Magazynowanie towarów niebezpiecznych. - S-DGSA

Mariusz Osiecki
Magazynowanie towarów niebezpiecznych
Magazynowanie towarów niebezpiecznych.
Obecnie na obrzeżach aglomeracji takich jak Poznań, Warszawa, Katowice i w wielu, wielu
innych, powstało mnóstwo baz magazynowych. Centra magazynowe stanowiące źródła zatowarowania
tych aglomeracji lokalizowane są przy trasach komunikacyjnych, ponieważ dowóz tworów do magazynów
jaki i ich dystrybucja odbywa się w oparciu o transport drogowy. W halach magazynowych składowane są
towary niebezpieczne podlegające w czasie transportu wymaganiom Umowy ADR jak również i inne
towary stwarzające tylko określone zagrożenie pożarowe.
Konstrukcja hal magazynowych w tzw. parkach magazynowych jest w zasadzie do siebie bardzo
zbliżona. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia12 kwietnia 2002r. w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2002.75.690),
na podstawie § 230 budynki produkcyjno – magazynowe, jednokondygnacyjne można projektować bez
ograniczania wielkości strefy pożarowej pod warunkiem zastosowania stałych urządzeń gaśniczych
wodnych i samoczynnych urządzeń oddymiających. Czyli, jak by mogło wynikać z powyższego, bez
względu na ilość magazynowanych towarów tzn. bez względu na wielkość gęstości obciążenia
ogniowego stwarzanego przez magazynowane towary, budynek może zajmować dowolną powierzchnię
czy objętość. Ponadto zgodnie z § 215, jedynym wymaganiem dotyczącym klasy odporności pożarowej
stawianym tego typu obiektom jest wykonanie ich konstrukcji z elementów nierozprzestrzeniających ognia
tj. w „E” klasie. Zgodnie z ww. paragrafem nie stawia się wymagań w zakresie klasy odporności ogniowej
elementów konstrukcji tj. nośności ogniowej, szczelności ogniowej czy dymoszczelności elementów.
Jeżeli by tak faktycznie było, to można byłoby wybudować jedną halę o nieograniczonych gabarytach.
Wymiary tego typu obiektów wynikają z konieczności zapewnienia bezpieczeństwa przebywającym w nim
ludziom. Ograniczeniem wielkości dla hal magazynowych jest zapewnienie minimalnej długości przejść,
po to, aby zapewnić możliwość ewakuacji przebywających w magazynie osób. Długość przejścia w budynku produkcyjno-magazynowym zgodnie z § 237 po zastosowaniu systemu oddymiania i stałych
urządzeń gaśniczych wodnych może wynosić nawet 200 m. Podsumowując, można by się pokusić
o stwierdzenie, że w magazynie możemy składować dowolną ilość materiałów pod warunkiem, że nie
stwarzają zagrożenie wybuchem. Niestety, nic bardziej mylnego. Najczęściej popełnianym zaniedbaniem
podczas magazynowania również materiałów niebezpiecznych jest przekroczenie projektowej gęstości
obciążenia ogniowego. Pomimo tego, że z wyżej przywołanych przepisów wynika, iż jest to parametr,
który można pominąć to ma on niebagatelne znaczenie dla doboru i projektowania zarówno systemu
odprowadzania ciepła i dymu jak i stałych wodnych urządzeń gaśniczych, czyli najczęściej urządzeń
tryskaczowych. Od wielkości gęstości obciążenia ogniowego zależy również ilość wody potrzebnej do
zewnętrznego gaszenia pożaru oraz zapasu wody potrzebnej do zasilenia wodnej instalacji gaśniczej.
Przekroczenie gęstości obciążenia ogniowego znacznie obniża koszty magazynowania, ponieważ na
określonej powierzchni magazynuje się znacznie więcej towarów niż dopuszcza projekt. Konsekwencją
tego jest fakt, że w warunkach pożaru jego przebieg jest dużo bardziej dynamiczny, skuteczność systemu
gaśniczego jest mniejsza a działanie systemu odprowadzania ciepła i dymu niewystarczające, co
w znaczny sposób ogranicza możliwość prowadzenia skutecznej ewakuacji magazynowanych towarów.
Gwałtowny przyrost temperatury pożaru spowodowany przekroczeniem gęstości obciążenia ogniowego,
nieograniczony systemem oddymiania oraz przez system gaśniczy prowadzi do zmiany wytrzymałości
konstrukcji nośnej obiektu i do jego zniszczenia w dużo krótszym czasie. W wielu wypadkach właściciele
obiektów wynajmują powierzchnię hali kilku podnajemcom, dokonując jej podziału przegrodami, które
zakłócają pracę systemów bezpieczeństwa pożarowego.
Oprócz warunków techniczno-budowlanych, na jakie trzeba zwrócić uwagę podczas magazynowania
należy również przestrzegać zasad i zakazów określonych w rozporządzeniu MSWiA z 21 kwietnia 2006r.
w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U.
2006.80.563). W rozdziale nr 2 tego rozporządzenia „Czynności zabronione i obowiązki w zakresie
ochrony przeciwpożarowej” zostały określone wykroczenia, które mogą spowodować pożar, lub mieć
wpływ na jego rozwój lub powodować utrudnienia w prowadzeniu akcji ratowniczo-gaśniczej. W zasadzie
ta część rozporządzenia opisuje sprawy porządkowe, ogólne i bardzo uniwersalne. Warto gruntownie
przyjrzeć się rozdziałowi nr 3 „Materiały niebezpieczne”. Zgodnie z definicją zawartą w rozporządzeniu w
§ 2. 1. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:
1
Mariusz Osiecki
Magazynowanie towarów niebezpiecznych
1) materiałach niebezpiecznych pożarowo - rozumie się przez to następujące materiały niebezpieczne:
a) gazy palne,
b) ciecze palne o temperaturze zapłonu poniżej 328,15 K (55°C),
c) materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne,
d) materiały zapalające się samorzutnie na powietrzu,
e) materiały wybuchowe i pirotechniczne,
f) materiały ulegające samorzutnemu rozkładowi lub polimeryzacji,
g) materiały mające skłonności do samozapalenia;
wymagania kwalifikujące materiał jako pożarowo niebezpieczny są mniej szczegółowe, a ich zakres jest
węższy niż w ADR. Ponadto należy zwrócić uwagę że Umowa ADR odnosi się w zasadzie do szeroko
pojętego transportu towarów. Dlatego magazynowanie powinno się opierać na podstawach prawnych
odnoszących się do obiektów budowlanych, chociaż w procesie magazynowania można wykorzystać
mechanizmy opisane w Umowie ADR np. 8.1.2 i 8.1.3 zakaz ładowania razem do jednego pojazdu.
Podobna tabela wykluczająca magazynowanie pewnych grup towarów funkcjonowała w przepisach
ochrony przeciwpożarowej z lat 80-tych. Obecnie obowiązuje bardziej ogólny zapis „Przy używaniu lub
przechowywaniu materiałów niebezpiecznych należy, przechowywać materiały niebezpieczne w sposób
uniemożliwiający powstanie pożaru lub wybuchu w następstwie procesu składowania lub wskutek wzajemnego oddziaływania”.
Ważny dokumentem, jaki powinien być dostępny w każdym obiekcie magazynowym jest
„Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego”. W „Instrukcji” powinny być opisane wszystkie czynności
związane między innymi z transportem lub składowaniem materiałów niebezpiecznych. Wszystkie
czynności związane z magazynowaniem powinny być wykonywane zgodnie z warunkami ochrony
przeciwpożarowej określonymi w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego, o której mowa w § 6
rozporządzenia MSWiA w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych
i terenów, lub według wskazań ich producenta. Dlatego należy zwrócić uwagę, aby „Instrukcja” była
opracowana dla danego obiektu i faktycznie regulowała zasady magazynowania a nie była kopią
dokumentu nie mającego nic wspólnego z magazynem, w którym są przechowywane materiały
niebezpieczne.
Przestrzeganie tych kilku przytoczonych powyżej zasad na pewno przyniesie właściwy efekt
podczas kontroli i przyczynie się do poprawy bezpieczeństwa w magazynie.
2