polski rynek finansowy wobec zmian społeczno

polski rynek finansowy wobec zmian społeczno

POLSKI RYNEK FINANSOWY
WOBEC ZMIAN
SPOŁECZNO-DEMOGRAFICZNYCH
Redakcja naukowa
Małgorzata Iwanicz-Drozdowska
Gdańsk, lipiec 2009
Spis treści
Wstęp
6
1. Struktura społeczno-demograficzna polskiego społeczeństwa (ze szczególnym
uwzględnieniem cech wpływających na popyt na usługi finansowe). Stan obecny
i prognoza zmian - Ewa Soroczyńska, Paweł Strzelecki (Szkoła Główna Handlowa
w Warszawie)
/.....-..r:..
7
1.1. Wprowadzenie
7
1.2. Czynniki społeczno-demograficzne a popyt na usługi sektora finansowego
8
1.3. Struktura polskiego społeczeństwa wg wybranych cech
10
1.4. Przewidywane zmiany struktury ludności Polski w latach 2007-2030
16
1.5. Zakończenie
22
1.6. Bibliografia
23
2. Struktura społeczno-demograficzna osób korzystających z usług finansowych. Stan
obecny i prognoza zmian - Paweł Strzelecki (Szkoła Główna Handlowa w Warszawie)
24
2.1. Wprowadzenie
24
2.2. Wpływ starzenia się społeczeństwa na usługi finansowe
24
2.3. Dostępne dane na temat struktury popytu na usługi finansowe
2.3.1. Badanie ankietowe instytucji finansowych
2.3.1.1. Informacje o badaniu i próbie
2.3.1.2. Wyniki ankiety
2.3.2. Wnioski na podstawie wyników badania „Diagnoza Społeczna 2007"
2.3.2.1. Zaufanie do usług finansowych
2.3.2.2. Analiza korzystania z usług finansowych w zależności od cech
gospodarstwa domowego
2.3.3. Inne badania zależności pomiędzy strukturą demograficzną Polski
a strukturą oszczędności i kredytów
2.3.4. Zależności pomiędzy strukturą demograficzną a strukturą oszczędności
i kredytów w Niemczech
28
28
28
29
35
36
36
38
42
2.4. Projekcje wpływu zmian struktury demograficznej populacji na zmianę popytu
na usługi finansowe
42
2.5. Zakończenie
46
2.6. Bibliografia
46
3. Wpływ czynników społeczno-demograficznych na strukturę oszczędności gospodarstw
domowych w Polsce - Grażyna Rytelewska, Aneta Kłopocka (Wyższa Szkoła Finansów
i Zarządzania w Warszawie)
49
3.1. Wprowadzenie
49
3.2. Poziom i struktura oszczędności gospodarstw domowych w Polsce
50
3.3. Charakterystyka społeczno-demograficzna a preferencje w zakresie wyboru form
oszczędzania
3.3.1. Wiek a preferencje w zakresie wyboru form oszczędzania
3.3.2. Wielkość gospodarstwa domowego a preferencje w zakresie wyboru form
oszczędzania
3.3.3. Miejsce zamieszkania a preferencje w zakresie wyboru form oszczędzania
55
55
60
62
3.3.4. Wykształcenie i dochody a preferencje w zakresie wyboru form oszczędzania
65
3.4. Kierunki zmian poziomu i struktury oszczędności gospodarstw domowych w Polsce
70
3.4.1. Konsekwencje starzenia się społeczeństwa
3.4.1.1. Zmiany poziomu oszczędności
3.4.1.2. Zmiany struktury oszczędności
70
70
76
3.4.2. Konsekwencje innych procesów demograficznych
81
3.5. Zakończenie
.'.
3.6. Bibliografia
4. Wpływ czynników społeczno-demograficznych na perspektywy rozwoju rynku
consumerfinance w Polsce - Eugeniusz Gostomski, Błażej Lepczyński (Uniwersytet
Gdański, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową)
84
86
88
4.1. Wprowadzenie
88
4.2. Dłogookresowe tendencje na rynku consumer finance w Polsce
89
4.3. Wpływ starzenia się społeczeństwa na działalność bankową
90
4.4. Wpływ miejsca zamieszkania, wykształcenia i dochodów ludności na rozwój rynku
consumer finance w Polsce
94
4.5. Wzrost liczby gospodarstw domowych o niepewnych dochodach
96
4.6. "Projekcja rozwoju rynku consumerfinance w warunkach niestabilności na rynkach
finansowych
4.6.1. Podstawowe zmiany na rynku consumer finance w latach 2006-2008
4.6.2. Wpływ kryzysu na rozwój consumer finance w najbliższych latach
4.6.3. Prawne uwarunkowania rozwoju rynku consumer finance w najbliższych
kilku latach
4.6.4. Rozwój segmentu consumer finance w Polsce w perspektywie 2013 roku
97
97
104
107
108
4.7. Zakończenie
113
4.8. Bibliografia
114
5. Wpływ czynników społeczno-demograficznych na działalność zakładów ubezpieczeń
w perspektywie krótko-, średnio- i długoterminowej — Adam Śliwiński (Szkoła Główna
Handlowa w Warszawie)
115
5.1. Wprowadzenie
115
5.2. Czynniki determinujące popyt na ubezpieczenia - przegląd badań światowych
115
5.3. Analiza zmian czynników determinujących działalność zakładów ubezpieczeń
123
5.3.1. Prognozy demograficzne
5.3.2. Wybrane czynniki społeczne
5.3.2.1. Wiek a potrzeby konsumenta
5.3.2.2. Sytuacja osób starszych w Europie - perspektywa zmian
123
125
125
127
5.4. Wpływu zmian czynników społeczno-demograficznych na działalność zakładów
ubezpieczeń w określonej perspektywie czasowej
5.4.1. Płaszczyzny wpływu zmian czynników
5.4.2. Tendencje demograficzne i społeczne a kierunki zmian w działalności
ubezpieczeniowej
128
128
131
5.5. Zakończenie
139
5.6. Bibliografia
140
6. Wpływ czynników społeczno-demograficznych na rynek kapitałowy w perspektywie
krótko-, średnio- i długoterminowej - Michał Przybyłowski
142
6.1. Wprowadzenie
142
6.2. Przegląd literatury
143
6.3. Inwestorzy indywidualni na rozwiniętych rynkach kapitałowych
144
6.4. Inwestorzy indywidualni na polskim rynku kapitałowym
146
6.5. Prognoza udziału indywidualnych inwestorów na rynku giełdowym
6.5.1. Czynniki społeczno-demograficzne w horyzoncie krótkoterminowym
6.5.2. Czynniki demograficzne w horyzoncie średnioterminowym
6.5.3. Czynniki demograficzne w horyzoncie długoterminowym
150
150
152
154
6.6. Przedsiębiorstwa inwestycyjne a prognozy społeczno-demograficzne dla Polski
154
6.7. System emerytalny
156
6.8. Zakończenie
157
6.9. Bibliografia
158
7. Wpływ czynników społeczno-demograficznych na stabilność systemu finansowego
i na integrację rynku finansowego w UE - Małgorzata Iwanicz-Drozdowska (Szkoła
Główna Handlowa w Warszawie)
159
7.1. Wprowadzenie. Definicje stabilności finansowej i integracji rynku finansowego
159
7.2. Przegląd dorobku
161
7.3. Przegląd wpływu czynników społeczno-demograficznych na analizowane segmenty
rynku usług finansowych
..165
7.4. Wpływ czynników społeczno-demograficznych na stabilność finansową i integrację
rynków finansowych. Zakończenie
166
7.5. Bibliografia
168
Załącznik la. Ankieta „BADANIE WPŁYWU CECH DEMOGRAFICZNYCH NA POPYT
NA PRODUKTY FINANSOWE 2007" - wersja skierowana do banków
169
Załącznik lb. Ankieta „BADANIE WPŁYWU CECH DEMOGRAFICZNYCH NA POPYT
NA PRODUKTY FINANSOWE 2007" - wersja skierowana do zakładów
ubezpieczeń
171
Załącznik 2. Pytania z formularza Diagnozy Społecznej użyte w analizach
173
Załącznik 3. Zestawienia tabelaryczne - wyników ankiety: „BADANIE WPŁYWU CECH
DEMOGRAFICZNYCH NA POPYT NA PRODUKTY FINANSOWE 2007"
175
Załącznik 4. Metoda obliczeń względnych częstości występowania na podstawie danych
ankietowych oraz projekcji wpływu zmian struktury populacji na korzystanie
z usług finansowych
177