docWymagania edukacyjne z chemii
download 
Reklamacja Transkrypt
Wymagania edukacyjne z chemii
Wymagania edukacyjne z chemii Klasa I Ocena Ocena śródroczna Ocena roczna (z uwzględnieniem wymagań na ocenę śródroczną) Celujący − opisuje zasadę rozdziału w metodach chromatograficznych − określa, na czym polegają reakcje utleniania-redukcji − definiuje pojęcia utleniacz i reduktor − zaznacza w zapisie słownym przebiegu reakcji chemicznej procesy utleniania i redukcji oraz utleniacz, reduktor − podaje przykłady reakcji utleniania-redukcji zachodzące w naszym otoczeniu, uzasadniając swój wybór − opisuje sposób rozdzielania na składniki bardziej złożonych mieszanin z wykorzystaniem metod spoza podstawy programowej − omawia dokładnie metodę skraplania powietrza i rozdzielenia go na składniki − oblicza skład procentowy powietrza – przelicza procenty objętościowe na masowe w różnych warunkach − wykonuje obliczenia rachunkowe – zadania dotyczące mieszanin − opisuje historię odkrycia budowy atomu − definiuje pojęcie promieniotwórczość − określa, na czym polega promieniotwórczość naturalna i sztuczna − definiuje pojęcie reakcja łańcuchowa − wymienia ważniejsze zagrożenia związane z promieniotwórczością − wyjaśnia pojęcie okres półtrwania (okres połowicznego rozpadu) − rozwiązuje zadania związane z pojęciami okres półtrwania i średnia masa atomowa − charakteryzuje rodzaje promieniowania − wyjaśnia, na czym polegają przemiany α, − opisuje historię przyporządkowania pierwiastków chemicznych − identyfikuje pierwiastki chemiczne na podstawie niepełnych informacji o ich położeniu w układzie okresowym pierwiastków chemicznych oraz ich właściwości − dokonuje obliczeń z wykorzystaniem wiedzy o jednostce masy atomowej i cząsteczkowej - opisuje wiązania koordynacyjne i metaliczne - dokonuje obliczeń z wykorzystaniem wiedzy o jednostce masy atomowej i cząsteczkowej - dokonuje obliczeń na podstawie równania reakcji chemicznej – określa źródła zanieczyszczeń wód naturalnych -a nalizuje źródła zanieczyszczeń wód naturalnych i ich wpływ na środowisko przyrodnicze – wymienia niektóre zagrożenia wynikające z zanieczyszczeń wód – omawia wpływ zanieczyszczeń wód na organizmy – wymienia sposoby przeciwdziałania zanieczyszczaniu wód – omawia sposoby usuwania zanieczyszczeń z wód – wyjaśnia, na czym polega asocjacja cząsteczek wody – rozwiązuje zadania rachunkowe na mieszanie roztworów – rozwiązuje zadania rachunkowe na stężenie procentowe roztworu, w którym rozpuszczono mieszaninę substancji stałych – wyjaśnia, na czym polega destylacja – wyjaśnia, dlaczego gazy szlachetne są bardzo mało aktywne chemicznie – definiuje pojęcie patyna – opisuje pomiar gęstości – uzasadnia i udowadnia doświadczalnie, że msubstr = mprod – rozwiązuje trudniejsze zadania wykorzystujące poznane prawa (zachowania masy, stałości składu związku chemicznego) (obejmuje wymagania na ocenę bardzo dobrą) Bardzo dobry (obejmuje wymagania na ocenę dobrą) Wymagania edukacyjne z chemii 2009/2010 Dobry (obejmuje wymagania na ocenę dostateczną) – projektuje doświadczenie o podanym tytule (rysuje schemat, zapisuje obserwacje i wnioski) – wykonuje doświadczenia z działu Substancje i ich przemiany – przewiduje wyniki niektórych doświadczeń na podstawie posiadanej wiedzy – otrzymuje tlenek węgla(IV) w reakcji węglanu wapnia z kwasem chlorowodorowym – uzasadnia, na podstawie reakcji magnezu z tlenkiem węgla(IV), że tlenek węgla(IV) jest związkiem chemicznym węgla i tlenu – uzasadnia, na podstawie reakcji magnezu z parą wodną, że woda jest związkiem chemicznym tlenu i wodoru – planuje sposoby postępowania umożliwiające ochronę powietrza przed zanieczyszczeniami – identyfikuje substancje na podstawie schematów reakcji chemicznych wykazuje zależność między rozwojem cywilizacji a występowaniem zagrożeń, np. podaje przykłady dziedzin życia, których rozwój powoduje negatywne skutki dla środowiska przyrodniczego – definiuje pojęcie masa atomowa jako średnia masa atomowa danego pierwiastka chemicznego z uwzględnieniem jego składu izotopowego – oblicza zawartość procentową izotopów w pierwiastku chemicznym – wyjaśnia związek między podobieństwami właściwości pierwiastków chemicznych zapisanych w tej samej grupie układu okresowego a budową ich atomów i liczbą elektronów walencyjnych – wskazuje podstawowe różnice między wiązaniami kowalencyjnym a jonowym oraz kowalencyjnym niespolaryzowanym a kowalencyjnym spolaryzowanym – opisuje zależność właściwości związku chemicznego od występującego w nim wiązania chemicznego – porównuje właściwości związków kowalencyjnych i jonowych (stan skupienia, temperatury topnienia i wrzenia) – określa, co wpływa na aktywność chemiczną pierwiastka – zapisuje i odczytuje równania reakcji chemicznych o dużym stopniu trudności –wykonuje obliczenia stechiometryczne – wymienia laboratoryjne sposoby otrzymywania wody – proponuje doświadczenie udowadniające, że woda jest związkiem wodoru i tlenu – opisuje wpływ izotopów wodoru i tlenu na właściwości wody – określa wpływ ciśnienia atmosferycznego na wartość temperatury wrzenia wody – porównuje rozpuszczalność w wodzie związków kowalencyjnych i jonowych – wykazuje doświadczalnie, czy roztwór jest nasycony, czy nienasycony – rozwiązuje zadania rachunkowe na stężenie procentowe z wykorzystaniem gęstości – oblicza rozpuszczalność substancji w danej temperaturze, znając stężenie procentowe jej roztworu nasyconego w tej temperaturze – podaje zastosowania wybranych elementów sprzętu lub szkła laboratoryjnego – identyfikuje substancje na podstawie podanych właściwości – podaje sposób rozdzielenia wskazanej mieszaniny – wskazuje różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które umożliwiają jej rozdzielenie – projektuje doświadczenia ilustrujące reakcję chemiczną i formułuje wnioski – wskazuje w podanych przykładach reakcję chemiczną i zjawisko fizyczne – wskazuje wśród różnych substancji mieszaninę i związek chemiczny – wyjaśnia różnicę między mieszaniną a związkiem chemicznym – proponuje sposoby zabezpieczenia produktów zawierających żelazo przed rdzewieniem – odszukuje w układzie okresowym pierwiastków podane pierwiastki chemiczne – określa typ wiązania chemicznego w podanym związku chemicznym – wyjaśnia, dlaczego gazy szlachetne są bardzo mało aktywne chemicznie na podstawie budowy ich atomów – wyjaśnia różnice między różnymi typami wiązań chemicznych – opisuje powstawanie wiązań atomowych (kowalencyjnych) dla wymaganych przykładów – zapisuje elektronowo mechanizm powstawania jonów (wymagane przykłady) – opisuje mechanizm powstawania wiązania jonowego – wykorzystuje pojęcie wartościowości – określa możliwe wartościowości pierwiastka chemicznego na podstawie jego położenia w układzie okresowym pierwiastków – nazywa związki chemiczne na podstawie wzorów i zapisuje wzory na podstawie ich nazw Wymagania edukacyjne z chemii 2009/2010 – opisuje doświadczenie wykonywane na lekcji – określa, które składniki powietrza są stałe, a które zmienne – wykonuje obliczenia związane z zawartością procentową substancji występujących w powietrzu – wykrywa obecność tlenku węgla(IV) – opisuje właściwości tlenku węgla(II) – wyjaśnia rolę procesu fotosyntezy w naszym życiu – podaje przykłady substancji szkodliwych dla środowiska – wyjaśnia, skąd się biorą kwaśne opady – określa zagrożenia wynikające z efektu cieplarnianego, dziury ozonowej, kwaśnych opadów – proponuje sposoby zapobiegania powiększania się dziury ozonowej i ograniczenia powstawania kwaśnych opadów – zapisuje słownie przebieg różnych rodzajów reakcji chemicznych – podaje przykłady różnych typów reakcji chemicznych – wykazuje obecność pary wodnej w powietrzu – omawia sposoby otrzymywania wodoru – podaje przykłady reakcji egzoi endoenergetycznych – planuje doświadczenie potwierdzające ziarnistość budowy materii – wyjaśnia różnice między pierwiastkiem a związkiem chemicznym na podstawie założeń teorii atomistyczno-cząsteczkowej budowy materii – oblicza masy cząsteczkowe związków chemicznych – wymienia zastosowania izotopów – korzysta swobodnie z informacji zawartych w układzie okresowym pierwiastków chemicznych – oblicza maksymalną liczbę elektronów na powłokach – zapisuje konfiguracje elektronowe – rysuje modele atomów Dostateczny (obejmuje wymagania na ocenę dopuszczającą) – wyjaśnia, dlaczego chemia jest nauką przydatną ludziom – omawia, czym się zajmuje chemia – omawia sposób podziału chemii na organiczną i nieorganiczną – wyjaśnia, czym się różni ciało fizyczne od substancji – opisuje właściwości substancji Wymagania edukacyjne z chemii 2009/2010 – zapisuje i odczytuje równania reakcji chemicznych (o większym stopniu trudności) – przedstawia modelowy schemat równania reakcji chemiczne - rozwiązuje zadania na podstawie prawa zachowania masy i prawa stałości składu związku chemicznego − dokonuje prostych obliczeń stechiometrycznych – wyjaśnia, na czym polega tworzenie wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego w cząsteczce wody – wyjaśnia budowę polarną cząsteczki wody – określa właściwości wody wynikające z jej budowy polarnej – wyjaśnia, dlaczego woda dla jednych substancji jest rozpuszczalnikiem, a dla innych nie – przedstawia za pomocą modeli proces rozpuszczania w wodzie substancji o budowie polarnej, np. chlorowodoru – podaje rozmiary cząstek substancji wprowadzonych do wody i znajdujących się w roztworze właściwym, koloidzie, zawiesinie – wykazuje doświadczalnie wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałej w wodzie – posługuje się sprawnie wykresem rozpuszczalności – dokonuje obliczeń z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności – oblicza masę wody, znając masę roztworu i jego stężenie procentowe – prowadzi obliczenia z wykorzy-staniem pojęcia gęstości – podaje sposoby na zmniejszenie lub zwiększenie stężenia roztworu – oblicza stężenie procentowe roztworu powstałego przez zagęszczenie, rozcieńczenie roztworu – oblicza stężenie procentowe roztworu nasyconego w danej temperaturze (z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności) – wymienia czynności prowadzące do sporządzenia określonej ilości roztworu o określonym stężeniu procentowym – sporządza roztwór o określonym stężeniu procentowym wyjaśnia, co to jest woda destylowana i czym się różni od wód występujących w przyrodzie – opisuje sposób powstawania jonów – określa rodzaj wiązania w prostych przykładach cząsteczek -p odaje przykłady substancji o wiązaniu kowalencyjnym (atomowym) i substancji o wiązaniu jonowym – odczytuje wartościowość pierwiastków chemicznych z układu okresowego – wymienia i wyjaśnia podstawowe sposoby rozdzielania mieszanin – sporządza mieszaninę – planuje rozdzielanie mieszanin (wymaganych) – opisuje różnicę w przebiegu zjawiska fizycznego i reakcji chemicznej – projektuje doświadczenia ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną – definiuje stopy – podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących w otoczeniu człowieka – formułuje obserwacje do doświadczenia – wyjaśnia potrzebę wprowadzenia symboliki chemicznej – rozpoznaje pierwiastki i związki chemiczne – wyjaśnia różnicę między pierwiastkiem a związkiem chemicznym – wymienia stałe i zmienne składniki powietrza – bada skład powietrza – oblicza przybliżoną objętość tlenu i azotu, np. w sali lekcyjnej – opisuje, jak można otrzymać tlen – opisuje właściwości fizyczne i chemiczne gazów szlachetnych – opisuje obieg tlenu, tlenku węgla(IV) i azotu w przyrodzie – wyjaśnia, na czym polega proces fotosyntezy – wymienia zastosowania tlenków wapnia, żelaza, glinu, azotu, gazów szlachetnych, tlenku węgla(IV), tlenu, wodoru – podaje sposób otrzymywania tlenku węgla(IV) (na przykładzie reakcji węgla z tlenem) – definiuje pojęcie reakcja charakterystyczna – planuje doświadczenie umożliwiające wykrycie obecności tlenku węgla(IV) w powietrzu wydychanym z płuc – wyjaśnia, co to jest efekt cieplarniany – opisuje rolę wody i pary wodnej w przyrodzie – wymienia właściwości wody – wyjaśnia pojęcie higroskopijność – zapisuje słownie przebieg reakcji chemicznej – wskazuje w zapisie słownym przebiegu reakcji chemicznej substraty i produkty, pierwiastki i związki chemiczne – opisuje, na czym polega powstawanie dziury ozonowej, kwaśnych opadów – podaje sposób otrzymywania wodoru (w reakcji kwasu chlorowodorowego z metalem) opisuje sposób identyfikowania gazów: wodoru, tlenu, tlenku węgla(IV) − wymienia źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza – definiuje pojęcia reakcje egzoi endoenergetyczne – omawia poglądy na temat budowy materii Wymagania edukacyjne z chemii 2009/2010 pierwiastków – zapisuje wzory związków chemicznych na podstawie podanej wartościowości lub nazwy pierwiastków chemicznych – podaje nazwę związku chemicznego na podstawie wzoru – określa wartościowość pierwiastków w związku chemicznym – zapisuje wzory cząsteczek korzystając z modeli – rysuje model cząsteczki – wyjaśnia znaczenie współczynnika stechiometrycznego i indeksu stechiometrycznego – wyjaśnia pojęcie równania reakcji chemicznej - odczytuje równania reakcji chemicznych - zapisuje równania reakcji chemicznych dobiera współczynniki w równaniach reakcji chemicznych – opisuje budowę cząsteczki wody – wyjaśnia, co to jest cząsteczka polarna – wymienia właściwości wody zmieniające się pod wpływem zanieczyszczeń – proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą – tłumaczy, na czym polega proces mieszania, rozpuszczania – określa, dla jakich substancji woda jest dobrym rozpuszczalnikiem – charakteryzuje substancje ze względu na ich rozpuszczalność w wodzie – planuje doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie – porównuje rozpuszczalność różnych substancji w tej samej temperaturze – oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze – podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się w wodzie, tworząc roztwory właściwe – podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie i tworzą koloidy lub zawiesiny – wskazuje różnice między roztworem właściwym a zawiesiną – opisuje różnice między roztworem rozcieńczonym, stężonym, nasyconym i nienasyconym – przeprowadza krystalizację – przekształca wzór na stężenie procentowe roztworu tak, aby obliczyć masę substancji rozpuszczonej lub masę roztworu – oblicza masę substancji rozpuszczonej lub masę roztworu, znając stężenie procentowe roztworu – wyjaśnia, jak sporządzić roztwór o określonym stężeniu procentowym (np. 100 Dopuszczający – wyjaśnia zjawisko dyfuzji – podaje założenia teorii atomistyczno-cząsteczkowej budowy materii – oblicza masy cząsteczkowe – definiuje pojęcie pierwiastek chemiczny – wymienia rodzaje izotopów – wyjaśnia różnice w budowie atomów izotopów wodoru – wymienia dziedziny życia, w których stosuje się izotopy – korzysta z układu okresowego pierwiastków chemicznych – wykorzystuje informacje odczytane z układu okresowego pierwiastków chemicznych – podaje maksymalną liczbę elektronów na poszczególnych powłokach (K, L, M) – zapisuje konfiguracje elektronowe – rysuje proste przykłady modeli atomów pierwiastków chemicznych – zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne wymaganych cząsteczek – odczytuje ze wzoru chemicznego, z jakich pierwiastków chemicznych i ilu atomów składa się cząsteczka lub kilka cząsteczek – opisuje rolę elektronów walencyjnych w łączeniu się atomów g 20-procentowego roztworu soli kuchennej) – zalicza chemię do nauk przyrodniczych – stosuje zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni chemicznej – nazywa wybrane elementy szkła i sprzętu laboratoryjnego oraz określa ich przeznaczenie – opisuje właściwości substancji, będących głównymi składnikami produktów, stosowanych na co dzień – przeprowadza proste obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość, objętość – odróżnia właściwości fizyczne od chemicznych – dzieli substancje chemiczne na proste i złożone, na pierwiastki i związki chemiczne – definiuje pojęcie mieszanina substancji – opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych – podaje przykłady mieszanin – opisuje proste metody rozdzielania mieszanin na składniki – definiuje pojęcia zjawisko fizyczne i reakcja chemiczna – podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących w otoczeniu człowieka definiuje pojęcia pierwiastek chemiczny i związek chemiczny – podaje przykłady związków chemicznych – klasyfikuje pierwiastki chemiczne na metale i niemetale – podaje przykłady pierwiastków chemicznych (metali i niemetali) – odróżnia metale i niemetale na podstawie – wymienia typy wiązań chemicznych – podaje definicje wiązania kowalencyjnego (atomowego), wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego, wiązania jonowego – definiuje pojęcia jon, kation, anion – posługuje się symbolami pierwiastków chemicznych – odróżnia wzór sumaryczny od wzoru strukturalnego – zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne cząsteczek – definiuje pojęcie wartościowość – podaje wartościowość pierwiastków chemicznych w stanie wolnym – odczytuje z układu okresowego maksymalną wartościowość pierwiastków chemicznych grup 1., 2. i 13.17. – wyznacza wartościowość pierwiastków chemicznych na podstawie wzorów sumarycznych – zapisuje wzory sumaryczny i strukturalnycząsteczki związku dwupierwiastkowego - na podstawie wartościowości pierwiastków chemicznych – określa na podstawie wzoru liczbę pierwiastków w związku chemicznym – interpretuje zapisy (odczytuje ilościowo i jakościowo proste zapisy), np. H2, 2 H, 2 H2 itp. – ustala na podstawie wzoru sumarycznego nazwę dla prostych dwupierwiastkowych związków chemicznych – ustala na podstawie nazwy wzór Wymagania edukacyjne z chemii 2009/2010 ich właściwości – opisuje, na czym polega rdzewienie (korozja) – posługuje się symbolami chemicznymi pierwiastków (H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg) – opisuje skład i właściwości powietrza – określa, co to są stałe i zmienne składniki powietrza – opisuje właściwości fizyczne, chemiczne tlenu, tlenku węgla(IV), wodoru, azotu – podaje, że woda jest związkiem chemicznym wodoru i tlenu – tłumaczy, na czym polega zmiana stanów skupienia na przykładzie wody – omawia obieg wody w przyrodzie – określa znaczenie powietrza, wody, tlenu – określa, jak zachowują się substancje higroskopijne -opisuje, na czym polega reakcja syntezy, analizy, wymiany – omawia, na czym polega utlenianie, spalanie – definiuje pojęcia substrat i produkt reakcji chemicznej – wskazuje substraty i produkty reakcji chemicznej – określa typy reakcji chemicznych – określa, co to są tlenki i jaki jest ich podział – wymienia niektóre efekty towarzyszące reakcjom chemicznym – wymienia podstawowe źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza – definiuje pojęcie materia – opisuje ziarnistą budowę materii – opisuje, czym różni się atom od cząsteczki – definiuje pojęcia jednostka masy atomowej, masa atomowa, masa cząsteczkowa – oblicza masę cząsteczkową prostych związków chemicznych – opisuje i charakteryzuje skład atomu pierwiastka chemicznego (jądro: protony i neutrony, elektrony) – definiuje pojęcie elektrony walencyjne – wyjaśnia, co to jest liczba atomowa, liczba masowa – ustala liczbę protonów, elektronów, neutronów w atomie danego pierwiastka chemicznego, gdy znane są liczby atomowa i masowa – definiuje pojęcie izotop – dokonuje podziału izotopów – wymienia dziedziny życia, w których stosuje się izotopy – opisuje układ okresowy pierwiastków chemicznych – podaje prawo okresowości – podaje, kto jest twórcą układu okresowego pierwiastków chemicznych – odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach chemicznych Wymagania edukacyjne z chemii 2009/2010 sumaryczny dla prostych dwupierwiastkowych związków chemicznych – rozróżnia podstawowe rodzaje reakcji chemicznych – podaje treść prawa zachowania masy – podaje treść prawa stałości składu związku chemicznego – przeprowadza proste obliczenia z wykorzystaniem prawa zachowania masy i prawa stałości składu związku chemicznego – definiuje pojęcia równanie reakcji chemicznej, współczynnik stechiometryczny – dobiera współczynniki w prostych przykładach równań reakcji chemicznych – zapisuje proste przykłady równań reakcji chemicznych – odczytuje proste równania reakcji chemicznych – charakteryzuje rodzaje wód występujących w przyrodzie – podaje, na czym polega obieg wody w przyrodzie – wymienia stany skupienia wody – nazywa przemiany stanów skupienia wody – opisuje właściwości wody – zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny cząsteczki wody – definiuje pojęcie dipol – identyfikuje cząsteczkę wody jako dipol – wyjaśnia podział substancji na dobrze i słabo rozpuszczalne oraz praktycznie nierozpuszczalne w wodzie - podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się i nie rozpuszczają się w wodzie – wyjaśnia pojęcia rozpuszczalnik i substancja rozpuszczana – definiuje pojęcie rozpuszczalność – wymienia czynniki, które wpływają na rozpuszczalność – określa, co to jest wykres rozpuszczalności – odczytuje z wykresu rozpuszcza-lności rozpuszczalność danej substancji w podanej temperaturze – wymienia czynniki wpływające na szybkość rozpuszczania się substancji stałej w wodzie – definiuje pojęcia roztwór właściwy, koloid i zawiesina – definiuje pojęcia roztwór nasycony i roztwór nienasycony oraz roztwór stężony i roztwór rozcieńczony – definiuje pojęcie krystalizacja – podaje sposoby otrzymywania roztworu nienasyconego z nasyconego i odwrotnie – definiuje stężenie procentowe roztworu – podaje wzór opisujący stężenie procentowe – prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa rozpuszczalnika, masa roztworu (proste) Wymagania edukacyjne z chemii 2009/2010 Klasa II Ocena Celujący (obejmuje wymagania na ocenę bardzo dobrą) Uczeń potrafi: - wyjaśnić szczegółowo dlaczego cząsteczka wody ma budowę polarną - zaplanować doświadczenie ilustrujące procesy zachodzące podczas oczyszczania wód naturalnych; - obliczyć stężenie procentowe mieszaniny roztworów; - obliczać stężenie procentowe hydratów; - zaprojektować doświadczenia pozwalające na ustalenie składu pierwiastkowego wody; - obliczyć stosunek masowy i objętościowy, - Bardzo dobry Ocena roczna (z uwzględnieniem wymagań na ocenę śródroczną) Ocena śródroczna w jakim powinny reagować substancje, tworząc dany związek chemiczny; zaproponować sposoby przeciwdziałania zanieczyszczeniom atmosfery; opisać proces fotosyntezy i omówić jego rolę w naszym życiu; zaproponować metodę otrzymywania wodoru i tlenu w warunkach laboratoryjnych oraz zapisać odpowiednie równania reakcji; - Uczeń potrafi: - wyjaśnić dlaczego lód jest lżejszy od wody (obejmuje wymagania na ocenę dobrą) - - - i dlaczego butelki z wodą pozostawione na mrozie pękają; wyjaśnić czym różni się mgła od pary wodnej; obliczyć stężenie procentowe roztworu po odparowaniu określonej ilości rozpuszczalnika oraz po dodaniu do roztworu określonej ilości rozpuszczalnika lub substancji rozpuszczanej; podać zależność pomiędzy rozpuszczalnością a stężeniem procentowym roztworu i stosować tę zależność do rozwiązywania zadań rachunkowych; zaproponować sposoby zapobiegania zanieczyszczeniom wód naturalnych; zaprojektować zestaw potrzebny do otrzymania tlenu, wodoru, dwutlenku węgla; opowiedzieć o przyczynach i skutkach „dziury ozonowej” oraz „efektu cieplarnianego” uzasadnić słuszność prawa zachowania masy - - Wymagania edukacyjne z chemii 2009/2010 zaproponować sposób neutralizacji kwaśnych roztworów przed ich likwidacją; wyjaśnić dlaczego wodne roztwory kwasów i zasad przewodzą prąd elektryczny; wyjaśnić zależność pomiędzy liczbą jonów H+ i OH- w roztworze a jego odczynem i pH; wyjaśnić pojęcia kwasy trwałe i nietrwałe oraz dokonać podziału kwasów na trwałe i nietrwałe; zapisać i uzgodnić dowolne równanie reakcji w formie cząsteczkowej, jonowej i jonowej skróconej otrzymywania soli, w tym także soli H2SO4; zaprojektować doświadczenia pozwalające identyfikować niektóre sole, np.: NaCl, Na2CO3, CaCl2; zaproponować sposoby pozwalające na zmianę jakości szkła (barwa, wytrzymałość mechaniczna i termiczna); określić wpływ kwaśnych opadów na stan budynków wykonanych z wapieni i zapisać odpowiednie równania reakcji; zapisać równania reakcji ilustrujące powstanie kwaśnych deszczy; rozwiązać chemografy typu: S SO2 H2SO3, Ca CaO Ca(OH)2, zapisać równania reakcji otrzymywania kwasu fosforowego(V); wyjaśnić dlaczego nie można otrzymać stężonego roztworu kwasu węglowego; wyjaśnić jakie jony odpowiedzialne są za zmianę zabarwienia wskaźników w roztworach kwasów i zasad; zaproponować eksperyment pozwalający zmienić odczyn roztworu; podać wzór ogólny soli i stosować go pisząc wzór chemiczny dowolnej soli; zapisać równanie reakcji dysocjacji dowolnej soli oraz podać nazwy jonów; na podstawie tablicy rozpuszczalności planować otrzymywanie osadów soli trudno rozpuszczalnych, pochodzących od kwasów poznanych na lekcjach; określić zastosowanie reakcji strąceniowych; wytłumaczyć na czym polega proces otrzymywania wapna palonego, wapna gaszonego, twardnienia zaprawy wapiennej; Dobry (obejmuje wymagania na ocenę dostateczną) na podstawie założeń teorii atomistycznocząsteczkowej; - obliczyć masę dowolnego składnika w określonej masie związku o podanym wzorze; - wyjaśnić różnicę między pojęciami utlenianie i spalanie; Uczeń potrafi: - wyjaśnić zmiany stanu skupienia wody na podstawie teorii ziarnistej budowy materii; - określić związek pomiędzy polarną budową wody a jej właściwościami rozpuszczania różnych substancji; - przedstawić mechanizm rozpuszczania różnych substancji w wodzie na podstawie modelu lub rysunku; - odróżnić na podstawie doświadczenia roztwór nasycony od nienasyconego; - obliczyć stężenie procentowe roztworu mając dane np.: masę substancji, objętość rozpuszczalnika i jego gęstość; - obliczyć masę substancji jaka wykrystalizuje z roztworu nasyconego po obniżeniu temperatury, oraz masę substancji, jaka może rozpuścić się dodatkowo w roztworze nasyconym po podwyższeniu temperatury; - zapisywać i uzgadniać proste równania reakcji np. syntezy i analizy tlenków; - odczytać zapisane równania reakcji i wyjaśnić znaczenie współczynników stechiometrycznych w równaniu reakcji; - zaproponować metodę wykrywania obecności dwutlenku węgla; - opisać sposób rozdzielania składników powietrza; - wyjaśnić przyczyny i skutki nadmiernej ilości dwutlenku węgla w powietrzu; - wyjaśnić na czym polega różnica pomiędzy spalaniem a utlenianiem; - wskazać źródła zanieczyszczeń atmosfery oraz ich wpływ na zdrowie i życie organizmów; - - wymienić podstawowe składniki, które używane są do produkcji szkła; - podać sposób otrzymywania kwasów i zapisać odpowiednie równania reakcji; napisać wzory strukturalne poznanych kwasów; opisać proces dysocjacji poznanych kwasów i zasad odpowiednimi równaniami reakcji i odczytać je; ze zbiorów kationów wodorowych i metali oraz anionów wodorotlenowych i reszt kwasowych (modeli, rysunków lub zapisów słownych) zapisać wzory cząsteczek kwasów lub zasad; wyjaśnić, które tlenki są odpowiedzialne za powstawanie „kwaśnych opadów”; wyjaśnić kiedy roztwór ma odczyn obojętny, a kiedy zasadowy i kwasowy; podać dwa sposoby otrzymywania zasady sodowej, potasowej, wapniowej i zapisać je odpowiednimi równaniami reakcji; opisać znaczenie różnych soli w gospodarce człowieka; zapisać wzory soli na podstawie podanej zawartości jonów np.: na etykietach umieszczonych na butelkach wody mineralnej; zapisać równania reakcji zobojętniania w postaci cząsteczkowej i jonowej wszystkich poznanych kwasów; zapisać równania reakcji metali nieszlachetnych z poznanymi kwasami; podać przykłady reakcji: metal + niemetal, tlenek metalu + tlenek niemetalu; tlenek niemetalu + zasada, sól + sól i zapisać odpowiednie równania reakcji; wskazać czy po zmieszaniu roztworów podanych substratów zachodzi reakcja chemiczna wytrącania osadu; wyjaśnić co to jest szkło i opisać rodzaje szkła; podzielić kwasy na beztlenowe i tlenowe oraz podać ich przykłady; podać wzory, nazwy i zastosowanie kwasów: fosforowego(V), siarkowego(IV), siarkowodorowego; wyjaśnić pojęcie „kwaśne deszcze” i określić jaki wpływ mają na środowisko; podać przykłady kilku wskaźników i ich zabarwienia w kwasach i zasadach; wykryć kwas lub zasadę za pomocą - - - - - - Dostateczny (obejmuje wymagania na ocenę dopuszczającą) Uczeń potrafi: - wymienić warunki powodujące zmianę stanu skupienia wody; - nazwać procesy, podczas których następują zmiany stanów skupienia wody; - określić w jakiej temperaturze woda ma największą gęstość; - wyjaśnić istotę wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego oraz pojęcia polarność i dipol; - Wymagania edukacyjne z chemii 2009/2010 zaplanować doświadczenia ukazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji w wodzie; - zinterpretować informację iż roztwór jest x-procentowy; - sporządzić wykres zależności rozpuszczalności od temperatury; - odczytać z krzywych rozpuszczalności rozpuszczalność soli w podanych temperaturach; - zaproponować doświadczenia ilustrujące różną rozpuszczalność substancji w wodzie; - wymienić źródła zanieczyszczeń wód naturalnych; - wyjaśnić zastosowanie procesów sedymentacji, dekantacji, filtracji i destylacji w procesach: rozdzielania substancji, oczyszczania ścieków, uzdatniania wody; - wymienić podstawowe metody oczyszczania ścieków; - obliczyć masę substancji rozpuszczanej i masę rozpuszczalnika w danej ilości roztworu; - wymienić substancje chemiczne, z których można otrzymać tlen i wodór; - uzgodnić proste równanie reakcji; - na podstawie równania reakcji rozpoznawać reakcje: syntezy, analizy i wymiany; - wyjaśnić dlaczego praca z wodorem wymaga szczególnych środków ostrożności; - wykorzystać prawo zachowania masy do obliczenia masy jednego z reagentów, znając masy innych; - obliczyć stosunek mas składników związku o podanym wzorze Uczeń potrafi: - opisać obieg wody i jej rolę w przyrodzie; - wymienić stany skupienia w jakich występuje woda w przyrodzie; - narysować model cząsteczki wody; - wyjaśnić pojęcia: woda wodociągowa, mineralna, destylowana, utleniona; - wymienić czynniki przyspieszające rozpuszczanie substancji w wodzie; - podać przykłady substancji dobrze i słabo rozpuszczalnych w wodzie; - wyjaśnić pojęcia: substancja rozpuszczona, rozpuszczalnik, roztwór (nasycony, nienasycony, stężony, rozcieńczony), zawiesina, rozpuszczanie, rozpuszczalność; - zdefiniować pojęcie stężenia procentowego i podać wzór na stężenie procentowe roztworu; wskaźnika; - Dopuszczający - - - - - - - Wymagania edukacyjne z chemii 2009/2010 uzasadnić sposób rozcieńczania stężonego kwasu siarkowego(VI) podać nazwy anionów wszystkich poznanych na lekcjach kwasów; wskazać resztę kwasową i podać jej wartościowość; zdefiniować pojęcie pH i podać zastosowanie skali pH; wymienić tlenki metali, z których można otrzymać wodorotlenki; określić z jakich jonów zbudowane są zasady; wymienić przykłady zastosowania zasad: potasowej, wapniowej, sodowej; podać nazwy soli kwasów HCl, H2SO4, HNO3, H2CO3, na podstawie wzorów i odwrotnie – zapisać wzory soli na podstawie nazw; podać nazwy jonów powstałych w wyniku dysocjacji soli kwasów wymienionych wyżej; zapisać równania reakcji zobojętniania kwasów HCl, H2SO4, HNO3 zasadami: NaOH, KOH, Ca(OH)2; rozpoznać sole jako produkty różnych reakcji; opisać sposoby otrzymywania soli kwasów HCl, H2SO4, HNO3, ilustrując je równaniami reakcji typu: metal + kwas, tlenek metalu + kwas, kwas + zasada; wyjaśnić dlaczego gipsu używa się unieruchomienia złamanych kości; wymienić kilka kwasów znanych z życia codziennego; zdefiniować pojęcia: kwas, wodorotlenek, zasada, wskaźnik, jon, kation, anion, elektrolit, nieelektrolit; wymienić pierwiastki wchodzące w skład poznanych kwasów; podać nazwy i zapisać wzory sumaryczne kwasów: siarkowego(VI), węglowego, azotowego(V), solnego; opisać właściwości stężonych kwasów: siarkowego(VI), azotowego(V), solnego oraz sposób bezpiecznej pracy z nimi; wymienić tlenki kwasowe oraz podać ich wzory; zapisać wzory oraz podać nazwy zasady sodowej i potasowej; wymienić najważniejsze właściwości zasad oraz opisać bezpieczny sposób pracy z roztworami - - obliczyć stężenie procentowe mając daną masę roztworu i masę substancji; wyjaśnić na czym polega sedymentacja, dekantacja, filtracja; określić czym są tzw. krzywe rozpuszczalności; opisać metody usuwania z wody niektórych zanieczyszczeń; wyjaśnić czym pod względem chemicznym jest powietrze; podać skład powietrza i określić jego właściwości fizyczne; opisać właściwości fizyczne: azot, tlenu, wodoru, dwutlenku węgla; opisać zanieczyszczenia jakie mogą występować w atmosferze; podać przykłady tlenków stanowiących zanieczyszczenia atmosfery; zdefiniować tlenki oraz wymienić pierwiastki tworzące dany tlenek; wyjaśnić pojęcie korozji oraz opisać jej skutki; wyjaśnić co to jest równanie reakcji, substrat, produkt, analiza, synteza wymiana; sformułować prawo zachowania masy i prawo stałości składu związku chemicznego; - - Wymagania edukacyjne z chemii 2009/2010 o dużym stężeniu; podać wzory i nazwy wodorotlenków poznanych na lekcjach; wymienić rodzaje odczynów roztworów i podać jak i za pomocą czego można je rozróżnić; wymienić przykłady soli znanych z życia codziennego; opisać właściwości fizyczne i zastosowanie soli kamiennej; podać wzór i nazwę systematyczną soli kamiennej; podać nazwy kilku soli poznanych na lekcjach i odwrotnie- zapisać wzory kilku soli na podstawie ich nazw; zdefiniować pojęcie wiązania jonowego; zdefiniować reakcję zobojętniania i rozpoznać równanie reakcji zobojętniania w zbiorze różnych równań reakcji; określić pojęcia sole łatwo i trudno rozpuszczalne; na podstawie tablicy rozpuszczalności wyszukać sole łatwo i trudno rozpuszczalne w wodzie; wyjaśnić jaki związek jest głównym składnikiem skał wapiennych; opisać zastosowanie szkła i gipsu; Klasa III Ocena Ocena śródroczna Celujący Uczeń potrafi: - analizować przyczyny poszukiwania i stosowania innych źródeł energii; - wyjaśnić sposób wykrywania alkoholu etylowego; - podać nazwy produktów reakcji przyłączenia bromu do alkenu lub alkinu o podanym wzorze; - zaprojektować doświadczenia mające na celu zbadanie właściwości fizycznych i chemicznych alkoholi; - zaproponować określone działania w celu wyeliminowania CO i Pb w produktach spalania benzyny; - analizować zalety i wady alternatywnych źródeł energii; (obejmuje wymagania na ocenę bardzo dobrą) Ocena roczna (z uwzględnieniem wymagań na ocenę śródroczną) - Bardzo dobry (obejmuje wymagania na ocenę dobrą) Uczeń potrafi: - wytłumaczyć na podstawie budowy krystalicznej dlaczego diament jest twardy, a grafit można strugać zwykłym nożem; - zaproponować sposób otrzymywania węgla drzewnego; - ocenić degradację środowiska spowodowaną eksploatacją i wykorzystaniem surowców energetycznych; - wykazać, że ropa naftowa jest mieszaniną substancji a nie związkiem chemicznym; - napisać, uzgodnić i odczytać równania reakcji spalania poznanych alkanów, alkenów, alkinów i alkoholi; - zapisać równanie reakcji addycji wodoru i bromu do węglowodorów nienasyconych zawierających więcej niż dwa atomy węgla w cząsteczce; - zaproponować sposób otrzymywania węglowodoru nasyconego z nienasyconego, np.: etanu z etenu; - ustalić wzór węglowodoru na podstawie liczby cząsteczek produktów reakcji; - obliczyć w jakim stosunku masowym reagują węglowodory z tlenem w reakcji spalania; - obliczyć w jakim stosunku masowym reagują etylen i acetylen z tlenem w reakcji spalania oraz z wodorem lub bromem w reakcji przyłączania; - odróżnić alkohole monohydroksylowe Wymagania edukacyjne z chemii 2009/2010 na podstawie właściwości kwasów wskazać najsłabsze wiązanie w grupie karboksylowej; wyjaśnić proces fermentacji octowej na przykładzie kwaśnienia wina; przewidzieć wpływ detergentów na środowisko naturalne; podać praktyczne metody usuwania twardości wody; wyjaśnić mechanizm prania i mycia; analizując reakcję rozkładu nitrogliceryny, wyjaśnić, na czym polegają jej wybuchowe właściwości; zaproponować eksperyment pozwalający na odróżnienie olejów jadalnych od olejów mineralnych; opisać procesy hydrolizy skrobi z życia codziennego; porównać i wyjaśnić przebieg reakcji zobojętniania i estryfikacji; zapisać równania reakcji otrzymywania soli kwasów organicznych trzema metodami; zapisać równanie reakcji estryfikacji i nazwać produkty; zaproponować sposób odróżnienia kwasów nasyconych od nienasyconych; wytłumaczyć zachowanie mydeł w wodzie twardej; wyjaśnić na czym polega proces fermentacji octowej; zaproponować sposób identyfikacji tłuszczów nienasyconych; napisać równanie reakcji otrzymywania tłuszczu; wykazać własności redukujące cukrów prostych; wyjaśnić, że sacharoza nie jest cukrem prostym; wyjaśnić, że skrobia jest wielocukrem; zaproponować sposób odróżnienia cukru prostego od złożonego; proponuje w jaki sposób z kwasu oleinowego można otrzymać kwas stearynowy; wyjaśnić na czym polegał wynalazek Nobla; porównać właściwości fizyczne i chemiczne poznanych cukrów, białek i tłuszczów; wykryć białka w badanej próbce; od polihydroksylowych za pomocą reakcji z wodorotlenkiem miedzi (II); Dobry (obejmuje wymagania na ocenę dostateczną) Dostateczny (obejmuje wymagania na ocenę dopuszczającą) Uczeń potrafi: - porównać różnice w budowie wewnętrznej diamentu i grafitu oraz ich właściwości; - wykryć doświadczalnie obecność węgla w związkach organicznych; - określić właściwości surowców otrzymanych z przerobu węgla i ropy oraz ich zastosowanie; - opisać produkty spalania różnych odmian węgla; - napisać, uzgodnić i odczytać równania reakcji niecałkowitego spalania metanu, etenu i etynu; - ustalić wzór alkanu, alkenu lub alkinu znając liczbę atomów wodoru w cząsteczce i wzór ogólny; - napisać wzory strukturalne i półstrukturalne poznanych alkanów, alkenów i alkinów; - zapisać równanie reakcji polimeryzacji etenu i depolimeryzacji etylenu; - zapisać równanie reakcji otrzymywania acetylenu z karbidu; - wyjaśnić dlaczego etylen i acetylen odbarwiają wodę bromową; - obliczyć procentową zawartość węgla w węglowodorze; - opisać kilka źródeł energii niekonwencjonalnej; - podać wzór ogólny alkoholi, pochodnych alkanów; - podać wzory i nazwy systematyczne glikolu etylenowego i glicerolu; Uczeń potrafi: - opisać występowanie pierwiastka węgla w przyrodzie; - rozróżnić organiczne i nieorganiczne związki węgla; - wyjaśnić w jaki sposób powstały złoża surowców energetycznych; - wymienić surowce otrzymywane z przerobu węgla kamiennego; - określić właściwości ropy naftowej; - wyjaśnić na czym polega proces destylacji frakcyjnej ropy naftowej; - wyjaśnić na czym polega spalanie: całkowite, niecałkowite i półspalanie; - określić, co to jest sadza; - podać wzory ogólne węglowodorów nasyconych i nienasyconych; - wymienić nazwy i napisać wzory sumaryczne, strukturalne i półstrukturalne pierwszych Wymagania edukacyjne z chemii 2009/2010 - porównać budowę kwasu mrówkowego i octowego; znając nazwę estru określić z jakich alkoholi i kwasów powstał; podać nazwę estru znając jego wzór; zapisać równania reakcji dysocjacji kwasów i odczytać je; podać wzory i nazwy wyższych kwasów tłuszczowych; wyjaśnić co to są mydła i jak powstają; napisać równania reakcji spalania dowolnego kwasu ; zaproponować doświadczalną metodę wykrywania węgla i wody w produktach żywnościowych; wyjaśnić pojęcie hydrolizy na przykładzie jełczenia tłuszczu; omówić proces zmydlania tłuszczów; napisać równania reakcji spalania cukrów; wyjaśnić pojęcia: cukier buraczany, trzcinowy mlekowy, gronowy; wytłumaczyć na czym polega spalanie glukozy w organizmie; zapisać równanie reakcji hydrolizy sacharozy; opisać, co dzieje się z cukrami, tłuszczami i białkami w przewodzie pokarmowym; - zapisać wzory strukturalne i sumaryczne kwasu mrówkowego i octowego; podać wzór ogólny kwasów karboksylowych, pochodnych alkanów; ułożyć równanie dysocjacji kwasu mrówkowego i octowego; zapisać równania reakcji zobojętniania kwasu mrówkowego i octowego odróżnić kwas stearynowy od oleinowego; wymienić rodzaje mydeł; zapisać wzory mydeł: sodowego i potasowego; określić co to są detergenty; wyjaśnić zastosowanie estrów; zapisać równanie reakcji otrzymywania octanu etylu; spośród podanych związków wybrać te, które są alkoholami jedno- i wielowodorotlenowymi, kwasami solami Dopuszczający 10 węglowodorów nienasyconych z danego szeregu; - wskazać węglowodory nasycone i nienasycone wśród podanych nazw lub wzorów sumarycznych węglowodorów; - zapisać równanie reakcji całkowitego spalania metanu, etenu i etynu; - zapisać równanie reakcji przyłączania wodoru i bromu do etenu i etynu; - przyporządkować wzory alkoholi wzorom węglowodorów, których są pochodnymi; - napisać wzory strukturalne i sumaryczne oraz nazwać alkohole o czterech atomach węgla w cząsteczce ; - zapisać wzór sumaryczny, półstrukturalny i strukturalny glicerolu; - zapisać równanie reakcji całkowitego spalania metanolu, etanolu i glicerolu; Uczeń potrafi: - określić położenie węgla w układzie okresowym; - rozróżnić węgiel pierwiastek i węgiel surowiec energetyczny; - wymienić rodzaje węgli kopalnych i inne surowce energetyczne oraz ich podstawowe właściwości; - wyjaśnić czym jest alotropia - wymienić odmiany alotropowe węgla; - podać przykłady zastosowania diamentu i grafitu - określić pojęcie destylacji; - wymienić produkty otrzymane w procesie destylacji ropy naftowej i podać ich zastosowanie; - określić sposób gaszenia substancji łatwopalnych - wyjaśnić, co to są węglowodory - wskazać metan jako główny składnik gazu ziemnego; - zdefiniować pojęcie szeregu homologicznego; - wymienić nazwy węglowodorów nasyconych zawierających do 10 atomów węgla w cząsteczce - wyjaśnić na czym polega różnica w budowie węglowodorów nasyconych i nienasyconych; - napisać wzór sumaryczny i strukturalny metanu; - napisać wzory sumaryczne, strukturalne i półstrukturalne etenu i acetylenu; - wymienić właściwości i zastosowanie metanu; etylenu i acetylenu; - wskazać niebezpieczeństwo podczas działania wody na karbid; - określić, co to są alkohole; - wskazać grupę funkcyjną alkoholi; Wymagania edukacyjne z chemii 2009/2010 - - lub estrami; określić sposób wykorzystywania poszczególnych składników żywności w organizmie; podać skład pierwiastkowy tłuszczów i białek; powiązać właściwości fizyczne tłuszczów z ich budową; wyjaśnić na czym polega proces denaturacji i koagulacji białek; omówić sposób wykrywania skrobi; wymienić znaczenie celulozy; napisać wzory sumaryczne glukozy, sacharozy, skrobi; zapisać równanie reakcji całkowitego spalania glukozy; odróżnić roztwór właściwy od koloidalnego; podać przykłady kilku kwasów organicznych występujących w przyrodzie; wskazać grupę funkcyjną kwasów karboksylowych; opisać charakterystyczne właściwości kwasów: mrówkowego i octowego oraz podać przykłady ich zastosowania; podać wzory kwasów: mrówkowego i octowego; wymienić metodę otrzymywania kwasu octowego (fermentację octową); wyjaśnić pojęcie kwasów tłuszczowych; określić właściwości fizyczne przedstawicieli kwasów tłuszczowych; określić co to są mydła; opisać na czym polegają właściwości myjące mydeł; określić czym są estry; podać miejsca występowania estrów w przyrodzie; wymienić przykłady zastosowań estrów; wyjaśnić, jaką reakcję nazywamy hydrolizą; wskazać podstawowe grupy związków, z jakich składa się organizm; określić podstawowe grupy związków wchodzących w skład pożywienia oraz wymienić produkty spożywcze, w których one występują; określić funkcje spełniane w organizmie przez tłuszcze dokonać podziału tłuszczów ze względu na pochodzenie i stan skupienia; określić skład pierwiastkowy cukrów; dokonać podziału cukrów ze względu na budowę; wskazać glukozę jako główny produkt fotosyntezy; omówić występowanie w przyrodzie i właściwości fizyczne glukozy, sacharozy, - odróżnić wzory cząsteczek alkoholi od innych związków chemicznych; wyjaśnić szkodliwy wpływ alkoholu na organizm człowieka; podać właściwości fizyczne i zastosowanie etanolu i metanolu; - Wymagania edukacyjne z chemii 2009/2010 skrobi i celulozy; wskazać produkty żywnościowe będące źródłem białek; podać miejsca występowania białek w przyrodzie; wymienić pierwiastki wchodzące w skład białek; wymienić czynniki powodujące denaturację białek
