kmia_2016_t_3

Kultura myślenia i argumentacji
2015/2016
Temat 3:
Wypowiedzi argumentacyjne
DEFINICJA:
Wypowiedzią argumentacyjną jest wypowiedź, w której za
pomocą jednych zdań (→ przesłanek) uzasadnia się jakieś
inne, z założenia kontrowersyjne zdanie (→ wniosek).
DEFINICJA:
Wypowiedzią argumentacyjną jest wypowiedź, w której za
pomocą jednych zdań (→ przesłanek) uzasadnia się jakieś
inne, z założenia kontrowersyjne zdanie (→ wniosek).
Standardowa forma wypowiedzi argumentacyjnej:
przesłanka1
przesłanka2
…
przesłankan
------------------wniosek
DEFINICJA:
Wypowiedzią argumentacyjną jest wypowiedź, w której za
pomocą jednych zdań (→ przesłanek) uzasadnia się jakieś
inne, z założenia kontrowersyjne zdanie (→ wniosek).
Przykład 1:
Ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera
doprowadziły do wojny.
Putin jest podobny do Hitlera,
a państwa demokratyczne ustępują mu.
Zatem będzie wojna.
DEFINICJA:
Wypowiedzią argumentacyjną jest wypowiedź, w której za
pomocą jednych zdań (→ przesłanek) uzasadnia się jakieś
inne, z założenia kontrowersyjne zdanie (→ wniosek).
Przykład 1:
Ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera
doprowadziły do wojny.
Putin jest podobny do Hitlera,
a państwa demokratyczne ustępują mu.
Zatem będzie wojna.
DEFINICJA:
Wypowiedzią argumentacyjną jest wypowiedź, w której za
pomocą jednych zdań (→ przesłanek) uzasadnia się jakieś
inne, z założenia kontrowersyjne zdanie (→ wniosek).
Przykład 1:
Ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera
doprowadziły do wojny.
Putin jest podobny do Hitlera,
a państwa demokratyczne ustępują mu.
Zatem będzie wojna.
Problem:
Nie wszystkie wypowiedzi argumentacyjne mają taką formę.
DEFINICJA:
Wypowiedzią argumentacyjną jest wypowiedź, w której za
pomocą jednych zdań (→ przesłanek) uzasadnia się jakieś
inne, z założenia kontrowersyjne zdanie (→ wniosek).
Przykład 2:
Będzie wojna. Przecież ustępstwa państw demokratycznych
wobec Hitlera doprowadziły do wojny. Putin zaś jest podobny
do Hitlera, a państwa demokratyczne ustępują mu.
DEFINICJA:
Wypowiedzią argumentacyjną jest wypowiedź, w której za
pomocą jednych zdań (→ przesłanek) uzasadnia się jakieś
inne, z założenia kontrowersyjne zdanie (→ wniosek).
Przykład 2:
Będzie wojna. Przecież ustępstwa państw demokratycznych
wobec Hitlera doprowadziły do wojny. Putin zaś jest podobny
do Hitlera, a państwa demokratyczne ustępują mu.
Przykład 3:
Ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera
doprowadziły do wojny. Zatem będzie wojna.
Przecież Putin jest podobny do Hitlera,
a państwa demokratyczne ustępują mu.
DEFINICJA:
Wypowiedzią argumentacyjną jest wypowiedź, w której za
pomocą jednych zdań (→ przesłanek) uzasadnia się jakieś
inne, z założenia kontrowersyjne zdanie (→ wniosek).
Przykład 2:
Będzie wojna. Przecież ustępstwa państw demokratycznych
wobec Hitlera doprowadziły do wojny. Putin zaś jest podobny
do Hitlera, a państwa demokratyczne ustępują mu.
Przykład 3:
Ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera
doprowadziły do wojny. Zatem będzie wojna.
Przecież Putin jest podobny do Hitlera,
a państwa demokratyczne ustępują mu.
DEFINICJA:
Wypowiedzią argumentacyjną jest wypowiedź, w której za
pomocą jednych zdań (→ przesłanek) uzasadnia się jakieś
inne, z założenia kontrowersyjne zdanie (→ wniosek).
Przykład 2:
Będzie wojna. Przecież ustępstwa państw demokratycznych
wobec Hitlera doprowadziły do wojny. Putin zaś jest podobny
do Hitlera, a państwa demokratyczne ustępują mu.
Przykład 3:
Ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera
doprowadziły do wojny. Zatem będzie wojna.
Przecież Putin jest podobny do Hitlera,
a państwa demokratyczne ustępują mu.
Na szczęście mamy spójniki lub markery dyskursywne,
które wskazują role poszczególnych zdań
w wypowiedzi argumentacyjnej:
(a) … więc …; … zatem ...; … z tego wynika, że ….;
(b) … bo …; … ponieważ …; … skoro …;
Na szczęście mamy spójniki lub markery dyskursywne,
które wskazują role poszczególnych zdań
w wypowiedzi argumentacyjnej:
(a) … więc …; … zatem ...; … z tego wynika, że ….;
(b) … bo …; … ponieważ …; … skoro …;
Korzystając ze wskazówek w postaci markerów
dyskursywnych, możemy standaryzować wypowiedzi
argumentacyjne, czyli sprowadzać je do formy standardowej:
przesłanka1
przesłanka2
…
przesłankan
------------------wniosek
Przykład 4:
A: Będzie wojna!
B: Dlaczego tak myślisz?
A: Bo państwa demokratyczne ustępują Putinowi.
B: No i co z tego?
A: Przecież Putin jest podobny do Hitlera,
a ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera
doprowadziły do wojny.
Przykład 4:
A: Będzie wojna!
B: Dlaczego tak myślisz?
→ wyzwanie
A: Bo państwa demokratyczne ustępują Putinowi.
B: No i co z tego?
A: Przecież Putin jest podobny do Hitlera,
a ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera
doprowadziły do wojny.
Przykład 4:
A: Będzie wojna!
B: Dlaczego tak myślisz?
→ wyzwanie
A: Bo państwa demokratyczne ustępują Putinowi.
B: No i co z tego?
A: Przecież Putin jest podobny do Hitlera,
a ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera
doprowadziły do wojny.
Ważne:
Omawiany argument jest argumentem z podobieństwa.
Przykład 4:
A: Będzie wojna!
B: Dlaczego tak myślisz?
→ wyzwanie
A: Bo państwa demokratyczne ustępują Putinowi.
B: No i co z tego?
A: Przecież Putin jest podobny do Hitlera,
a ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera
doprowadziły do wojny.
Struktura argumentu z podobieństwa:
X i Y są do siebie pod pewnym względem podobne.
Twierdzenie T jest prawdziwe o X.
Zatem twierdzenie T jest prawdziwe o Y.
Przykład 4:
A: Będzie wojna!
B: Dlaczego tak myślisz?
→ wyzwanie
A: Bo państwa demokratyczne ustępują Putinowi.
B: No i co z tego?
A: Przecież Putin jest podobny do Hitlera,
a ustępstwa państw demokratycznych wobec Hitlera
doprowadziły do wojny.
Struktura argumentu z podobieństwa:
X i Y są do siebie pod pewnym względem podobne.
Twierdzenie T jest prawdziwe o X.
Zatem twierdzenie T jest prawdziwe o Y.
Przykład 5:
A: Będzie wojna!
B: Dlaczego tak myślisz?
A: Bo państwa demokratyczne ustępują Putinowi.
B: No i co z tego?
A: Przecież kiedyż ustępstwa państw demokratycznych
wobec Hitlera doprowadziły do wojny.
Przykład 5:
A: Będzie wojna!
B: Dlaczego tak myślisz?
A: Bo państwa demokratyczne ustępują Putinowi.
B: No i co z tego?
A: Przecież kiedyż ustępstwa państw demokratycznych
wobec Hitlera doprowadziły do wojny.
• To nadal argument z podobieństwa...
• … zabrakło w nim jednak jawnego wysłowienia przesłanki
o podobieństwie.
Przykład 5:
A: Będzie wojna!
B: Dlaczego tak myślisz?
A: Bo państwa demokratyczne ustępują Putinowi.
B: No i co z tego?
A: Przecież kiedyż ustępstwa państw demokratycznych
wobec Hitlera doprowadziły do wojny.
• To nadal argument z podobieństwa...
• … zabrakło w nim jednak jawnego wysłowienia przesłanki
o podobieństwie.
• Przesłanka ta, choć przemilczana, odgrywa swoją rolę;
• to przesłanka entymematyczna.
Ważne:
• argumenty z podobieństwa są bardzo popularne;
Ważne:
• argumenty z podobieństwa są bardzo popularne;
• można je podważyć wykazując, że podobieństwo,
do którego się odwołują, jest w danym kontekście
nietrafne i nie uzasadnia wniosku.
Przykład 6:
Świat jest podobny do mechanizmu zegara.
Zegar jest tworem istoty inteligentnej.
Istnieje zatem inteligentny twórca świata: Boski Zegarmistrz.
Przykład 6:
Świat jest podobny do mechanizmu zegara.
Zegar jest tworem istoty inteligentnej.
Istnieje zatem inteligentny twórca świata: Boski Zegarmistrz.
Przykład 7:
Jeśli szczepionka X zadziałała na szczurach, których system
immunologiczny jest podobny do naszego, i nie przyniosła w
ich wypadku żadnych skutków ubocznych, to będzie ona
równie skuteczna i bezpieczna dla ludzi.
Przykład 6:
Świat jest podobny do mechanizmu zegara.
Zegar jest tworem istoty inteligentnej.
Istnieje zatem inteligentny twórca świata: Boski Zegarmistrz.
Przykład 7:
Jeśli szczepionka X zadziałała na szczurach, których system
immunologiczny jest podobny do naszego, i nie przyniosła w
ich wypadku żadnych skutków ubocznych, to będzie ona
równie skuteczna i bezpieczna dla ludzi.
Struktura argumentu z podobieństwa:
X i Y są do siebie pod pewnym względem podobne.
Twierdzenie T jest prawdziwe o X.
Zatem twierdzenie T jest prawdziwe o Y.
Przykład 8:
Wyobraź sobie, że pewnego dnia budzisz się porwany przez
Towarzystwo Miłośników Muzyki i dowiadujesz się, że
musisz dostarczać krew znakomitemu skrzypkowi, któremu
nerki odmówiły posłuszeństwa. W praktyce sprowadza się to
do tego, że musisz być podłączony do organizmu skrzypka
za pomocą systemu rurek przez najbliższe 9 miesięcy.
Byłoby pięknie i szlachetnie, gdybyś na to przystał, znosząc
przez ten czas niewygodę. Jednak nie zmusza cię do tego
żadna moralna powinność.
Przykład 8:
Wyobraź sobie, że pewnego dnia budzisz się porwany przez
Towarzystwo Miłośników Muzyki i dowiadujesz się, że
musisz dostarczać krew znakomitemu skrzypkowi, któremu
nerki odmówiły posłuszeństwa. W praktyce sprowadza się to
do tego, że musisz być podłączony do organizmu skrzypka
za pomocą systemu rurek przez najbliższe 9 miesięcy.
Byłoby pięknie i szlachetnie, gdybyś na to przystał, znosząc
przez ten czas niewygodę. Jednak nie zmusza cię do tego
żadna moralna powinność.
Ciąża kobiety niczym nie różni się od tej sytuacji. Prawo
kobiety do życia i jej prawo do własnego ciała mają większe
znaczenie niż prawo egzystencji, które można by przypisać
nie narodzonemu płodowi.
Teraz trochę logiki.
Teraz trochę logiki.
Kwantyfikatory:
• każdy, żaden, tylko, niektórzy, pewien, …
Każde S jest P.
dla każdego x : (jeśli x jest S, to x jest P)
Teraz trochę logiki.
Kwantyfikatory:
• każdy, żaden, tylko, niektórzy, pewien, …
Każde S jest P.
dla każdego x : (jeśli x jest S, to x jest P)
Każdy, kto zażywa cyjanek, umiera.
dla każdego x : (jeśli x zażywa cyjanek, to x umiera)
Teraz trochę logiki.
Kwantyfikatory:
• każdy, żaden, tylko, niektórzy, pewien, …
Żaden S nie jest P.
dla każdego x : (jeśli x jest S, to x nie jest P)
Teraz trochę logiki.
Kwantyfikatory:
• każdy, żaden, tylko, niektórzy, pewien, …
Żaden S nie jest P.
dla każdego x : (jeśli x jest S, to x nie jest P)
Żaden filozof nie jest muzykalny.
dla każdego x : (jeśli x jest filozofem, to x nie jest muzykalne)
Teraz trochę logiki.
Kwantyfikatory:
• każdy, żaden, tylko, niektórzy, pewien, …
Tylko S są P.
dla każdego x : (jeśli x jest P, to x jest S)
Teraz trochę logiki.
Kwantyfikatory:
• każdy, żaden, tylko, niektórzy, pewien, …
Tylko S są P.
dla każdego x : (jeśli x jest P, to x jest S)
Tylko nauczyciele są oczytani.
dla każdego x : (jeśli x jest oczytane, to x jest nauczycielem)
Teraz trochę logiki.
Kwantyfikatory:
• każdy, żaden, tylko, niektórzy, pewien, …
Niektóre/pewne S są P.
dla pewnego x : (x jest P oraz x jest S)
Teraz trochę logiki.
Kwantyfikatory:
• każdy, żaden, tylko, niektórzy, pewien, …
Niektóre/pewne S są P.
dla pewnego x : (x jest P oraz x jest S)
Niektórzy nauczyciele są mili.
dla pewnego x : (x jest nauczycielem oraz x jest miłe)
Argument dedukcyjny:
Każdy, kto odwiedził Katarzynę, ma katar.
Piotr odwiedził Katarzynę.
Piotr ma katar.
reguła
warunek
wynik
Argument abdukcyjny:
Każdy, kto odwiedził Katarzynę, ma katar.
Piotr ma katar.
Piotr odwiedził Katarzynę
reguła
wynik
warunek
Argument indukcyjny:
Piotr (Jan, Karol, ….) odwiedził Katarzynę.
Piotr (Jan, Karol, …) ma katar.
Każdy, kto odwiedził Katarzynę, ma katar.
warunek
wynik
reguła
Jakie to argumenty?
Jan jest melomanem. Przecież jest filozofem, a każdy filozof
jest melomanem.
Każdy meloman jest filozofem. Jan jest filozofem.
Zatem Jan jest melomanem.
Tylko filozofowie są melomanami.
Zatem Jan jest melomanem, skoro jest filozofem.
Jakie to argumenty?
Jan jest melomanem. Przecież jest filozofem, a każdy filozof
jest melomanem.
→ argument dedukcyjny
Każdy meloman jest filozofem. Jan jest filozofem.
Zatem Jan jest melomanem.
→ argument abdukcyjny
Tylko filozofowie są melomanami.
Zatem Jan jest melomanem, skoro jest filozofem.
Jakie to argumenty?
Jan jest melomanem. Przecież jest filozofem, a każdy filozof
jest melomanem.
→ argument dedukcyjny
Każdy meloman jest filozofem. Jan jest filozofem.
Zatem Jan jest melomanem.
→ argument abdukcyjny
Tylko filozofowie są melomanami.
Zatem Jan jest melomanem, skoro jest filozofem.
→ argument abdukcyjny
Do tej pory analizowaliśmy argumenty „za”.
Do tej pory analizowaliśmy argumenty „za”.
Teraz słów kilka o argumentach „przeciw”,
czyli o atakowaniu i podważaniu.
Do tej pory analizowaliśmy argumenty „za”.
Teraz słów kilka o argumentach „przeciw”,
czyli o atakowaniu i podważaniu.
Aby podważyć (czy wręcz sfalsyfikować) regułę ogólną,
wystarczy podać kontrprzykład.
Do tej pory analizowaliśmy argumenty „za”.
Teraz słów kilka o argumentach „przeciw”,
czyli o atakowaniu i podważaniu.
Aby podważyć (czy wręcz sfalsyfikować) regułę ogólną,
wystarczy podać kontrprzykład.
teza:
kontrprzykład:
Każdy, kto odwiedził Katarzynę, ma katar.
Zenek odwiedził Katarzynę
i nie ma kataru.
Do tej pory analizowaliśmy argumenty „za”.
Teraz słów kilka o argumentach „przeciw”,
czyli o atakowaniu i podważaniu.
Aby podważyć (czy wręcz sfalsyfikować) regułę ogólną,
wystarczy podać kontrprzykład.
teza:
kontrprzykład:
Każdy, kto odwiedził Katarzynę, ma katar.
Zenek odwiedził Katarzynę
i nie ma kataru.
teza:
kontrprzykład:
Żaden europejski premier nie gościł Putina.
Orban jest europejskim premierem
i gościł Putina.
Podaj kontrprzykłady dla następujących tez:
(a)
Wszyscy studenci zdali logikę.
(b)
Żaden szczecinianin nie jest logikiem.
(c)
Tylko logicy palą fajki.
Można atakować nie tylko tezy, ale również argumenty.
Można atakować nie tylko tezy, ale również argumenty.
Jak zaatakować takie argumenty:
(a)
Jeśli szczepionka X zadziałała na szczurach, których
system immunologiczny jest podobny do naszego,
i nie przyniosła w ich wypadku żadnych skutków
ubocznych, to będzie ona równie skuteczna
i bezpieczna dla ludzi.
Można atakować nie tylko tezy, ale również argumenty.
Jak zaatakować takie argumenty:
(a)
Jeśli szczepionka X zadziałała na szczurach, których
system immunologiczny jest podobny do naszego,
i nie przyniosła w ich wypadku żadnych skutków
ubocznych, to będzie ona równie skuteczna
i bezpieczna dla ludzi.
(b)
Każdy, kto odwiedził Katarzynę, ma katar.
Zatem Piotr odwiedził Katarzynę, skoro ma katar.
Argument ad hominem jako atak.
Argument ad hominem jako atak.
DEFINICJA:
Argument ad hominem jest argumentem, za którego
pomocą zwalcza się twierdzenia lub argumentację jakiejś
osoby przez wskazanie cech tej osoby.
Argument ad hominem jako atak.
DEFINICJA:
Argument ad hominem jest argumentem, za którego
pomocą zwalcza się twierdzenia lub argumentację jakiejś
osoby przez wskazanie cech tej osoby.
Taki argument nie dotyczy meritum sporu, tj. nie atakuje
bezpośrednio danej tezy. Jego celem jest raczej odebranie
przeciwnikowi prawa do głoszenia takiej tezy i umieszczenie
go poza dyskursem.
Argument ad hominem jako atak.
Przykład 9:
Uważa pan, że strajkujący górnicy nie mają racji. To pan nie
ma racji, bo pana ojciec był aktywnym działaczem PZPR.
Przykład 10:
Poseł X twierdzi, że należy podnieść podatki. To nie prawda.
Przecież poseł X nie zna się na ekonomii.
Przykład 11:
Mówisz, że palenie szkodzi, a sam kopcisz jak parowóz.
Argument ad hominem jako atak.
Przykład 9:
Uważa pan, że strajkujący górnicy nie mają racji. To pan nie
ma racji, bo pana ojciec był aktywnym działaczem PZPR.
Przykład 10:
Poseł X twierdzi, że należy podnieść podatki. To nie prawda.
Przecież poseł X nie zna się na ekonomii.
Przykład 11:
Mówisz, że palenie szkodzi, a sam kopcisz jak parowóz.
Generalnie, argumenty ad hominem są niedopuszczalne
w racjonalnej debacie. Są jednak wyjątki...
Argument z autorytetu jako argument „za”, czyli wsparcie.
Argument z autorytetu jako argument „za”, czyli wsparcie.
DEFINICJA:
Argumentem z autorytetu jest argument, w którym
uzasadnia się dany pogląd tym, że jego rzecznikiem lub
autorem jest osoba o pewnym autorytecie.
Argument z autorytetu jako argument „za”, czyli wsparcie.
DEFINICJA:
Argumentem z autorytetu jest argument, w którym
uzasadnia się dany pogląd tym, że jego rzecznikiem lub
autorem jest osoba o pewnym autorytecie.
Przykład 12:
Tak wielkie wydatki na zbrojenia doprowadzą do
katastrofy ekonomicznej. Einstein uważał, że ogromne
wydatki na obronność są znakiem politycznej niestabilności i
mogą zahamować wychodzenie z recesji.
Argument z autorytetu jako argument „za”, czyli wsparcie.
DEFINICJA:
Argumentem z autorytetu jest argument, w którym
uzasadnia się dany pogląd tym, że jego rzecznikiem lub
autorem jest osoba o pewnym autorytecie.
Przykład 12:
Tak wielkie wydatki na zbrojenia doprowadzą do
katastrofy ekonomicznej. Einstein uważał, że ogromne
wydatki na obronność są znakiem politycznej niestabilności i
mogą zahamować wychodzenie z recesji.
Ale:
• Czy Einstein jest autorytetem w dziedzinie ekonomii?
Argument z autorytetu jako argument „za”, czyli wsparcie.
DEFINICJA:
Argumentem z autorytetu jest argument, w którym
uzasadnia się dany pogląd tym, że jego rzecznikiem lub
autorem jest osoba o pewnym autorytecie.
Przykład 13:
Pójdę na studia prowadzone w instytucie X. Ciotka
Kacpra jest tam profesorem i mówi, że to świetne studia
gwarantujące dobrą pracę.
Argument z autorytetu jako argument „za”, czyli wsparcie.
DEFINICJA:
Argumentem z autorytetu jest argument, w którym
uzasadnia się dany pogląd tym, że jego rzecznikiem lub
autorem jest osoba o pewnym autorytecie.
Przykład 13:
Pójdę na studia prowadzone w instytucie X. Ciotka
Kacpra jest tam profesorem i mówi, że to świetne studia
gwarantujące dobrą pracę.
Ale:
• Czy ciotka Kacpra, choć niewątpliwie autorytet w sprawie
szkolnictwa wyższego, jest w tym wypadku obiektywna?