czytaj - Daniel Korzan

dr Daniel Korzan
Szkoła Wyższa im. Pawła Włodkowica w Płocku, Wydział Pedagogiczny
al. Kilińskiego 12, 09- 400 Płock, Polska (Poland)
e-mail: [email protected]
EDUKACJA TELEMATYCZNA – KROK KU NOWEJ JAKOŚCI ŻYCIA
Często mówi si ę, że współczesny świat k urczy si ę,
że żyjemy w globalnej wiosce, że jeste śmy uwik łani
w matni hyperlinkowych po łączeń. Technologia, która
nas dziś otacza, któr ą dziś powszechnie użytkujemy, bez
której wiele osób nie wyobra ża sobie życia, przeros ła
najśmielsze oczekiwania, nawet s woich twórców. Bruce
Sterling twierdzi:
Spójrzcie, czym Sie ć jest dzisiaj. Tego nie by
ło
w żadnych planach. Sie ć sta ła si ę tym, czym jest dzi ęki
swoim u żytkownikom. To oni bowiem mieli odwag
ę
posłużyć si ę ni ą, aby umocni ć w łasne warto ści, aby
zaprząc tech nikę do realizacji w łasnych celów. Po to,
by służyła ich koncepcji wolno ści, ich własnej wygodzie,
rozrywce, a nawet ich w łasnej czystej przyjemno ści.
Kiedy przygl ądam si ę Internetowi, temu wzorcowi
dzisiejszej cyberprzestrzeni, widz ę co ś zadziwiaj ącego
i zachwycającego. To tak, jakby z jego wn
ętrza
wymaszerował wielobarwny korowód, jaki si ę widuje
na paradach ulicznych [1].
Stały rozwój bran
ż informatycznej
i telekomunikacyjnej sprawia, że najnowsze technologie
znajdują zastosowania w wielu, czasami zupe
łnie
nowych, dziedzinach ludzkiej aktywności. Coraz większą
popularnością cieszą się: telepraca, telezakupy, e-biznes
oraz wiele innych, nowych form komunikowania si
ę,
powstałych w wyniku popularyzacji ogólno światowego,
ponadgranicznego medium, jakim jest
Globalna Sie ć
Komputerowa - Internet. Nie inaczej sta
ło si ę
w przypadku edukacji. Pojawi ły si ę nowe poj ęcia,
określające specyfikę nauczania na odleg łość, distance
learning, z pomoc
ą środków komputerowych:
e-education, e-learning.
Internet - niegdy ś środek komunikacji dla
wtajemniczonych, tajemniczy, magiczny, z którego
korzystali tylko wybrani dzi ś obecny niemal
we wszystkich dziedzinach życia. Od robienia zakupów
po seks. Od gromadzenia informacji po spiskowanie [2].
Jako środowisko działania cz łowieka Internet jest czym ś
względnie nowym, cho ć jego wp ływ jest olbrzymi, to
podlega sta łym, dynamicznym zmianom, a jego
oddziaływanie jest wci ąż rozpoznawane i badane.
Nieuchronnie wp ływa na wszystkie aspekty
życia
ludzkiego, zmienia je, modyfikuje. Wprowadza now ą
jakość życia.
Edukacja na odleg łość to prowadzenie procesu
dydaktycznego dla osób rozproszonych na znacznym
obszarze. Nieocenione stają się tu najnowsze osiągnięcia
technik komunikacyjnych. W procesach edukacji zdalnej
stosowane s ą ró żne formy komuni kacji i łączności:
poczta, telefon, faks, radio, telewizja, wideokonferencje
a obecnie, coraz cz
ęściej szerok ą gam ę us ług
oferowanych przez sie ć Internet. Stosuje si ę ró żne
nośniki informacji od tradycyjnie drukowanej ksi ążki,
po multimedialne p łyty CD -ROM, czy hipermedialne
zapisy na stronach internetowych.
Jak w Wirtualnej edukacji pisze Miros ław Kubiak:
Edukacja na odleg łość towarzyszy na co dzie ń każdemu
nauczycielowi, chocia ż wi ększość z nich nie jest tego
do końca świadoma, gdy ż ... ta odleg łość jest bardzo
mała [3].
Wśród szerokiego s łownika nowych poj ęć pojawiło
się określenie telematyka. S łowo pochodzi ze zgrabnego
połączenia dwóch s łów telekomunikacja i infor matyka.
Ów nowy termin stworzono by okre
ślać technologie
komunikacyjne, bazujące na środkach informatycznych,
komputerach.
Ciągła dynamika przemian spo
łecznych, sta ła
konieczność doskonalenia, rozwijania swoich
kompetencji, a tak że co raz cz ęściej rekwalifikacji,
zmusza wr ęcz osoby doros łe do podj ęcia wysi łków
edukacyjnych w ró
żnych formach. Zja
wisko
to zauważalne jest nie tylko w praktyce pedagogicznej,
ale tak że silnie nakre ślone w literaturze i raportach
przygotowywanych dla struktur europejskich czy
UNESCO.
Tempo owych zmian spowodowa ło pojawienie si ę
kolejnych poj ęć edukacji XX i XXI wieku - wymusza
edukację ci ągłą, ustawiczn ą, permanentn ą, d ążącą
do uczenia się przez całe życie (ang. lifelong learning).
Edukacja zdalna, zw łaszcza jej elektroniczne formy,
zwane kszta łceniem telematycznym, stanowi ą idealn ą
formę zdobywania nowych kwalifikacji
, b ądź ich
doskonalenie, szczególnie dla osób aktywnych,
pracujących, a także dużo podróżujących.
Nowoczesne formy kształcenia na odległość są coraz
częściej stosowane, nie tylko w
środowisku
akademickim. Wobec rosn
ącej liczby wdro
żeń
e-learningowych w polskim szkolnictwie coraz bardziej
aktualnym staje si ę konieczno ść bli ższego rozpoznania
tej problematyki, a tak
że opracowania materia łów
dydaktycznych służących przygotowywaniu wirtualnych
zajęć [4].
Przemiany zachodz ące w trybie życia, w formach
i sposobach komunikowania si
ę, rodz ące si ę
społeczeństwo informacyjne, powoduj ą tak że swoiste
implikacje w procesach edukacyjnych.
Sieci Teleinformatyczne daj ą ka żdemu szanse, ale
niosą tak że wiele zagro żeń i obaw. Wysoce z łożony
system elektroniczny zaczyna działać jak żywy organizm
i staję si ę nieprzewidywalny. Jedynie
świadome
użytkowanie pozwoli utrzymać kontrolę nad przebiegiem
wszelkich procesów, w tym telematycznego
kształcenia [5].
Społeczeństwo informacyjne tworz ąc nowe formy
komunikacji interpersonalnej,
implikuje tak
że
powstawanie nowych form edukacji. Taką właśnie formą
jest kształcenie telematyczne.
Bogactwo oferowanych w Internecie tre ści wymaga
od potencjalnego u
żytkownika zupe łnie nowych
kompetencji. Mimo i ż oferta jest bardzo bogata, cz ęsto
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
nie łatwo jest dotrze ć do konkretnych, oczekiwanych
treści, czy telematycznych ofert kszta
łcenia. Ich
odnajdywanie wymaga umiej ętności „przekopywania”
się przez tysi ące, cz ęsto mylących, informacji, wymaga
przedzierania si ę przez ów wygenerowany przez miliony
użytkowników Sieci szum informacyjny. Wymaga tak że
sporej wiedzy na temat poszukiwanych informacji, treści,
by móc je poprawnie weryfikowa ć, by móc do nich
dotrzeć, dzięki słowom kluczowym, dzięki skojarzeniom,
których u żywa si ę w internetowych systemach
wyszukiwawczych.
Wiele form kszta
łcenia telematycznego
promowanych jest tylko online. Wiele, je śli w ogóle
doczekają si ę promocji i popularyzacji
offline,
rozpowszechnianych jest na ograniczonym geograficznie
terenie, np. na terenie instytucji organizuj ącej, a przecież
Internet nie zna takich ogranicze ń, przecie ż jest Sieci ą
globalną.
Ważnym jest zatem, by umiej ętnie popularyzowa ć
kształcenie telematyczne, w jego najprzeró żniejszych
formach i postaciach. Realizacj ą dobrej praktyki w tym
zakresie jest tworzenie wyszukiwarek kursów,
przykładem mo że by ć tu system
Internet Course
Finder [6]. Istnieje także konieczność docierania do grup
zainteresowanych, do grup docelowych, z informacj
ą
o możliwościach kształcenia online. Wielu potencjalnych
użytkowników po prostu ni e ma świadomości, i ż mo że
kształcić si ę w ten sposób. Powoduje to, że kszta łcenie
telematyczne podejmuje pewna hermetyczna grupa osób,
które zg łębiły tajniki umiej
ętności nawigowania
w cyberprzestrzeni, a przecie
ż do korzystania
z większości ofert wystarcz ą elementarne podstawy
obsługi komputera i Internetu.
Sytuacja taka rodzi frustracj ę oraz zniech ęcenia
wśród osób szukaj ących odpowiedniej dla siebie oferty.
Budzi to także wiele obaw, związanych z nową, nieznaną
postacią kształcenia.
Dorośli e -uczniowe ob awiają si ę nie tylko braku
bezpośredniego kontaktu z nauczycielami, czy braku
możliwości bezpo średniej wymiany my śli z innymi
uczniami. Pojawiaj ą si ę tak że g łosy mówi ące
o konieczności odbycia wielogodzinnych sesji
spędzonych przed ekranem komputera, co wy
maga
zwiększonych nakładów czasu.
Stąd też coraz wi ększe zainteresowanie Internetem,
jako medium rozwijaj ącym hobbystyczne aspekty, czy
dzięki wi ększej świadomości rozwijaj ące, nabyte
w trakcie nauki szkolnej umiej ętności i kompetencje
zawodowe. Mniejsze natomiast jest zainteresowanie
poznawaniem nowych, nieznanych tre
ści, czy
podejmowaniem wysiłku studiowania online.
Podobne stanowisko prezentuj ą czynni zawodowo
nauczyciele, korzystaj ący z kursów online, b ędących
w ofercie Ośrodka Edukacji Informatycznej i Zastosowań
Komputerów [7].
Same materia ły dostępne w Sieci, nawet najlepsze,
nie wystarcz ą. Nale ży pami ętać o osobie nauczyciela,
która jest nie mniej wa żna, jak w tradycyjnym systemie
kształcenia, co podkre śla w swoich artyku łach tak że
Maria Zając [8].
Nie mniej jednak, mimo wielu obaw i zagro
żeń,
które niesie ze sobą Sieć staje si ę ona coraz silniejszym
i bogatszym medium. Coraz cz ęściej s łuży nie tylko
korespondencji towarzyskiej, czy s łużbowej wymianie
informacji, ale tak że rozwijaniu w łasnych umiejętności,
czy wiedzy z najprzeróżniejszych zakresów.
Nie nale ży tak że umniejsza ć ludycznej funkcji
Internetu. Bardzo cz ęsto stanowi on źródło rozrywki,
zabawy. Co raz cz ęściej obserwować możemy przykłady
umiejętnego łączenia tychże aspektów z edukacją.
Przykładem mo że by ć tu cho ćby stale rozwijany
Portal Wiedzy, tworzony przez Narodow ą Akademick ą
Sieć Komputerow ą ( http://www.nask.pl) przy serwisie
Polska.pl (http://www.polska.pl).
e-Uczniowie to wymagająca społeczność ucząca się,
w której wyraźnie widać dominację mężczyzn.
Entuzjastyczne opinie na temat elektronicznych form
kształcenia potwierdzaj ą tak że wyniki bada
ń
prowadzonych w śród s łuchaczy i wyk
ładowców
Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, gdzie poczyniono
pierwsze próby ze wspomaganiem tradycyjnego procesu
elementami online. Bardzo wysoki odsetek badanych
studentów (a ż 96%), uzna ło rozwijanie takich form
kształcenia za potrzebne [9].
Zatrważającym i zastanawiaj ącym jest jednak fakt,
iż przyszli pedagodzy legitymują się znikomą wiedzą na
temat edukacji oferowa
nej za po
średnictwem
nowoczesnych mediów.
Świadomość istnienia
i umiejętność docierania w śród szumu informacyjnego
do w łaściwych tre ści i ofert edukacyjnych obecnie
stanowić powinno podstawową umiejętność.
Winą obarcza ć mo żna autorów serwisów, którzy
niedostatecznie dbaj ą o promocj ę swoich zasobów,
co dotyczyć tak że mo że podmiotów oferuj ących studia,
kursy i kszta łcenie online, jednak przyczyn szuka ć
należałoby także w samych uczestnikach, beneficjentach
owych ofert, którzy nie do ść powa żnie traktuj ą kwestie
związane z w łasnym samokszta łceniem i w łasnym
rozwojem. Potwierdzaj ą to tak
że najcz ęściej
poszukiwane przez badaną populację treści i oczekiwania
stawiane edukacyjnym ofertom Sieci. Wymieniane
tu tre ści o charakterze hobbystycznym potwierdzaj ą nie
dość powa żny, nieufny stosunek badanych wzgl ędem
Internetu, jako potężnego źródła wiedzy.
Oprócz konieczno ści permanentnego promowania
wśród potencjalnych odbiorców ofert kszta
łcenia
telematycznego, wyraźnie rysuje si ę tak że kilka innych
wskazań odnosz ących si ę do organizatorów kszta łcenia
za pośrednictwem globalnej sieci komputerowej Internet.
Może to by ć cho ćby konieczno ść dokonania pewnych
prób humanizacji procesu telematycznego nauczania
i uczenia si ę, na co wskazuj ą obawy formułowane przez
badaną grup ę. Mo gą to by
ć tak że wskazania,
co do realizacji samego procesu, formu
łowane
na podstawie najcz ęściej wybieranych wad, takich jak
brak bezpośredniego kontaktu z nauczycielem i z innymi
uczniami, nieadekwatność oceny, a także zalet, takich jak
oszczędność czasu i pieniędzy.
Niewątpliwie edukacja drog
ą telematyczn ą,
zwłaszcza w perspektywie kszta łcenia permanentnego
ma przed sob ą przysz łość. Wiele jednak jeszcze czasu
potrzeba, żeby mogła być ona w świadomości społecznej
traktowana na równi z metodami tradycyjnymi.
Internet stanowi spo
łeczność u żytkowników.
Korzystając z jego mo żliwości i zasobów zak łada si ę,
że po drugiej stronie ekranu istniej ą grupy ludzi, b ądź
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
jednostki, które gotowe s ą podj ąć kontakt i zbudowa ć
interakcję. Wchodz ąc w t ę spo łeczność trzeba by ć
świadomym, że jest to świat, gdzie obowiązują określone
zasady, których nale ży przestrzega ć. Znajomo ść owych
zasad, znajomo ść zalet i wad Internetu, znajomo
ść
edukacyjnej ofert Sieci, stanowi klucz do dalszego jego
wykorzystywania w przysz łości jako edukac yjnego
medium. Przyszli pedagodzy, czyli przyszli użytkownicy,
a tak że potencjalni twórcy telematycznych form
kształcenia, powinni lepiej orientowa
ć si
ę
w możliwościach, by ło nie by ło wspó łcześnie ju ż
funkcjonujących, platform edukacyjnych.
Słuszność stosowania tego rodzaju, elektronicznych
szkoleń i kursów potwierdzaj
ą czynni zawodowo
nauczyciele. Wyraz tych opinii znale
źć mo żna
w wynikach bada ń prowadzonych przez O
środek
Edukacji Informatycznej i Zastosowa ń Komputerów
w Warszawie w śród s łuchaczy realizowa nych tam
kursów online, a tak że w śród s łuchaczy szkole ń
w płockim O środku Doskonalenia Nauczycieli. Badani
nauczyciele-praktycy podkre ślają, że jest to dogodna
forma zdobywania nowej wiedzy i nowych
umiejętności [10].
Edukacja telematyczna ma przed sob ą pr zyszłość.
Jej rozwój stymulowany b ędzie rozwojem technologii
i technik informacyjnych. Niew ątpliwie nie pozostanie
on bez wpływu na jakość życia.
Bibliografia:
1. Za: G. Van der Leun, T. Mandel:
Netykieta czyli
kodeks dla internautów . Wyd. Mikom, Warszawa 1998,
s. 21.
2. P. Wallace: Psychologia Internetu. Dom Wydawniczy
REBIS, Poznań 2005, s. 7.
3. Kubiak M. J.: Szkoła, Internet, Intranet. Wirtualna
edukacja. Wyd. MIKOM, Warszawa 2000.
4. Zob. szerzej: M. D ąbrowski: Scenariusze wirtualnych
zajęć – raport z bada ń. „e-mentor” nr 5(12), grudzie ń
2005, s. 44 i nast ępne; E. Gajek: (Nie)potrzebne kursy
metodyki nauczania online? „e-mentor” nr 5(7), grudzień
2004, s. 21-22.
5. D. de Kerckhove: Powłoka Kultury . Wyd. MIKOM,
Warszawa 2001, s. 226.
6. http://www.dlcoursefinder.com/
7. E. Gajek: E-learning – badanie potrzeb nauczycieli .
„e-mentor” nr 4(11), pa ździernik 2005, s. 40-42.
8. M. Zaj ąc: Rozwiązania e -learningowe wybranych
ośrodków akademickich – analiza dobrych praktyk .
„e-mentor” nr 5(12), grudzie ń 2005, s. 54 i następne.
9. Kierzek M., Tyburski M.:
Badanie potrzeb
i oczekiwa ń studentów i pracowników w kontek
ście
rozwoju e-edukacji w Akademii Ekonomicznej
w Poznaniu. „e-mentor” nr 1(8), luty 2005, s. 39-42.
10. E. Gajek: E-learning – badanie potrzeb nauczycieli .
„e-mentor” nr 4(11), pa ździernik 2005, s. 40-43.
• Cresson E., Flynn P. (red.): Biała Ksi ęga kszta łcenia
i doskonalenia. Nauczanie i uczenie si ę. Na drodze
do uczącego si ę spo łeczeństwa. WSP TWP,
Warszawa 1997.
• Dąbrowski M., zaj ąc M (red.): Rozwój e-edukacji
w ekonomicznym szkolnictwie wy
ższym. Fundacja
Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych,
Warszawa 2005.
• Delors J. (red.): Edukacja jest w niej ukryty skarb .
Wydawnictwo UNESCO, Warszawa 1998.
• EURYDICE: Uczenie s ię przez ca łe życie: rola
systemów edukacji w państwach cz łonkowskich Unii
Europejskiej. Dokument przygotowany przez
Europejskie Biuro Eurydice na Konferencj ę Ministrów
inaugurującą programy SOKRATES II, LEONARDO
DO VINCI II i MŁODZIEŻ, Lizbona 2000.
• Faure E. (red.):
Uczyć si ę, aby by
ć. PWN,
Warszawa 1975.
• Galwas B., Nowak J., Nowak S., Pajer M.,
Witoński P.: Edukacja w Internecie. „MEWa” nr 1/2002.
• Galwas B.:
Współczesne systemy Kszta
łcenia
Ustawicznego i Kształcenia na Odległość. Materia ły
seminarium uczelnianego Politechniki Warszawskiej,
Warszawa 8 marca 2000.
• Góralska R., Półturzycki J. (red.): Edukacja ustawiczna
w szkołach wy ższych – od idei do praktyki . Toru ń –
Płock 2004.
• Jankowski D.:
Autoedukacja wyzwaniem
współczesności. Wyd. Adam Marszałek, Toruń 1999.
• Juszczyk S.: Człowiek w świecie elektronicznych
mediów – szanse i
zagrożenia. Wyd. U.
Śląskiego,
Katowice 2000.
• Kruszewski Z.P., Pó łturzycki J., Weso łowska E.A.
(red.): Kształcenie ustawiczne – idee i do świadczenia.
Wyd. Naukowe NOVUM, Płock 2003.
• OECD Proceedings:
Adult Learning in a New
Technological Area . Head of Publications Service,
OECD, Paris 1996.
• Półturzycki J.: Przemiany i perspektywy edukacji
dorosłych. „Edukacja Doros
łych”, Kwartalnik
Akademickiego Towarzystwa Andragogicznego
Nr 1/1993.
• Tanaś M. (red.): Pedagogika @ środki informatyczne
i media. Oficyna Wydawnicza IMPULS,
Warszawa 2005.
• Wenta K.:
Samouctwo informacyjne m
łodych
nauczycieli akademickich. Wyd. Adam Marsza
łek,
Toruń 2004.
• A Memorandum on Lifelong Learning . Commision
of the European Communities, Brussels 2000.
• Bednarek J.: Media w nauczaniu . Wyd. MIKOM,
Warszawa 2002.
• Cele i kierunki rozwoju spo łeczeństwa informacyjnego
w Polsce . Komitet Bada ń Naukowych i Ministerstwo
Łączności, Warszawa 28 listopada 2000.
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com