Szczepienie na odrę u dzieci uczulonych na białko

T E R A P I A
Szczepienie na odrę
u dzieci uczulonych
na białko jaja kurzego
Dr hab. n med.
Anna ZawadzkaKrajewska
Klinika Pneumonologii
i Alergologii Wieku
Dziecięcego A.M.
w Warszawie
Measles vaccination in egg-allergic children.
S U M M A R Y
The application of measles vaccination in children allergic to eggs is still controversial. Current opinion on the
application of measles vaccination in egg-allergic children is presented.
.............................
Istnieje wiele niejasności w podawaniu szczepionki przeciwodrowej u dzieci uczulonych na jajo
kurze. W artykule omówiono zasady stosowania szczepionki przeciwodrowej u tych dzieci.
A
lergeny jaja kurzego należą do najczęstszych obok
mleka alergenów pokarmowych. Około 1,6 % dzieci w wieku 2,5 lat prezentuje objawy alergii pokarmowej na białka jaja kurzego, częstość uczulenia wzrasta
do ponad 35 % wśród dzieci z atopowym zapaleniem skóry
( 1,2 ). W jajku uczulają przede wszystkim frakcje białka jaja
kurzego, do których należą :
owoalbumina stanowiąca około 55 % całości jaja kurzego, owomukoid, owotransferyna i lizozym. Owoalbumina ,
w przeciwieństwie do owomukoidu, nie jest antygenem
jednolitym, silniej uwalnia histaminę z leukocytów osób
uczulonych niż owomukoid. Owotransferyna częściej od
innych protein jajka prowokuje napady astmy. Dużo mniejsze znaczenie w generowaniu objawów alergicznych mają
antygeny żółtka jaja kurzego – lipoproteiny : witelina, liwetyna i apowitelina ( 3 ). Wiele szczepionek hodowanych jest
na zarodkach kurzych. Należą do nich szczepionki przeciw
odrze, śwince i różyczce, żółtej febrze, kleszczowemu zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych, grypie, ospie wietrznej,
wściekliźnie (tabela 1).
Szczepienia ochronne stanowią jeden z najistotniejszych czynników profilaktyki wieku dziecięcego. Umożliwiają
zapobieganie chorobom zakaźnym , łagodzą ich przebieg,
zmniejszają ryzyko powikłań. Od szczepionek przeciwko
czynnikom infekcyjnym wymaga się pobudzenia prawidłowego rodzaju odpowiedzi immunologicznej, czyli takiej , jak
przy naturalnym zachorowaniu oraz bezpieczeństwa przy
podawaniu. Bezpieczeństwo jest bardzo rygorystycznym
kryterium, ponieważ szczepieniom poddawane są dzieci
zdrowe, a szczepionki dotyczą chorób zakaźnych możliwych
do uniknięcia. U dzieci z alergią istnieje jednak ryzyko zwiększonej częstości występowania ostrych reakcji alergicznych
wywołanych składnikami dodatkowymi szczepionki , takimi
jak białko jaja kurzego, bydlęca lub wieprzowa hydrolizowa-
na żelatyna , antybiotyki (4). Szczepienia ochronne u tych
dzieci , zwłaszcza szczepienia przeciw odrze są często
odwlekane ze względu na niepokój rodziców i obawy lekarza
rodzinnego związane z możliwością wystąpienia niepożądanych powikłań poszczepiennych.
Alergiczne odczyny poszczepienne mogą występować w postaci :
– wczesnych / do dwóch godzin / odczynów natychmiastowych ( duży odczyn miejscowy, uogólniona
pokrzywka, obrzęk krtani, napad astmy, wstrząs anafilaktyczny) .
– eakcji alergicznych opóźnionych do 24 godzin ( skórny odczyn w miejscu wstrzyknięcia, obrzęki twarzy
lub uogólnione, odczyn bronchospastyczny o różnym nasileniu ).
– reakcji późnych i odległych uwarunkowanych różnymi mechanizmami immunologicznymi (5).
Częstość występowania reakcji po szczepieniu przeciwko odrze dzieci uczulonych na białko jaja kurzego jest niewielka (6,7,8). Zawartość białka jaja kurzego w szczepionce
przeciw odrze, śwince i różyczce jest minimalna i wynosi
od 0 do 1 ng na dawkę szczepionki (9).Szczepionkę uznaje się za bezpieczną dla pacjentów uczulonych na jajko
kurze,jeżeli zawartość proteiny jaj jest niższa niż 1,2 µg/ml.
Prawdopodobnie duża część alergicznych reakcji u dzieci
po szczepieniu na odrę, świnkę i różyczkę była wywołana
nie bezpośrednio białkiem jaja kurzego a żelatyną , która
jest dodawana jako stabilizator do tych szczepionek lub
neomycyną (8,9,10). Zawartość neomycyny w szczepionce przeciw odrze, śwince i różyczce wynosi około 25 µg
na dawkę, zawartość żelatyny waha się w granicach 10-15
mg na dawkę.
Słowa kluczowe :
szczepienie , odra ,
dzieci , alergia na białko
jaja .
Key words :
vaccination , measles ,
children , egg allergy .
1/2006 ALERGIA
23
T E R A P I A
1
TABELA
24
ALERGIA 1/2006
Szczepionki z hodowli wirusów na zarodkach kurzych
nazwa szczepionki
antygen
stabilizator
antybiotyk
jajo kurze
ROUVAX
Żywy atenuowany wirus
odry
neomycyna
hodowla na zarodkach kurzych
TRIMOVAX R.O.R.
Żywy atenuowany
szczep Schwarz odry.
Żywy atenuowany szczep
U rabe wirusa
świnki.
Żywy atenuowany szczep
Wistar wirusa
różyczki.
PRIORIX
Żywy atenuowany
szczep Schwarz odry.
Żywy atenuowany szczep
RIT wirusa
świnki.
Żywy atenuowany szczep
Wistar wirusa
różyczki.
laktoza
neomycyna
wirus odry i świnki
– hodowla na zarodkach kurzych
M-M-R II
wirus odry , świnki,
różyczki
hydrolizat żelatyny, sorbitol
neomycyna
wirus odry i świnki
na zarodkach kurzych
MUMPSVAX
wirus świnki
hydrolizat żelatyny , sorbitol
neomycyna
hodowla na zarodkach kurzych
VAXIGRIP
rozszczepione wiriony
zawierające antygeny
wirusów grypy
neomycyna
hodowla na zarodkach kurzych
VAXIGRIP JUNIOR
rozszczepione wiriony
zawierające antygeny
wirusów grypy
neomycyna
hodowla na zarodkach kurzych
BEGRIVAC
antygeny wirusów grypy
polimyxyna B
hodowla na zarodkach kurzych
FLUARIX
rozszczepione wiriony
zawierające antygeny
wirusów grypy
ENCEPUR K
inaktywowany wirus K
23 kleszczowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu
sacharoza
neomycyna ,
chlorotetracyklina , gentamycyna
hodowla na fibroblastach
kurzych
ENCEPUR
adult
inaktywowany wirus K
23 kleszczowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu
sacharoza
neomycyna ,
chlorotetracyklina , gentamycyna
hodowla na fibroblastach
kurzych
hodowla na zarodkach kurzych
sacharoza,
sześciowodny
chlorek magnezu
hodowla na zarodkach kurzych
T E R A P I A
Mimo, że ryzyko wystąpienia reakcji niepożądanych
po szczepieniu przeciw odrze dzieci uczulonych na białko jaja kurzego jest niewielkie, Amerykańska Akademia
Pediatrii / AAP / zaleca zachowanie środków ostrożności , zwłaszcza u dzieci z poważnymi objawami alergii
na białko jaja takimi jak : uogólniona pokrzywka, napad
duszności, obrzęk Quinckego, wstrząs anafilaktyczny.
Szczególną opieką objęte są dzieci, u których już raz
wystąpiła reakcja anafilaktyczna po podaniu szczepionki.
Przed planowanym szczepieniem wskazane jest wykonanie punktowego testu skórnego ze szczepionką przeciwodrową w rozcieńczeniu 1:10. W razie negatywnego wyniku
wskazane jest wykonanie testu śródskórnego w rozcieńczeniu 1:100. W przypadku dodatniego wyniku na jeden
z wykonanych testów zalecane jest podawanie szczepionki
metodą stopniowaną. U dzieci, u których wystąpiła reakcja
anafilaktyczna po wcześniejszym szczepieniu konieczna jest
identyfikacja czynnika sprawczego i wyeliminowanie go ze
szczepionki. Dzieci z ujemnymi testami skórnymi wykonywanymi przy użyciu rozcieńczonej szczepionki przeciwodrowej
powinny być szczepione metodą stopniowaną w ośrodkach
zapewniających możliwość leczenia reakcji anafilaktycznej.
Wykonanie testów nie jest konieczne u dzieci z łagodną
reakcją na białko jaja (11).
W Polsce zaleca się następujące zasady postępowania u osób szczepionych, uczulonych na białko jaja
kurzego :
- w przypadku potwierdzonego uczulenia na alergeny
jaj, nie należy podawać szczepionek produkowanych na zarodkach jaj kurzych.
- pacjenci ci mogą ewentualnie otrzymać szczepionkę
przygotowaną na innym podłożu / na hodowanych
fibroblastach /.
- szczepienie należy wykonać w warunkach zabezpieczenia w możliwość udzielenia szybkiej pomocy
włącznie z postępowaniem ratującym życie.
- w przypadku potwierdzonego uczulenia i braku
alternatywnej szczepionki należy podać posiadaną
szczepionkę w odstępach czasu , we wzrastających
dawkach począwszy od 0,05 ml rozcieńczenia 1:100
, następnie 1:10 , dalej nie rozcieńczoną w objętości
0,05 ; 0,1 ; 0,2 ; 0,5 ml co 15-20 minut (5).
mową podejrzanym alergenem , najlepiej w warunkach
podwójnie ślepej próby kontrolowanej placebo. Wystąpienie
umiarkowanych bądź ciężkich objawów alergii wymaga
szczepienia w warunkach szpitalnych (12). Ryc. 1. Schemat
postępowania u dzieci podejrzanych o uczulenie na jeden
ze składników szczepionki przedstawia rycina 2 (12).
Dzieci ze zwiększonego ryzyka powinny być obserwowane przez dwie godziny po szczepieniu , przez pierwsze 20
minut należy je monitorować oddechowo i krążeniowo (6). 
1
Diagnostyka u dzieci podejrzanych o uczulenie na jajko kurze
przed szczepieniem przeciwko odrze , śwince i różyczce / MMR /
2
Diagnostyka u dzieci podejrzanych o uczulenie
na jeden ze składników w szczepionce
RYSUNEK
RYSUNEK
W przypadku podejrzenia uczulenia na jajo kurze
u małych dzieci z planowanym szczepieniem przeciwko
odrze, śwince i różyczce należy wykonać prowokację pokar-
Piśmiennictwo
1.Eggesbo M.,Botten G.,Halvorsen R. i wsp.The prevalence of allergy to egg : a population-based study in young children.Allergy 2001;56:403-11. 2.Oehling
A.,Resano A.,Sanz M.L. i wsp. Importance of food allergy in atopic dermatitis . Allergy 1998;53(suppl. 46):139-42. 3.Golińska B.,Kurzawa R. Alergia pokarmowa u dzieci.Patogeneza, diagnostyka i leczenie . α-medica press 1999:53-4. 4.Willak-Janc E. Szczepienia ochronne u dzieci a choroby alergiczne. Alergia
Astma Immunol.2003;8:107-9. 5.Kruszewski J.Szczepienia ochronne u chorych na choroby alergiczne. Alergia Astma Immunol.1998;3(suppl.1),43-5. 6.Khakoo
G.A.,Lack G. Recommendation for using MMR vaccine in children allergic to eggs.BMJ 2000;320:929-32. 7.Freigang B.,Jadavji T.P.,Freigang D.W.Lack of adverse
reactions to measles, mumps and rubella vaccine in egg-allergic children.Ann.Allergy 1994;73:486-8. 8.James J.M.,Burks A.W.,Robertson P.K. i wsp.Safe administration of the measles to children allergic to eggs.N.Engl.J.Med.1995;332:1262-6. 9.Fasano M.B.,Wood R.A.,Cooke S.K. i wsp.Egg hypersensitivity and adverse
reactions to measles, mumps and rubella vaccine.J.Pediatr.1992;120:878-81. 10.Lavi S.,Zimmerman B.,Koren G.i wsp.Administration of measles, mumps and
rubella virus vaccine (live) to egg-allergic children.JAMA 1990;263:269-71. 11.American Academy of Pediatrics.Vaccine safety and contraindications. In Pickering
LK editor.2000 Red Book : Report of the Committee on Infections Diseases.American Academy of Pediatrics 2000,30-39. 12.Grüber C.,Niggemann B. A practical
approach to immunization in atopic children.Allergy 2002;57:472-9.
1/2006 ALERGIA
25