Kwantowa Granica. LHC

„Kwantowa Granica. LHC - Wielki Zderzacz Hadronów”
Od wielu lat nauczyciele i ich uczniowie interesujący się fizyką cząstek elementarnych
czekali na publikacje, w której zawarte byłyby informacje na temat największego mikroskopu
świata jakim jest LHC – Wielki Zderzacz Hadronów. I oto mamy przed sobą książkę Dona
Lincolna pt. ”Kwantowa granica. LHC – Wielki Zderzacz Hadronów.”
Don Lincoln jest fizykiem i pracuje w Paostwowym Laboratorium Cząstek
Elementarnych im Enrico Fermiego (w skrócie nazywanym Fermilabem) w Stanach
Zjednoczonych. Jest szczęściarzem, ponieważ uczestniczył w odkryciu kwarka wysokiego jako
członek jednego z zespołów pracujących nad tym tematem.
Autor w bardzo przystępny sposób przedstawia nam założenia Modelu
Standardowego. Najbardziej jednak są interesujące pytania jakie stawia i próbuje wraz
z czytelnikami na nie odpowiedzied.
1. Skąd się wzięła masa i dlaczego jedne cząstki ją mają, a inne nie ?
2. Czy wszystkie siły okażą się przejawem jednego zjawiska i dlaczego eksperymenty
sugerują, iż energia, przy której może dojśd do unifikacji sił, jest tak wysoka ?
3. Dlaczego istnieją trzy generacje i czy wskazuje na to fakt, że we wnętrzu kwarków
i leptonów kryje się jeszcze coś mniejszego ?
Czyż te pytania nie są już zachęcające do zgłębienia tajemnic Wszechświata ? Ile
frajdy może sprawid próba odpowiedzi na nie. 
Don Lincoln bardzo umiejętnie wprowadza czytelnika w ten niezwykły świat. Próbuje
wyjaśnid, jaki cel przyświecał budowniczym LHC.
LHC ma służyd do badania materii w temperaturze siedmiokrotnie wyższej niż
dotychczas osiągnięta i przy energii znacznie większej od aktualnie dostępnej w innych,
akceleratorach. Myślę, że Wszechświat odsłoni nam kilka swoich tajemnic, ale czy stanie się
przez to mniej tajemniczy? Wszystko jeszcze przed nami.
W publikacji autor zapoznaje uważnego czytelnika z budową LHC. Omawia każdy
detektor i wyjaśnia jaką rolę ma pełnid każdy z nich. Detektory mają ciekawe nazwy: ATLAS,
CMS, ALICE, LHCb.
W tym miejscu muszę wspomnied , że w detektorze ALICE na początku listopada 2010
roku zostały zarejestrowane efekty zderzeo ze sobą jonów ołowiu. Otrzymane zderzenia
wygenerowały najwyższe temperatury i gęstości jakie kiedykolwiek wyprodukowano
w eksperymencie. Proces ten odbył się w bezpiecznym, kontrolowanym środowisku,
w którym powstała bardzo gęsta subatomowa kula ognia o temperaturze ponad 10 mld
stopni, milion razy wyższa niż temperatura centrum Słooca. Naukowcy uważają, że taka
właśnie plazma powstała zaraz po Wielkim Wybuchu. Nie jest to jedyna informacja
docierająca do nas z CERN-u. W tym samym miesiącu otrzymano również atomy
antywodoru. Antywodór ze względu na bardzo krótki czas życia musi byd utrzymywany
w polu magnetycznym.
Pozwoliłam sobie na tę dygresję, gdyż są to najnowsze doniesie o pracy tej wspaniałej
maszyny.
Wracając do naszej lektury uważam, ze bardzo ciekawy jest rozdział pt. „Dokąd
zmierzamy”. W tym miejscu mamy możliwośd szerszego spojrzenia na temat Wszechświata.
Okazuje się , że jest on jednak bardziej tajemniczy niż nam się jeszcze tak niedawno
wydawało. Większa jego częśd jest dla nas niewidoczna. 95% materii i energii, która go
wypełnia nie przypomina nam zwyczajnej materii, z którą mamy do czynienia i którą wydaje
się tak dobrze poznaliśmy. Byd może ten największy mikroskop świata pomoże rozstrzygnąd
kwestie dotyczące ciemnej materii i ciemnej energii, a także określid zjawiska zachodzące
blisko samego początku Wszechświata.
Don Lincoln napisał również w swojej książce o emocjach towarzyszących fizykom
w czasie uruchomienia LHC. Pozwala nam to zrozumied dlaczego ten akcelerator wzbudza
tak wielkie zainteresowanie i podziw. Uważam, że żyjemy w bardzo ciekawych czasach.
„Kwantowa granica” to bardzo dobra i kompetentna książka. Polecam szczególnie dla
tych uczniów, dla których zabawa nauką i jej najnowszymi osiągnięciami to duża
przyjemnośd. Chciałoby się powiedzied za Leonem Ledermanem, że dla fizyków cząstek i ich
studentów a ja dodaję i poszukujących uczniów nastały wspaniałe czasy.
Zachęcam do niezwykłej podróży po kartach tej publikacji wraz z jej autorem.
Romana Kantorek-Pałka
III Liceum Ogólnokształcące
w Jaworznie