Wystąpienie -

Lublin, dnia 28 lipca 2010 r.
Najwyższa Izba Kontroli
Delegatura w Lublinie
Pan
Ryszard Góra
Burmistrz Bełżyc
P/10/069
LLU- 4101-05-05/2010
WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz. U. z
2007 r. Nr 231 poz. 1701, ze zm.), zwanej dalej ustawą o NIK, Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Lublinie
skontrolowała w Urzędzie Miejskim w Bełżycach (zwanym dalej „Urzędem”), Samorządowym Przedszkolu
Publicznym w Bełżycach (SPP lub Przedszkole), Oddziale Przedszkolnym w Zespole Szkół nr 2 w Bełżycach
oraz Oddziale Przedszkolnym w Szkole Podstawowej w Matczynie, realizację zadań własnych Gminy
w
zakresie
zapewnienia
wychowania
przedszkolnego
w
latach
szkolnych
2007/2008
– 2009/2010 (I semestr).
W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli
podpisanym przez Pana Burmistrza w dniu 21 czerwca 2010 r. oraz w trzech protokołach
podpisanych przez kierowników pozostałych kontrolowanych jednostek w dniach 7, 22 i 28
czerwca 2010 r., Najwyższa Izba Kontroli, stosownie do art. 60 ustawy o NIK, przekazuje
Panu Burmistrzowi niniejsze wystąpienie pokontrolne.
Najwyższa Izba Kontroli negatywnie ocenia realizację zadań w zakresie
zapewnienia wychowania przedszkolnego.
Podstawą negatywnej oceny w szczególności było:
•
nieujęcie, w roku szkolnym 2009/2010, w sieci publicznych przedszkoli oraz
oddziałów przedszkolnych prowadzonych przez Gminę, Oddziału przedszkolnego
utworzonego w Szkole Podstawowej nr 1 w Bełżycach,
•
niezapewnienie odpowiedniego w stosunku do potrzeb poziomu upowszechnienia
wychowania przedszkolnego na terenie Gminy,
1
•
wypłacanie dotacji dla Oddziału przedszkolnego w publicznej Szkole Podstawowej
we Wronowie, prowadzonej przez Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Cuple, Płowizny,
Wronów, z naruszeniem zasad określonych w art. 80 ust. 2 ustawy z 7 września 1991
r. o systemie oświaty1 oraz w § 3 uchwały Rady Miejskiej w Bełżycach z dnia 26 maja
2004 r. Nr XXII/194/20042,
•
nierzetelne wykonywanie nadzoru organizacyjnego i finansowego nad Samorządowym
Przedszkolem Publicznym,
•
wyodrębnienie środków na dokształcanie i doskonalenie nauczycieli w wysokości
mniejszej niż wymagana ustawowo.
Zgodnie z art. 14 a ust. 1 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty3 Rada Miejska w 2004 roku
ustaliła sieć publicznych przedszkoli oraz oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych prowadzonych
przez Gminę. W latach szkolnych 2007/2008-2008/2009 funkcjonowało łącznie siedem placówek wychowania
przedszkolnego, w tym jedno Samorządowe Przedszkole Publiczne (SPP lub Przedszkole) oraz sześć oddziałów
przedszkolnych w szkołach podstawowych: nr 2 w Bełżycach, Babinie, Matczynie, Wierzchowiskach, Krzu
i Chmielniku. Od roku szkolnego 2009/2010 liczba oddziałów przedszkolnych zwiększyła się o Oddział
utworzony w Szkole Podstawowej nr 1 w Bełżycach. Wraz z utworzeniem Oddziału Burmistrz nie przedstawił
pod obrady Rady Miejskiej stosownego projektu uchwały o dokonanie zmian w sieci publicznych przedszkoli
i oddziałów przedszkolnych. Uchwała w sprawie zmiany sieci, uwzględniającą wprowadzone zmiany
organizacyjne,
została
podjęta
dopiero
po
7
miesiącach,
tj.
8
kwietnia
2010
r.
i zacznie obowiązywać od 1 września 2010 r.
Pomimo zwiększenia liczby oddziałów, liczba dzieci uczęszczających do ww. placówek wychowania
przedszkolnego - w latach szkolnych 2007/2008, 2008/2009 i 2009/2010 - stanowiła odpowiednio 57,4%,
45,3%, 48,2% liczby dzieci w wieku od trzech do sześciu lat zameldowanych na terenie Gminy Bełżyce.
Wszystkim dzieciom w wieku sześciu lat umożliwiono odbycie rocznego obowiązkowego wychowania
przedszkolnego. Spośród 139 sześciolatków zameldowanych na terenie Gminy, w roku szkolnym 2007/2008
obowiązek ten realizowało 123 dzieci (88,5%), a w latach 2008/2009 – 2009/2010 odpowiednio: 101, tj. 97,1% i
119, tj. 98,3%. W roku szkolnym 2009/2010 z prawa do odbycia rocznego przygotowania przedszkolnego
korzystało 61 dzieci pięcioletnich, tj. 48,8% zameldowanych na terenie Gminy.
Wszystkim dzieciom sześcioletnim, zamieszkałym w odległości większej niż 3 km od
przedszkola lub oddziału przedszkolnego, został zapewniony bezpłatny transport, zgodnie
z art. 14 a ust. 3 ustawy o systemie oświaty.
1
Dz. U. z 2004r. Nr 256 poz. 2572 ze zm.
Uchwała w sprawie ustalenia trybu udzielania i rozliczania dotacji dla przedszkoli i szkół publicznych
działających na terenie Gminy Bełżyce, których organem prowadzącym jest osoba prawna inna niż jednostka
samorządu terytorialnego lub osoba fizyczna
3
Dz. U. z 2004r. Nr 256 poz. 2572 ze zm.
2
2
NIK zwraca uwagę na wzrastającą liczbę dzieci w wieku trzech - czterech lat, które nie zostały objęte
wychowaniem przedszkolnym. W roku szkolnym 2007/2008, spośród 129 dzieci w wieku trzech lat i 126 w
wieku czterech lat zameldowanych na terenie Gminy, wychowaniem przedszkolnym objętych zostało
odpowiednio 38,8% i 46,8% dzieci. W kolejnych latach wskaźnik upowszechniania wychowania przedszkolnego
w tej grupie wiekowej dzieci obniżał się i w roku szkolnym 2009/2010 (I semestr) wynosił zaledwie 19,6%
(dzieci trzyletnie) i 33,1% (dzieci czteroletnie).
Przyczyną niskiego poziomu upowszechniania wychowania przedszkolnego było
prowadzenie przez Gminę tylko jednego publicznego Przedszkola, które nie zapewniało
wystarczającej liczby miejsc dla trzy i czterolatków. W latach szkolnych 2007/2008,
2008/2009 i 2009/2010 do SPP zgłoszono odpowiednio: 82, 110 i 113 dzieci z tej grupy
wiekowej, a przyjęto: 70 (tj. 85,4%), 82 (74,5%) i 75 (66,4%) dzieci. W wyniku
przeprowadzonej w roku szkolnym 2009/2010 rekrutacji dzieci sześcioletnich, tylko
39 dzieciom (na 64 ubiegające się), zapewniono przyjęcie do SPP, a pozostałym umożliwiono
odbycie rocznego przygotowania przedszkolnego w utworzonym w 2009 r. Oddziale
Przedszkolnym w Szkole Podstawowej nr 1 w Bełżycach.
W latach szkolnych 2007/2008, 2008/2009 i 2009/2010 dzieciom w wieku przedszkolnym (do lat
pięciu) w liczbie odpowiednio: 63, 69 i 88 zapewniono warunki do korzystania z alternatywnych zajęć w
„Klubach przedszkolaka.” Zajęcia zorganizowane w szkołach (m.in. w Szkole Podstawowej w Matczynie oraz
Zespole Szkół Nr 2 w Bełżycach), w wymiarze 12 godzin tygodniowo, prowadzili nauczyciele zatrudnieni przez
Miejski Dom Kultury w Bełżycach.
Dyrektorzy Zespółu Szkół Nr 2 oraz Szkoły Podstawowej w Matczynie bezumownie udostępnili na potrzeby
„Klubów przedszkolaka” pomieszczenia w szkołach. Koszty utrzymania tych pomieszczeń (m. in. energia gaz,
sprzątanie, konserwacja) ponosiły szkoły. W badanym okresie ww. szkoły wydatkowały na ten cel 48.434 zł.
NIK zwraca uwagę, że „Kluby przedszkolaka” nie działały na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra
Edukacji Narodowej z dnia 10 stycznia 2008 r.4 i 27 stycznia 2009r.5 w sprawie innych form wychowania
przedszkolnego, warunków tworzenia i organizowania tych form oraz sposobu ich działania.
NIK negatywnie ocenia wprowadzenie – uchwałami Rady Miejskiej nr
XIII/123/2003
z dnia 26 września 2003 r. oraz nr XXVI/170/2008 z dnia 9 kwietnia 2008 r. - stałych comiesięcznych opłat (tzw.
czesne) za dzieci korzystające ze świadczeń przedszkola w wymiarze przekraczającym pięciogodzinny wymiar
ustalony dla realizacji podstawy programowej, z uwagi na nieokreślenie rodzajów tych świadczeń. Ustalenie
stałej opłaty, niezależnie od czasu korzystania i charakteru dodatkowych świadczeń oferowanych przez
Przedszkole, naruszało przepisy art. 14 ust. 5 ustawy o systemie oświaty.
Uchwała Rady Miejskiej nr LIV/365/2010 z dnia 5 marca 2010 r. w sprawie ustalenia opłat za
świadczenia w Przedszkolu, które będą pobierane od 1 września 2010 r. również nie precyzuje, za jakiego
rodzaju konkretne świadczenia opłata w wysokości 3,32 zł. za godzinę będzie pobierana. Szczegółowy zakres
4
5
Dz. U. Nr 7 poz. 38 ze zm.
Dz. U. Nr 83, poz. 693.
3
świadczeń i opłatności miał być określany dopiero w umowach cywilnoprawnych zawieranych pomiędzy
Dyrektorem SPP a rodzicami/prawnymi opiekunami.
Wymienione w Uchwale enumeratywnie płatne świadczenia opiekuńczo-wychowawcze, takie jak.: gry i zabawy
dydaktyczne wspomagające rozwój umysłowy dziecka, gry i zabawy wspomagające rozwój ruchowy dziecka, gry
i zabawy badawcze rozwijające u dziecka zainteresowania otaczającym światem, zajęcia rozwijające plastyczne
i teatralne uzdolnienia dzieci, mieszczą się w podstawie programowej, której ramy wyznacza Załącznik nr 1 do
rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy
programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół6.
NIK negatywnie ocenia nieprzestrzeganie przez Burmistrza zasad określonych w art.
80 ust. 2 ustawy o systemie oświaty oraz § 3 uchwały Rady Miejskiej w Bełżycach z dnia
26 maja 2004 r. Nr XXII/194/2004 przy ustalaniu i wypłacaniu kwoty dotacji dla Oddziału
przedszkolnego publicznej Szkoły Podstawowej we Wronowie, prowadzonej przez
Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Cuple, Płowizny, Wronów. W latach 2008 – 2009 dotację na
każdego ucznia Oddziału Przedszkolnego wypłacano do wysokości środków wynikających ze
złożonych wniosków przez ww. Stowarzyszenie, zamiast w kwotach równych wydatkom
bieżącym przewidywanym na jednego ucznia przedszkola tego samego typu.
W 2009 r. na działalność placówek wychowania przedszkolnego wydatkowano
z budżetu Gminy 1.330 tys. zł, tj. o 199 tys. zł (17,6%) więcej niż rok wcześniej
(1.131 tys. zł). Z zaplanowanych na ten cel środków w 2010 r. w kwocie 1.356 zł,
w I kwartale 2010 r. wydano 400 tys. zł. Wydatki na działalność Przedszkola zrealizowane
w 2009 r. w kwocie 954 tys. zł wzrosły w porównaniu do 2008 r. o 82 tys. zł,
tj. o 9,4%. Pomimo zwiększania środków na działalność SPP, nie zapewniały one
prawidłowego funkcjonowania tej jednostki. Przychody SPP w 2009 r. wynosiły 1.225,8 tys.
zł, tj. 100,1% planu po zmianach i 121% wykonania w roku poprzednim (1.012,2 tys. zł).
Koszty za 2009 r. wynosiły 1.212,7 tys. zł, co stanowiło 99% planu po zmianach i 111%
wykonania w roku poprzednim (1.092,5 tys. zł). Stan środków obrotowych netto
(w wartościach ujemnych) na początku okresu sprawozdawczego za 2008 r. wykazano
w kwocie 90,5 tys. zł., a na koniec w wysokości 170,8 tys. zł. Stan tych środków
(w wartościach ujemnych) na koniec 2009 r. wynosił 157,8 tys. zł.
Zgodnie z art. 34a ustawy o systemie oświaty, Burmistrz – jako organ prowadzący –
zobowiązany był do sprawowania nadzoru nad działalnością przedszkoli i oddziałów
6
Dz. U. z 2009 r., Nr 4, poz. 17
4
przedszkolnych
w
szkołach
podstawowych
w
zakresie
spraw
finansowych
i administracyjnych.
Nadzór ten nad działalnością SPP i oddziałów przedszkolnych ograniczył się w latach
2008-2009 do zatwierdzania arkuszy organizacyjnych tych placówek, przeglądów stanu
technicznego pojazdów dowożących dzieci do szkół oraz do zlecania kontroli finansowych
ww. placówek podmiotowi zewnętrznemu.
NIK negatywnie ocenia:
- nieprzeprowadzenie kontroli w ramach sprawowanego nadzoru w zakresie oceny
przygotowania szkół do przyjęcia sześciolatków;
- weryfikację planu finansowego SPP na 2008 r. oraz nieskuteczny nadzór finansowy nad
działalnością tej jednostki.
Stanowiący podstawę gospodarki finansowej projekt planu SPP na 2008 r. nie został przez
właściwe słuzby Burmistrza rzetelnie zweryfikowany, co stanowiło naruszenie przepisów
§ 39 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 29 czerwca 2006 r. w sprawie
gospodarki finansowej jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw
pomocniczych oraz trybu postępowania przy przekształcaniu w inną formę organizacyjnoprawną.7 W planie finansowym na 2008 r., Dyrektor Przedszkola nie ujęła środków na
dodatkowe wynagrodzenie roczne dla nauczycieli. W konekwencji, jak wynika z rocznego
sprawozdania RB-30 za 2008 r., SPP poniosło niezaplanowane koszty na ten cel w kwocie
55,5 tys. zł. (§ 4040 Dodatkowe wynagrodzenie roczne ).
Ponadto, w sprawozdaniu tym wykazano przekroczenie planu kosztów m.in. w §§ 4110
(Składki na uzezpieczenie społeczne), 4120 (Składki na Fundusz Pracy), 4580 (Pozostałe
odsetki) ogółem na kwotę 13.938,23 zł.
NIK stwierdziła, że Przedszkole od sierpnia do grudnia 2008 roku nie regulowało
terminowo składek na Fundusz Pracy oraz Fundusz Ubezpieczeń Społecznych w łącznej
kwocie 90.875 zł., co było niezgodne z postanowieniami art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia
13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych8. Z tego tytułu SPP zapłaciło
odsetki w kwocie ogółem 2.904 zł.
Burmistrz nie opracował planów dofinansowania form doskonalenia zawodowego
nauczycieli oraz nie egzekwował od dyrektorów placówek wychowania przedszkolnego
składania wniosków w sprawie doskonalenia zawodowego, stanowiących podstawę do ich
7
8
Dz. U. z 2006 r. Nr 116, poz. 783 ze zm.
Dz. U. z 2002 r., Nr 205, poz. 1585 ze zm. j. t.
5
sporządzenia, co naruszało § 6 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29
marca 2002 r9.
W latach 2007-2010 organ prowadzący nie wyodrębnił w budżetach środków
na dofinansowanie doskonalenia zawodowego nauczycieli z uwzględnieniem doradztwa
metodycznego w wysokości 1% planowanych rocznych środków przeznaczonych na
wynagrodzenia osobowe nauczycieli, stosownie do wymagań postanowień art. 70a
ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela10. Zaplanowane w tym okresie na
ten cel środki w kwotach: 42.000 zł, 45.600 zł, i 48.000 zł, stanowiły odpowiednio: 0,9 %,
0,88 % 0,83 % i 0,96 % rocznych środków przeznaczonych na wynagrodzenia osobowe
nauczycieli.
NIK stwierdziła nieprawidłowości w zakresie stosowania klasyfikacji budżtowej.
Wydatki z budżetu Gminy (w latach 2009-2010) na wynagrodzenie dla nauczyciela
zatrudnionego w Oddziale przedszkolnym przy Zespole Szkół nr 1 w Bełżycach w kwocie
42,5 tys. zł ujęto w rozdziale
80101 - Szkoły podstawowe, zamiast 80103 - Oddziały
przedszkolne.
Przedstawiając powyższe oceny i uwagi, Najwyższa Izba Kontroli wnosi o:
1.
zapewnienie
odpowiedniego
poziomu
upowszechnienia
wychowania
przedszkolnego na terenie Gminy,
2.
ustalanie kwot dotacji dla Oddziału przedszkolnego publicznej Szkoły Podstawowej
we Wronowie prowadzonej przez Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Cuple, Płowizny,
Wronów zgodnie z art. 80 ust. 2 ustawy o systemie oświaty oraz zweryfikowanie
kwot z tego tytułu wypłaconych w latach 2008-2009,
3.
zapewnienie skutecznego nadzoru administracyjno - finansowego nad placówkami
wychowania przedszkolnego,
4.
podjęcie działań w celu wyodrębnienia w budżecie gminy 1% planowanych
rocznych środków przeznaczonych na wynagrodzenie osobowe nauczycieli,
5.
opracowanie planów dofinansowania form doskonalenia zawodowego nauczycieli.
9
w sprawie sposobu podziału środków na wspieranie doskonalenia zawodowego nauczycieli pomiędzy budżety
poszczególnych wojewodów, form doskonalenia zawodowego dofinansowywanych ze środków wyodrębnionych
w budżetach organów prowadzących szkoły, wojewodów, ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania
oraz szczegółowych kryteriów i trybu przyznawania tych środków (Dz. U. z 2002 r. Nr 46, poz. 430).
10
Dz. U. z 2006 r., nr 97, poz. 674 ze zm.
6
Najwyższa Izba Kontroli, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje od Pana
Burmistrza przedstawienia, w terminie 14 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia,
informacji
o
sposobie
wykorzystania
uwag
i
wykonania
wniosków,
bądź
o podjętych działaniach na rzecz realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich
działań.
Stosownie do art. 61 ust.1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia
pokontrolnego, przysługuje Panu prawo zgłoszenia do dyrektora Delegatury NIK w Lublinie umotywowanych
zastrzeżeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu.
W razie zgłoszenia zastrzeżeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o
którym mowa wyżej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK.
7