Nad niemiecki rynek pracy nadciąga katastrofa

Nad niemiecki rynek pracy nadciąga katastrofa
Published in: Civil Development Forum (FOR) Blog (Polen), September 15, 2014.
Opublikowane przez: Jakub Kopryk
Autorem tekstu jest Klaus F. Zimmermann, profesor ekonomii University of Bonn (Niemcy)
oraz dyrektor niemieckiego Institute for the Study of Labor (IZA). Artykuá ukazaá siĊ 2
kwietnia 2014 r. w The Wall Street Journal. Táumaczyá Jakub Kopryk.
Nowa koalicja rządząca w Niemczech planuje wprowadziü krajową páacĊ minimalną na
poziomie €8,50 za godzinĊ, począwszy od 1 stycznia 2015 r. (juĪ wprowadzono – przyp.
táum). Odgórnie narzucony minimalny poziom wynagrodzenia za pracĊ wpáywa
niekorzystnie na wskaĨniki zatrudnienia, w szczególnoĞci dla pracowników o niskich
kwalifikacjach. Jednak odkąd decyzja rządu zapadáa, pytanie brzmi raczej: jak
zminimalizowaü i záagodziü negatywne efekty nowych regulacji prawnych.
W Niemczech, Ğrednia stawka godzinowa dla osób pracujących w peánym wymiarze czasu w
roku 2012 wynosiáa €17,10. Oznacza to, Īe proponowana páaca minimalna stanowi 50%
Ğredniej krajowej, plasując Niemcy znacznie powyĪej poziomu krajów OECD (40%). Ta
asymetria bĊdzie miaáa negatywne konsekwencje dla rodzimego rynku pracy.
Badania niemieckiego Institute for the Study of Labor (IZA) pokazują, Īe blisko 600 tys.
osób (1,38 proc. siáy roboczej kraju) moĪe straciü pracĊ w wyniku nowego poziomu
páacy minimalnej. WĞród nich znajdą siĊ osoby pracujące w niepeánym wymiarze czasu,
kobiety, nisko wykwalifikowani pracownicy oraz mieszkaĔcy wschodnich Niemiec. Ruch
ten moĪe podbiü stopĊ bezrobocia do poziomu 8,7 proc. (z poprzednich 7,3 proc.) –
szczególnie, odkąd niepeáne zatrudnienie i sektor usáug mają tak istotny wpáyw na ostatni
wzrost liczby miejsc pracy.
Zmiana dotknie w szczególnoĞci maáe firmy oraz te wywodzące siĊ ze wschodnich Niemiec,
które zmuszone bĊdą poczyniü znaczne korekty páac w górĊ. Wpáynie to równieĪ negatywnie
na ogólny poziom zatrudnienia, stwarzając okazje do omijania páacy minimalnej poprzez,
przykáadowo, niezapáacone nadgodziny lub przesuniĊcie zatrudnienia na kontrakty oparte na
formalnym samozatrudnieniu.
Niewykluczone jest równieĪ powstanie dodatkowej bariery na rynku pracy dla máodych
pracowników, staĪystów, praktykantów oraz dáugotrwale bezrobotnych. Wysoki poziom
páacy minimalnej skáania máodych do zrezygnowania z programów szkoleniowych. W jaki
sposób? Páaca minimalna czyni proste prace bardziej atrakcyjnymi. Zamiast pomnaĪaü ludzki
kapitaá, co odgrywa ogromną rolĊ w globalnej gospodarce, máodzi pracownicy są w stanie
zaakceptowaü niewymagające wiĊkszych kwalifikacji i niestabilne posady, niszcząc w ten
sposób swoje perspektywy na rynku pracy.
Co wiĊcej – w związku z róĪnicami na tle poziomu páac minimalnych oraz gwarancją
swobodnego przepáywu pracowników w obrĊbie Unii Europejskiej, pracownicy dodatkowi z
krajów o niĪszej stawce minimalnej mogą szukaü pracy w Niemczech. RównieĪ ten fakt moĪe
przynieĞü niepoĪądane skutki dla tamtejszego rynku pracy.
W koĔcu – nie jest nawet pewne, czy nowa páaca minimalna speáni wzglĊdy sprawiedliwoĞci
spoáecznej, wysuwanej jako gáówne uzasadnienie polityczne. ChociaĪ ma ona pozytywny
wpáyw na rozkáad wynagrodzeĔ w kraju, to interakcja stawek minimalnych z
obowiązującymi w kraju podatkami oraz systemami transferu bogactwa oznacza
niewielką zmianĊ dochodu rozporządzalnego gospodarstw domowych. Dzieje siĊ tak,
poniewaĪ wyĪsze zarobki zwiĊkszają zobowiązania podatkowe, co zaĞ z kolei prowadzi do
redukcji otrzymywanych dodatkowych ĞwiadczeĔ pracowniczych.
Co gorsza, wiĊkszoĞü osób, które obecnie kwalifikują siĊ do stawki minimalnej, wcale nie
Īyje w gospodarstwach domowych o niskich dochodach. Nie jest wiĊc zaskoczeniem, Īe
rozkáad dochodów w gospodarstwach domowych trudno poprawiü. Páace minimalne są
bardzo nieefektywnym narzĊdziem w walce z nierównoĞcią.
Co wiĊc powinno zostaü zrobione? Odkąd debata polityczna w tej sprawie dobiegáa koĔca,
wskazane jest ostroĪne podejĞcie we wdraĪaniu prawa. RozpoczĊcie od poziomu niĪszego niĪ
€8,50 umoĪliwiáoby rządowi niemieckiemu testowanie wpáywu páacy minimalnej na
rynek. Bazując na rezultatach, páaca minimalna mogáaby byü zwiĊkszana stopniowo.
Po drugie, niĪsza páaca minimalna dla máodzieĪy bez wyszkolenia, jak równieĪ dla staĪystów
i praktykantów jest uzasadniona, pod warunkiem, Īe zdobywanie umiejĊtnoĞci ma (zasáuĪone)
pierwszeĔstwo. Co wiĊcej, wyáączenie z páacy minimalnej dáugotrwale bezrobotnych sprawia,
Īe nie bĊdzie ona trwaáą przeszkodą w ich zatrudnianiu. Po trzecie, rząd powinien nieustannie
analizowaü dynamiczne zmiany w poziomie zatrudnienia i wynagrodzeĔ, wielkoĞci siáy
roboczej przedsiĊbiorstw, popytu na pracĊ i jej jakoĞci.
Na chwilĊ obecną wydaje siĊ, Īe rząd niemiecki nie planuje w sposób wnikliwy i przy
wspóápracy z nienaleĪnymi organizacjami zbadaü efektów nowego prawa. Zmierza wiĊc do
narzucenia páacy minimalnej w sposób restrykcyjny i powszechny, praktycznie bez wyjątków.
Jednak rządzący powinni posuwaü siĊ w tym obszarze ostroĪnie.
WszakĪe droga do poprawy w zakresie funkcjonowania polityki spoáecznej usáana jest
przykáadami, które koĔczyáy siĊ odwrotnie niĪ zamierzano. Dochodziáo nie tylko do
nieosiągniĊcia planowanych efektów pozytywnych, lecz równieĪ caákowitego im
zaprzeczenia. Niemcy nie mogą pozwoliü sobie na takie báĊdy.