
26
W przypadku sporządzania sprawozdań finansowych, należy pamiętać o poprawnym ujęciu
dotacji UE. Zgodnie z zasadami rachunkowości powinna ona być rozliczana zgodnie z
okresem amortyzacji pozyskanych dzięki niej środków trwałych: jako rozliczenia
międzyokresowe bierne, a w rachunku zysków i strat jako pozostałe przychody operacyjne.
Prognozowane sprawozdania finansowe należy zaprezentować w załączniku nr 1 bądź nr 2
do wytycznych – arkusz „Wyniki”.
12. Analiza ekonomiczno - społeczna
Analiza ekonomiczna jest kolejnym etapem analizy projektu. Konieczność jej stosowania jest
uzasadniona możliwością oszacowania kosztów i korzyści projektu z punktu widzenia całej
społeczności. Analiza finansowa wykonywana jest bowiem jedynie z punktu widzenia
Beneficjenta.
Opracowanie analizy ekonomicznej jest wymogiem stawianym dla projektów
infrastrukturalnych dofinansowywanych z funduszy UE. Wymóg ten jest zawarty w
rozporządzeniach ustanawiających te fundusze. Analiza ekonomiczna stanowi integralną
część studium wykonalności.
Przygotowanie analizy ekonomicznej ma na celu ocenę oczekiwanego wpływu projektu na
obszar społeczno-gospodarczy, na który będzie oddziaływać w okresie realizacji oraz po jej
zakończeniu. Za pomocą analizy ekonomicznej należy sprawdzić, czy inwestycja jest
uzasadniona z ogólnospołecznego punktu widzenia, jeżeli nawet z finansowego punktu
widzenia (wyniki analizy finansowej) pociąga za sobą koszt netto.
Ocena ekonomiczna projektów realizowanych w ramach MRPO powinna nastąpić w oparciu
o:
1) Dla projektów, których nakłady inwestycyjne nie przekraczają łącznie 20 mln PLN należy
dokonać społeczno-ekonomicznego wpływu inwestycji przy wykorzystaniu metody
wielokryterialnej.
2) W przypadku projektów o kosztach inwestycji powyżej 20 mln. PLN należy przygotować
pełną analizę ekonomiczną, tzn. w oparciu o analizę kosztów i korzyści (CBA Cost-Benefit
Analysis).
3) Analizę efektywności kosztowej, obliczenie tego wskaźnika wymagane jest bezwzględnie
jedynie w przypadku projektów środowiskowych (bez względu na ich wielkość), składanych
w ramach osi priorytetowej nr 7 Infrastruktura ochrony środowiska. Informacje na temat
wymaganego wskaźnika i jego metodologii obliczania znajduje się w załączniku nr 3 do
Wytycznych w części odnoszącej się do osi nr 7 MRPO. W pozostałych przypadkach nie
ma wymogu obligatoryjnego stosowania tego rodzaju wskaźników, zaleca się jednak
stosowanie wskaźników efektywności kosztowej przy przeprowadzaniu analizy wariantowej.
Wskaźniki efektywności kosztowej są bowiem jednym z lepszych narzędzi dowodzenia
trafności wyboru danego wariantu inwestycji
12.1 Metoda wielokryterialna – dla projektów o wartości poniżej 20 mln zł
W przypadku projektów, których nakłady inwestycyjne nie przekraczają 20 mln. PLN należy
przygotować analizę ekonomiczną w oparciu o metodę wielokryterialną Ma ona na celu
jakościową i ilościową ocenę ekonomicznych i społecznych korzyści, jakie generuje projekt
dla otoczenia, a które nie zostały uwzględnione w ramach analizy finansowej. Metoda ta
polega na szczegółowym opisie efektów zewnętrznych projektu, z kwantyfikacją tych
wielkości, dla których jest to możliwe. W tym przypadku nie ma konieczności przeliczania
wskazanych korzyści na wartości pieniężne.
27
Beneficjent powinien wymienić i opisać wszystkie istotne środowiskowe, ekonomiczne i
społeczne skutki projektu i – jeśli to możliwe – ująć je ilościowo (np. wielkość rocznego
zmniejszenia emisji zanieczyszczeń w tonach, liczba nowych zatrudnionych, skrócenie czasu
dojazdu do pracy, zmniejszona liczba wypadków śmiertelnych itd.).
Prawidłowe zastosowanie metody wielokryterialnej w ramach analizy ekonomicznej wymaga:
prezentacji korzyści i kosztów społecznych (rezultaty i oddziaływania),
przypisanie im (w miarę możliwości) określonych wartości, niekoniecznie
wyrażonych w pieniądzu. Może zostać zastosowana dowolna jednostka
wartościująca zjawisko. Podstawowym kryterium wyboru powinna być
wiarygodność wyrażanego efektu społecznego,
uzasadnienie przedstawionych korzyści i metodologii szacunków. Wykazanie
związków przyczynowo-skutkowych osiągnięcia poszczególnych rezultatów i
oddziaływań.
12.2 Analiza kosztów i korzyści - dla projektów o wartości powyżej 20 mln zł
W przypadku projektów o budżecie powyżej 20 mln. PLN należy przeprowadzić pełną
analizę ekonomiczną, tzn. przy wykorzystaniu analizy kosztów i korzyści.
Analizę należy przygotować zgodnie z wytycznymi przedstawionymi w przewodniku do AKK
projektów inwestycyjnych przy projektach finansowanych z funduszy UE oraz Niebieskiej
Księgi dla projektów transportowych.
12.2.1 Założenia do AKK
1. Punktem wyjścia analizy kosztów i korzyści są przepływy pieniężne określone w
analizie finansowej projektu. Oznacza to, że uwzględniamy jedynie pozycje, które
powodują wpływy i wydatki u inwestora spowodowane projektem (w sytuacji gdy w
ramach analizy finansowej stosowano metodę różnicową do określenia wielkości
przepływów, dla potrzeb ekonomicznej analizy kosztów i korzyści stosujemy wielkości
różnicowe).
2. Do oszacowania kosztów i korzyści ekonomicznych stosowana jest podobnie jak w
analizie finansowej metodologia DCF.
3. W analizie ekonomicznej w wycenie kosztów i korzyści społecznych należy
zastosować ceny stałe (tzn. bez uwzględnienia wpływu inflacji).
4. Rachunek korzyści i kosztów społecznych winien być przygotowany w jednostce
pieniężnej - w PLN.
5. Okres referencyjny powinien być taki sam jak przyjęty w analizie finansowej.
6. Wartość ekonomicznej stopy dyskontowej, która zostanie zastosowana do wyliczenia
wskaźników ekonomicznej efektywności, powinna wynosić 5%.
7. Wycena kosztów i korzyści społecznych odbywa się w cenach netto (tzn. bez
uwzględniania podatku VAT).
8. W celu dokonania oceny ekonomicznej projektu należy posłużyć się następującymi
ekonomicznymi wskaźnikami efektywności:
 ekonomiczną wartością bieżącą netto (ENPV);
 ekonomiczną stopą zwrotu (ERR);
 relacją korzyści do kosztów (B/C).
28
9. Zaleca się, aby te czynniki społeczno-gospodarcze, których nie da się wyrazić w
wartościach pieniężnych, zostały opisane ilościowo i jakościowo z uwzględnieniem
wszystkich istotnych społecznych, ekonomicznych i środowiskowych skutków
realizacji projektu.
12.2.2 Etapy przygotowania AKK
I.
Korekta o efekty fiskalne przepływów pieniężnych obliczonych w ramach analizy
finansowej.
II. Sporządzenie rachunku kosztów i korzyści społecznych.
III. Przekształcenie cen rynkowych w ceny kalkulacyjne (wyeliminowanie zniekształceń
rynkowych).
IV. Obliczenie wskaźników efektywności ekonomicznej projektu.
Ad.I. Korekta o efekty fiskalne
Korekty o efekty fiskalne przeprowadza się w celu wyeliminowania płatności transferowych z
przepływów pieniężnych wyliczonych w trakcie analizy finansowej. Płatności transferowe to
przepływy pieniężne, które nie stanowią kosztów ani korzyści ekonomicznych, ponieważ
wiążą się jedynie z przekazaniem kontroli nad pewnymi zasobami pomiędzy grupami
społecznymi. Z uwagi, iż ceny rynkowe, które służą do wyceny zasobów na etapie analizy
finansowej zawierają płatności transferowe, w ramach analizy ekonomicznej należy
przepływy pieniężne skorygować o te wielkości.
Ten etap analizy polega na skorygowaniu przepływów pieniężnych sporządzonych w analizie
finansowej o następujące pozycje:
a) odliczeniu podatków pośrednich od cen nakładów, produktów, usług itp. (np. podatku
VAT, który w analizie finansowej jest uwzględniany w cenach, pod warunkiem, że nie
podlega zwrotowi);
b) korekta o cła importowe na np. na wyposażenie, surowce itp., w przypadku, gdy
dostawcą jest podmiot spoza UE;
c) płatności na ubezpieczenia społeczne będące kosztem dla pracodawcy,
d) uwzględnieniu w cenie tych konkretnych podatków pośrednich/subwencji/dotacji,
które mają za zadanie zmienić efekty zewnętrzne (np. podatki od cen energii, które
zostały wprowadzone w celu zniechęcenia Beneficjenta do wytwarzania negatywnych
efektów zewnętrznych dla środowiska). Jednakże należy pamiętać, aby w trakcie
analizy nie liczyć ich podwójnie (przykładowo jako podatek włączony do danej ceny
na etapie analizy finansowej oraz jako szacunkowy zewnętrzny koszt środowiskowy
w ramach rachunku kosztów i korzyści społecznych).
Ad. II. Rachunek kosztów i korzyści społecznych
W rachunku kosztów i korzyści ekonomicznych należy zidentyfikować i wycenić efekty
społeczno-ekonomiczne powstałe w wyniku realizacji projektu.
Korekta ta ma na celu ustalenie wartości negatywnych i pozytywnych skutków projektu
(odpowiednio kosztów i korzyści zewnętrznych).
Kwantyfikacja efektów zewnętrznych powinna zostać przeprowadzona według poniższego
schematu:
1. Oddziaływanie zewnętrzne,
zidentyfikować i opisać.
zarówno
pozytywne
jak
i
negatywne
należy
2. Przedstawione powyżej pozytywne i negatywne zjawiska należy określić ilościowo.
29
3. Przyjąć jednostkowe wartości dla potrzeb wyceny wskazanych efektów, które
pozwolą wyrazić je w pieniądzu.
4. Wartościowe przedstawienie kosztów i korzyści społecznych na podstawie określonej
ilości i przyjętej jednostki wyceny.
Istnieje szereg metod szacowania kosztów i korzyści społecznych dla celów CBA. Ogólna
zasada ich określania wskazuje, iż nakłady na projekt powinny być określane poprzez ich
koszt alternatywny natomiast korzyści (efekty) przedsięwzięcia powinno się mierzyć za
pomocą gotowości społeczeństwa do zapłaty. Ponieważ badania „gotowości do zapłaty” są
drogie (i czasochłonne), często ich przeprowadzenie dla pojedynczego projektu jest
niemożliwe, najczęściej stosuje się technikę transferu korzyści, która polega na ekstrapolacji
wyników przeprowadzonych już, podobnych badań do analizowanego projektu.
Inne podejścia do szacowania korzyści wynikających z realizacji inwestycji polegają na
ustaleniu pozytywnych efektów (np. zdrowotnych, zmian w środowisku naturalnym itp.).
Takie podejście wymaga jednak dokładnego zbadania zależności pomiędzy rezultatem
projektu a oddziaływaniem (np. poprawą stanu zdrowia, mniejszą zachorowalnością wśród
ludzi). Relacje tego typu określa się jako funkcje dawka-skutek. Wprawdzie badania w tym
zakresie prowadzone są w krajach UE dla różnych rezultatów to ich zastosowanie dla
różnych przedsięwzięć charakteryzuje się licznymi ograniczeniami. Na podstawie
dostępnych badań i danych można dokonać opisu korzyści ekonomicznych wynikających z
realizacji przedsięwzięcia. Niestety dość trudno jest je wycenić w kategoriach pieniężnych.
Z uwagi, iż brak jest jednej uniwersalnej metodologii dla wyceny wszystkich efektów jak
również standardowych wartości jednostkowych, należy uzasadnić i podać przyjęcie danego
wskaźnika wyceny.
Ad. III. Wyeliminowanie zniekształceń rynkowych
Przekształcenie z cen rynkowych w ceny kalkulacyjne ma na celu uwzględnienie czynników
mogących oderwać ceny od równowagi konkurencyjnej (tj. skutecznego rynku). W przypadku
rynku konkurencyjnego, cena równowagi odzwierciedla koszt alternatywny dla
społeczeństwa. W takiej sytuacji cena kalkulacyjna jest taka sama jak cena rynkowa.
Problem powstaje w sytuacji, gdy mamy do czynienia z takimi niedoskonałościami rynku jak,
monopol bądź rynek regulowany dla takich ważnych zasobów jako energia elektryczna czy
siła robocza.
Rynek energii elektrycznej jest obecnie liberalizowany w całej Europie. Ponadto, taryfy w
Polsce są na zbliżonym poziomie do taryf w pozostałych państwach UE. Jeśli nie jest do
końca pewne, czy aktualne taryfy odzwierciedlają alternatywny koszt dla społeczeństwa,
należy pamiętać, że wszelkie zniekształcenia znikną wkrótce dzięki liberalizacji. Tak więc nie
ma potrzeby wprowadzania korekty w tym zakresie.
Rynek pracy jest regulowany poprzez minimalne wynagrodzenie. Może to zniekształcić rynek
w odniesieniu do niewykwalifikowanych pracowników. W praktyce oznacza to, że
przedsiębiorstwo użyteczności publicznej mogłoby zatrudnić niewykwalifikowanych
pracowników po niższych kosztach (poniżej płacy minimalnej), gdyby stosowne regulacje w
tym zakresie nie istniały. Dlatego też zalecane jest, dla celów analizy, obniżenie kosztu
nowych niewykwalifikowanych pracowników w regionach o dużym bezrobociu (tzn. powyżej
średniej krajowej).
W praktyce, w większości projektów, jedynie rozrachunkowe koszty niewykwalifikowanej siły
roboczej mogą różnić się znacząco od cen rynkowych.
Jeżeli ceny rynkowe poszczególnych zasobów nie odbiegają istotnie od cen kalkulacyjnych,
możliwe jest zastosowanie jednego standardowego współczynnika przeliczeniowego,
eliminującego zniekształcenia rynkowe.
30
Standardowy wskaźnik korekty dla Polski dla ostatnich lat wynosi 0,96, co oznacza, że ceny
kalkulacyjne są bliskie cenom rynkowym. Z tego powodu, można pominąć korektę
wynikającą ze zniekształceń rynkowych.
Ad. IV. Wskaźniki ekonomicznej efektywności projektu
Przeprowadzone korekty przepływów pieniężnych z analizy finansowej: o efekty fiskalne,
rachunek kosztów i korzyści zewnętrznych, zniekształceń rynkowych prowadzą do ustalenia
nowych ekonomicznych przepływów pieniężnych, które są podstawą obliczenia wskaźników
ekonomicznej efektywności projektu. Należą do nich:
Ekonomiczna Zaktualizowana Wartość Netto – ENPV,
Ekonomiczna Wewnętrzna Stopa Zwrotu – ERR,
Ekonomiczny Wskaźnik Korzyści/Koszty – B/C.
Ekonomiczna Zaktualizowana Wartość Netto (ENPV) – obliczana jest poprzez
zdyskontowanie wszystkich przepływów ekonomicznych netto związanych z projektem i
zsumowanie tych strumieni. ENPV jest odpowiednikiem metody FNPV służącej określaniu
finansowej efektywności inwestycji, różnica pomiędzy nimi sprowadza się do strumieni, które
są dyskontowane. W FNPV uwzględniane są jedynie przepływy pieniężne dla inwestora
(oceniana jest tym samym efektywność finansowa projektu z jego punktu widzenia), podczas
gdy w ENPV uwzględniane są wycenione w pieniądzu korzyści ekonomiczne dla szerokiej
grupy Beneficjentów (społeczności objętej projektem).
Wartość ENPV informuje, o ile wartość spodziewanych korzyści społecznych netto projektu
(wyrażona w jednostkach pieniężnych) przekracza wartość nakładów i przyszłych kosztów
operacyjnych projektu.
ENPV inwestycji obliczamy według formuły:
n
ENPV = ∑
ENCFt
(1 + r )t
t =1
[13]
gdzie
ENCFt
– ekonomiczne przepływy pieniężne netto w okresie (t),
n
t=1,…,n
r
(jako wynik przeprowadzenia etapów I do III analizy kosztów i korzyści)
- długość okresu odniesienia/referencyjnego (w latach)
- kolejne lata okresu referencyjnego,
- ekonomiczna stopa dyskontowa.
Ekonomiczna Wewnętrzna Stopa Zwrotu (ERR) jest to stopa dyskontowa, przy której
zrównuje się wartość teraźniejsza prognozowanych korzyści i wydatków projektu, inaczej
mówiąc, przy której ekonomiczna zdyskontowana wartość korzyści netto (ENPV) jest równa
zero. Projekt należy uznać za efektywny, gdy wartość ERR jest wyższa od przyjętej do
obliczeń ENPV stopy dyskontowej tj. powyżej 5%.
n
ENCFt
∑ (1 + ERR )
t =1
t
=0
[14]
Oznaczenia j.w.
Miarą zwrotu z projektu jest również Ekonomiczny Wskaźnik Korzyści/Koszty [B/C].
Swoją konstrukcją jest on podobny do Zaktualizowanej Wartości Netto (NPV). Przy jego
31
obliczaniu dzielimy zdyskontowane za cały horyzont czasowy korzyści przez zdyskontowane
koszty projektu. Wskaźnik B/C jest miarą relatywnego zwrotu nakładów projektu, pozwala
określić, jaki zysk (stratę) wygeneruje projekt z jednostki dodatkowego nakładu. Projekt
należy uznać za rentowny z ekonomicznego punktu widzenia, jeżeli wskaźnik
Korzyści/Koszty przyjmie wartość większą od jedności, co oznacza, że zdyskontowane
korzyści projektu są większe od zdyskontowanych wydatków.
n
B NPV (B t )
=
=
C NPV (Ct )
∑ (1+ r )
t =1
n
Bt
t
∑ (1+ r )
t =1
Ct
[15]
t
gdzie:
Bt
- korzyści generowane przez projekt w kolejnych latach okresu referencyjnego,
- koszty generowane przez projekt w kolejnych latach okresu referencyjnego.
Ct
Pozostałe oznaczenia j.w.
12.2.3 Koszty i korzyści projektu o charakterze niefinansowym
W przypadku, gdy wyrażenie ich za pomocą wartości pieniężnych jest niemożliwe, należy
skwantyfikować je w kategoriach materialnych w celu dokonania oceny jakościowej. Należy
wówczas wyraźnie zaznaczyć, że nie zostały one ujęte przy obliczaniu wskaźników analizy
ekonomicznej.
12.3 Analiza efektywności kosztowej
Wskaźnik efektywności kosztowej jest jedną z metod oceny efektywności ekonomicznej,
która może być z powodzeniem wykorzystana do analizy inwestycji. Z uwagi na trudności w
dobraniu uniwersalnego wskaźnika efektywności kosztowej, obliczenie tego wskaźnika
wymagane jest bezwzględnie jedynie w przypadku projektów środowiskowych składanych w
ramach osi priorytetowej nr 7 Infrastruktura ochrony środowiska. Informacje na temat
wymaganego wskaźnika i jego metodologii obliczania znajduje się w załączniku nr 3 do
Wytycznych w części odnoszącej się do osi nr 7 MRPO.
W pozostałych przypadkach nie ma wymogu obligatoryjnego stosowania tego rodzaju
wskaźników, zaleca się jednak stosowanie wskaźników efektywności kosztowej przy
przeprowadzaniu analizy wariantowej. Wskaźniki efektywności kosztowej są bowiem jednym
z lepszych narzędzi dowodzenia trafności wyboru danego wariantu inwestycji.
13. Analiza wrażliwości/ryzyka
Analiza wrażliwości i ryzyka ma na celu identyfikację kluczowych czynników, jakościowych i
ilościowych, mogących mieć wpływ na zakres, harmonogram, efektywność finansowoekonomiczną przedsięwzięcia oraz płynność finansową. Wykonanie analizy wrażliwości i
ryzyka pozwala na zbadanie wrażliwości przedsięwzięcia, na zmianę kluczowych czynników
wewnętrznych i zewnętrznych oraz wszelkich istotnych zagrożeń mogących się pojawić w
trakcie realizacji przedsięwzięcia.
Podstawowym zadaniem tej analizy jest wykazanie, czy określone czynniki ryzyka nie
spowodują utraty trwałości finansowej projektu.
32
Ze względu na niepewność, która zawsze występuje w projektach inwestycyjnych,
należy przygotować analizę wrażliwości i ryzyka dla wszystkich projektów (bez
względu na ich wielkość).
Analiza wrażliwości i ryzyka obejmuje badanie wpływu na stan środków pieniężnych,
wskaźniki efektywności finansowej oraz ekonomicznej (o ile są obliczane) projektu
(wskaźniki NPV i IRR) poszczególnych czynników ilościowych. Obejmuje ona:
1. Analizę wrażliwości, której celem jest wskazanie krytycznych zmiennych, które w istotny
sposób wpływają na zmianę badanych wielkości. Następnie należy przedstawić wyniki
analizy przy czynnikach, które mogą ulec zmianie, zmienionych w pewnym zakresie (np.
od -20% do +20%) w stosunku do wielkości założonej.
2. Przeprowadzenie jakościowej analizy ryzyka gdzie ocenić należy prawdopodobieństwo
faktycznego wystąpienia danego ryzyka (niskie, średnie, wysokie) i omówić okoliczności,
które sprawią wystąpienie określonej sytuacji.
13.1 Analiza wrażliwości
Zakłada się, że w analizie wrażliwości poddane zostaną kluczowe czynniki ilościowe, które w
sposób istotny mogą oddziaływać na stan środków pieniężnych i wskaźniki efektywności
finansowej (bądź ekonomicznej) projektu.
Przeprowadzając analizę wrażliwości należy kierować się poniższą procedurą:
1. identyfikacja wszystkich zmiennych służących do kalkulacji wpływów i wydatków
określających przepływy pieniężne w analizie finansowej i ekonomicznej i zebranie
ich w jednorodne kategorie (liczba kategorii i ilość zmiennych zależy od rodzaju
projektu). Przykładową identyfikację przedstawia tabela 1.
Tabela. 1. Ustalenie zmiennych o decydującym znaczeniu
Kategorie
Przykłady zmiennych
Parametry modelu
stopa dyskontowa
Dynamika cen
dynamika realnych wynagrodzeń, ceny nośników energii,
zmiany w cenach towarów i usług
Nakłady inwestycyjne
długość inwestycji budowlanej (opóźnienia w realizacji),
godzinna stawka robocizny, wydajność na godzinę, koszt
ziemi, stali, transportu, ilość zużytych materiałów, cena
jednostkowa zakupu materiałów itd.
Ceny do kalkulacji przychodów
operacyjnych
opłaty taryfowe, ceny sprzedaży produktów, ceny
sprzedaży półproduktów
Koszty operacyjne
Itd.
Wielkość zatrudnienia, stawka wynagrodzenia, narzuty na
wynagrodzenia, wielkość zużycia poszczególnych mediów,
koszt jednostkowy zakupu mediów, okres amortyzacji,
koszt usług obcych itd.
2. identyfikacja możliwych zmiennych w pełni zależnych, które mogą zniekształcić
wyniki analizy i być przyczyną wielokrotnego uwzględnienia tych samych czynników.
33
3. wskazane jest dokonanie ilościowej analizy oddziaływania poszczególnych
czynników, (do dalszej analizy należy wybrać te wielkości, których zmiana o 1%
spowoduje co najmniej zmianę wskaźnika IRR o 1% i zmianę wskaźnika NPV o 5%),
4. do ostatecznej analizy wrażliwości należy przyjąć maksymalne pięć do siedmiu
zmiennych. Jako kryterium dodatkowe należy przyjąć założenie, że w pierwszej
kolejności uwzględnione zostaną czynniki wpływające na zmianę w poziomie
nakładów inwestycyjnych i w dalszej kolejności kosztów operacyjnych projektu.
Przeprowadzenie analizy wrażliwości zgodnie z przedstawionymi zasadami pozwoli wskazać
zmienne krytyczne, tzn. te, których negatywna zmiana może w istotny sposób zagrozić
realizacji projektu i jego trwałości.
UWAGA! Szczegółowej analizie należy poddać zmienne wpływające na poziom
nakładów inwestycyjnych projektu.
W sytuacji, gdy dla projektu trudna będzie do przeprowadzenia identyfikacja zmiennych w
ujęciu poszczególnych kategorii (należy to uzasadnić), wówczas należy analizę wrażliwości
i ryzyka przeprowadzić dla następujących zmiennych:
nakładów inwestycyjnych,
kosztów mediów,
kosztów materiałów i surowców,
kosztów zatrudnienia,
przychodów operacyjnych,
innych istotnych w zależności od typu projektu i sektora, w którym będzie
realizowany.
Analizę wrażliwości stanu środków pieniężnych i wskaźników efektywności finansowej i
ekonomicznej projektu przeprowadzić należy przy uwzględnieniu następujących założeń:
zmianie poddawana być powinna jedna ze zmiennych, przy założeniu niezmienności
pozostałych założeń i parametrów,
zakłada się zmianę czynnika w całym horyzoncie czasowym analizy.
Prezentację wyników analizy wrażliwości należy wykonać w formie tabelarycznej, graficznej
(wykres) oraz opisowej w odniesieniu do:
1. analizy trwałości finansowej. Na tym etapie ocena powinna wykazać, że określone
czynniki ryzyka nie spowodują utraty płynności finansowej systemu. Analiza wrażliwości
powinna zbadać zmiany sald środków pieniężnych spowodowane zmiennością istotnych
parametrów. Analizę należy przeprowadzić dla scenariusza pesymistycznego i porównać
go do wariantu wyjściowego- scenariusz podstawowy - (por. tabela 2 – przedstawiono tu
jedynie przykładowe zmiany). Dobór parametrów i poziom ich zmian zależy indywidualnie
od typu i charakteru projektu. Zmiany wartości tych czynników powinny wynikać ze
znajomości sektora i lokalnych (regionalnych) warunków rynkowych.).
(Wypełniając tabelę 2, należy podać dla wskazanej zmiany parametrów krytycznych
wartość skumulowanych przepływów pieniężnych (dla obu scenariuszy) dla kolejnych lat
realizacji i 5-ciu lat eksploatacji projektu).
2. efektywności projektu mierzonej wskaźnikami NPV i IRR (finansowej i ekonomicznej).
Należy wykazać, jak wyliczone wartości wskaźników finansowych i ekonomicznych (IRR i
NPV) zmieniają się wraz ze wzrostem (spadkiem) parametrów służących do ustalenia
kosztów i korzyści projektu (por. tabela 3 i 4).
(W tabeli 3 i 4 należy przedstawić wartości wskaźników efektywności projektu policzone,
przy założonych zmiana poszczególnych wielkości krytycznych. Uzupełnieniem tej części
analizy może być przedstawienie wyników w formie graficznej (wykres tornada (dla
wskaźników NPV), czy wykres liniowy (dla wskaźników IRR)).
Tabela 2. Analiza wrażliwości trwałości finansowej
34
Zmienna krytyczna
Scenariusz
podstawowy
Scenariusz
pesymistyczny
np.
10%
wzrost
nakładów
inwestycyjnych:
a) 1-wszy rok realizacji
b) 2-gi rok realizacji
c) …
20% wydłużenie okresu realizacji
projektu:
a) 1-wszy rok realizacji
b) 2-gi rok realizacji
c) …
15% wzrost największego kosztu
eksploatacyjnego
a) 1-wszy rok eksploatacji
b) 2-gi rok eksploatacji
c) 3-ci rok eksploatacji
d) 4-ty rok eksploatacji
e) 5-ty rok eksploatacji
Zmiana innych istotnych czynników…
Tabela 3. Wpływ zmiennych krytycznych na wskaźniki efektywności projektu (NPV)
Zmienna krytyczna
FNPV/C
[-20%]
[+20%]
FNPV/K
[-20%]
[+20%]
ENPV
[-20%]
[+20%]
Np.
nakłady
inwestycyjne
wielkość popytu
Inne istotne
czynniki…
Tabela 4. Wpływ zmiennych krytycznych na wskaźniki efektywności projektu (IRR)
Zmienna krytyczna
FRR/C
[-20%]
[+20%]
FRR/K
[-20%]
[+20%]
[-20%]
EIRR
[+20%]
Np.
nakłady inwestycyjne
wielkość popytu
Inne istotne
czynniki…
W przypadku projektów, do których stosowana jest uproszczona analiza finansowa należy
przeprowadzić analizę wrażliwości jedynie w zakresie weryfikacji trwałości finansowej
(Tabela 2).
W przypadku projektów stosujących analizę wielokryterialną, Tabele 3 i 4 wypełnić należy w
zakresie wpływu zmiennych krytycznych na wskaźniki efektywności finansowej.
13.2 Analiza jakościowa ryzyka
Analiza ryzyka powinna mieć charakter jakościowy, gdzie ocenia się prawdopodobieństwo
faktycznego wystąpienia danego ryzyka (niskie, średnie, wysokie) w odniesieniu do analizy
trwałości finansowej projektu. Należy w tym miejscu również omówić okoliczności, które
sprawią wystąpienie określonej sytuacji, dla zmiennych ustalonych na etapie analizy
wrażliwości.
35
Zaleca się wykorzystanie poniższej tabeli 5.
Tabela 5. Jakościowa analiza ryzyka trwałości finansowej
Ryzyko/Zmiana parametru
Prawdopodobieństwo
Niskie
Średni
Wysokie
Komentarz
np.
10%
wzrost
nakładów
inwestycyjnych
20% wydłużenie okresu realizacji
projektu
15% wzrost największego kosztu
eksploatacyjnego
Zmiana
innych
istotnych
czynników
14. Wpływ na polityki horyzontalne
Rozporządzenia WE Nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS
oraz FS i uchylającego rozporządzenie nr 1260/1999 nakłada na państwa członkowskie
wdrażające fundusze strukturalne, obowiązek stosowania zasady równości kobiet i
mężczyzn oraz niedyskryminacji, a także zasady zrównoważonego rozwoju i propagowania
ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego.
Beneficjent winien więc dowieść iż realizowana przez niego inwestycja, będzie zgodna z
powyższymi zasadami. Oznacza to, iż wnioskodawca winien wykazać, co najmniej neutralny
wpływ projektu w zakresie:
równości szans kobiet i mężczyzn, równości osób pełnosprawnych i
niepełnosprawnych, równości obszarów miejskich i wiejskich
zrównoważonego rozwoju.
Neutralny wpływ oznacza, że projekt spełnia wyznaczone w danym zakresie minimum (np.
limity zanieczyszczeń) lub też że brak jest bezpośredniego, logicznego powiązania
między realizowanym projektem a daną polityką.
Wszelkie zaś działania podejmowane przez Beneficjenta wykraczające poza niezbędne
minimum, będą traktowane jako pozytywny wpływ (np. stosowanie technologii szczególnie
przyjaznych środowisku).
Zapisy dotyczące zasady zrównoważonego rozwoju i propagowania ochrony i poprawy
jakości środowiska naturalnego, winny wykazywać spójność z zapisami rozdziału 8 Analiza
techniczna oraz technologiczna inwestycji oraz rozdziału 9 Analiza oddziaływania na
środowisko. W celu zapobieżenia dublowaniu istniejących już zapisów, dopuszcza się
wskazanie w punkcie tym odniesienia do zapisów odpowiednich stron rozdziałów
8 i 9 studium.
36
Słownik pojęć
Analiza ekonomiczna: analiza posługująca się wartościami ekonomicznymi, które
odzwierciedlają wartości, jakie społeczeństwo byłoby gotowe zapłacić za określone dobro lub
usługę. Mówiąc ogólnie, analiza ekonomiczna wycenia wszystkie czynniki zgodnie z ich
wartością użytkową lub kosztem alternatywnym dla społeczeństwa. Ma taki sam sens jak
analiza kosztów i korzyści.
Analiza finansowa: umożliwia dokładne prognozowanie wpływów, które pokryją przyszłe
wydatki.
Wykonanie analizy finansowej pozwala:
1) ustalić poziom dofinansowania projektu,
2) obliczyć wskaźniki finansowej rentowności projektu inwestycyjnego w oparciu o
koncepcję zdyskontowanych przepływów pieniężnych netto,
3) zweryfikować i zagwarantować zrównoważone saldo przepływów pieniężnych
(weryfikacja trwałości finansowej).
Analiza kosztów i korzyści: schemat analityczny, którym posłużyć się można w ramach
dowolnej usystematyzowanej, ilościowej oceny wstępnej projektu prywatnego lub
publicznego do ustalenia tego, czy lub w jakiej mierze dany projekt zasługuje na realizację z
publicznego lub społecznego punktu widzenia. Analiza kosztów i korzyści różni się od
zwykłej oceny finansowej tym, że uwzględnia wszystkie korzyści i koszty, niezależnie od
tego, kto je ponosi. Wyniki analizy kosztów i korzyści można wyrazić na wiele sposobów, w
tym w postaci wewnętrznej stopy zwrotu, zaktualizowanej wartości
netto i wskaźnika Korzyści/Koszty.
Analiza trwałości finansowej: ma na celu weryfikację tego, czy zasoby finansowe
wystarczą na pokrycie wszystkich wydatków finansowych, rok po rok, na przestrzeni całego
horyzontu czasowego projektu. Trwałość finansowa inwestycji zostaje potwierdzona, jeśli
skumulowane przepływy gotówki netto w kolejnych latach horyzontu czasowego są dodatnie
bądź równe zero.
Ceny bieżące: (ceny nominalne) są to ceny występujące faktycznie w danym czasie. Ceny
takie uwzględniają efekt ogólnej inflacji i należy je odróżniać od cen stałych.
Ceny kalkulacyjne: alternatywny koszt dóbr, który zazwyczaj różni się od aktualnych cen
rynkowych i od wysokości regulowanych taryf. Użycie cen kalkulacyjnych we wstępnej
ocenie projektu pozwala ująć w bardziej adekwatny sposób rzeczywiste koszty nakładów i
rzeczywiste korzyści dla społeczeństwa. Termin używany często jako synonim cen dualnych.
Cena rynkowa: cena po której określone dobro lub usługa wymieniana jest na inne
dobro/usługę lub na pieniądze. W tym drugim przypadku cena rynkowa może być
wykorzystana w analizie finansowej.
Ceny stałe:
(ceny realne) ceny w roku bazowym, stosowanie których pozwala
wyeliminować wpływ inflacji na dane ekonomiczne. Mogą to być ceny rynkowe lub ceny
dualne. Należy odróżniać je od cen bieżących.
Dyskontowanie: proces dostosowywania przyszłej wartości wpływu lub wydatku do ich
bieżącej wartości przy użyciu stopy dyskontowej, tzn. na drodze przemnożenia przyszłej
wartości przez współczynnik dyskontowy, który maleje wraz z upływem czasu.
Efekty zewnętrzne: w analizie projektów efekt zewnętrzny jest to rezultat projektu
odczuwany przez jego otoczenie i stąd nie uwzględniony w ewaluacji projektu jako takiego.
Ogólnie rzecz biorąc, efekt zewnętrzny występuje wtedy, gdy fakt produkcji lub konsumpcji
dobra lub usługi przez jedną jednostkę gospodarczą ma bezpośredni wpływ na poziom
dobrobytu producentów lub konsumentów wchodzących w skład innej jednostki. Efekty
zewnętrzne mogą być pozytywne lub niekorzystne.
Faza inwestycyjna (faza realizacji projektu) – obejmuje szeroki zakres działań
konsultingowych i inżynieryjnych. Podstawowe etapy tej fazy to: stworzenie prawnej,
finansowej i organizacyjnej bazy dla realizacji projektu, projektowanie techniczne, nabycie
nieruchomości, prace budowlane i instalacyjne, zakupy majątkowe itp., wdrożenie projektu;
w ramach tej fazy może być również ujmowana faza przedinwestycyjna projektu.
37
Finansowa stopa zwrotu (FRR): wewnętrzna stopa zwrotu (zob. definicja poniżej) obliczona
przy użyciu wartości finansowych i wyrażająca zyskowność finansową projektu.
Kapitał obrotowy netto: różnica pomiędzy bieżącymi aktywami a bieżącymi pasywami.
Koszty operacyjne: całość kosztów poniesionych w związku z eksploatacją i utrzymaniem
inwestycji przedstawione w układzie rodzajowym i podziale na zmienne i stałe.
Nakłady inwestycyjne nakłady poniesione na realizację projektu (poniesione w okresie
realizacji projektu – na poszczególnych jego etapach, obejmujące zarówno wydatki
kwalifikowane, jak i niekwalifikowane), do momentu oddania do użytkowania majątku
powstałego w wyniku realizacji projektu.
Okres odniesienia (okres referencyjny, horyzont czasowy): okres, za który należy
sporządzić prognozę przepływów pieniężnych generowanych przez analizowany projekt.
Płatności transferowe: przepływy pieniężne, które nie stanowią kosztów ani korzyści
ekonomicznych, ponieważ wiążą się jedynie z przekazaniem kontroli nad pewnymi zasobami
pomiędzy grupami społecznymi.
Projekt generujący dochód: w myśl art. 55 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 są to
wszelkie operacje obejmujące inwestycję w infrastrukturę, korzystanie z której podlega
opłatom ponoszonym bezpośrednio przez korzystających oraz wszelkie operacje
pociągające za sobą sprzedaż gruntu lub budynków lub dzierżawę gruntu lub najem
budynków, lub wszelkie inne odpłatne świadczenie usług.
Przychody operacyjne: oczekiwane, należne jednostce kwoty za sprzedane produkty,
towary, materiały i inne rzeczowe oraz finansowe składniki zasobów majątkowych.
Przychód netto (dochód): w rozumieniu rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 jest to
wartość bieżąca przepływów pieniężnych netto (różnica między zdyskontowanymi
oczekiwanymi wpływami oraz oczekiwanymi zdyskontowanymi monetarnymi kosztami
operacyjnymi) w takcie realizacji projektu oraz w późniejszym okresie funkcjonowania.
Sytuacja scenariusz „bez projektu” lub „z projektem”: w analizie projektów porównanie
między korzyściami netto w sytuacji „z projektem” a korzyściami netto w przy braku realizacji
projektu („bez projektu”) pozwala zmierzyć dodatkowe korzyści, które można przypisać
projektowi.
Stopa dyskontowa: stopa względem której przyszłe wartości sprowadza się do wartości
bieżącej. Finansowa stopa dyskontowa i ekonomiczna stopa dyskontowa są sobie równe.
Wartość całkowita projektu: obejmuje wszystkie wydatki kwalifikowane i niekwalifikowane
projektu poniesione do zakończenia realizacji rzeczowo-finansowej.
Wartość rezydualna: wartość netto majątku (wartość nominalna) w ostatnim roku okresu
objętego analizą ewaluacyjną.
Wewnętrzna stopa zwrotu: stopa dyskontowa, przy której zaktualizowana wartość netto
strumienia wpływów i wydatków równa jest 0. Będzie to finansowa stopa zwrotu (FRR), jeśli
szacunek wartości oparty jest na rynkowych cenach. Kiedy szacunki dokonywane są na
podstawie cen kalkulacyjnych otrzymujemy ekonomiczną stopę zwrotu (EIRR). Inwestor przy
podejmowaniu decyzji o realizacji projektu ocenia jego efektywność (opłacalność)
przyrównując wewnętrzną stopę zwrotu projektu z wysokością wskaźnika wzorcowego
(progowy wskaźnik opłacalności dla inwestora).
Wpływ: to każde zwiększenie stanu środków pieniężnych podmiotu (projektu). Oznacza to,
że nie wszystkie wpływy są jednocześnie przychodami. Przy porównywaniu wpływów z
przychodami istnieje możliwość rozbieżności czasowej pomiędzy nimi, która odzwierciedlona
jest w postaci zmiany stanu należności i rozliczeń międzyokresowych np. wystawienie
dowodu sprzedaży z odroczonym terminem płatności (powstanie przychodu i należności)
poprzedza wpływ środków pieniężnych (uregulowanie należności).
Przykładem wpływów, które nie prowadzą do powstania przychodów są np. zaciągnięcie
kredytów, pożyczek itp.
Wskaźnik Korzyści/koszty (B/C): iloraz bieżącej wartości strumienia korzyści i aktualnej
wartości strumienia kosztów. Tam, gdzie stosuje się wskaźnik kosztów i korzyści, kryterium
wyboru projektu polega na akceptowaniu wszystkich niezależnych projektów ze wskaźnikiem
Korzyści/Koszty w wysokości 1 lub więcej po zdyskontowaniu według stosownej stopy
dyskontowej, która równa jest najczęściej alternatywnemu kosztowi zainwestowania kapitału.
38
Wskaźnik „luki w finansowaniu”: to ta część zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych
pierwotnej inwestycji, która nie jest pokryta zdyskontowanym dochodem netto z projektu,
generowanym w okresie referencyjnym.
Wydatek: to każde zmniejszenie stanu środków płatniczych podmiotu (projektu). Wynika z
tego, że nie wszystkie wydatki są jednocześnie kosztami. Przykładem wydatków, które nie
prowadzą do powstania kosztów są np. spłata kredytów bankowych, wypłaty z zysku itp.;
natomiast wszystkie koszty w podmiocie połączone są z koniecznością ponoszenia
wydatków. Przy porównywaniu wydatków z kosztami istnieje możliwość rozbieżności
czasowej pomiędzy nimi, która odzwierciedlona jest w postaci zmiany stanu zapasów,
zobowiązań i rozliczeń międzyokresowych np. naliczanie wynagrodzeń dla pracowników
(koszty wynagrodzeń) poprzedza wypłatę wynagrodzeń (wydatek z tego tytułu).
Zaktualizowana wartość netto (NPV): suma otrzymana po pomniejszeniu zdyskontowanej
wartości oczekiwanych wpływów inwestycji o zdyskontowaną wartość oczekiwanych
wydatków. Ekonomiczna zaktualizowana wartość netto - ENPV. Finansowa zaktualizowana
wartość netto - FNPV.
Zasada kasowa w rachunkowości: metoda rachunkowości polegająca na ujmowaniu
operacji księgowych tylko wtedy, gdy następuje wpływ środków pieniężnych lub ponoszone
są wydatki. Zasadę tę należy odróżniać od zasady memoriału.
Zasada memoriału w rachunkowości: metoda rachunkowości polegająca na ujmowaniu
przychodów w sprawozdaniach finansowych za okres obrachunkowy, w którym przychody te
zostały zarobione i zrealizowane, niezależnie od tego, czy odpowiednie transakcje pieniężne
miały lub będą miały miejsce w tym samym okresie czy w przyszłości.
39
Załącznik 1 Wzory tabel do analizy finansowej i analizy
ekonomicznej – metoda standardowa

Arkusz nr 1 „Założenia – projekt” Arkusz z założeniami przeznaczony jest do
określenia wielkości będących podstawą szacowania wpływów i wydatków projektu powinien zawierać wszystkie ręcznie wprowadzane dane (zarówno założenia
opisowe, jak i dane liczbowe).
W przedmiotowym arkuszu zamieszczono:
Tabela I. Założenia do projekcji dla projektu
Arkusz nr 2 „Obliczenia własne”. W arkuszu tym wnioskodawca winien zamieścić
obliczenia własne ( tj. wg indywidualnego modelu) prezentujące (w zależności od
charakteru projektu) m.in:
 Plan i harmonogram całkowitych nakładów inwestycyjnych (z wyodrębnieniem
podatku VAT).
 Plan nakładów odtworzeniowych (o ile te będą planowane ze względu na różny
okres ekonomicznego życia poszczególnych elementów majątku pozyskanego
w ramach projektu).
 Projekcje kształtowania się wielkości sprzedaży (dla projektów generujących
przychody ze sprzedaży usług/produktów/wyrobów).
 Projekcje kształtowania się poziomu przychodów operacyjnych.
 Projekcje kształtowania się poziomu kosztów operacyjnych.
 Projekcje kształtowania się poziomu kapitału obrotowego.
 Plan kredytowy wraz z wysokością kosztów finansowych (odsetek) (o ile kredyt
jest planowany).
 Inne potrzebne, w zależności od typu projektu.
Obliczenia (wynikające z wcześniej postawionych założeń) należy zawrzeć w tylu
wierszach, ile jest potrzebne. W tabelach przedstawionych w tym arkuszu nie należy
wprowadzać ręcznie żadnych danych. Powinny być one powiązane formułami z
arkuszem „Założenia - projekt”.

Arkusz nr 3 „Wyniki”. W arkusz tym zamieszczone są tabele obliczeniowe, na
potrzeby ustalenia wielkości przepływów finansowych, wyliczenia wskaźników
efektywności inwestycji i kapitału własnego, prezentacji pro-forma sprawozdań
finansowych. Arkusz powinien zawierać wszystkie tabele niezbędne do prawidłowego
opracowania analizy finansowej studium wykonalności; nie powinny tam występować
żadne własne obliczenia; winny one być powiązane jedynie formułami. Cała
zawartość arkusza o nazwie „Wyniki” powinna być pobierana albo z arkusza
„Obliczenia własne”, albo z arkusza prezentującego założenia dla projektu.
Wykaz tabel arkusza nr 3:
Analiza finansowa
Tabela II.
Nakłady inwestycyjne projektu
Tabela III.
Przychody i koszty operacyjne projektu
Tabela IV.
Kapitał obrotowy projektu
Tabela V.
Pozostałe wielkości finansowe projektu
Tabela VI.
Pro forma rachunek zysków i strat - Projekt UE
Tabela VII.
Pro forma bilans majątkowy - Projekt UE
Tabela VIII. Pro forma sprawozdanie z przepływów pieniężnych - Projekt UE
Tabela IX.
Finansowa efektywność inwestycji - Projekt UE
Tabela X.
Finansowa efektywność kapitału - Projekt UE
Tabela XI.
Weryfikacja trwałości finansowej – scenariusz z projektem
Analiza ekonomiczna
Tabela XII.
Ekonomiczna analiza kosztów i korzyści Projekt UE
40

Arkusz nr 4 „Luka w finansowaniu”. Arkusz zwiera tabele obliczeniowe dla potrzeb
ustalenia wielkości dofinansowania UE w oparciu o wskaźnik luki w finansowaniu,
stosowany w odniesieniu do projektów generujących dochód netto i nie
podlegających zasadom pomocy publicznej. Nie powinny w nim występować żadne
własne obliczenia; winny one być powiązane jedynie formułami z arkuszem
„Obliczenia własne”, albo z arkuszem prezentującym założenia do analizy finansowej.
Tabela XIII. Obliczenia zdyskontowanego dochodu netto
Tabela XIV. Obliczenia zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych
Ponadto arkusz zawiera przykład obliczeniowy prezentujący sposób wyliczenia
wkładu z funduszy UE w oparciu o wskaźnik luki w finansowaniu.
41
Załącznik 2 Wzory tabel do analizy finansowej i analizy
ekonomicznej – metoda różnicowa

Arkusz nr 1 „Założenia - scenariusz bez projektu” i nr 2 „Założenia - scenariusz
z projektem” Arkusze z założeniami przeznaczone są do określenia wielkości
będących podstawą szacowania wpływów i wydatków projektu - powinny zawierać
wszystkie ręcznie wprowadzane dane (zarówno założenia opisowe, jak i dane
liczbowe).
W przedmiotowych arkuszach zamieszczone są odpowiednio:
Tabela I. Założenia do projekcji dla "scenariusza bez projektu"
Tabela II. Założenia do projekcji dla "scenariusza z projektem"
Arkusz nr 3 „Obliczenia własne”. W arkuszu tym wnioskodawca winien zamieścić
obliczenia własne ( tj. wg. indywidualnego modelu) prezentujące (w zależności od
charakteru projektu) m.in:
 Plan i harmonogram całkowitych nakładów inwestycyjnych (z wyodrębnieniem
podatku VAT).
 Plan nakładów odtworzeniowych (o ile te będą planowane ze względu na różny
okres ekonomicznego życia poszczególnych elementów majątku pozyskanego
w ramach projektu).
 Projekcje kształtowania się wielkości sprzedaży (dla projektów generujących
przychody ze sprzedaży usług/produktów/wyrobów).
 Projekcje kształtowania się poziomu przychodów operacyjnych.
 Projekcje kształtowania się poziomu kosztów operacyjnych.
 Projekcje kształtowania się poziomu kapitału obrotowego.
 Plan kredytowy wraz z wysokością kosztów finansowych (odsetek) (o ile kredyt
jest planowany).
 Inne potrzebne, w zależności od typu projektu.
Obliczenia (wynikające z wcześniej postawionych założeń) należy zawrzeć w tylu
wierszach, ile jest potrzebne. W tabelach przedstawionych w tym arkuszu nie należy
wprowadzać ręcznie żadnych danych. Powinny być one powiązane formułami z
arkuszami „Założenia - scenariusz bez projektu” i „Założenia - scenariusz z projektem”.

Arkusz nr 4 „Wyniki”. W arkusz tym zamieszczone są tabele obliczeniowe, na
potrzeby ustalenia wielkości przepływów finansowych, wyliczenia wskaźników
efektywności inwestycji i kapitału własnego, prezentacji pro-forma sprawozdań
finansowych. Arkusz powinien zawierać wszystkie tabele niezbędne do prawidłowego
opracowania analizy finansowej studium wykonalności; nie powinny tam występować
żadne własne obliczenia; winny one być powiązane jedynie formułami. Cała
zawartość arkusza o nazwie „Wyniki” powinna być pobierana albo z arkusza
„Obliczenia własne”, albo z arkusza prezentującego założenia dla scenariusza bez
projektu i scenariusza z projektem;
Analiza finansowa
Tabela III.
Nakłady inwestycyjne
Tabela IV.
Przychody i koszty operacyjne
Tabela V.
Kapitał obrotowy
Tabela VI.
Pozostałe wielkości finansowe
Tabela VII.
Pro forma rachunek zysków i strat scenariusz bez projektu
Tabela VIII. Pro forma rachunek zysków i strat scenariusz z projektem
Tabela IX.
Pro forma rachunek zysków i strat - Projekt UE
Tabela X.
Pro forma bilans majątkowy scenariusz bez projektu
42
Tabela XI.
Tabela XII.
Tabela XIII.
Pro forma bilans majątkowy scenariusz z projektem
Pro forma bilans majątkowy - Projekt UE
Pro forma sprawozdanie z przepływów pieniężnych scenariusz
bez projektu
Tabela XIV. Pro forma sprawozdanie z przepływów pieniężnych scenariusz
z projektem
Tabela XV. Pro forma sprawozdanie z przepływów pieniężnych - Projekt UE
Tabela XVI. Finansowa efektywność inwestycji - Projekt UE
Tabela XVII. Finansowa efektywność kapitału - Projekt UE
Tabela XVIII. Weryfikacja trwałości finansowej – scenariusz z projektem
Analiza ekonomiczna
Tabela XIX. Ekonomiczna analiza kosztów i korzyści Projekt UE

Arkusz nr 5 „Luka w finansowaniu”. Arkusz zwiera tabele obliczeniowe dla potrzeb
ustalenia wielkości dofinansowania UE w oparciu o wskaźnik luki w finansowaniu,
stosowany w odniesieniu do projektów generujących dochód netto i nie
podlegających zasadom pomocy publicznej. Nie powinny w nim występować żadne
własne obliczenia; winny one być powiązane jedynie formułami z arkuszem
„Obliczenia własne”, albo z arkuszami prezentującymi założenia do analizy
finansowej;
Tabela XX. Obliczenia zdyskontowanego dochodu netto
Tabela XXI. Obliczenia zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych
Ponadto arkusz zawiera przykład obliczeniowy prezentujący sposób wyliczenia
wkładu z funduszy UE w oparciu o wskaźnik luki w finansowaniu.
43
Załącznik 3 Wskazówki w zakresie sposobu przygotowania
studium wykonalności dla projektów z wybranych
Schematów i Działań MRPO.
Priorytet 1/ Działanie1.1/Schemat A Rozwój infrastruktury dydaktycznej szkolnictwa
wyższego
I.
Analiza finansowa
1. Horyzont czasowy - faza realizacji (wyrażona w latach) plus 20 lat eksploatacji projektu.
2. Planując przychody operacyjne należy wskazać zmianę w liczbie studentów
spowodowaną realizacją projektu. Z kalkulacji powinna wynikać zmiana przychodów
związanych z wdrażaniem programu edukacyjnego lub innego związanego z realizacją
infrastruktury technicznej.
W przychodach należy uwzględnić wszelkie przychody, między innymi: czesne, usługi
badawczo-naukowe, subwencje państwowe, inne ewentualne płatne usługi uboczne (np.
wynajem powierzchni, aparatury itp.)
3. Koszty operacyjne obok pozycji związanych ze zmianą w kosztach utrzymania
infrastruktury powinny obejmować koszt personelu niezbędnego do eksploatacji projektu.
Należy również przedstawić plan remontów na cały okres eksploatacji.
II. Analiza ekonomiczna
Dla projektów o budżecie poniżej 20 mln PLN ocena społecznego oddziaływania projektu
może zostać opracowana przy wykorzystaniu metody wielokryterialnej, w pozostałych
przypadkach należy ją przeprowadzić wykorzystując analizę kosztów i korzyści.
Korzyści społeczne projektu z zakresu infrastruktury dydaktycznej szkolnictwa wyższego
mogą obejmować następujące elementy:
wzrost efektywnej stopy rekrutacji w porównaniu do wskaźników naboru
potencjalnego,
osiągnięcie uprzednio przyjętych, mierzalnych standardów dydaktycznych,
podniesienie jakości materiałów dydaktycznych,
wzrost wyposażenia i wskaźnika jego wykorzystania,
przyrost liczby badań,
ilość nowych osób poddanych programowi edukacyjnemu dzięki realizacji
inwestycji;
wzrost kapitału ludzkiego określany jako skrócenie czasu na poszukiwanie pracy
po uzyskaniu wykształcenia (punktem odniesienia powinien być czas na
poszukiwanie pracy bez uzyskania wykształcenia),
wzrost wynagrodzenia (studenta) po uzyskaniu wykształcenia (punktem
odniesienia winno być wynagrodzenie bez uzyskania wykształcenia)
wzrost dochodów dzięki innym pobudzonym przez inwestycję formom działalności
(działalność handlowa, restauracja, zajęcia rekreacyjne itd.), tam gdzie można ich
oczekiwać,
inne.
Koszty społeczne: można je wycenić w kategoriach straty dla społeczeństwa z powodu
wykorzystania czynników w sposób odbiegający od optymalnego przeznaczenia
alternatywnego:
44
utrata gruntów i innych surowców,
utrudnienia w przemieszczaniu się lub przeciążenie ruchem w związku z instalacją
infrastruktury.
problem miejsc parkingowych.
Inne.
45
Priorytet 1/ Działanie1.1/Schemat B Rozwój infrastruktury kształcenia ustawicznego, w
tym kształcenia zawodowego
I.
Analiza finansowa
1
Horyzont czasowy - faza realizacji (wyrażona w latach) plus 20 lat eksploatacji
projektu,
Planując przychody operacyjne należy wskazać zmianę w liczbie słuchaczy, uczniów
szkół zawodowych spowodowaną realizacją projektu. Z kalkulacji powinna wynikać
zmiana przychodów związanych z wdrażaniem programu edukacyjnego lub innego
związanego z realizacją infrastruktury technicznej. W przychodach należy uwzględnić
wszelkie przychody, między innymi: czesne, subwencje państwowe, inne ewentualne
płatne usługi uboczne (np. wynajem powierzchni, wyposażenia itp.)
Koszty operacyjne obok pozycji związanych ze zmianą w kosztach utrzymania
infrastruktury powinny obejmować koszt personelu niezbędnego do eksploatacji
projektu. Należy również przedstawić plan remontów na cały okres eksploatacji.
2
3
Korzyści społeczne projektu z zakresu rozwoju infrastruktury kształcenia ustawicznego mogą
obejmować następujące elementy:
wzrost efektywnej stopy rekrutacji w porównaniu do wskaźników naboru
potencjalnego,
osiągnięcie uprzednio przyjętych, mierzalnych standardów dydaktycznych,
podniesienie jakości materiałów dydaktycznych,
wzrost wyposażenia i wskaźnika jego wykorzystania,
poszerzenie oferty kształcenia – liczba nowych kierunków,
ilość nowych osób poddanych programowi edukacyjnemu dzięki realizacji
inwestycji;
wzrost poziomu uczestnictwa mieszkańców Małopolski w kształceniu
ustawicznym (odsetek),
skrócenie czasu na poszukiwanie pracy po uzyskaniu wykształcenia (punktem
odniesienia powinien być czas na poszukiwanie pracy bez uzyskania
wykształcenia),
wzrost wynagrodzenia (słuchacza) po uzyskaniu wykształcenia (punktem
odniesienia winno być wynagrodzenie bez uzyskania wykształcenia)
wzrost dochodów dzięki innym pobudzonym przez inwestycję formom działalności
(działalność handlowa, restauracja, zajęcia rekreacyjne itd.), tam gdzie można ich
oczekiwać,
wzrost kwalifikacji zawodowych (kalkulacja poprzez porównanie z cenami szkoleń
tego samego typu i programów edukacyjnych działających na zasadach
komercyjnych),
inne.
Koszty społeczne to głównie strata dla społeczeństwa z powodu wykorzystania czynników w
sposób odbiegający od optymalnego przeznaczenia alternatywnego:
utrata gruntów, budynków i innych surowców,
utrudnienia w przemieszczaniu się lub przeciążenie ruchem w związku z
instalacją infrastruktury,
problem miejsc parkingowych.
Inne.
46
Priorytet 3/ Działanie 3.1/Schemat A Budowa regionalnego systemu informacji
turystycznej
I. Analiza finansowa
W większości przypadków projekty dotyczące budowy regionalnego systemu informacji
turystycznej w ramach MRPO nie będą generowały wpływów dla Beneficjenta. W tego typu
przypadkach analiza finansowa wymagana będzie w formie uproszczonej. Analiza finansowa
powinna ograniczyć się jedynie do wskazania: wysokości planowanych nakładów
inwestycyjnych projektu, kosztów utrzymania powstałej infrastruktury, zatrudnienia oraz
działań promocyjnych, określenia rodzaju i wysokości środków niezbędnych do
sfinansowania inwestycji w całym horyzoncie czasowym, weryfikacji trwałości finansowej.
2. W większości projektów przychody operacyjne nie będą generowane, jeżeli będą miały
miejsce to należy ich obliczenia oprzeć na prognozowanej zmianie liczny użytkowników .
Koszty operacyjne obok pozycji związanych ze zmianą w kosztach utrzymania infrastruktury
powinny obejmować koszt personelu niezbędnego do obsługi projektu. Należy również
uwzględnić, w zależności od rodzaju projektu, koszty promocji i sprzedaży produktów i oferty
turystycznej regionu (m.in. koszty przygotowywania i dystrybucji nieodpłatnych publikacji,
materiałów multimedialnych i materiałów promocyjnych służących informacji turystycznej,
koszty udziału w krajowych i zagranicznych targach turystycznych, podróże studyjne,
warsztaty branżowe mediów i organizatorów ruchu turystycznego, badania ruchu
turystycznego, szkolenia pracowników ip.)
Korzyści społeczne projektu z zakresu budowy regionalnego systemu informacji turystycznej
powinny uwzględniać przede wszystkim kwantyfikację następujących elementów:
wzrost liczby turystów,
wydłużenie średniego okresu pobytu turysty w regionie,
wzrost dochodów w sektorze turystycznym dzięki realizacji projektu,
dodatkowy wzrost dochodów dzięki innym możliwym formom działalności pobudzonym
przez projekt (działalność handlowa, gastronomiczna, aktywność rekreacyjna itp.),
nowe pośrednie miejsca pracy,
wzrost liczby przedsiębiorstw turystycznych i okołoturystycznych
wzrost powierzchni terenów zagospodarowanych dla celów rekreacyjnych
(oznakowane trasy spacerowe, przygotowane stoki narciarskie itp.)
wzrost liczby wydarzeń kulturalnych, sportowych, rekreacyjnych itp.,
wzrost liczby produktów lokalnych (powrót do tradycyjnych zawodów, rękodzielnictwo,
wyroby gastronomiczne itd.)
wzrost wysokości średniej płacy w sektorze turystycznym i okołoturystycznym
inne.
47
Priorytet 3/ Działanie 3.1/Schemat B Inwestycje w obiekty i infrastrukturę
uzdrowiskową
I.
Analiza finansowa
2. Planując przychody operacyjne należy wskazać zmianę w liczbie turystów, kuracjuszy
spowodowaną realizacją projektu. Z kalkulacji powinna wynikać zmiana przychodów
związanych z realizacją projektu.
W przychodach należy uwzględnić wszelkie przychody związane z odpłatnym
udostępnianiem usług, bądź sprzedażą dóbr, inne ewentualne płatne usługi uboczne (np.
wynajem powierzchni, aparatury itp.)
3. Koszty operacyjne obok pozycji związanych ze zmianą w kosztach utrzymania
infrastruktury powinny obejmować koszt personelu niezbędnego do eksploatacji projektu.
Należy również przedstawić plan remontów i ich koszt na cały okres eksploatacji.
Korzyści społeczne projektu z zakresu inwestycji w infrastrukturę uzdrowiskową mogą
uwzględniać następujące elementy:
wzrost liczby turystów i kuracjuszy,
podniesienie jakości infrastruktury turystycznej i uzdrowiskowej,
wydłużenie średniego okresu pobytu turysty w regionie,
wzrost dochodów w sektorze turystycznym, dzięki realizacji projektu (poprzez wzrost
liczby turystów i wydłużeniu średniego okresu pobytu turystów.),
dodatkowy wzrost dochodów dzięki innym możliwym formom działalności pobudzonym
przez projekt (działalność handlowa, gastronomiczna, aktywność rekreacyjna itp.),
nowe miejsca pracy,
inne.
alternatywnego:
utrata gruntów i innych surowców,
infrastruktury.
48
Priorytet 4/ Działanie 4.1/Schemat A Drogi regionalne
Priorytet 4/ Działanie 4.1/Schemat B Drogi w miastach na prawach powiatu
Priorytet 4/ Działanie 4.1/Schemat C Drogi powiatowe
I. Analiza finansowa
Dla projektów dotyczących infrastruktury drogowej w ramach MRPO rozdział ten jest
wymagany w formie uproszczonej z uwagi na brak generowania przez tego typu projekty
przychodów. Analiza finansowa powinna ograniczyć się jedynie do wskazania: wysokości
planowanych nakładów inwestycyjnych projektów, kosztów utrzymania infrastruktury
drogowej powstałej (zmodernizowanej) w wyniku projektu, określenia rodzaju i wysokości
środków niezbędnych do sfinansowania inwestycji w całym horyzoncie czasowym,
weryfikacji trwałości finansowej
1
2
3
projektu.
Przychody operacyjne dla tego typu projektów nie występują.
Projekcje kosztów operacyjnych obok pozycji związanych ze zmianą w kosztach
utrzymania i eksploatacji infrastruktury drogowej powinny także uwzględniać plan
remontów i ich koszt w całym okresie eksploatacji.
W przygotowaniu analizy ekonomicznej – wskazania kosztów i korzyści - rekomendowane
jest w szczególności uwzględnienie następujących kategorii społeczno ekonomicznych
(jeżeli występują):
skrócenie czasu przejazdu,
oszczędność w kosztach eksploatacji pojazdów,
zmniejszenie wypadkowości,
ograniczenie ruchu ciężarowego i osobowego w centrum miasta,
wzrost dostępności do stref aktywności gospodarczej/turystycznej, węzłów
komunikacyjnych,
zmiany środowiskowe (poprawa, pogorszenie):
• zanieczyszczenie powietrza,
• poziom hałasu,
• zmiany klimatyczne.
zmiana poziomu bezpieczeństwa,
poprawa wykorzystania istniejącej infrastruktury,
poprawa dostępu osób niepełnosprawnych
zmiana komfortu korzystania z infrastruktury,
poprawa jakości infrastruktury drogowej,
utrata gruntów, budynków i innych surowców,
instalacją infrastruktury.
Dokumentem pomocnym przy opracowywaniu analiz dla projektów z sektora transportu jest
„Analiza kosztów i korzyści projektów inwestycyjnych w sektorze transportu – Niebieska
Księga – Podręcznik dla beneficjentów”
49
Priorytet 4/ Działanie 4.2/Schemat A Transport miejski
I.
Analiza finansowa
1
projektu.
W zależności od rodzaju projektu realizowanego w ramach transportu miejskiego
przychodami operacyjnymi mogą być:
w przypadku projektów infrastrukturalnych – zwiększone wpływ z opłat za
dostęp infrastruktury pobierane przez zarządcę infrastruktury od
przewoźników,
zwiększone przychody z opłat za świadczone usługi przewozowe
pobierane przez przewoźników od użytkowników, np. wpływy ze sprzedaży
biletów (wzrost ruchu pasażerskiego bądź zmiana taryf),
zwiększone wpływy z opłat za wynajem i dzierżawę powierzchni
(przystanki itp.),
zmiana w wysokości dotacji przeznaczanych na podstawie umów z
samorządami lokalnymi za świadczenie usług przewozowych oraz
refundacja z tytułu ustawowych ulg od cen biletów,
wzrost wpływów z opłat za przewóz bagażu,
dodatkowe wpływy z udostępniania taboru itp.
Projekcje kosztów operacyjnych obok pozycji związanych z kosztami utrzymania i
eksploatacji infrastruktury, taboru itp. (koszty zużycia paliwa, remontów i przeglądów
technicznych, itd.) powinny obejmować również koszty związane z pobieraniem opłat
(np. wzrost wynagrodzeń itp.)
2
3
W opracowaniu analizy ekonomicznej – wskazania kosztów i korzyści - rekomendowane jest
w szczególności uwzględnienie następujących kategorii społeczno ekonomicznych (jeżeli
występują w danym projekcie):
redukcja kosztów dzięki przyspieszeniu ruchu,
skrócenie czasu przewozu pasażerów,
poprawa bezpieczeństwa przewozów pasażerskich,
poprawa dostępu osób niepełnosprawnych,
poprawa komfortu podróżowania i dostępu do transportu miejskiego,
sprawniejsze przemieszczanie się pojazdów komunikacji zbiorowej,
zmniejszenie kosztów utrzymania taboru,
dostosowanie taboru do standardów europejskich,
sprawniejsze zarządzanie transportem publicznym (szybkość dostępu itp.),
poprawa bezpieczeństwa – zmniejszenie wypadkowości,
zmniejszenie ekspresji transportu poprzez przeniesienie potoku pasażerów
z mniej korzystnych dla środowiska gałęzi transportu (transport
samochodowy) na transport miejski wyposażony w „ekologiczne” silniki,
zmiana w zanieczyszczeniu powietrza,
zmiana w poziomie hałasu,
realizacją projektu,
inne.
50
Priorytet 4/ Działanie 4.2/Schemat B Tabor kolejowy
I.
Analiza finansowa
1
projektu.
W zależności od rodzaju projektu realizowanego w ramach transportu miejskiego
przychodami operacyjnymi mogą być między innymi:
wzrost wpływów z opłat za przewóz ładunków,
zmiana w przychodach z tytułu naliczania opłat za przewóz bagażu,
przesyłek pocztowych i kurierskich,
sprzedaż uprawnień przejazdowych,
Projekcje kosztów operacyjnych obok pozycji związanych z kosztami utrzymania i
eksploatacji taboru itp. (koszty zużycia energii trakcyjnej, remontów i przeglądów
technicznych, itd.) powinny obejmować również koszty związane z pobieraniem opłat.
2
3
skrócenie czasu przewozu ładunków i pasażerów,
poprawa bezpieczeństwa przewozów towarowych i pasażerskich,
poprawa komfortu podróżowania,
zmniejszenie kosztów utrzymania i eksploatacji taboru,
oszczędność w kosztach eksploatacji transportu indywidualnego
wynikająca ze zmiany środka transportu na kolej,
zmniejszenie ekspresji transportu poprzez przeniesienie potoku pasażerów
i/lub ładunków z mniej korzystnych dla środowiska gałęzi transportu
(transport samochodowy) na transport kolejowy,
inne.
51
Priorytet 4/ Działanie 4.2/Schemat C Regionalna sieć kolejowa
I.
Analiza finansowa
1. Horyzont czasowy - faza realizacji (wyrażona w latach) plus 30 lat eksploatacji
projektu.
2. W zależności od rodzaju projektu realizowanego w ramach transportu miejskiego
przychodami operacyjnymi mogą być między innymi:
wzrost wpływów z opłat za przewóz ładunków,
zmiana w przychodach z tytułu naliczania opłat za przewóz bagażu,
przesyłek pocztowych i kurierskich,
sprzedaż uprawnień przejazdowych,
3. Projekcje kosztów operacyjnych obok pozycji związanych z kosztami utrzymania i
eksploatacji taboru itp. (koszty zużycia energii trakcyjnej, remontów i przeglądów
technicznych, itd.) powinny obejmować również koszty związane z pobieraniem opłat.
skrócenie czasu przewozu ładunków i pasażerów,
poprawa bezpieczeństwa przewozów towarowych i pasażerskich,
poprawa komfortu podróżowania,
zmniejszenie kosztów utrzymania i eksploatacji linii,
oszczędność w kosztach eksploatacji transportu indywidualnego wynikająca ze
zmiany środka transportu na kolej,
zmniejszenie ekspresji transportu poprzez przeniesienie potoku pasażerów i/lub
ładunków z mniej korzystnych dla środowiska gałęzi transportu (transport
samochodowy) na transport kolejowy,
inne.
52
Priorytet 7/ Działanie 7.1 Gospodarka wodno-ściekowa
PROJEKTY Z ZAKRESU GOSPODARKI WODNEJ
I.
I.
Analiza finansowa
Jako horyzont czasowy należy przyjąć fazę realizacji (wyrażoną w latach) plus 30 lat
eksploatacji projektu.
II. Prognoza przychodów operacyjnych
9 Punktem wyjścia w tej prognozie będzie określenie liczby odbiorców usług. W tym
celu należy przedstawić poniższe parametry oddzielnie dla stanu aktualnego,
zadań zgłoszonych do MRPO (stan po realizacji).
Odbiorcy usług w stanie aktualnym
Liczba mieszkańców [osoby]
Liczba użytkowników (mieszkańców) możliwych
do podłączenia [osoby]
Liczba użytkowników (mieszkańców) [osoby]
Średnioroczna liczba turystów [osoby]
Ilość wody dla pozostałych [m3/dobę]
Długość sieci [mb]
Dla każdego planowanego zadania
Wyszczególnienie
Rok 1
Rok 2
Rok….
Dane
po
zrealizowani
u zadania
Prognozowana liczba
mieszkańców [osoby]
Prognozowana liczba
użytkowników (mieszkańców)
możliwych do podłączenia [osoby]
Prognozowana liczba
użytkowników (mieszkańców)
[osoby]
Średnioroczna liczba turystów
[osoby]
Prognozowana średnioroczna
liczba turystów [osoby]
Ilość wody dla pozostałych
[m3/dobę]
Prognozowana ilość wody dla
pozostałych [m3/dobę]

Liczba mieszkańców [osoby] - ilość mieszkańców zamieszkujących teren działania
systemu wodociągowego w ramach tego zadnia, lub grupy zadań. Dla stanu
istniejącego należy podać ilość mieszkańców zamieszkujących zlewnię terenów
aktualnie objętych wodociągiem, zarówno podłączonych jak i nie podłączonych.
Prognozowana – uzupełniona o zmiany uzasadnione trendami demograficznymi,
oddziaływaniem programów inwestycyjnych na terenie zlewni. Należy opisać przyjęte
53
uzasadnienie założenia, logikę oddziaływania, dokumentację, czyli np. plan
zagospodarowania przestrzennego i dotychczasowe realizacje na terenach
położonych nieopodal o zbliżonych warunkach przyrodniczo-gospodarczych;

Prognozowana liczba użytkowników (mieszkańców) możliwych do podłączenia
[osoby] – prognozowana ilość mieszkańców zamieszkujących zlewnię objętą
systemem wodociągowym w ramach tego zadnia, lub grupy zadań, dla których
istnieją techniczne i ekonomiczne przesłanki do podłączenia do wodociągu, czyli jest
to ilość mieszkańców z danej zlewni pomniejszona o odbiorców, do których
dociągnięcie sieci byłoby nieopłacalne;

Prognozowana liczba użytkowników (wg mieszkańców) [osoby] – prognozowana
ilość mieszkańców zamieszkujących zlewnię objęta systemem wodociągowym w
ramach tego zadnia, lub grupy zadań, dla których istnieją techniczne i ekonomiczne
przesłanki do podłączenia do kanalizacji, którzy wyrażają chęć podłączenia do sieci,
więc jest to ostateczna prognozowana ilość użytkowników z obszaru zlewni danego
zadania, lub grupy zadań, a dla stanu aktualnego liczba aktualnych użytkowników;

Średniodobowa liczba turystów [osoby/dobę] – jest to uśredniona liczba turystów
odwiedzających
miejscowość i tym samym korzystająca z systemu wodnokanalizacyjnego, którą to liczbę należy uwzględniać przy obliczaniu prognoz zużycia
ścieków i wody; aby ją osiągnąć należy najpierw:
1. wyliczyć osobodni poprzez pomnożenie liczby zarejestrowanych/zgłoszonych
miejsc noclegowych przez liczbę dni, w których miejsca te są wykorzystywane
i przez obłożenie tych miejsc
2. wyrażoną w osobodniach liczbę turystów podzielić przez ilość dni w roku (365 dni)
Np. przy założeniach, że mamy 50 miejsc noclegowych, które są zajmowane w 90%
okresie letnim (90 dni) i 60% w okresie zimowym (90 dni), przez pozostałą część roku
miejsca te nie są wykorzystywane;
zgodnie z powyższą regułą:
• (50 * 0,9 * 90) + (50 *0,6 * 90) = 4050 + 2700 = 6750 (osobodni/rok)
• 6750 (osobodni) / 365 (dni) = 18,49 osób/dobę
(należy podać aktualną liczbę i prognozowaną – w przypadku założenia wzrostu
należy uzasadnić)

Prognozowana ilość wody dla pozostałych [m3/dobę] - jest to ilość wody
dostarczana instytucjom, zakładom przemysłowym i innym podmiotom gospodarczym
nie ujętym w definicji „prognozowana ilość użytkowników i turystów”. W przypadku
założenia wzrostu odbiorców należy opisać źródła szacunków.
W przypadku znaczącej wartości jednego odbiorcy należy określić czynniki ryzyka
związane z ciągłością usług, czyli ocenić kondycję finansową odbiorcy
i możliwości zmian zapotrzebowania na usługę.

Długość sieci [mb] – długość sieci wybudowanej w wyniku realizacji zadania.
9
a)
Polityka cenowa
Aktualna i planowana polityka cenowa
1. Należy opisać obecną politykę cenową i po realizacji inwestycji wraz z uzasadnieniem
(polityka zgodna z ustawą, poziom cenowy akceptowany społecznie, ceny
zapewniające samofinansowanie i płynność przedsiębiorstwa, amortyzacja, dopłaty
samorządu).
2. Należy również podać sposób kalkulacji opłat, określić metody naliczania amortyzacji.
54
3. Poza tym należy określić wartości dopłat właściciela - w przypadku, gdy przychody z
opłat od użytkowników nie pokrywają kosztów operacyjnych.
4. Należy także odpowiedzieć na następujące pytania: Jaka jest strategia dostosowania
spółki do warunków rynkowych i jaki będzie wpływ przedsięwzięcia na ten proces? Czy
po realizacji inwestycji przedsiębiorstwo będzie finansować swoją działalność
operacyjną i inwestycyjną (nakłady odtworzeniowe) wyłącznie z przychodów ze
sprzedaży? Należy określić procentowo alokację opłat pomiędzy poszczególnych
użytkowników. Możliwości alokacji należy przyjąć zgodnie z zaleceniami ustawowymi.
b)
Określenie poziomu opłaty akceptowanej społecznie (dochodu do dyspozycji)
W niniejszym punkcie należy skalkulować opłatę dla mieszkańców na poziomie
akceptowanym społecznie. Dla zapewnienia porównywalności wyników analizy do celów
obliczeń zakładamy, że opłata za wodę i ścieki nie może pochłaniać więcej niż 4 % dochodu
do dyspozycji (dochód do dyspozycji określają wytyczne Ministerstwa Rozwoju
Regionalnego w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów
inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód). Alokacji pomiędzy opłatą za wodę i
ścieki należy dokonać na podstawie kosztów jednostkowych usług. W przypadku braku
kanalizacji opłatę za wodę należy przyjąć na poziomie umożliwiającym przeznaczenie 1,5%
dochodu do dyspozycji na tą opłatę.
Przedstawienie danych charakterystycznych dla terenu objętego inwestycją, na podstawie,
których dokonano obliczenia opłaty:
• dochód gospodarstw domowych,
• średnią ilość osób w gospodarstwie domowym,
• średnie (aktualne) zużycie jednostkowe wody.
c) Zidentyfikowanie scenariusza bez projektu i kalkulacja opłat do celów analizy
finansowej
W celu osiągnięcia spójności w ocenie przedsięwzięcia należy zastosować jednakowy
sposób kalkulacji opłaty do potrzeb analizy finansowej przed i po realizacji
przedsięwzięcia. Aby to osiągnąć należy zdefiniować wariant bazowy, jako „scenariusz bez
projektu”. W tym celu aktualną ilość usług z przed inwestycji należy przemnożyć przez opłatę
zgodnie z metodą kalkulacji, jaka zostanie zastosowana po realizacji (tak, aby osiągnąć
jednakową bazę porównawczą). Taryfa powinna być skalkulowana zgodnie
z przepisami prawa. Opłatę należy skalkulować co najmniej na poziomie pokrywającym
koszty (przy założeniu amortyzacji w sposób uproszczony – liniowa, 30 letni okres
amortyzacji). W ramach opłaty należy wyodrębnić część pokrywaną przez odbiorców i część
pokrywaną z budżetu gminy (jeżeli taka sytuacja występuje). Dopłatę w analizie finansowej
traktujemy jako przychód. Opłata po realizacji przedsięwzięcia nie może przekraczać
jednak poziomu akceptowanego społecznie i powinna być w całości wnoszona przez
odbiorców usług.
Aktualny i przyszły popyt na usługi
1. Należy dokonać kalkulacji rocznej ilości sprzedawanych usług [m3/rok] poprzez
przemnożenie ilości odbiorców przez zużycie jednostkowe. Dane dotyczą inwestora
(operatora).
2. Analizę przeprowadzić należy przy założeniu stałych parametrów. Zużycie jednostkowe
powinno być na poziomie aktualnym. W wyjątkowych przypadkach (w przypadku
zmiany tendencji, prognozy znacznych zmian opłat) można założyć zmianę zużycia
jednostkowego. W takim przypadku założenie to należy uzasadnić. Założenia należy
55
również uzasadnić w przypadku przyjęcia zużycia jednostkowego wody poza
przedziałem od 90 l/Mk*d6 do 120 l/Mk*d.
3. Należy określić również ilość wody dostarczanej do poszczególnych grup odbiorców
w poszczególnych latach eksploatacji oraz podać następujące wartości dla stanu
aktualnego, oraz w okresie realizacji i eksploatacji:
9 ilość wody dostarczanej mieszkańcom mieszkańców (wraz z turystami);
9 ilość wody dostarczanej dla pozostałych – określenie ilości wody oddzielnie
dla jednostek publicznych i podmiotów gospodarczych;
9 ilość wody dowożonej do odbiorców;
9 opłata za dowóz wody.
III. Prognoza kosztów eksploatacyjnych inwestora.
Dla scenariusza bez projektu należy podać rzeczywiste koszty eksploatacyjne oddzielnie dla
ujęć wraz z stacjami uzdatniania i wodociągu w układzie kosztów rodzajowych. Podobną
prognozę należy przeprowadzić dla scenariusza z projektem.
I. Dla projektów o budżecie poniżej 20 mln PLN ocena społecznego oddziaływania projektu
będą miały miejsce w danym projekcie):
zmniejszenie zachorowalności na choroby gastryczne,
wzrost liczby turystów w sezonie,
wzrost wartości gruntów na obszarze objętym projektem,
rozwój sektora świadczącego usługi związane z wypoczynkiem (nowe podmioty
gospodarcze, nowe miejsca pracy itp.),
obniżenie kosztów uzdatniania wody,
podniesienie jakości produkowanej na obszarze objętym projektem żywności, np.
mleko,
inne.
alternatywnego:
koszty utraconych korzyści związanych z alternatywną możliwością zagospodarowania
terenu
infrastruktury,
ograniczony dostęp do zbiorników wodnych, z których dostarczana będzie woda.
PROJEKTY Z ZAKRESU GOSPODARKI ŚCIEKOWEJ
I.
I.
Analiza finansowa
Jako horyzont czasowy należy przyjąć fazę realizacji (wyrażoną w latach) plus 30 lat
eksploatacji projektu.
II. Prognoza przychodów operacyjnych.
9 Punktem wyjścia w tej prognozie będzie określenie liczby odbiorców usług. W tym
celu należy przedstawić poniższe parametry oddzielnie dla stanu aktualnego,
zadań zgłoszonych do MRPO (stan po realizacji).
6
litry/mieszkańca dobę
56
odbiorcy usług w stanie aktualnym
Liczba użytkowników (mieszkańców) możliwych do
podłączenia [osoby]
Liczba użytkowników (mieszkańców) [osoby]
Średnioroczna liczba turystów [osoby]
Ilość ścieków odbieranych od pozostałych [m3/rok]
RLM pozostałych
dla każdego planowanego zadania
Wyszczególnienie
Rok 1
Nakłady inwestycyjne (wg
aktualnych) [tys. zł]
Rok 2
Rok …
Dane
po
zrealizowani
u zadania
cen
Prognozowana liczba mieszkańców
[osoby]
Prognozowana liczba użytkowników
(mieszkańców)
możliwych
do
podłączenia [osoby]
Prognozowana liczba użytkowników
(mieszkańców) [osoby]
Średnioroczna
liczba
turystów
[osoby]
Prognozowana średnioroczna liczba
turystów [osoby]
Ilość ścieków od pozostałych
[m3/dobę]
Prognozowana ilość ścieków od
pozostałych [m3/d]
Prognozowane RLM pozostałych

Liczba mieszkańców [osoby] - ilość mieszkańców zamieszkujących teren działania
systemu kanalizacyjnego w ramach tego zadnia, lub grupy zadań. Dla stanu
istniejącego należy podać ilość mieszkańców zamieszkujących zlewnię terenów
aktualnie objętych kanalizacją, zarówno podłączonych jak i nie podłączonych.
Prognozowana – uzupełniona o zmiany uzasadnione trendami demograficznymi,
oddziaływaniem programów inwestycyjnych na terenie zlewni. Opisać przyjęte
uzasadnienie założenia, logikę oddziaływania, dokumentację, czyli np. plan
zagospodarowania przestrzennego i dotychczasowe realizacje na terenach
położonych nieopodal o zbliżonych warunkach przyrodniczo-gospodarczych;

Prognozowana liczba użytkowników (mieszkańców) możliwych do podłączenia
[osoby] – prognozowana ilość mieszkańców zamieszkujących zlewnię objętą
systemem kanalizacyjnym w ramach tego zadnia, lub grupy zadań, dla których
istnieją techniczne i ekonomiczne przesłanki do podłączenia do kanalizacji, czyli jest
to ilość mieszkańców z danej zlewni pomniejszona o odbiorców, do których
dociągnięcie sieci byłoby nieopłacalne;
57

Prognozowana liczba użytkowników (wg mieszkańców) [osoby] – prognozowana
ilość mieszkańców zamieszkujących zlewnię objętą systemem kanalizacyjnym w
ramach tego zadnia, lub grupy zadań, dla których istnieją techniczne i ekonomiczne
przesłanki do podłączenia do kanalizacji, którzy wyrażają chęć podłączenia do sieci,
więc jest to ostateczna prognozowana ilość użytkowników z obszaru zlewni danego
zadania, lub grupy zadań, a dla stanu aktualnego liczba aktualnych użytkowników;

Średniodobowa liczba turystów [osoby/dobę] – jest to uśredniona liczba turystów
odwiedzających
miejscowość i tym samym korzystająca z systemu wodnokanalizacyjnego, którą to liczbę należy uwzględniać przy obliczaniu prognoz zużycia
ścieków i wody; aby ją osiągnąć należy najpierw:
1. wyliczyć osobodni poprzez pomnożenie liczby zarejestrowanych/zgłoszonych
miejsc noclegowych przez liczbę dni, w których miejsca te są wykorzystywane
i przez obłożenie tych miejsc
2. wyrażoną w osobodniach liczbę turystów podzielić przez ilość dni w roku (365 dni)
Np. przy założeniach, że mamy 50 miejsc noclegowych, które są zajmowane w 90%
okresie letnim (90 dni) i 60% w okresie zimowym (90 dni), przez pozostałą część roku
miejsca te nie są wykorzystywane;
zgodnie z powyższą regułą:
• (50 * 0,9 * 90) + (50 *0,6 * 90) = 4050 + 2700 = 6750 (osobodni/rok)
• 6750 (osobodni) / 365 (dni) = 18,49 osób/dobę
(należy podać aktualną liczbę i prognozowaną – w przypadku założenia wzrostu
należy uzasadnić)

Prognozowana ilość ścieków od pozostałych [m3/dobę] - jest to ilość ścieków
obierana od instytucji, zakładów przemysłowych i innym podmiotów gospodarczych
nie
ujętym
w
definicji
„prognozowana
ilość
użytkowników
i turystów”. W przypadku założenia wzrostu odbiorców należy opisać źródła
szacunków.
związane z ciągłością usług. Czyli ocenić kondycję finansową odbiorcy

RLM =
RLM pozostałych - jest to równoważna liczba mieszkańców dla ścieków
produkowanych przez instytucje, zakłady przemysłowe i inne podmioty gospodarcze
nie ujęte w definicji „prognozowana ilość użytkowników i turystów”. Aktualna i
prognozowana wartość za kilka lat. W przypadku założenia wzrostu odbiorców należy
opisać źródła szacunków.
(dobowa objętość ścieków [m3/d] x średnie BZT5 [gO2/m3]
60 [gO2/Md])
gdzie: BZT – biologiczne zapotrzebowanie tlenu
związane z ciągłością usług. Czyli ocenić kondycję finansową odbiorcy

Długość sieci [mb] – długość sieci wybudowanej w wyniku realizacji zadania.
Polityka cenowa
58
a. Aktualna i planowana polityka cenowa
1. Należy podać opis polityki cenowej aktualnie i po realizacji inwestycji wraz
z uzasadnieniem (polityka zgodna z ustawą, poziom cenowy akceptowany
społecznie, ceny zapewniające samofinansowanie i płynność przedsiębiorstwa,
amortyzacja, dopłaty samorządu).
2. Poza tym należy podać sposób kalkulacji opłat, określenie metody naliczania
amortyzacji.
3. Należy także określić wartości dopłat właściciela - w przypadku, gdy przychody z opłat
od użytkowników nie pokrywają kosztów operacyjnych.
4. Jaka jest strategia dostosowania spółki do warunków rynkowych i jaki będzie wpływ
przedsięwzięcia na ten proces? Czy po realizacji inwestycji przedsiębiorstwo będzie
finansować swoją działalność operacyjną i inwestycyjną (nakłady odtworzeniowe)
wyłącznie z przychodów ze sprzedaży? Należy określić procentowo alokację opłat
pomiędzy poszczególnych użytkowników. Możliwości alokacji należy przyjąć zgodnie
z zaleceniami ustawowymi.
b. Określenie poziomu opłaty akceptowanej społecznie (dochód do dyspozycji)
W niniejszym punkcie należy skalkulować opłatę dla mieszkańców na poziomie
akceptowanym społecznie. Dla zapewnienia porównywalności wyników analizy do celów
obliczeń zakładamy, że opłata za wodę i ścieki nie może pochłaniać więcej niż 4 % jak dla
gospodarki wodnej dochodu do dyspozycji (dochód do dyspozycji określają wytyczne
Ministerstwa Rozwoju Regionalnego w zakresie wybranych zagadnień związanych z
przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód). Alokacji
pomiędzy opłatą za wodę i ścieki należy dokonać na podstawie kosztów jednostkowych
usług.
Należy przedstawić dane charakterystyczne dla terenu objętego inwestycją, na podstawie,
których dokonano obliczenia opłaty:
• dochód gospodarstw domowych,
• średnią ilość osób w gospodarstwie domowym,
• średnie (aktualne) zużycie jednostkowe wody
c.
zidentyfikowanie scenariusza bez projektu i kalkulacja opłat do celów analizy
finansowej
W celu osiągnięcia spójności w ocenie przedsięwzięcia należy zastosować jednakowy
sposób kalkulacji opłaty do potrzeb analizy finansowej przed i po realizacji
przedsięwzięcia. Aby to osiągnąć należy zdefiniować wariant bazowy, jako „scenariusz bez
projektu”. W tym celu aktualną ilość usług z przed inwestycji należy przemnożyć przez opłatę
zgodnie z metodą kalkulacji, jaka zostanie zastosowana po realizacji (tak, aby osiągnąć
jednakową bazę porównawczą). Taryfa powinna być skalkulowana zgodnie
z przepisami prawa. Opłatę należy skalkulować co najmniej na poziomie pokrywającym
koszty (przy założeniu amortyzacji w sposób uproszczony – liniowa, 30 letni okres
amortyzacji). W ramach opłaty należy wyodrębnić część pokrywaną przez odbiorców
i część pokrywaną z budżetu gminy (jeżeli taka sytuacja występuje). Dopłatę w analizie
finansowej traktujemy jako przychód. Opłata po realizacji przedsięwzięcia nie może
przekraczać jednak poziomu akceptowanego społecznie, obliczonej w poprzednim punkcie i
powinna być w całości wnoszona przez odbiorców usług.
59
Aktualny i przyszły popyt na usługi
Należy przeprowadzić kalkulację rocznej ilości sprzedawanych usług [m3/rok] poprzez
przemnożenie ilości odbiorców przez zużycie jednostkowe. Dane dotyczą inwestora
(operatora).
Analizę przeprowadzamy przy założeniu stałych parametrów. Zużycie jednostkowe powinno
być na poziomie aktualnym. W wyjątkowych przypadkach (w przypadku zmiany tendencji,
prognozy znacznych zmian opłat) możemy założyć zmianę zużycia jednostkowego W takim
przypadku założenie to należy uzasadnić. Założenia należy również uzasadnić w przypadku
przyjęcia zużycia jednostkowego wody poza przedziałem od 90 1/Mk*d7 do 120 l/Mk*d.
Należy określić ilości ścieków odbieranych od poszczególnych grup odbiorców
w poszczególnych latach eksploatacji oraz podać następujące wartości dla stanu aktualnego,
oraz w okresie realizacji i eksploatacji:
• ilość ścieków odbieranych od mieszkańców (wraz z turystami);
• ilość ścieków od pozostałych – określenie ilości ścieków oddzielnie od jednostek
publicznych i podmiotów gospodarczych;
• ilość ścieków dowożonych do oczyszczalni;
• opłata za przyjęcie ścieków do oczyszczalni (dotyczy ścieków dowożonych).
III. Prognoza kosztów eksploatacyjnych inwestora.
Dla scenariusza bez projektu należy podać rzeczywiste koszty eksploatacyjne oddzielnie dla
oczyszczalni i kanalizacji w układzie kosztów rodzajowych, wraz z aktualnymi kosztami
utylizacji pozostałości poprocesowych. Podobną prognozę należy przeprowadzić dla
scenariusza z projektem.
1. Dla projektów o budżecie poniżej 20 mln PLN ocena społecznego oddziaływania projektu
2. W opracowaniu analizy ekonomicznej – wskazania kosztów i korzyści - rekomendowane
jest w szczególności uwzględnienie następujących kategorii społeczno ekonomicznych
(jeżeli będą miały miejsce w danym projekcie):
podniesienie jakości wód, do których odprowadzane będą ścieki,
lepsza ochrona gatunków zwierząt i roślin żyjących w akwenach wodnych na
terenie objętym projektem,
zwiększenie wykorzystania akwenów wodnych na potrzeby turystyki i rekreacji,
wzrost wartości gruntów na obszarze objętym projektem,
wzrost liczby turystów i wypoczywających w sezonie,
zmniejszenie eutrofizacji jezior,
ograniczenie strat w rybołówstwie,
rozwój sektora świadczącego usługi związane z wypoczynkiem (nowe podmioty
gospodarcze, nowe miejsca pracy itp.),
inne.
alternatywnego, między innymi:
koszty utraconych korzyści związanych z alternatywną możliwością zagospodarowania
terenu,
infrastruktury,
zanieczyszczenie powietrza ze spalarni osadów ściekowych,
wzrost kosztów usuwania ścieków.
7
litry/mieszkańca dobę
60
III. Efekt ekologiczny
W ogólnym ujęciu praktycznym efekt ekologiczny rozumiany jest jako zmniejszenie ilości
zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska w relacji przed i po rozpoczęciu eksploatacji
nowych urządzeń, będących przedmiotem inwestycji. W przypadku projektów z zakresu
gospodarki ściekowej projekty dzielimy na dwie grupy.
Grupa A - oczyszczalnie ścieków
Dotyczy zadań związanych z modernizacją, rozbudową lub budową oczyszczalni ścieków.
Efektem ekologicznym dla tej grupy zadań jest zmniejszenie ilości zanieczyszczeń zawartych
w ściekach oczyszczonych w stosunku do stanu przed realizacją zamierzenia:
efekt ekologiczny = (BZT5(1) - BZT5(2)) x ilość ścieków (m3/rok)
BZT5(1) - biochemiczne zapotrzebowanie tlenu w ściekach surowych kg/m3
BZT5(2) – biochemiczne zapotrzebowanie tlenu w ściekach oczyszczonych kg/m3
Grupa B - sieci kanalizacji sanitarnej
Obejmuje budowę nowej lub rozbudowę już istniejącej sieci kanalizacyjnej.
Efektem ekologicznym dla tej grupy zadań jest ilość ścieków odbieranych.
ilość ścieków odbieranych = ilość osób podłączonych do kanalizacji x 0,15 m3/24h x 365 dni
Beneficjent jest zobowiązany przedstawić listę adresów, które zostaną podpięte do
kanalizacji wraz z podaniem liczby zamieszkałych tam osób.
Beneficjent jest zobowiązany dostarczyć następujące dane ekologiczne:
Jednostki
Dane ekologiczne
Stan przed
realizacją
projektu
Stan po
realizacji
projektu
m3/rok
Ilość ścieków
Jakość ścieków
1
Obciążenie oczyszczalni w RLM
RLM
2
ChZT
g / m3
3
BZT5
kg / m3
4
N ogólny
g / m3
5
N-NH4
g / m3
6
P - ogólny
g / m3
7
Zawiesina ogólna
g / m3
Jakość osadów
8
Substancje organiczne
%
9
Sucha masa
%
10
Suma metali ciężkich
g / tonę
11
Substancje toksyczne organiczne
g / tonę
0dbiornik ścieków
(nazwa):
61
12
Wymagana klasa czystości
13
Średni niski przepływ
14
Stopień rozcieńczenia QS: SNQ
m3 / sek
Wpływ na odbiornik (wzrost stężeń po zmieszaniu)
15
ChZT
g / m3
16
BZT5
g / m3
17
N ogólny
g / m3
18
N-NH4
g / m3
19
P ogólny
g / m3
20
Zawiesiny
g / m3
Objaśnienia do powyższej tabeli:
Jakość ścieków scharakteryzowana została za pomocą sześciu wskaźników.

Jakość osadów określono za pomocą czterech wskaźników. Jeżeli brakuje informacji
na temat jakości osadu to należy wpisać [b.d.]. Jakość osadów wynika z projektu
oczyszczalni. Procent substancji organicznych zależy od stabilizacji osadu. Procent
suchej masy zależy od projektowanej technologii odwadniania osadu. Metale ciężkie
mogą się pojawić w osadzie, gdy z kanalizacji korzysta zakład przemysłowy o
specyficznym profilu produkcji.
Od wnioskodawcy nie wymaga się rozpoznania aktualnej jakości wody
w odbiorniku. Musi on jednak znać średni niski przepływ i obliczyć teoretycznie o ile
wzrasta stopień zanieczyszczenia wody, gdy odprowadza się ścieki nie oczyszczone,
a następnie oczyszczone.
W pozycji 11 podaje się takie substancje jak: insektycydy (węglowodory chlorowane i
inne), fenole beno(a)piren - pochodzące z przemysłu chemicznego.
W pozycji 14, w przypadku kanalizacji ogólnospławnej podaje się wartość Qs z
okresu bezdeszczowego.
Wskaźnik efektywności kosztowej jest jedną z metod oceny efektywności ekonomicznej,
obliczanie tego wskaźnika jest wymagane bezwzględnie tylko w przypadku projektów
środowiskowych składanych w ramach osi priorytetowej nr 7 Infrastruktura ochrony
środowiska. W pozostałych przypadkach nie ma wymogu obligatoryjnego stosowania tego
wskaźnika, zaleca się jednak stosowanie wskaźników efektywności kosztowej, są one
bowiem jednym z lepszych narzędzi dowodzenia trafności wyboru danego wariantu
inwestycji.
62