8. CZY NALEŻY STOSOWAĆ PRAWO HUMANITARNE W

8. CZY NALEŻY STOSOWAĆ PRAWO HUMANITARNE W "NOWYCH" KONFLIKTACH?
Obecnie dużo się mówi o tzw. "nowych" konfliktach. Wyrażenie to obejmuje dwa typy konfliktów: tak
zwane konflikty "anarchiczne" oraz inne konflikty, w których chodzi o potwierdzenie tożsamości
grupowej. Pojęcia te są używane w sposób dosyć dowolny.
Cech± charakterystyczną konfliktów "anarchicznych", które znacznie przybrały na sile w związku z
zakończeniem zimnej wojny, jest częściowe, a czasami nawet całkowite osłabienie lub załamanie się
struktur państwowych. W takich sytuacjach uzbrojone grupy korzystają z powstałej próżni politycznej
w celu zagarnięcia władzy. Przede wszystkim jednak cechą charakterystyczną konfliktów tego typu
jest osłabienie lub przerwanie łańcucha dowodzenia w ramach poszczególnych grup zbrojnych.
W konfliktach zmierzających do potwierdzenia tożsamości grupowej często próbuje się wyłączyć
przeciwnika stosując praktyki znane pod nazwą "czystek etnicznych". Polega to na przymusowym
przemieszczaniu lub nawet eksterminowaniu ludności. Rosnąca spirala propagandy, przemocy i
nienawiści prowadzi do tego, że konflikt tego typu szybko nabiera rozpędu, co wzmacnia poczucie
przynależności do grupy ze szkodą dla istniejącej tożsamości narodowej i tym samym wyklucza
jakąkolwiek możliwość współżycia z innymi grupami.
Międzynarodowe prawo humanitarne powinno być stosowane w konfliktach "anarchicznych" lub
"związanych z przynależnością", kiedy to ofiarą przemocy pada szczególnie ludność cywilna. Wspólny
artykuł 3 wymaga, aby wszystkie zbrojne ugrupowania, zarówno rebelianci jak i siły rządowe,
respektowały tych, którzy złożyli broń oraz tych, którzy - tak jak osoby cywilne - nie biorą udziału w
działaniach wojennych.
Zatem osłabienie lub załamanie się struktur państwa nie powoduje próżni prawnej w odniesieniu do
prawa międzynarodowego. Wręcz odwrotnie, to właśnie w takich sytuacjach prawo humanitarne ma
być w pełni stosowane.
Trzeba jednak stwierdzić, że w konfliktach tego typu stosowanie prawa humanitarnego jest
trudniejsze. Brak dyscypliny wśród wojujących, uzbrojenie ludności cywilnej w wyniku napływu broni
na dany obszar, a w związku z tym coraz większe trudności z odróżnianiem walczących od cywilów,
często prowadzą do wyjątkowo brutalnej konfrontacji, w której niewiele miejsca pozostaje na przepisy
prawa.
Dlatego to właśnie w sytuacjach tego typu trzeba podjąć odpowiednie wysiłki, aby prawo humanitarne
było znane. Zapewne lepsza znajomość norm prawnych nie rozwiąże problemów, które doprowadziły
do konfliktu, ale może złagodzić jego najstraszniejsze następstwa.
WSPÓLNY ARTYKUŁ 3: TRAKTAT W MINIATURZE
Gdyby na terytorium jednej z Wysokich Umawiających się Stron wybuchł konflikt zbrojny nie
posiadający charakteru międzynarodowego, każda ze Stron konfliktu będzie zobowiązana stosować
się przynajmniej do następujących postanowień :
1) Osoby nie biorące bezpośrednio udziału w działaniach wojennych, włącznie z członkami się
zbrojnych, którzy złożyli broń, oraz osoby, które stały się niezdolne do walki na skutek choroby, ran,
pozbawienia wolności lub z jakiegokolwiek innego powodu, będą we wszelkich okolicznościach
traktowane w sposób humanitarny, bez czynienia żadnej różnicy na ich niekorzyść z powodu rasy,
koloru skóry, religii lub wiary, płci, urodzenia lub majątku ani z żadnych innych podobnych przyczyn.
W tym celu są i pozostaną zakazane w stosunku do wyżej wymienionych osób w każdym czasie i w
każdym miejscu:
a) zamachy na życie i nietykalność cielesną, a w szczególności zabójstwa we wszelkiej postaci,
okaleczenia, okrutne traktowanie i tortury;
b) branie zakładników;
c) zamachy na godność osobistą, a w szczególności traktowanie poniżające i upokarzające;
d) skazywanie i wykonywanie egzekucji bez uprzedniego wyroku wydanego przez sąd należycie
ukonstytuowany i dający gwarancje procesowe, uznane za niezbędne przez narody cywilizowane.
2) Ranni i chorzy będą zbierani i leczeni.
Bezstronna organizacja humanitarna, jak Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, będzie mogła
ofiarować swoje usługi Stronom konfliktu.
Strony konfliktu będą się ponadto starały wprowadzi w życie w drodze układów specjalnych wszystkie
lub niektóre z pozostałych postanowień niniejszej Konwencji.
Zastosowanie powyższych postanowień nie będzie miało wpływu na sytuację prawną Stron konfliktu.