Historia literatury współczesnej

mgr Anita Pieńkowska i mgr Jagoda Wierzejska
Historia literatury współczesnej
Ćwiczenia dla I roku studiów stacjonarnych drugiego poziomu kształcenia (60 h)
Rok akademicki 2010/2011
Piątek, 13:15, Gmach Polonistyki, s. 8.
Nazwa pola
Komentarz
Po zakończeniu procesu uczenia się student:
Efekty uczenia się
zdefiniowane dla danej
formy dydaktycznej zajęć
w ramach przedmiotu
1.
Opisuje najważniejsze zjawiska literackie XX wieku.
2.
Wyjaśnia pojęcia teoretycznych, zastosowane do analizy tekstów.
3.
Używa wiedzy nabytej w czasie zajęć do interpretacji innych
tekstów literackich, które nie były omawiane na zajęciach.
4.
Rozpoznaje charakterystyczną problematykę epoki, odmienne style
i poetyki szkół, prądów, grup literackich i poszczególnych autorów.
5.
Buduje
ogólny
obraz
literackiego
dwudziestolecia
międzywojennego, okresu wojennego i powojennego XX wieku.
6.
Ocenia rolę poszczególnych autorów w rozwoju form prozatorskich,
dramatycznych i poetyckich epoki.
Obecność na zajęciach obowiązkowa (więcej niż 2 nieobecności w sem. –
konieczność zaliczenia wszystkich nieobecności). Aktywność na zajęciach,
samodzielne przygotowanie lektur dodatkowych i „wprowadzenia” do zajęć,
Metody i kryteria oceniania
dla danej formy
dydaktycznej zajęć w
ramach przedmiotu*
sprawdzana jest znajomość lektur, umiejętność analizy i interpretacji
(ustnej
i pisemnej) krótkich fragmentów zaczerpniętych z lektur obowiązkowych,
umiejętność prowadzenia dyskusji, przygotowanie i wygłoszenie referatu.
Szczegóły: ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność) –
80 %, kontrola obecności – 10 %, referat – 10 %.
Sposób zaliczenia
Zaliczenie na ocenę.
Ćwiczenia w 1. semestrze, prowadzone przez mgr Anitę Pieńkowską,
obejmują zagadnienia z zakresu literatury XX w. w latach 1918-50.
1. Zajęcia organizacyjne (omówienie zasad zaliczenia przedmiotu i
schematu pracy, tematyki zajęć) i wprowadzające do przedmiotu (zarys
dziejów współczesnej literatury polskiej, prezentacja przydatnych syntez i
monografii).
Zakres tematów
2. Problemy historiografii po I wojnie światowej – Sól ziemi Józefa Wittlina.
Mityzacja języka, ironia, przesłanie. Historiografia jako dyskurs figuratywny.
Kontekst literatury europejskiej.
3. Futuryzm a Awangarda Krakowska. Umiejscowienie obu zjawisk w
przestrzeni modernizmu. Ideologia a rola języka. Strategie i techniki
poetyckie.
4. Wokół Skamandra. Poezja Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i Kazimiera
Iłłakowiczówna.
5. Prekursor teatru absurdu, – S. I. Witkiewicz. Zbiór toposów
dramaturgicznych Witkacego. Wątki katastroficzne. Próba określenia
groteski jako strategii literackiej.
6. Realizm psychologiczny – Maria Kuncewiczowa Cudzoziemka.
Wprowadzenie do realizmu psychologicznego. Fragmentaryczność, punkt
obserwacyjny narratora, konstrukcja czasu i postaci.
7. Nowatorstwo konstrukcji prozatorskiej – Biali bracia M. Choromańskiego.
Kalka sensacyjno-detektywistyczna, niesamowitość, funkcjonalizacja
elementów natury.
8. Artyści o artystach. Przygody w nieznanym kraju Anieli Gruszeckiej.
Strategie psychologiczne kontra społeczne, tj. zestawienie Gruszeckiej z
Dwa księżyce Kuncewiczowej, Wspólny pokój Uniłowskiego.
9. Fantastyka w międzywojniu – na przykładzie tekstów Stefana
Grabińskiego.
10. Gra w Gombrowicza: Pamiętnik z okresu dojrzewania. Gra z
konwencjami, parodia, wprowadzenie do rozważań nad formą (zarówno w
kontekście literatury jak i społecznych zależności).
11. Wobec katastrofy - Czechowicz a Miłosz. Dialektyka arkadii i katastrofy
oraz muzyczność u Czechowicza. Wizjoneryzm i rygor „klasycyzmu” u
Miłosza.
12. Proza w obliczu wojny. Borowski a Kossak-Szczucka – dyskusja nad
strategią pisarską i reprezentacją. Niemoc literatury wobec faktów – styl
reportażowy Zofii Nałkowskiej.
13. Poezja w obliczu wojny – dwie perspektywy (Baczyński, Gajcy).
Inspiracje i strategie poetyckie wobec tematu Historii.
14. Rozrachunki inteligenckie na przykładzie
Stanisława Dygata.
Jeziora Bodeńskiego
15. Proza socrealistyczna – T. Konwickiego Przy budowie. Schematy
powieści tendencyjnej. Konstrukcja postaci. Diagnoza efektów romansu
literatury i socrealizmu u Miłosza.
Ćwiczenia w 2. semestrze, prowadzone przez mgr Jagodę Wierzejską,
obejmują zagadnienia zakresu polskiej literatury powojennej.
1.
Socrealistyczna utrata złudzeń.
2.
Prozatorskie debiuty odwilżowe – legenda literacka Marka Hłaski.
3.
Żydowski świat w polskiej prozie.
4.
Wizja Europy (I) – pozytywny projekt rodzinności Europy.
5.
Wizja Europy (II) – katastroficzne wyobrażenie upadku Starego
Świata.
6.
Gombrowicza gry autobiograficzne.
7.
Zapis cielesności.
8.
Kresy
(I)
–
wspominanie
przeszłości
między
melancholią
a fantazmatem.
9.
Kresy (II) – kreacja galicyjskiego świata możliwego.
10.
Poetyka Nowej Fali.
11.
Sylwa współczesna.
12.
Białoszewskiego „sobąpisanie”.
13.
Polska szkoła eseju – esej filozoficzny.
14.
Pokolenie bruLionu.
Ćwiczenia prowadzone są w trybie dyskusji osoby prowadzącej z
Metody dydaktyczne
uczestnikami zajęć.
Semestr 1.
1. Słownik literatury polskiej XX wieku, Wrocław 1996.
2. J. Wittlin, Sól ziemi, Wrocław 1991 (oraz wstęp E. Wiegandt).
L. F. Celine Podróż do kresu nocy (fragmenty). Ale tutaj motyw
historiografii.
S. Rembek, W polu (fragmenty).
Literatura
3. Antologia polskiego futuryzmu i Nowej Sztuki, red. Helena Zaworska, BN
I 230, Wrocław 1978:

Stern, Aleksander Wat, Prymitywiści do narodów świata i do Polski;

Jasieński, Do narodu polskiego. Manifest w sprawie
natychmiastowej futuryzacji Życia;

J. Jankowski, Tram wpopszek ulicy. (Rapsod);

T. Czyżewski, Sensacja w kinie, Płomień i studnia, Hymn do
maszyny mego ciała, Transcendentalne panopticum;

Jasieński, Marsz, But w butonierce, Do futurystów;

S. Młodożeniec, Hymn pokoju, Moskwa;

Ważyk, Aorta, Dagerotyp, List rekonwalescenta;

Wat, JA z jednej strony i JA z drugiej strony mego mopsożelaznego
piecyka.
Tadeusz Peiper, Pisma wybrane, BN I 235, red. S. Jaworski, Wrocław
1979:

Miasto, masa, maszyna, Metafora teraźniejszości, Futuryzm,
Poezja jako budowa;

Wiersze: Noga, Ulica, Naga, Upadek, Na plaży, Kronika dnia.

Stanisław Jaworski, wstęp do: T. Peiper, "Pisma wybrane" (jak
wyżej).
Julian Przyboś, Sytuacje liryczne, Wybór poezji, Wrocław1989.

Purpurowy osioł , Śruby, Na uskrzydlonych kołach, Na kołach,
Pochód, Gmachy, Powrót przez wieś, Eiffel, Notre-Dame.
J. Kwiatkowski, Główne nurty poezji dwudziestolecia, w: Literatura polska w
okresie międzywojennym, red. J. Kądziela, J. Kwiatkowski, I. Wyczańska,
t. II, Kraków 1979.
4. M. Pawlikowska-Jasnorzewska, Wybór poezji, Ossolineum, Wrocław
1980. (Wybrane wiersze)
K. Iłłakowiczówna, Wiersze, PIW, Warszawa 1980. (Wybrane wiersze)
5. S. I. Witkiewicz, Niepodległość trójkątów, w: Dramaty, Warszawa 1998.
J. Błoński, Witkacy. sztukmistrz, filozof, estetyk, Kraków 2000 (fragmenty).
W. Kayser, Próba określenia istoty groteskowości, w: Groteska, red. M.
Głowiński, Gdańsk 2003.
J. Kwiatkowski, Dramat [w:] Idem, Dwudziestolecie międzywojenne,
Warszawa 2002
J. Popiel, Dramat a teatr polski dwudziestolecia międzywojennego, Kraków
1995;
6. M. Kuncewiczowa, Cudzoziemki, wydanie dowolne.
J. Sławiński; E. Frąckowiak-Wiegandtowa, Psychologizm - przezwa czy
nazwa?, „Teksty”, 1973/ 4.
G. Borkowska, Cudzoziemki, Warszawa 1996 (fragmenty).
E. Kraskowska, Piórem niewieścim, Poznań 1999 (fragmenty).
7. M. Choromański, Biali bracia, Poznań 1990.
S. Wysłouch, Proza M. Choromańskiego, Wrocław 1977.
8. A. Gruszecka, Przygody w nieznanym kraju (wydanie dowolne).
9. S. Grabiński, Demon ruchu (wybór: Demon ruchu, Kochanka Szamoty)
[w:] Utwory wybrane. T. 1. Nowele, oprac. A. Hutnikiewicz, Kraków 1980
A. Hutnikiewicz, Twórczość literacka Stefana Grabińskiego, Toruń 1959
10. W. Gombrowicz, Bakakaj, Kraków 2002.
Grymasy Gombrowicza: w kręgu problemów modernizmu, społeczności
kulturowej roli płci i tożsamości narodowej, red. E. Płonowska-Ziarek,
Kraków 2001 (fragmenty).
J. Jarzębski, Gra w Gombrowicza, Warszawa 1982 (fragmenty).
J. Błoński, Forma, śmiech i rzeczy ostateczne, Kraków 2003(fragmenty).
11. J. Czechowicz, Wybór poezji, Wrocław 1985:

Wstęp: Niepokój i katastrofa, Kształt mitotwórstwa, Muzyczny
porządek rzeczy;

Wiersze: Front, Na wsi, śmierć, elegia niemocy, Cmentarz lubelski,
pieśń o niedobrej burzy.
Cz. Miłosz, Poezje wybrane, Kraków 1996:

Wiersze: Dysk, Dom młodzieńców, Pieśń.
J. Kryszak, Katastrofizm ocalający, Warszawa 1978 (fragmenty);
K. Wyka, Rzecz wyobraźni, Kraków 1997 (fragmenty).
12. T. Borowski, Utwory wybrane, Wrocław 1991:
Ze zbioru Kamienny świat: Kamienny świat, Pokój, Dziewczyna ze
spalonego domu, Dziennik podróży,
Tadeusz Borowski, Alicja w krainie czarów, „Pokolenie”, 1947/1.
Z. Kossak-Szczucka, Z otchłani (fragmenty).
Z. Nałkowska, Medaliony, Wydanie dowolne.
S. Buryła, Wokół nihilizmu: Na antypodach tradycji literackiej. Wokół
„sprawy Borowskiego”. Wobec krainy czarów, w: tegoż, Prawda mitu i
literatury. O pisarstwie Tadeusza Borowskiego i Leopolda Buczkowskiego,
Kraków 2003.
P. Czapliński, Zagłada jako wyzwanie dla refleksji o literaturze, „Teksty
Drugie” 2004/5, s. 89.
13. Baczyński, Wybór poezji, Wrocław 1998:

Piosenka, Ostatni wiersz, Czarne cheruby kołyszą widnokręgi,
Ballada o wisielcach, Śmierć samotna, Zła kołysanka, Legenda, Świat sen,
Pamiąteczki, [Książka leżała na stole. Na książkę upadł promień],
Samotność, Rzeczy niepokój, Noc, Ciemna miłość, Pokolenie, Oddech
wiosenny.
T. Gajcy, Wybór poezji, Misterium niedzielne, Wrocław 1992.

Widma. Poemat: I i VII Zwiastowanie, czyli sen proroczy,
Wczorajszemu, Chwila biblijna, Na progu, Do potomnego,
E. Balcerzan, Baczyński – poeta kontynuacji, w: tegoż, Poezja polska
1939-1965, t..2 Warszawa 1988.
J. Święch, Poeci spełnionej apokalipsy, w: tegoż, Literatura polska w latach
II wojny światowej, Warszawa 1997.
14. S. Dygat, Jezioro Bodeńskie (wydanie dowolne).
K. Wyka, Rozrachunki inteligenckie [w:] Idem, Pogranicze powieści,
Warszawa 1989.
H. Zaworska, Po upadku mitów inteligenckich [w:] Z problemów literatury
polskiej XX wieku, pod red. A. Brodzkiej, Z. Żabickiego, Warszawa 1965, t.
3.
15. T. Konwicki, Przy budowie, Warszawa 1950.
M. Kierczyńska, O paru przesłankach realizmu socjalistycznego, w: Spór o
realizm. Szkice krytyczne, Warszawa.
W. Tomasik, „Czytanie” postaci, w: Polska powieść tendencyjna 19491955. Problemy perswazji literackiej, Wrocław1988.
Cz. Miłosz, Zniewolony umysł (fragmenty, wydanie dowolne).
Semestr 2.
1.
A. Ważyk, Poemat dla dorosłych; L. Flaszen, Nowy Zoil czyli o
schematyzmie, Trudny kunszt womitowania [w:] Tegoż, Cyrograf, Karków
1996.
2.
M. Hłasko, wybrane opowiadania; J. Jarzębski, Hłasko – retoryka
grzechu i nawrócenia [w:] Tegoż, Powieść jako autokreacja.
3.
J. Stryjkowski, Sen Azrila; E. Wiegandt, Juliana Stryjkowskiego
„Imię własne” [w:] Tejże, Austria Felix.
4.
C. Miłosz, Rodzinna Europa.
5.
A. Bobkowski, Szkice piórkiem.
6.
W. Gombrowicz, Dziennik (wybrana część); Tegoż, Trans-Atlantyk.
7.
L. Lipski, Niespokojni; Tegoż, Piotruś [w:] Tegoż, Piotruś, Olsztyn
1995.
8.
Z. Haupt, Co nowego w kinie?, cykl II z Ostatniego zbioru
opowiadań, Elektra I, Elekta II [w:] Tegoż, Baskijski diabeł, Warszawa
2007.
9.
A. Kuśniewicz, W drodze do Koryntu; Tegoż, Lekcja martwego
języka.
10.
A. Zagajewski, J. Kornhauser, Świat nieprzedstawiony (fragmenty);
J. Kornhauser, Dwa początki Nowej Fali [w:] Tegoż, Międzyepoka, Kraków
1995; wybrane wiersze S. Barańczaka, R. Krynickiego i E. Lipskiej.
11.
T. Konwicki, Kalendarz i klepsydra; R. Nycz, Sylwy współczesne
(fragmenty).
12.
M. Białoszewski, wybrane utwory z tomów prozy Donosy
rzeczywistości, Szumy, zlepy ciągi i Zawał; Tegoż, Przepowiadanie siebie;
A. Zieniewicz, Małe iluminacje: formy prozatorskie Mirona Białoszewskiego,
Warszawa 1989.
13.
Wybrane eseje B. Micińskiego, L. Kołakowskiego i S. Lema; R.
Sendyka, Nowoczesny esej. Studium historyczne świadomości gatunku,
Karków 2006 (fragmenty).
14.
Wybrane wiersze M. Świetlickiego, J. Podsiadły; J. Klejnocki, J.
Sosnowski, Chwilowe zawieszenie broni. O twórczości tzw. pokolenia
bruLionu (1986-1996), Warszawa 1996 (fragmenty).