Aktualizacja POS Skierniewice - BIP

Transkrypt

Program Ochrony Środowiska
dla
Gminy Skierniewice
na lata 2014-2017
z uwzględnieniem lat
2018-2021
(aktualizacja)
Skierniewice 2014
„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skierniewice na lata 2014-2017
z uwzględnieniem lat 2018-2021 (aktualizacja)”
opracowany przez:
PPUH „BaSz” mgr inż. Bartosz Szymusik
26-200 Końskie ul. Polna 72
tel./fax: 41 372 49 75
e-mail: [email protected]
przy współpracy:
Urzędu Gminy
w Skierniewicach
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skierniewice na lata 2014-2017
z uwzględnieniem lat 2018-2021 (aktualizacja)
Spis treści
Spis treści ............................................................................................................................. 3
Spis tabel.............................................................................................................................. 4
Spis wykresów...................................................................................................................... 5
Spis rysunków ...................................................................................................................... 5
Podstawy prawne Gminnego Programu Ochrony Środowiska .................................................. 6
Podstawy i cel opracowania ....................................................................................................... 7
I. GMINA SKIERNIEWICE ............................................................................................................. 8
1.1. Ogólna charakterystyka ................................................................................................ 8
1.2. Uwarunkowania społeczne i gospodarcze Gminy Skierniewice ................................. 13
1.3. Działania Samorządu w latach 2008-2012.................................................................. 20
II. DIAGNOZA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA ................................................................. 21
2.1. Powietrze atmosferyczne ........................................................................................... 21
2.2. Hałas ........................................................................................................................... 23
2.3. Zasoby wodne i gospodarka wodno - ściekowa ......................................................... 27
2.4. Odpady........................................................................................................................ 35
2.5. Gleby ........................................................................................................................... 39
2.6. Surowce mineralne ..................................................................................................... 41
2.7. Pola elektromagnetyczne ........................................................................................... 42
2.8. Energia odnawialna .................................................................................................... 43
2.9. Przyroda ...................................................................................................................... 47
III. CELE I ZADANIA W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA W GMINIE SKIERNIEWICE ............ 53
3.1. Cele polityki ekologicznej ........................................................................................... 53
3.2. Cele strategiczne, cele operacyjne i programy w zakresie ochrony środowiska dla
gminy Skierniewice ............................................................................................................ 54
3.3. Plan działań dla Gminy Skierniewice .......................................................................... 55
3.4. Zestawienie zadań priorytetowych na lata 2014-2017 i zadań na lata 2018-2021... 59
IV. ZARZĄDZANIE OCHRONĄ ŚRODOWISKA ........................................................................... 64
4.1. Ogólne zasady zarządzania ochroną środowiska ....................................................... 64
4.2. Instrumenty zarządzania środowiskiem ..................................................................... 64
V. WDRAŻANIE PROGRAMU .................................................................................................... 65
5.1. Środki finansowe na realizację programu .................................................................. 65
5.2. Monitoring .................................................................................................................. 66
3
Spis tabel
Tabela 1. Liczba ludności gminy na przestrzeni lat 2008-2012 (GUS, 2008-2012) .................. 13
Tabela 2. Ruch naturalny ludności w latach 2008 – 2012 (GUS, 2008-2012) .......................... 14
Tabela 3. Migracje ludności na pobyt stały notowane w latach 2008 – 2012
(GUS, 2008-2012) ..................................................................................................................... 14
Tabela 4. Warunki mieszkaniowe w gminie Skierniewice w porównaniu do wartości średnich
dla powiatu i województwa (GUS 2012, obliczenia własne).................................................... 16
Tabela 5. Zmiany w zasobach mieszkaniowych gminy Skierniewice w okresie 2008-2012 (GUS
2008-2012, obliczenia własne) ................................................................................................. 16
Tabela 6. Wyposażenie mieszkań w gminie w instalacje techniczno-sanitarne (GUS, 2012) .. 16
Tabela 7. Stan zaopatrzenia gminy w wodę (GUS, 2012) ........................................................ 17
Tabela 8. Długość i stan nawierzchni dróg w zależności od właściciela................................... 18
Tabela 9. Podmioty gospodarki narodowej w gminie Skierniewice według sekcji w 2012r.
(GUS, 2012)................................................................................................................................ 19
Tabela 10. Dochody i wydatki budżetu gminy w latach 2008-2012 (GUS, 2008-2012) ........... 20
Tabela 11. Dochody i wydatki na 1 mieszkańca z budżetu w latach 2008-2012 w zł
(GUS, 2008-2012) ..................................................................................................................... 20
Tabela 12. Wydatki poniesione na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska w latach
2008-2012 w zł (GUS, 2008-2012)............................................................................................ 20
Tabela 13. Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie
rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia
(z uwzględnieniem krajowych norm dla uzdrowisk) ................................................................ 22
Tabela 14. Klasyfikacja strefy łódzkiej według parametrów, z uwzględnieniem kryteriów
ustanowionych dla ochrony roślin ........................................................................................... 23
Tabela 15. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku (wg Rozporządzenia Ministra
Środowiska z dnia 1 października 2012 r., Dz. U. z dnia 8.10.2012 r., poz. 1109) ................... 24
Tabela 16. Wyniki badań rzeki Rawki i Skierniewki prowadzonych w latach 2010-2012
(WIOŚ Łódź): ............................................................................................................................. 29
Tabela 17. Klasyfikacja wód podziemnych przeprowadzonych w punktach obserwacyjnopomiarowych sieci krajowej na terenie gminy Skierniewice w 2012r. (WIOŚ Łódź): ............. 31
Tabela 18. Stan sieci wodociągowej w gminie Skierniewice w latach 2008-2012 (GUS, 20082012)......................................................................................................................................... 32
Tabela 19. Zużycie wody w gminie Skierniewice w latach 2008-2012 w dam3
(GUS, 2008-2012) ..................................................................................................................... 33
Tabela 20. Zbiorniki wodne planowane do realizacji na terenie gminy Skierniewice ............. 34
Tabela 21. Odpady zebrane z terenu gminy Skierniewice w latach 2009-2013 (Dane Urzędu
Gminy w Skierniewicach) ......................................................................................................... 37
Tabela 22. Instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych w regionie III ....................... 38
Tabela 23. Użytkowanie gruntów (w ha) w gospodarstwach rolnych na terenie gminy
Skierniewice według danych Powszechnego Spisu Rolnego 2010 (GUS 2010) ....................... 39
Tabela 24. Struktura gospodarstw na terenie gminy Skierniewice (według danych
Powszechnego Spisu Rolnego, GUS 2010) ............................................................................... 39
Tabela 25. Gleby poszczególnych klas bonitacyjnych w gminie Skierniewice ......................... 40
Tabela 26. Zasoby kopalin w gminie Skierniewice wg „Bilansu zasobów kopalin w Polsce wg
stanu na dzień 31.12.2012r., PIG Warszawa 2013).................................................................. 41
Tabela 27. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych (opracowanie własne) ........... 43
4
Tabela 28. Przykłady efektywnego wykorzystania odnawialnych źródeł energii w warunkach
polskich (opracowanie własne np. Strategii Rozwoju Energii Odnawialnej) ........................... 44
Tabela 29. Struktura własnościowa gruntów leśnych w gminie Skierniewice w latach 20102012 (GUS, 2010-2012) ............................................................................................................ 48
Tabela 30. Harmonogram działań monitorujących program ................................................... 66
Tabela 31. Wskaźniki opisujące stopień realizacji założonych zadań ...................................... 67
Spis wykresów
Wykres 1. Struktura ludności w gminie Skierniewice .............................................................. 14
Wykres 2. Dochody i wydatki budżetu gminy .......................................................................... 20
Spis rysunków
Rysunek 1. Położenie gminy Skierniewice na tle powiatu skierniewickiego ............................. 8
5
Podstawy prawne Gminnego Programu Ochrony Środowiska
Program Ochrony Środowiska opracowywany jest w oparciu o szereg przepisów prawnych,
z których najważniejsze to:
• ustawa o samorządzie gminnym,
• ustawa „Prawo ochrony środowiska”,
• ustawa o odpadach,
• ustawa o wprowadzeniu ustawy – prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach
oraz zmianie niektórych ustaw,
• ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych,
• ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków,
• ustawa „Prawo wodne”,
• ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym,
• ustawa „Prawo budowlane”,
• ustawa „Prawo geologiczne i górnicze”,
• ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych,
• ustawa o lasach,
• i przepisy wykonawcze wydane na podstawie tych ustaw,
oraz w oparciu o dokumenty:
• Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014 – Ministerstwo Środowiska, 2010 r.,
• Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015,
• Narodowa Strategia Spójności (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) 20072013,
• Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016,
• Natura 2000 – Europejska sieć ekologiczna, Ministerstwo Środowiska, Warszawa
2002 r.,
• Polityka energetyczna Polski do 2030 roku,
• Polityka Leśna Państwa,
• Program Ochrony Środowiska Województwa Łódzkiego 2012 (do roku 2015 w
perspektywie do 2019 roku) , Łódź, maj 2012,
• Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego na lata 2007-2020, Łódź, styczeń 2006
• Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego
• Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Skierniewickiego na lata 2009-2012
Skierniewice 2009
• Dokumenty strategiczne Gminy Skierniewice
6
Podstawy i cel opracowania
Zgodnie z Ustawą „Prawo ochrony środowiska” jednostki samorządu terytorialnego mają
obowiązek opracowania „Programu Ochrony Środowiska”. Niniejszy „Program Ochrony
Środowiska dla Gminy Skierniewice” jest aktualizacją dokumentu programowego
określającego zadania w zakresie ochrony środowiska na terenie gminy, przyjętego Uchwałą
Nr XLII/186/09 Rady Gminy Skierniewice z dnia 11 grudnia 2009r.
Celem programu jest przeprowadzenie analizy stanu obecnego środowiska naturalnego
w gminie oraz określenie kierunków działań bieżących i długofalowych samorządu w zakresie
ochrony środowiska.
„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skierniewice” stanowi opracowanie, które ma za
zadanie umożliwienie kompleksowego i efektywnego zarządzania ochroną środowiska. Ma
on zapewnić niezbędną koordynację działań proekologicznych w gminie, przyczynić się do
rozwiązania istniejących problemów w tym zakresie, a także ukierunkować podejmowane
działania w celu przeciwdziałania mogącym pojawić się w przyszłości zagrożeniom.
W programie uwzględniono zagadnienia z zakresu ochrony środowiska i dziedzin
bezpośrednio powiązanych, co powinno dopomóc we właściwym ukierunkowaniu działań
zmierzających do zrównoważonego rozwoju gminy.
7
I. GMINA SKIERNIEWICE
1.1. Ogólna charakterystyka
1.1.1. Położenie geograficzne
Rysunek 1. Położenie gminy Skierniewice na tle powiatu skierniewickiego
8
Gmina Skierniewice położona jest w centralnej Polsce, we wschodniej części województwa
łódzkiego. Jest jedną z 9-ciu gmin tworzących powiat skierniewicki.
Gmina Skierniewice graniczy bezpośrednio:
od północy - gmina Bolimów (pow. skierniewicki);
od wschodu - gminy Puszcza Mariańska (pow. żyrardowski) i Nowy Kawęczyn (pow.
skierniewicki);
od południa - gmina Głuchów (pow. skierniewicki);
od zachodu - gminy Godzianów, Maków (pow. skierniewicki) oraz Łyszkowice i
Nieborów (powiat łowicki).
Teren gminy otacza miasto Skierniewice – miasto na prawach powiatu.
W skład gminy Skierniewice wchodzi 30 miejscowości: Balcerów, Borowiny, Brzozów, Budy
Grabskie, Dąbrowice, Dębowa Góra, Józefatów, Julków, Ludwików, Miedniewice,
Miedniewice Topola, Mokra, Mokra Lewa, Mokra Prawa, Nowe Rowiska, Nowy Ludwików,
Pamiętna, Pruszków, Ruda, Rzeczków, Rzymiec, Samice, Sierakowice Prawe, Sierakowice
Lewe, Stare Rowiska, Strobów, Wola Wysoka, Wólka Strobowska, Zalesie, Żelazna,
przynależnych do 29 sołectw.
Zestawienie miejscowości Gminy Skierniewice pod względem zajmowanej powierzchni:
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
Sołectwo
Balcerów
Borowiny
Brzozów
Budy Grabskie
Dąbrowice
Dębowa Góra
Józefów
Ludwików
Miedniewice
Miedniewice Topola
Mokra
Mokra Lewa
Mokra Prawa
Nowe Rowiska
Nowy Ludwików
Pamiętna
Pruszków
Ruda
Rzeczków
Rzymiec
Samice,
Sierakowice Lewe
Sierakowice Prawe
Miejscowość
Powierzchnia sołectwa (w ha)
Balcerów
300
Borowiny
421
Brzozów
263
Budy Grabskie
504
Dąbrowice
141
Dębowa Góra
425
Julków, Józefatów
270
Ludwików
136
Miedniewice
680
Miedniewice Topola
70
Mokra
83
Mokra Lewa
580
Mokra Prawa
2354
Nowe Rowiska
220
Nowy Ludwików
189
Pamiętna
753
Pruszków
126
Ruda
1232
Rzeczków
131
Rzymiec
194
Samice,
528
Sierakowice Lewe
420
Sierakowice Prawe
629
9
24.
25.
26.
27.
28.
29.
Stare Rowiska
Strobów
Wola Wysoka
Wólka Strobowska
Zalesie
Żelazna
Stare Rowiska
Strobów
Wola Wysoka
Wólka Strobowska
Zalesie
Żelazna
Razem:
236
657
257
196
453
649
13.097
* dane Urzędu Gminy Skierniewice
Powierzchnia gminy Skierniewice wynosi: 131 km2, co stanowi 17,3% powierzchni powiatu
(pod względem powierzchni jest to największa gmina powiatu skierniewickiego). Ludność
gminy to 7 290 mieszkańców (stan na 31.12.2012). Największa liczba ludności skupia się w
miejscowości Mokra Prawa, wieś ta jest również największa obszarowo.
Do podstawowych funkcji gminy Skierniewice zalicza się rolnictwo, obsługę produkcji rolnej i
obsługę ludności. Funkcją towarzyszącą jest działalność gospodarcza prowadzona w sposób
nieuciążliwy dla środowiska, a funkcjami uzupełniającymi mieszkalnictwo i rekreacja. Uznaje
się, że znaczenie rolnictwa w rozwoju przestrzennym i gospodarczym gminy będzie
ustępować innym funkcjom, co wynika z lokalizacji w strefie oddziaływania miasta, jak
również ze średnio dogodnych warunków przyrodniczych dla intensyfikacji produkcji rolnej i
małej dochodowości tej dziedziny gospodarki.
Działalność podmiotów gospodarczych na terenie gminy ma charakter wielobranżowy
z przewagą sfery usługowej, głównie handlu. Wpływ na aktywność gospodarczą
mieszkańców mierzoną liczbą podmiotów gospodarki narodowej zaewidencjonowanych
w rejestrze REGON oraz liczbą tworzonych miejsc pracy, wywiera bliskość miasta i rozwinięta
tam działalność produkcyjno-usługowa - szereg potrzeb mieszkańców zaspokajanych jest
bezpośrednio w Skierniewicach.
Dobre warunki komunikacyjne oraz bliskie odległości w stosunku do największych
aglomeracji miejskich, ośrodków życia gospodarczego (Warszawa, Łódź), stanowią ważny
zewnętrzny czynnik rozwoju, umożliwiają mieszkańcom znalezienie pracy poza rolnictwem.
Na terenie gminy znajdują się następujące obiekty podstawowej obsługi mieszkańców:
szkoły podstawowe w miejscowościach: Dębowa Góra, Miedniewice, Mokra Prawa,
Mokra Lewa i Sierakowice Prawe
gimnazjum w miejscowości Żelazna,
przedszkole w Dębowej Górze,
Dom Dziecka w Strobowie,
Ośrodek Zdrowia z punktem aptecznym w Żelaznej.
Do najważniejszych szlaków komunikacyjnych na opisywanym terenie należy: droga krajowa
nr 70 Łowicz - Skierniewice – Huta Zawadzka oraz drogi wojewódzkie nr 705 Sochaczew –
Skierniewice – Jeżów oraz nr 707 Skierniewice – Rawa Mazowiecka. Łączna długość tych dróg
w granicach gminy wynosi 17,2km. Sieć komunikacyjną uzupełniają drogi powiatowe i
gminne o łącznej długości 131,7 km.
10
1.1.2. Geologia i rzeźba terenu
Pod względem budowy geologicznej teren gminy należy do południowo-zachodniego, stromego
skrzydła środkowej części Niecki Warszawskiej, zbudowanej z utworów trzeciorzędu
zalegających na miąższej serii kredowej. Południowe partie gminy znajdują się w obszarze
wału kujawskiego, gdzie utwory czwartorzędu spoczywają bezpośrednio na utworach dolnej
kredy i jury.
Na powierzchni zalega ciągły płaszcz utworów czwartorzędowych (czasami dochodzi do 80
metrów grubości). Są to gliny zwałowe z domieszkami utworów piaszczysto-żwirowych,
piasków wodnolodowcowych. Ku północy powierzchnia morenowa pokryta jest warstwą
piasków średnio, drobnoziarnistych i pylastych oraz soczewami glin spływowych. W
obniżeniach glin występują także ławice mułów.
Południowa część gminy cechuje się występowaniem w stropie glin morenowych miąższych
serii utworów wodnolodowcowych. W dolinach rzek dominują najmłodsze utwory holocenu.
Terasy rzeczne zbudowane są z piasków korytowych oraz torfów i namułów organicznych. Na
najniższych terasach w obrębie równiny zalewowej rozpoczęła się w holocenie, trwająca do
dzisiaj, akumulacja torfów niskich.
Pod względem fizyczno-geograficznym obszar gminy Skierniewice położony jest w obrębie
makroregionu Wzniesień Południowomazowieckich i na granicy dwóch mezoregionów:
Wzniesień Łódzkich
Równiny Łowicko-Błońskiej.
Strefę przejściową pomiędzy Równiną, a Wzniesieniami Łódzkimi stanowi krawędź
geomorfologiczna, słabo zaznaczona w terenie. Jej partie szczytowe rozciągają się na linii
Dąbrowice-Balcerów-Strobów i wznoszą się na wysokość 134-135 m n.p.m. Część północna
gminy położona jest w obrębie Równiny Łowicko-Błońskiej (miejscowości Sierakowice Lewe i
Prawe, Borowiny, Budy Grabskie, częściowo Mokra Prawa). W strefie krawędziowej
Wzniesień zlokalizowane są miejscowości Mokra Lewa, Miedniewice, Samice i Pamiętna.
Pozostała część gminy od Balcerowa, Dębowej Góry i Strobowa położona jest w obrębie
Wzniesień Łódzkich. Jest to obszar staroglacjalny, znajdujący się na skłonie wysoczyzny
polodowcowej, która powstała w okresie zlodowacenia Warty. W wyniku akumulacji
powstała równinna wysoczyzna polodowcowa zbudowana z serii lodowcowych glin
zwałowych, występujących w dwu lub trzech pokładach, przewarstwionych piaskami
wodnolodowcowymi interglacjalnymi.
W południowej części gminy, pomiędzy Dębową Górą a Zalesiem, powstały formy
fluwioglacjalne tworzące charakterystyczne wzniesienia. W późnym plejstocenie i w
holocenie wysoczyzna została przemodelowana procesami denudacyjnymi. W wyniku tej
działalności powstała równinna i falista wysoczyzna wznosząca się na wysokość ok. 175-135
m n.p.m. i opadająca łagodną krawędzią ku północy. Krawędź ta porozcinana została
równoległymi dolinami cieków, odprowadzającymi wody ku północy, a na jej przedpolu
powstała rozległa strefa odpływowa wysoczyzny, pokryta osadami mułkowo-piaszczystymi.
Obecnie wysoczyzna wznosi się na wysokość od 173 m n.p.m. w części południowej gminy do
około 134 m n.p.m. w części północnej. Równina aluwialna u podnóża wysoczyzny kształtuje
się na wysokości 118-111 m n.p.m.
11
1.1.3. Warunki klimatyczne
Gmina Skierniewice leży we wschodniej części XVII regionu klimatycznego zwanego Regionem
Środkowopolskim. Pod względem klimatycznym teren ten cechuje się rosnącym
kontynentalizmem w kierunku wschodnim. Region ten wyróżnia się m.in.:
dużą ilością dni pogodnych,
stosunkowo niskimi rocznymi sumami rocznych opadów atmosferycznych,
nieznacznie zróżnicowanymi przestrzennie warunkami termicznymi.
dość
korzystnymi
warunki
biometeorologicznymi
przy
wskaźniku
biometeorologicznym wahającym się pomiędzy wiosną, a jesienią w granicach 1,7 –
2,0.
Najbardziej pogodnymi miesiącami są sierpień i wrzesień, natomiast najwyższe wartości
średniego zachmurzenia notuje się w okresie od listopada do lutego z maksimum
przypadającym w miesiącu grudniu. W związku z ogólną cyrkulacją atmosferyczną na całym
obszarze gminy dominują wiatry o kierunku zachodnim i południowozachodnim, których
udział jest największy w lipcu i lutym. Od listopada do stycznia trwa nieprzerwana dominacja
wiatrów północnozachodnich.
Dla poszczególnych parametrów klimatycznych można przyjąć następujące wartości:
średnia temperatura roczna: + 7,7oC,
średnia temperatura najcieplejszego miesiąca (lipiec): + 18 oC,
średnia temperatura najzimniejszego miesiąca (luty): - 3,5 oC,
długość okresu bezprzymrozkowego wynosi ok. 280 dni w roku,
długość okresu wegetacyjnego to średnio 215 dni w roku,
średnia długość zalegania pokrywy śnieżnej wynosi około 50 dni w roku,
suma opadów kształtuje się na poziomie 580 mm.
1.1.4. Hydrografia
Wody powierzchniowe
Obszar gminy Skierniewice położony jest w obrębie zlewni Bzury, w zlewniach III rzędu rzek
Pisia Zwierzyniec, Łupia i Rawka, które są bezpośrednimi dopływami Bzury i płyną z południa
na północ. Największą powierzchnię zajmuje zlewnia rzeki Rawki, która objęta jest na całej
długości prawną ochroną jako rezerwat przyrody. Rawka charakteryzuje się bardzo krętym
biegiem, licznymi meandrami oraz starorzeczami.
Obszary źródliskowe wymienionych rzek znajdują się poza obszarem gminy, jednak w jej
obrębie znajdują się źródła mniejszych cieków je zasilających.
W gminie brak jest obecnie naturalnych zbiorników wodnych. Jedynie w stoku wysoczyzny
rozrzucone są liczne drobne „oczka” oraz lokalnie zabagnienia o charakterze efemerycznym.
Większe stawy rybne znajdują się na rzece Łupi-Skierniewce w miejscowości Żelazna oraz
Strobowie.
12
Wody podziemne
Teren gminy Skierniewice, tak jak cały obszar powiatu skierniewickiego, należy do regionu
hydrogeologicznego Południowomazowieckiego.
Na terenie powiatu skierniewickiego, tak jak na terenie całego województwa łódzkiego
wyróżnia się kilka głównych poziomów wodonośnych, w tym czwartorzędowy,
trzeciorzędowy, kredowy i jurajski; głównym poziomem użytkowym jest poziom
czwartorzędu.
1.1.5. Obszary chronione
Wysokie wartości środowiska przyrodniczego sprawiły, że znaczne tereny Gminy objęte
zostały różnymi formami ochrony wprowadzonymi na podstawie przepisów ogólnych
z zakresu ochrony środowiska oraz miejscowych aktów prawnych. Są to:
Bolimowski Park Krajobrazowy;
rezerwaty przyrody: Kopanicha – rezerwat leśny; Ruda Chlebacz - rezerwat leśny oraz
Rawka - rezerwat wodno – krajobrazowy;
Obszar Chronionego Krajobrazu Bolimowsko-Radziejowicki z Doliną Środkowej Rawki;
Obszary Natura 2000: Polany Puszczy Bolimowskiej (PLH100028) i Dolina Rawki
(PLH100015)
pomniki przyrody;
użytki ekologiczne;
parki dworskie.
1.2. Uwarunkowania społeczne i gospodarcze Gminy Skierniewice
1.2.1. Demografia
Gmina Skierniewice (wg stanu na 31.12.2012r.) liczy ogółem 7 290 mieszkańców, w tym
3 605 mężczyzn oraz 3 685 kobiet.
Tabela 1. Liczba ludności gminy na przestrzeni lat 2008-2012 (GUS, 2008-2012)
Wyszczególnienie
Liczba mieszkańców
ogółem
Mężczyźni
Kobiety
2008
2009
2010
2011
2012
6 823
6 863
7 243
7 265
7 290
3 369
3 463
3 381
3 482
3 599
3 644
3 616
3 649
3 605
3 685
Gęstość zaludnienia wynosi 55 osób/km².
13
2017
z uwzględnieniem lat 2018-2021
2018
(aktualizacja)
Wykres 1. Struktura ludności w gminie Skierniewice
8000
7000
6000
5000
3463
3482
3649
3644
3685
Kobiety
4000
Mężczyźni
3000
2000
3369
3381
3616
3599
3605
1000
0
2008
2009
2010
2011
2012
Sytuację demograficzną kształtuje ruch naturalny i ruch migracyjny ludności. Wskaźniki te
w analizowanym okresie 2008-2012
2008
przyjmowały zróżnicowane wartości - dane statystyczne
pokazano w poniższych tabelach.
Tabela 2.. Ruch naturalny ludności w latach 2008 – 2012 (GUS, 2008-2012)
Wyszczególnienie
Urodzenia
Zgony
Przyrost naturalny
2008
2009
2010
2011
2012
85
75
10
(1,5‰)
86
92
-6
(-0,9‰)
93
77
16
(2,2‰)
82
80
2
(0,3
(0,3‰)
74
92
-18
(-2,5‰)
Tabela 3. Migracje ludności na pobyt
byt stały notowane w latach 2008 – 2012 (GUS, 2008-2012)
Wyszczególnienie
Saldo migracji wewnętrznych
Saldo migracji zagranicznych
Saldo migracji ogółem
2008
2009
2010
2011
2012
48
1
49
86
0
86
58
0
58
19
1
20
15
1
16
Z przedstawionych danych statystycznych
statys
obejmujących okres 2008--20012 wynika, że
sytuacja demograficzna gminy Skierniewice jest dość stabilna, a liczba mieszkańców
systematycznie rośnie. Zmiany te mają charakter napływowy i świadczą o atrakcyjności
opisywanego terenu dla osidlania się ludności (sąsiedztwo i dogodne połączenia
połączen
komunikacyjne z miastem Skierniewice). Wśród migrujących dominują ludzie młodzi.
Przyrost naturalny jest na niskim poziomie,
poziomie co w perspektywie lat przyczyniać się będzie do
wzrostu odsetka osób w wieku poprodukcyjnym, przy jednoczesnym zmniejszaniu się ilość
osób w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym. Wskaźniki
Wskaźniki opisujące ruch naturalny
ludności należy uznać za charakterystyczne dla całego województwa.
14
Wskaźniki demograficzne dla gminy Skierniewice wynoszą (wg GUS, 2012):
• wskaźnik obciążenia demograficznego:
− ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym: 60,0
osób,
− ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym: 89,1
osób,
− ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym: 28,3
osób,
• udział ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem:
− w wieku przedprodukcyjnym: 19,8 % osób,
− w wieku poprodukcyjnym: 62,5 % osób,
− w wieku poprodukcyjnym: 17,7 % osób,
• wskaźniki modułu gminnego:
− gęstość zaludnienia: 55 osób na 1 km2,
− kobiety na 100 mężczyzn: 102
− małżeństwa na 1000 ludności: 3,7
− urodzenia żywe na 1000 ludności: 10,2
− zgony na 1000 ludności: 12,7
− przyrost naturalny na 1000 ludności: – 2,5.
1.2.2. Mieszkalnictwo
Na terenie gminy Skierniewice dominuje zabudowa charakterystyczna dla osadnictwa
wiejskiego zarówno pod względem formy, jaki i funkcji, tj. zabudowa mieszkalna
jednorodzinna wraz z towarzyszącą jej zabudową związaną z działalnością gospodarczą
mieszkańców (zabudowa zagrodowa). Przestrzenny układ osadnictwa jest typowy, tj.
związany głównie z dostępnością komunikacyjną (dominacja zabudowy jedno i dwurzędowej
wzdłuż szlaków komunikacyjnych) oraz rozprzestrzeniony na gruntach stopniowo dzielonych
na działki budowlane. Miejscowości znajdujące się w bezpośrednim sąsiedztwie z miastem
Skierniewice charakteryzują się zawartą zabudową jednorodzinną, np. Mokra Prawa, Mokra
Lewa, Miedniewice. Jednak większość miejscowości wyróżnia luźna zabudowa zagroda lub
zróżnicowana struktura przestrzenna, w której zabudowa typu jednorodzinnego
przemieszana jest z zabudową zagrodową.
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (www.stat.gov.pl), stan na koniec 2012 r.,
na terenie Gminy Skierniewice znajdowało się 2 284 mieszkań, o łącznej powierzchni
użytkowej 198 799 m2 i sumie izb w ilości 9432. Przeciętna powierzchnia użytkowa 1
mieszkania wynosi 87 m².
Na jedno mieszkanie o przeciętnej wielkości 87,04 m2 przypadają średnio 3,19 osoby
(wskaźniki dla powiatu skierniewickiego ogółem wynoszą odpowiednio – 82,20 m2 i 3,20
osoby, dla województwa – 67,84m2 i 2,56 osoby). W skład jednego mieszkania wchodzą
przeciętnie 4,13 izby, co daje wartość 0,77 osoby na jedną izbę. Statystyczny mieszkaniec
gminy ma do swojej dyspozycji 27,27m2 powierzchni mieszkaniowej.
Sytuacja mieszkaniowa ludności gminy ulega systematycznej poprawie, jest to wynikiem
przyrostu nowych mieszkań, o wyższym standardzie.
15
Warunki mieszkaniowe w gminie Skierniewice w porównaniu do warunków przeciętnych
w powiecie i w województwie - podstawowe dane zamieszczono w tabeli:
Tabela 4. Warunki mieszkaniowe w gminie Skierniewice w porównaniu do wartości średnich dla powiatu i
województwa (GUS 2012, obliczenia własne)
Przeciętna
Wyszczególnienie
liczba izb w mieszkaniu
liczba osób na mieszkanie
liczba osób na 1 izbę
powierzchnia użytkowa na
2
1 mieszkanie (m )
powierzchnia użytkowa na
2
1 osobę (m )
Województwo
Gmina
Powiat
ogółem
na wsi
4,13
3,19
0,77
4,18
3,20
0,77
3,58
2,56
0,71
4,12
3,09
0,75
87,04
82,20
67,84
89,01
27,27
27,88
26,54
28,74
Liczba mieszkań przypadających na 100 mieszkańców gminy wynosi 31,3, jest to wskaźnik
niższy od średniej na terenie województwa gdzie wynosi 39,1. Wielkości charakteryzujące
standardy zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych w gminie są natomiast zbliżone do
średniego poziomu dla obszarów wiejskich województwa.
Tabela 5. Zmiany w zasobach mieszkaniowych gminy Skierniewice w okresie 2008-2012 (GUS 2008-2012,
obliczenia własne)
Wyszczególnienie
Liczba mieszkań
Liczba izb
Przeciętna liczba izb w mieszkaniu
2
Pow. użytkowa w m
2
Wskaźnik p.u. 1 mieszkania (w m )
2
Wskaźnik p.u./osobę (w m )
Liczba osób/mieszkanie
2008
2009
2010
2011
2012
2 159
8 394
3,89
174 919
81,02
25,64
3,16
2 190
8 585
3,92
179 425
81,93
26,14
3,13
2 222
9 068
4,08
189 612
85,33
26,18
3,26
2 258
9 269
4,10
194 963
86,34
26,84
3,22
2 284
9 432
4,13
198 799
87,04
27,27
3,19
Analiza prezentowanych danych wskazuje, że jakość i komfort zamieszkania na terenie gminy
z roku na rok ulega nieznacznemu, ale stopniowemu podwyższeniu:
występuje tendencja wzrostowa liczby izb w mieszkaniu;
od 2011r. zmniejsza się liczba osób w jednym mieszkaniu;
wzrasta przeciętna wielkość powierzchni użytkowej będącej w dyspozycji
statystycznego mieszkańca oraz wielkość powierzchni użytkowej mieszkań;
mieszkańcy gminy dysponują zasobami mieszkaniowymi o parametrach zamieszkania
zbliżonych do przeciętnych w powiecie.
Tabela 6. Wyposażenie mieszkań w gminie w instalacje techniczno-sanitarne (GUS, 2012)
Obszar
Wyposażenie (%)
Łazienka
Wodociąg
gmina Skierniewice
85,3
75,2
16
Centralne
ogrzewanie
71,7
1.2.3. Infrastruktura techniczna
Zaopatrzenie w wodę
Stopień zwodociągowania gospodarstw domowych na terenie gminy wynosi 96% (stosunek
liczby przyłączy wodociągowych do budynków mieszkalnych / liczby mieszkań). Łączna długość
sieci wodociągowej na terenie gminy wynosi 138,2 km, z przyłączami prowadzącymi do
budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania w ilości 2 200 szt. Przeciętne zużycie
wody przyjmuje wartość około 25,0 m3/mieszkańca. Źródłem zaopatrzenia w wodę są stacje
wodociągowe w miejscowościach Dębowa Góra i Józefatów. Mieszkańcy północnej części
gminy Skierniewice zasilani są w wodę ze stacji uzdatniania położonych na terenie miasta
Skierniewice. Gospodarstwa domowe, które nie zostały podłączone do sieci wodociągowej
korzystają z własnych studni kopanych.
Tabela 7. Stan zaopatrzenia gminy w wodę (GUS, 2012)
Wyszczególnienie
Długość czynnej sieci wodociągowej rozdzielczej
Połączenia wodociągowe prowadzące do budynków mieszkalnych i
zbiorowego zamieszkania
Woda dostarczona gospodarstwom domowym
Zużycie wody w gospodarstwach domowych na 1 mieszkańca
Jednostka
miary
Gmina ogółem
km
138,2
szt.
2 200
dam³
m³
181,6
25,0
Gospodarka ściekowa
Gmina Skierniewice nie posiada sieci kanalizacji sanitarnej. Większość gospodarstw
domowych z terenu gminy odprowadza ścieki do przydomowych zbiorników
bezodpływowych. Niewielki odsetek gospodarstw domowych korzysta z przydomowych
oczyszczalni ścieków. Na terenie gminy funkcjonuje kilka małych oczyszczalni ścieków,
pracujących na potrzeby lokalne. Duża oczyszczalnia ścieków pracująca głównie na potrzeby
miasta Skierniewice i zarządzana przez Urząd Miasta w Skierniewicach Zakład Wodociągów i
Kanalizacji "WOD-KAN" Sp. z o.o., znajduje się w miejscowości Mokra Prawa.
Energia elektryczna
Sieciowym dostawcą energii elektrycznej działającym w zasięgu terytorialnym gminy
Skierniewice, pełniącym funkcje Operatora Systemu Dystrybucyjnego (OSD) jest
przedsiębiorstwo PGE Dystrybucja S.A. Oddział Łódź – Teren, wchodzące w skład Grupy
energetycznej – PGE Polska Grupa Energetyczna S.A.
Istniejący
system
elektroenergetyczny
składa
się
z
następujących
sieci
elektroenergetycznych:
sieć wysokiego napięcia (WN) 110kV;
sieć średniego napięcia (SN) 15kV;
sieć niskiego napięcia (nn) 400/230V.
Gmina zasilana jest dwustronnie z systemu sieci 110kV. Głównym punktem zasilania (tzw.
GPZ) gminy Skierniewice jest stacja elektroenergetyczna 110/15kV „Skierniewice”,
zlokalizowana przy ul. Sobieskiego w Skierniewicach. Część gminy zasilana jest za
pośrednictwem stacji 110/15kV „Widok”, zlokalizowanej przy ul. Fabrycznej
w Skierniewicach. Stacje 110/15 kV „Skierniewice” oraz „Widok” połączone są z systemem
17
elektroenergetycznym 110kV liniami 110kV „Skierniewice – Widok”, „Widok – Boryszew
(Sochaczew)” oraz „Skierniewice – Odlewnia (Koluszki).
Lokalną sieć rozdzielczą średniego napięcia 15kV zasilającą odbiorców komunalnych
i przemysłowych na terenie gminy stanowią magistralne linie napowietrzne biegnące
w ciągach: Skierniewice – Rawa Mazowiecka; Skierniewice – Łyszkowice; Skierniewice –
Rawka; Skierniewice – Biała Rawska; Skierniewice – Rawent (wyprowadzone ze stacji
110/15kV „Skierniewice”) oraz Widok – Łowicz (wyprowadzone ze stacji 110/15kV „Widok”).
Stopień zelektryfikowania gminy określa się na poziomie 100% - dostęp do energii
elektrycznej jest powszechny dla każdego mieszkańca.
Zaopatrzenie w gaz
Gmina Skierniewice leży w zasięgu terytorialnym działania Mazowieckiej Spółki Gazownictwa
sp. z o.o. Oddział Zakład Gazowniczy Łódź, jednak w stanie obecnym jest to obszar
niezgazyfikowany - brak przyłączy, a tym samym odbiorców gazu ziemnego. Przez teren
gminy przebiega magistrala gazu wysokiego ciśnienia (odgałęzienie z Babska do Skierniewic z
gazociągu przesyłowego Mory – Rawa Mazowiecka – Piotrków Trybunalski – Radomsko –
Częstochowa) oraz gazociąg średniego ciśnienia o łącznej długości ponad 10km. W
miejscowości Mokra Lewa zlokalizowana jest stacja redukcyjno – pomiarowa I – go stopnia.
System komunikacyjny
System komunikacyjny gminy Skierniewice tworzą drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe
i gminne. Do najważniejszych szlaków komunikacyjnych należą:
droga krajowa nr 70 Łowicz – Skierniewice – Huta Zawadzka;
drogi wojewódzkie: Śladów – Sochaczew – Skierniewice – Jeżów (nr 705);
Skierniewice – Rawa Mazowiecka – Nowe Miasto n. Pilicą (nr 707);
drogi powiatowe: Skierniewice – Głuchów – Lubochnia (nr 1303E); Skierniewice –
Wola Makowska – Łyszkowice (nr 1304E); Maków – Dębowa Góra – Trzcianna – Kamion –
Ruda (nr 1318E); Żelazna – Zalesie (nr 1323E); Skierniewice – Bartniki (nr 1332E) oraz
Niesułków – Kołacin – Jeżów – Byczki – Maków – Mokra Lewa (nr 5103E);
drogi gminne.
Tabela 8. Długość i stan nawierzchni dróg w zależności od właściciela
Drogi
Krajowe
Wojewódzkie
Powiatowe
Gminne
Długość
(km)
9,8
7,4
23,2
108,5
Nawierzchnia
ulepszona
nieulepszona
9,8
0
7,4
0
23,2
0
87,9
20,6
Drogi powiatowe stanowią system łączący cały obszar z siecią dróg krajowych oraz stanowią
korytarze tranzytowe. Drogi gminne pełnią rolę ciągów komunikacyjnych, decydujących
zarówno o zintegrowaniu układu terytorialnego gminy i jego funkcjonowaniu, jak i otwartości
na zewnątrz. Sieć dróg gminnych zapewnia dojazd do każdej miejscowości, choć nie
wszystkie drogi posiadają nawierzchnię utwardzoną. Podstawowy układ komunikacyjny
uzupełniają w poszczególnych miejscowościach ogólnodostępne drogi lokalne i wewnętrzne,
które pełnią rolę dojazdową dla obsługi terenów przyległych, w tym gruntów rolnych.
18
Przez teren gminy Skierniewice przebiegają linie kolejowe relacji: Warszawa – Skierniewice –
Łódź i Skierniewice – Łowicz.
1.2.4. Gospodarka
W 2012r. na terenie gminy działało 551 podmiotów gospodarczych, z czego ponad 98%
reprezentowało sektor prywatny.
Tabela 9. Podmioty gospodarki narodowej w gminie Skierniewice według sekcji w 2012r. (GUS, 2012)
Liczba podmiotów
gospodarczych
Sektor gospodarki
Rolnictwo, leśnictwo,
łowiectwo i rybactwo
15
Górnictwo i wydobywanie
5
Przetwórstwo przemysłowe
Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i
odpadami oraz działalność związana z rekultywacją
Budownictwo
Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów
samochodowych, włączając motocykle
Transport i gospodarka magazynowa
Działalność związana z zakwaterowaniem
i usługami gastronomicznymi
Informacja i komunikacja
Działalność finansowa i ubezpieczeniowa
Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości
Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna
Działalność w zakresie usług administrowania
i działalność wspierająca
Administracja publiczna i obrona narodowa;
obowiązkowe zabezpieczenia społeczne
Edukacja
Opieka zdrowotna i pomoc społeczna
Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją
Pozostała działalność usługowa
OGÓŁEM
53
4
98
157
43
14
10
18
7
30
17
8
21
7
12
32
551
Wśród ogółu podmiotów gospodarki narodowej dominują osoby fizyczne prowadzące
działalność gospodarczą – 448 podmiotów.
Bezrobocie w gminie kształtuje się na poziomie 7,4% i obejmuje 337 osób z terenu gminy, z
czego 162 to mężczyźni, a 175 to kobiety (GUS, 2012).
19
2017
z uwzględnieniem lat 2018-2021
2018
(aktualizacja)
1.3. Działania Samorządu w latach 2008-2012
2008
Dochody i wydatki budżetu
Tabela 10.. Dochody i wydatki budżetu gminy w latach 2008-2012
2008
(GUS, 2008-2012)
Wyszczególnienie
2008
2009
2010
2011
2012
dochody ogółem 14 886 136,61 18 838 803,89 19 181 296,79 19 987 892,02 18 423 882,19
dochody własne 6 419 251,25 9 183 322,70 9 257 303,19 8 455 952,75
,75 9 849 185,88
wydatki ogółem 16 112 647,17 18 458 200,12 22 772 274,82 20 106 726,95 17 110 770,99
Wykres 2.. Dochody i wydatki budżetu gminy
25000000
20000000
15000000
dochody ogółem
wydatki ogółem
10000000
5000000
0
2008
2009
2010
2011
2012
Tabela 11. Dochody i wydatki na 1 mieszkańca z budżetu w latach 2008-2012
2008 2012 w zł (GUS, 2008-2012)
2008
Wyszczególnienie
dochody
wydatki
2008
2009
2010
2011
2012
2 192,68
2 373,35
2 743,78
2 688,35
2 660,01
3 157,99
2 758,85
2 775,26
2 534,23
2 353,61
Tabela 12.. Wydatki poniesione na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska w latach 2008-2012
2008
w zł
(GUS, 2008-2012)
Wyszczególnienie
ogółem
wydatki bieżące
wydatki majątkowe
oczyszczanie miast i wsi
oświetlenie ulic, placów i
dróg
gospodarka ściekowa i
ochrona wód
2008
2009
2010
2011
2012
728 866,38
693 861,08
35 005,30
27 341,25
285 069,27
892 570,00
735 166,52
157 403,48
14 203,89
310 936,68
1 325 801,64
909 357,75
416 443,89
41 003,00
360 574,23
940 602,10
904 002,10
36 600,00
52 935,23
313642,16
898 159,43
788197,43
109 962,00
45 759,21
238 994,32
0
0
54 900,00
0
109 962,00
20
II. DIAGNOZA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA
2.1. Powietrze atmosferyczne
2.1.1. Przepisy prawne
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska na mocy ustawy „Prawo ochrony środowiska”
dokonuje corocznej oceny poziomów substancji w powietrzu we wszystkich strefach
województwa. Klasyfikacja stref jest dokonywana w oparciu o Rozporządzenie Ministra
Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012r. (Dz. U. z 2012, poz. 1031) w sprawie poziomów
niektórych substancji w powietrzu.
2.1.1. Źródła zanieczyszczeń powietrza
Na stan czystości powietrza w gminie Skierniewice wpływają głównie zanieczyszczenia
emitowane przez:
- szlaki komunikacyjne drogowe i kolejowe,
- lokalne kotłownie i źródła ciepła,
- zakłady przemysłowe i usługowe.
Emisja liniowa (komunikacyjna)
Emisja komunikacyjna stwarza zagrożenie zwłaszcza w pobliżu dróg o dużym natężeniu ruchu
kołowego i ma niekorzystny wpływ na uprawy polowe. Zanieczyszczenia komunikacyjne
(tlenek i dwutlenek węgla, tlenki azotu, węglowodory, pyły z metalami ciężkimi) pogarszają
jakość powietrza atmosferycznego a także wpływają na wzrost poziomu stężenia ozonu w
troposferze.
Emisja niska
Emisja niska, pochodzi z lokalnych kotłowni i pieców węglowych używanych w
indywidualnych gospodarstwach domowych. W wielu gospodarstwach spala się różnego
rodzaju materiały odpadowe, w tym odpady komunalne, które mogą być źródłem emisji
dioksyn, ponieważ proces spalania jest niepełny i zachodzi w niższych temperaturach.
Głównym paliwem w lokalnych kotłowniach jest węgiel o różnej jakości i różnym stopniu
zasiarczenia.
Emisja punktowa
Emisja ta rozumiana jest jako energetyczne spalanie paliw przez podmioty gospodarcze oraz
obiekty sfery publicznej. Na terenie gminy nie ma dużych emitorów zanieczyszczeń do
powietrza (instalacji technologicznych), brak jest zakładów o profilu produkcji szczególnie
szkodliwym dla środowiska. Emisja ze źródeł technologicznych występuje w związku z
funkcjonowaniem MPIS-TERM Sp. z o.o. Warszawa - Zakład Produkcyjny w Dębowej Górze
oraz mniejszych zakładów produkcyjnych. Biorąc jednak pod uwagę źródła punktowe, w
powiecie skierniewickim występują najmniejsze wartości rocznych sum zanieczyszczeń emisji
głównych zanieczyszczeń powietrza w skali całego województwa.
21
Emisja z punktowych źródeł zanieczyszczeń, tj. z zakładów przemysłowych, objęta jest
ewidencją i kontrolą, natomiast z pozostałych źródeł jest trudna do zbilansowania i nie jest
na bieżąco monitorowana.
W Polsce obowiązuje ustawa (z dnia 28 kwietnia 2011 r.) o handlu uprawnieniami do emisji do
powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji, która określa zasady funkcjonowania
systemu handlu, którego celem jest ograniczenie tych emisji w sposób opłacalny i ekonomicznie
efektywny.
Zgodnie z postanowieniem dyrektywy 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21
maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE)
i dostosowaniu do niej polskich przepisów (zmiany do ustawy „Prawo ochrony środowiska ” oraz
niektórych innych ustaw dotyczących jakości powietrza) wprowadza się nowe zasady zarządzania
jakością powietrza w strefach i aglomeracjach. Ustawy te mają przyczynić się do zmniejszenia
szkodliwego oddziaływania na ludzi pyłu drobnego PM10 oraz PM2,5. Zmniejszy to
zachorowalność na choroby układu oddechowego i układu krążenia, a także przyniesie
zwiększenie konkurencyjności i atrakcyjności regionów pod kątem rozwoju turystyki.
Znaczny wpływ na stan jakości powietrza ma stan infrastruktury technicznej, tj.; stan techniczny
dróg, systemy ciepłownicze i sieć gazowa.
Dążąc do ograniczenia emisji zanieczyszczeń gmina oraz poszczególne podmioty
organizacyjne podejmują różnego rodzaju działania. Stosowane metody to: budowa
i eksploatacja urządzeń ochrony powietrza, stosowanie paliw o większej wartości opałowej
i niższej zawartości siarki i popiołu, modernizacje kotłowni polegające na zastąpieniu źródeł
opalanych węglem na źródła opalane olejem czy gazem płynnym.
2.1.2. Pomiary zanieczyszczenia powietrza
Gmina Skierniewice objęta jest łódzką strefą badań, dla której klasyfikacja w latach 2010 2012 zgodnie z raportami WIOŚ: Roczna ocena jakości powietrza w województwie łódzkim,
przedstawia się następująco:
Tabela 13. Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z
uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia (z uwzględnieniem krajowych norm dla
uzdrowisk)
Kod
strefy:
PL 1002
Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy
SO2
NO2
PM10
Pb
C6H6
CO
A
A
C
A
A
A
A
A
C
A
A
A
A
C
A
A
As
Cd
rok 2010
A
A
rok 2011
A
A
A
rok 2012
A
A
A
* według poziomu docelowego, ** według poziomu celu długoterminowego
22
Ni
BaP
A
C
A
A
PM2,5
O3*
O3**
A
A
D2
C
C
A
D2
C
C
A
D2
Tabela 14. Klasyfikacja strefy łódzkiej według parametrów, z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych dla
ochrony roślin
Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy
Kod strefy:
O3
(według
poziomu
SO2
NOx
docelowego)
rok 2010
A
rok 2011
A
rok 2012
A
A
PL 1002
A
A
C
A
A
Na podstawie klasyfikacji jakości powietrza w strefach, określona została konieczność
realizacji programu ochrony powietrza (ze względu na ochronę zdrowia) dla 3 parametrów:
pył zawieszony PM10 (rok);
pył zawieszony PM10 (24-godziny);
benzo(a)piren w pyle PM10 (rok);
pył zawieszony PM2,5 (rok).
Na podstawie uzyskanych wyników pomiarów stężenia pyłu PM10 stwierdzono konieczność
wykonania programu ochrony powietrza na terenie Łódzkiej Aglomeracji Miejskiej oraz w 20
miastach Strefy łódzkiej (w tym miasto Skierniewice).
W Strefie łódzkiej przekroczenie poziomu docelowego benzo(a)pirenu w pyle PM10
określono dla wszystkich miasta oraz znacznych obszarów wiejskich, leżących na obrzeżach
miast oraz z dala od obszarów zurbanizowanych. Istotną przyczyną przekroczeń na obszarach
wiejskich wskazuje napływ zapylonych mas powietrza znad obszarów zurbanizowanych.
W ramach przygotowań do realizacji działań naprawczych, najistotniejszym zadaniem dla
służb ochrony środowiska oraz wydziałów komunalnych urzędów gmin, jest uzupełnienie
bazy emisji niskiej z indywidualnego ogrzewania budynków oraz bazy emisji komunikacyjnej
(oszacowanej na podstawie pomiarów natężenia i struktury ruchu drogowego na ulicach
miast).
2.1.3. Podsumowanie
Największy wpływ na stan powietrza atmosferycznego w gminie ma komunikacja
samochodowa oraz spalanie paliw w kotłowniach. O jakości powietrza na terenie gminy
decydują nie tylko miejscowe emisje, ale i zanieczyszczenia pochodzące z zewnątrz,
szczególnie z miasta Skierniewice.
Działania proekologiczne prowadzone przez gminę powinny ograniczyć tzw. niską emisję
zanieczyszczeń do atmosfery. Należą do nich popularyzacja: termomodernizacji obiektów,
modernizacja źródeł ciepła, korzystanie z paliw ekologicznych, itp.
2.2. Hałas
Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013r. poz. 1232) oraz ustawa z
dnia 27 lipca 2001 roku o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o
odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085), regulują przepisy
23
dotyczące klimatu akustycznego. Przepisy tych ustaw są wyrazem nowej, spójnej
z ustawodawstwem Unii Europejskiej, polityki w zakresie ochrony środowiska.
W odniesieniu do zagadnień akustycznych, wspomniane akty prawne dostosowują przepisy
polskie do regulacji UE, w szczególności znajdującej podstawę prawną w regulacjach
zawartych w Dyrektywie w sprawie oceny i zarządzania hałasem w środowisku ( 2002/49/
EC).
Hałas - dźwięk określany jako szkodliwy, uciążliwy lub przeszkadzający w danych warunkach
(zależy od fizycznych parametrów dźwięku, od nastawienia odbiorcy).
Ocena stanu środowiska w wyniku emisji hałasu dokonywana jest przy pomocy
równoważnego poziomu dźwięku wyrażonego w dB. Rozporządzenie Ministra Środowiska
z dnia 1 października 2012r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych
poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2012 r., poz. 1109) określa: dopuszczalne poziomy
hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z
wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych
oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami LAeq D i LAeq N, które to wskaźniki mają
zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do
jednej doby.
Tabela 15. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku (wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia
1 października 2012 r., Dz. U. z dnia 8.10.2012 r., poz. 1109)
Rodzaj terenu
a) strefa ochronna "A" uzdrowiska
b) tereny szpitali poza miastem
a) tereny zabudowy
mieszkaniowej jednorodzinnej
b) tereny zabudowy związanej ze
stałym lub czasowym pobytem
1)
dzieci i młodzieży
c) tereny domów opieki społecznej
d) tereny szpitali w miastach
a) tereny zabudowy
mieszkaniowej wielorodzinnej i
zamieszkania zbiorowego
b) tereny zabudowy zagrodowej
c) tereny rekreacyjno2)
wypoczynkowe
d) tereny mieszkaniowo-usługowe
tereny w strefie śródmiejskiej
miast powyżej 100 tys.
3)
mieszkańców
Dopuszczalny poziom hałasu w [dB]
1)
Drogi lub linie kolejowe
Pozostałe obiekty i działalność będąca
źródłem hałasu
LAeq D
LAeq N
LAeq D
LAeq N
przedział
przedział
przedział czasu
przedział czasu
czasu
czasu
odniesienia równy
odniesienia
odniesienia
odniesienia
8 najmniej
równy 1 najmniej
równy 16
równy 8
korzystnym
korzystnej
godzinom
godzinom
godzinom dnia
godzinie nocy
kolejno po sobie
następującym
50
45
45
40
61
56
50
40
65
56
55
45
68
60
55
45
24
Objaśnienia:
1)
Wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza pasem
drogowym i kolei linowych.
2)
W przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcją, w porze nocy, nie obowiązuje na nich
dopuszczalny poziom hałasu w porze nocy.
3)
Strefa śródmiejska miast powyżej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej
z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których
występują dzielnice o liczbie mieszkańców pow. 100 tys., można wyznaczyć w tych dzielnicach strefę
śródmiejską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową z koncentracją obiektów
administracyjnych, handlowych i usługowych.
2.2.1. Źródła hałasu
Na stan akustyczny środowiska ma wpływ wiele czynników, wśród których należy wyróżnić
uwarunkowania wynikające z położenia gminy, wielkości zajmowanego obszaru, zaludnienia,
stopnia urbanizacji, uprzemysłowienia oraz rozwoju szlaków komunikacyjnych. Najbardziej
uciążliwym hałasem dla człowieka jest hałas komunikacyjny (najbardziej odczuwalny) oraz
przemysłowy.
Hałas komunikacyjny
Źródłem hałasu na terenie gminy Skierniewice jest przede wszystkim transport drogowy i
transport kolejowy.
Ciągi komunikacyjne na obszarze gminy tworzą: droga krajowa nr 70 Łowicz – Skierniewice - Huta
Zawadzka, drogi wojewódzkie nr 705 relacji Śladów – Sochaczew – Skierniewice – Jeżów i nr 707
Skierniewice – Rawa Mazowiecka – Nowe Miasto n. Pilicą, drogi powiatowe o łącznej długości 23,2 km
oraz drogi gminne liczące łącznie 108,5 km.
Przez teren gminy Skierniewice przebiegają linie kolejowe relacji: Warszawa – Skierniewice –
Łódź i Skierniewice – Łowicz.
Na poziom hałasu drogowego ma wpływ szereg czynników związanych z ruchem pojazdów
i parametrami drogi. Do najważniejszych z nich należą:
- problemy komunikacyjne – nieprzystosowanie nawierzchni do występującego
natężenia ruchu i obciążenia (duży udział pojazdów ciężarowych powoduje szybkie
niszczenie nawierzchni),
- natężenie ruchu związane bezpośrednio ze znaczeniem drogi w układzie
komunikacyjnym,
- struktura ruchu (udział pojazdów ciężkich i hałaśliwych),
- średnia prędkość pojazdów i ich stan techniczny,
- płynność ruchu,
- rodzaj i stan nawierzchni.
Hałas drogowy jest zjawiskiem o tendencjach wzrostowych, uzależnionym od takich
czynników jak: wskaźnik presji motoryzacji, gęstość sieci dróg i odległość terenów stale
zamieszkiwanych od dróg o dużym natężeniu. Środki transportu są ruchomymi źródłami
hałasu decydującymi o parametrach klimatu akustycznego przede wszystkim na terenach
zurbanizowanych. Z uwagi na wzrastającą liczbę pojazdów i zwiększające się natężenie ich
ruchu można przyjąć, że na terenie gminy Skierniewice utrzymywać się będzie tendencja
wzrostowa natężenia hałasu związanego z ruchem kołowym. Należy jednak podkreślić, że
wzrost natężenia hałasu nie jest wprost proporcjonalny do wzrostu natężenia ruchu
25
samochodowego i rośnie wolniej. Wynika to głównie z poprawy jakości użytkowanych
samochodów.
Hałas związany z komunikacją i transportem kolejowym jest mniej uciążliwy, ponieważ
dotyczy tylko terenów w pobliżu trakcji kolejowej (zasięg uciążliwości hałasu wynosi do ok.
300 m) i jest związany z częstotliwością ruchu pociągów i ich rodzajów (pasażerskie czy
towarowe).
Hałas przemysłowy
Hałas przemysłowy obejmuje zarówno dźwięki emitowane przez różnego rodzaju maszyny
i urządzenia, a także części procesów technologicznych oraz instalacje i wyposażenie
zakładów produkcyjnych, rzemieślniczych i usługowych. Do tego rodzaju hałasu zalicza się
także dźwięki emitowane przez urządzenia obiektów handlowych (wentylatory, urządzenia
klimatyzacyjne). Taki hałas ma charakter lokalny.
Obecnie systemy lokalizacji nowych inwestycji, a także potrzeba sporządzenia ocen
oddziaływania na środowisko, kontrole i egzekucja nałożonych kar pozwalają na znaczne
ograniczenie tych uciążliwości. Ponadto dla źródeł hałasu przemysłowego, ze względu na ich
niewielkie rozmiary, istnieją różne możliwości techniczne ograniczenia emisji hałasu (np.
stosowanie tłumików akustycznych, obudów poszczególnych urządzeń czy zwiększenie
izolacyjności akustycznej ścian pomieszczeń, w których znajdują się maszyny wytwarzające
hałas).
Źródłem hałasu są także linie przesyłowe wysokiego napięcia. Hałas powstaje również na
terenie stacji elektroenergetycznych najwyższych napięć w związku ze stosowaniem
sprężarek do napędu łączników i transformatorów.
2.2.2 Pomiary hałasu
Ocena stanu akustycznego środowiska prowadzona jest w ramach Państwowego
Monitoringu Środowiska. Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego
stanu akustycznego środowiska, a realizowana jest przez instrumenty planowania
przestrzennego oraz instrumenty ochrony środowiska, takie jak pozwolenia, programy
ochrony środowiska, w tym programy ochrony przed hałasem. Dokonywane pomiary i oceny
mają umożliwiać wyznaczanie obszarów o ponad normatywnym poziomie hałasu, na których
należy skoncentrować działania naprawcze.
Na drogach na terenie gminy nie były prowadzone badania natężenia hałasu. Można
przypuszczać, że wzdłuż drogi krajowej, dróg wojewódzkich i powiatowych, poziom hałasu
może chwilowo przekraczać dopuszczalne normy. Dopuszczalny poziom hałasu
komunikacyjnego w porze dziennej dla terenów zabudowanych nie powinien przekraczać 65
dB, natomiast w porze nocnej 56 dB.
Uciążliwy jest również hałas przemysłowy (odgłosy maszyn, procesów technologicznych itp.).
Na terenie gminy nie ma większych zakładów emitujących znaczny hałas uciążliwy dla
mieszkańców.
2.2.3. Podsumowanie
Na stan akustyczny środowiska ma wpływ wiele czynników, wśród których należy wyróżnić
uwarunkowania wynikające z położenia gminy: wielkość zajmowanego obszaru, zaludnienie,
stopień urbanizacji i uprzemysłowienia oraz rozwoju szlaków komunikacyjnych.
26
Największe zagrożenie hałasem występuje wzdłuż drogi krajowej i dróg wojewódzkich,
obsługujących ruch ponadregionalny i regionalny. Znaczna część tych dróg przebiega przez
tereny zabudowane, z których większość to tereny o funkcji mieszkaniowej (w tym ze ścisłą
zabudową miejską), wymagającej zapewnienia komfortu akustycznego. Sąsiedztwo
wymienionych arterii komunikacji drogowej z obszarami wymagającymi zapewnienia
właściwych standardów jakości stanu akustycznego środowiska powoduje, że obszary te
należy sklasyfikować jako miejsca potencjalnego zagrożenia hałasem komunikacyjnym
drogowym.
Przeprowadzane modernizacje nawierzchni oraz poszerzenia szerokości jezdni (zwiększenie
płynności ruchu), przyczyniły się do znacznego polepszenia klimatu akustycznego w obszarze
gęstej zabudowy mieszkaniowej. Dalsze działania wyciszania hałasu komunikacyjnego
powinny przebiegać w kierunku poprawy stanu technicznego dróg oraz oddzielania hałasu
od siedzib ludzkich poprzez budowę ekranów dźwiękochłonnych lub nasadzenia pasów
zieleni.
Hałas emitowany przez przemysł, jest uciążliwy dla mieszkańców, jednak nie przekracza
dopuszczalnych norm. Możliwości izolowania oraz ograniczania (tylko do pory dziennej) tego
typu hałasu powinno przyczynić się do poprawy klimatu akustycznego terenów
przemysłowych.
2.3. Zasoby wodne i gospodarka wodno - ściekowa
Ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 roku (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 145) określa cele służące
zapewnieniu ochrony wód, poprzez zapobieganie dalszej ich degradacji, ochronę przed
zanieczyszczeniem, poprawę stanu ekosystemów wodnych i ekosystemów lądowych
zależnych od wody oraz promocje zrównoważonego wykorzystania zasobów wodnych.
Ocenę jakości badanych wód powierzchniowych i podziemnych przeprowadzono w oparciu
o kryteria określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r.
w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz
środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. Nr 257, poz. 1545) oraz
15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części
wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. Nr 258, poz. 1550).
2.3.1. Wody powierzchniowe
Wody powierzchniowe płynące i stojące mają duże znaczenie jako źródła zaopatrzenia
rolnictwa w wodę użytkową.
Są one również wykorzystywane do celów rekreacyjnych. Do sieci hydrograficznej gminy
Skierniewice należą rzeki Łupia - Skierniewka, Rawka, Pisia Zwierzyniec oraz mniejsze cieki
bezimienne. Na obszarze gminy brak jest większych naturalnych zbiorników wodnych –
jezior. Występujące naturalne zbiorniki mają niewielką powierzchnię i pojemność oraz
charakter niedużych stawów, oczek wodnych i starorzeczy.
Obszar gminy hydrograficznie wchodzi w obręb zlewni Bzury – lewobrzeżnego dopływu
Wisły.
27
Rzeka Łupia - Skierniewka
Łupia – Skierniewka jest jednym z większych dopływów Bzury, uchodzącym na 52,6 km w
okolicach Łowicza. Długość Skierniewki wynosi 61,2 km.
Rzeka Rawka
Rzeka Rawka jest największym prawostronnym dopływem Bzury, uchodzącym na 43,0 km jej
biegu. Całkowita długość rzeki wynosi 89,8 km. Rawka wraz z dolnymi odcinkami dopływów:
Korabiewki, Grabinki i Krzemionki jest rezerwatem przyrody.
Rzeka Pisia Zwierzyniec
Rzeka Pisia Zwierzyniec (zwana również Źwierzynką) jest prawostronnym dopływem Bzury,
uchodzącym na 55,1 km jej biegu. Długość cieku wynosi 33,2 km. Źródła rzeki znajdują się w
okolicach miejscowości Godzianów.
Pomiary jakości wód powierzchniowych
Wody powierzchniowe oceniane są na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia
9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód
powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U.
Nr 257, poz. 1545). Rozporządzenie na podstawie art. 38a ust. 3 ustawy z dnia 18 lipca 2001
r. - Prawo wodne (Dz. U. z 2012, poz. 145 z późn. zm.).
W miejscowości Budy Grabskie na terenie gminy Skierniewice znajduje się punkt pomiarowokontrolny monitoringu wód powierzchniowych rz. Rawki. Na rzece Rawce znajdują się jeszcze
3 punkty pomiarowe zlokalizowane poza terenem gminy. Są to: Boguszyce, Wołucza i
Kęszyce.
Ponadto na terenie gminy, w miejscowości Żelazna, znajduje się punkt pomiarowo-kontrolny
rzeki Skierniewki, która badana jest jeszcze w punkcie Mysłaków (poza terenem gminy).
W poniższej tabeli przedstawiono ocenę stanu/potencjału ekologicznego JCW
powierzchniowych badanych w latach 2010-2012.
28
Tabela 16. Wyniki badań rzeki Rawki i Skierniewki prowadzonych w latach 2010-2012 (WIOŚ Łódź):
Nazwa jednolitej
części wód
Rawka od źródeł do
Krzemionki bez
Krzemionki
Rawka od
Krzemionki do
Białki
Rawka od Białki do
Korabiewki bez
Korabiewki
Rawka od
Korabiewki do
ujścia
Skierniewka od
dopływu spod
Dębowej Góry do
ujścia
Skierniewka od
źródeł do dopływu
spod Dębowej Góry
Nazwa punktu
pomiarowokontrolnego
Klasa
elementów
biologicznych
Klasa elementów
hydromorfologicznych
Klasa elementów
fizykochemicznych
Klasa elementów
fizykochemicznych – specyficzne
zanieczyszczenia syntetyczne i
niesyntetyczne
Stan/potencjał
ekologiczny
Rawka Boguszyce
IV
I
II
I
słaby
Rawka Wołucza
IV
I
II
I
słaby
Rawka – Budy
Grabskie
IV
I
II
I
słaby
Rawka - Kęszyce
IV
I
II
II
słaby
Skierniewka Mysłaków
V
I
PSD
I
zły
Łupia - Żelazna
II
I
PSD
I
umiarkowany
PSD – poniżej stanu/potencjału dobrego
29
W badanym punkcie w m. Budy Grabskie rzeka Rawka w latach 2010-2012 prowadziła
wody słabej jakości, rzeka Skierniewka w miejscowości Żelazna – wody umiarkowanej jakości.
Zagrożeniem dla jakości wód w rzekach i zbiornikach wodnych są m.in. odprowadzane do nich
nie oczyszczone lub niewłaściwie oczyszczone ścieki komunalne i przemysłowe.
2.3.2. Wody podziemne
Gmina Skierniewice znajduje się na obszarze należącym do regionu hydrogeologicznego
Południowomazowieckiego. Obszar gminy leży w południowo-zachodnim krańcu Regionu
Południowomazowieckiego. Region ten charakteryzuje się występowaniem trzech głównych
pięter wodonośnych:
- kredowego
- trzeciorzędowego
- czwartorzędowego.
Poziom kredowy
Poziom górnokredowy jest nieciągły i lokalnie zastępuje je ilasto-marglisty, górnokredowy
kompleks izolacyjny. Wodonośne jest piętro dolnokredowe występujące na głębokości poniżej
400 m., o wodach szczelinowo-porowych, cechujące się jednym dolnokredowym użytkowym
poziomem wodonośnym o wydajności przekraczającej 200 m3/h.
Poziom trzeciorzędowy
Poziom ten składa się praktycznie z dwóch poziomów połączonych hydraulicznie:
mioceńskiego i oligoceńskiego. Jest izolowany w stropie utworami pliocenu i występuje na
głębokości przeciętnie 90-110 m p.p.t. oraz cechuje wydajnością 6-90 m3/h. Jest on ujmowany
w ujęciach w Dąbrowicach, Józefatowie i Mokrej Prawej oraz na terenie miasta Skierniewice.
Poziom czwartorzędowy
Główne poziomy użytkowe związane są z piętrem czwartorzędowym. Na całym obszarze
gminy występuje poziom wód gruntowych w postaci tzw. nadmorenowego poziomu
wodonośnego, który stanowi I poziom wodonośny czwartorzędu. Jest on zasilany infiltracyjnie
opadami atmosferycznymi oraz poprzez odpływ podpowierzchniowy ukierunkowany ku osiom
głównych cieków drenujących teren gminy: Pisię Zwierzyniec, Łupi-Skierniewki i Rawki. W
obszarze wysoczyzny poziom ten jest nieciągły i występuje na głębokości 1,5-2,5 m p.p.t. W
obszarze równiny aluwialnej oraz dolinach rzecznych kształtuje się w strefie 1-2 m p.p.t. W
dolinie Rawki występuje przeważnie powyżej 1 m p.p.t. i ma charakter zaskórny.
W północnej i centralnej części gminy w obrębie utworów czwartorzędowych występuje drugi
poziom wodonośny – podmorenowy. Charakteryzuje się on zwierciadłem naporowym
stabilizującym się w strefie 2-5 m p.p.t. Jest on dobrze izolowany w stropie warstwą
półprzepuszczalnych glin zwałowych i stanowi w rejonie Skierniewic poziom użytkowy. Ku
południowi gminy poziom ten zanika i traci walory użytkowe.
Na obszarze gminy Skierniewice znajdują się 3 GZWP, wymagające szczególnej ochrony. Ze
względu na występowanie użytkowego, interglacjalnego poziomu podmorenowego w rejonie
miasta Skierniewice można przypuszczać, że jest to północno-wschodni kraniec
czwartorzędowego GZWP nr 403 (Brzeziny-Lipce Reymontowskie). Poniżej leży GZWP nr 215A
(Subniecka Warszawska) w utworach trzeciorzędowych. Jest to rozległy zbiornik wód
30
porowych z głównym poziomem oligoceńskim. W obszarze tego zbiornika wyznaczono obszar
wysokiej ochrony OWO obejmujący potencjalną strefę zasilania (rejon wsi Miedniewice,
Pamiętna, Samice, Budy Grabskie). Południowo-zachodnie krańce gminy (Nowy Ludwików,
Brzozów, Żelazna, Zalesie) zlokalizowane są w brzeżnej strefie szczelinowego, górnojurajskiego
GZWP nr 404 (Koluszki-Tomaszów).
Wody podziemne mają podstawowe znaczenie jako źródło zaopatrzenia ludności w wodę
pitną.
Monitoring wód podziemnych
Oceny stanu chemicznego w jednolitych częściach wód podziemnych (JCWPd)
i w poszczególnych punktach badawczych dokonuje się w oparciu o rozporządzenie Ministra
Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód
podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896), które wyróżnia pięć klas jakości wód:
klasa I – wody bardzo dobrej jakości,
klasa II – wody dobrej jakości,
klasa III – wody zadowalającej jakości,
klasa IV – wody niezadowalającej jakości,
klasa V – wody złej jakości.
Rozporządzenie definiuje dobry i słaby stan chemiczny wód podziemnych. Klasy jakości wód
podziemnych I, II, III oznaczają dobry stan chemiczny, a klasy jakości wód podziemnych IV,
V oznaczają słaby stan chemiczny.
Na terenie gminy Skierniewice wyznaczone są 2 punkty należące do krajowej sieci monitoringu
jakości wód podziemnych - Sierakowice Prawe. Badania w ramach krajowego monitoringu
wód podziemnych prowadzone są przez Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie.
Tabela 17. Klasyfikacja wód podziemnych przeprowadzonych w punktach obserwacyjno-pomiarowych sieci
krajowej na terenie gminy Skierniewice w 2012r. (WIOŚ Łódź):
Numer
Miejscowość
Stratygrafia
Klasa jakości wody
Wskaźniki w IV i V klasie
otworu
1844
1845
Sierakowice
Prawe
Sierakowice
Prawe
Q
IV
TOC, Fe
Trz
III
-
W wyniku oceny jakości wód podziemnych w punktach badawczych sieci
monitoringu krajowego na terenie gminy Skierniewice w 2012 r. wody w Sierakowicach
Prawych zaliczono do klasy III (wody zadowalającej jakości), w kolejnym punkcie natomiast do
klasy IV (wody niezadowalającej jakości).
31
2.3.3. Gospodarka wodno – ściekowa
Gospodarka ściekowa regulowana jest Ustawą z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym
zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jedn. z 2006 r. Dz. U. nr 123,
poz. 858 z późn. zm.), Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 roku w
sprawie warunków jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz
w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. Nr 137, poz.
984), Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 13 lipca 2010 roku – w sprawie
komunalnych osadów ściekowych (Dz. U. z 2010r., Nr 137, poz. 924). Zgodnie z art. 3 ustawy
„Prawo ochrony środowiska”, ścieki (substancje ciekłe, wprowadzone bezpośrednio lub za
pomocą urządzeń kanalizacyjnych do wód ) zmieniają stan fizyczny, chemiczny lub biologiczny
wód, działając niszcząco na świat roślinny lub zwierzęcy. Ścieki powstają w wyniku bytowania
człowieka oraz prowadzonej przez niego działalności gospodarczej i rolniczej (ścieki bytowo –
gospodarcze, ścieki przemysłowe, ścieki komunalne, wody opadowe, zanieczyszczenia, wody
podgrzane, skażone promieniotwórczo i zasolone).
2.3.3.1. Sieć wodociągowa
Łączna długość czynnej sieci rozdzielczej na terenie gminy Skierniewice wynosi 138,2 km, a
liczba przyłączy – 2 200 szt. Obecnie z sieci wodociągowej korzysta 79,2% gospodarstw
domowych.
Źródłem zaopatrzenia w wodę są stacje wodociągowe w miejscowościach Dębowa Góra i
Józefatów.
Ujęcie wodociągu wiejskiego w miejscowości Józefatów składa się z dwóch studni wierconych
ujmujących wodę z otworów trzeciorzędowych:
studnia Nr 1 o głębokości 77,0 m i wydajności eksploatacyjnej Qe=9,6 m3/h,
studnia Nr 2 o głębokości 152,5 m i wydajności eksploatacyjnej mogącej wynosić
Qe=30 m3/h.
Ujęcie wód podziemnych wodociągu wiejskiego w Dębowej Górze, składa się z dwóch studni
głębinowych, ujmujących do eksploatacji czwartorzędowy poziom wodonośny:
studnia Nr 1 o głębokości 62,0 m i wydajności eksploatacyjnej Qe=44,8 m3/h,
studnia Nr 2 o głębokości 68,0 m i wydajności Qe=44,8 m3/h.
Mieszkańcy północnej części Gminy Skierniewice tj. miejscowości: Mokra Prawa, Mokra,
Mokra Lewa, Samice, Miedniewice, Miedniewice Topola, Sierakowice Prawe, Sierakowice
Lewe zasilani są przez stacje uzdatniania wody zlokalizowane na terenie miasta Skierniewice,
administrowane przez Zakład Wodociągów i Kanalizacji WOD-KAN Sp. z o.o.
Tabela 18. Stan sieci wodociągowej w gminie Skierniewice w latach 2008-2012 (GUS, 2008-2012)
Parametry
Jednostka 2008
2009
długość czynnej sieci wodociągowej rozdzielczej (bez
km
131,1 132,5
przyłączy)
liczba połączeń do budynków mieszkalnych i
szt.
2 054 2 077
zbiorowego zamieszkania
3
woda dostarczona do gospodarstw domowych
dam
185,2 155,6
sieć rozdzielcza wodociągowa
km
99,7 100,8
2
na 100 km ogółem
ludność korzystająca z sieci ogółem
osoba
5 314 5 354
ludność korzystająca z sieci ogółem
%
77,8 78,0
3
3
3
Wyjaśnienie: dam - jednostka objętości dekametr sześcienny, gdzie 1 dam =1000 m
32
2010
2011
2012
135,8 137,7 138,2
2 103 2 194 2 200
157,0 157,6 181,6
103,3 104,7 105,1
5 670 5 749 5 773
78,3 79,1 79,2
Zużycie wody rocznie na 1 mieszkańca wynosi ogółem 25,0 m3.
3
Tabela 19. Zużycie wody w gminie Skierniewice w latach 2008-2012 w dam (GUS, 2008-2012)
Zużycie wody
2008
2009
2010
2011
ogółem
1 876,9
1648,1
1472,7
881,4
rolnictwo i leśnictwo
1 659
1 465
1 288
696
eksploatacja sieci wodociągowej
217,9
183,1
184,7
185,4
eksploatacja sieci wodociągowej –
185,2
155,6
157,0
157,6
gospodarstwa domowe
3
3
3
Wyjaśnienie: dam - jednostka objętości dekametr sześcienny, gdzie 1 dam =1000 m
2012
621,6
400
221,6
181,6
2.3.4.2. System małej retencji
Głównym zadaniem małej retencji jest gromadzenie wody do bezpośredniego użycia, ale
również regulacja i kontrola wody w środowisku. Realizacja obiektów małej retencji przyczynia
się m.in. do:
- spowolnienia odpływu wód powierzchniowych,
- podniesienia poziomu wód gruntowych,
- powstrzymania degradacji siedlisk wodno-bagiennych,
- zwiększenia różnorodności biologicznej obszaru,
- powstrzymania erozji terenowej.
W kształtowaniu retencji gruntowej i powierzchniowej zasadniczą rolę ogrywają odpowiednio
wykonane i eksploatowane melioracje wodne oraz całościowy program na rzecz budowy
małej skali zbiorników wodnych. Zbiorniki te mogą służyć głównie jako obiekty magazynujące
wodę na potrzeby gospodarcze, przeciwpowodziowe, przeciwpożarowe, przeciwdziałające
erozji wodnej, mogą również mieć znaczenie krajobrazowe i rekreacyjne oraz ekologiczne.
Dokonując analizy stopnia zagrożenia powodziowego należy stwierdzić, że gmina Skierniewice
należy do strefy niskiego potencjalnego zagrożenia powodzią, lokalnie możliwe są podtopienia
przyległych użytków rolnych, których przyczynami mogą być wezbrania spowodowane
wzrostem poziomu wód w rzekach wywołanym przez ulewne deszcze, roztopy czy zatory
lodowe.
Małe zbiorniki retencyjne, mimo swojej małej pojemności, w przypadku niewielkich zlewni
(cząstkowe, dopływy, itp.) relatywnie pełnić mogą bardzo dużą rolę przeciwpowodziową. Na
małych rzekach (zlewniach) podczas gwałtownych opadów lub roztopów następuje szybkie
wezbranie, co może być bardzo groźne dla terenów intensywnie użytkowanych,
zurbanizowanych, zamieszkałych przez ludzi.
„Wojewódzki Program Małej Retencji" dla województwa łódzkiego – SYNTEZA” oraz Aneks
„Wojewódzkiego programu małej retencji” dla województwa łódzkiego zakłada lokalizację na
terenie gminy 3 zbiorników małej retencji w miejscowościach: Żelazna, Dębowa Góra i Wola
Wysoka. Projektowane zbiorniki przedstawiono w poniższej tabeli.
33
Tabela 20. Zbiorniki wodne planowane do realizacji na terenie gminy Skierniewice
Nr
obiektu
Dorzecze
94
Wisła
Bzura
107/A
Wisły
Bzury
109/A
Wisły
Bzury
Zlewnia
Nazwa
obiektu
małej
retencji
(zbiornika)
Miejscowość
Żelazna II
Dębowa
Góra
Wola
Wysoka
Żelazna
Dębowa
Góra
Wola
Wysoka
Pow.
(ha)
Średnia
głębokość
(m)
Pojemność
3
(tys.M )
4,6
1,5
69,0
0,50
1,5
7,50
4,36
1,5
60,54
Rzeka
Łupia
rów
melioracyjny
rz. ŁupiaSkierniewka
2.3.4.3. Sieć kanalizacyjna
Na terenie gminy Skierniewice nie ma sieci kanalizacji sanitarnej. Istnieje pilna potrzeba
prowadzenia inwestycji w tym zakresie. Gospodarstwa domowe korzystają ze zbiorników
bezodpływowych, niewielki odsetek gospodarstw domowych korzysta z oczyszczalni
przydomowych - według stanu na 31.12.2012 r. na terenie gminy było 164 gospodarstw
domowych korzystających z przydomowych oczyszczalni ścieków.
Na terenach gminy brak jest kanałowych systemów odprowadzania wód opadowych. Wody
opadowe spływają powierzchniowo do lokalnych cieków i rowów przydrożnych, a następnie
do strumieni i rzek. Nie przewiduje się zmian w odprowadzaniu wód powierzchniowych.
Gmina posiada opracowany program uporządkowania gospodarki ściekowej na swoim
terenie. Przyjęto w nim następujące założenia:
- utworzyć systemy kanalizacyjne dla miejscowości leżących blisko siebie a
zarazem blisko istniejącej sieci kanalizacyjnej miasta Skierniewice lub
oczyszczalni ścieków i wprowadzić zebrane w systemie grawitacyjnym ścieki do
istniejącego układu
- część miejscowości położonych satelitarnie wokół Skierniewic włączać
grawitacyjnie lub pompowo w końcówki sieci kanalizacyjnych miasta
- dla miejscowości położonych nad ciekami wodnymi (rzeki Łupia, Pisia
Zwierzyniec), a oddalonymi od siebie na tyle daleko, że nieopłacalna byłaby
kanalizacja międzywiejska, proponuje się sieć kanalizacji lokalnej (dla wsi) i
małą oczyszczalnię ścieków,
- dla miejscowości oddalonych od cieków wodnych, proponuje się rozwiązania
indywidualne (np. przydomowe oczyszczalnie ścieków z drenażem
rozsączającym).
Na terenie gminy funkcjonuje kilka małych oczyszczalni, które działają wyłącznie na potrzeby
obiektów, przy których są umieszczone. Ważniejsze małe oczyszczalnie ścieków:
Dom Dziecka w Strobowie, oczyszczalnia pracuje w technologii mechaniczno –
biologicznej, przepływ projektowany wynosi 16m3/dobę, przepływ rzeczywisty 5,1 m3/
dobę;
Harcerski Ośrodek Wypoczynkowy ZIELONA SZKOŁA w Budach Grabskich, oczyszczalnia
mechaniczno – biologiczna - osadnik OGM-7 + filtr piaskowy, przepływ projektowany
wynosi 17,8m3/dobę, przepływ rzeczywisty 4,8 m3/ dobę;
34
PPHU "TEKSPOD" INTERNATIONAL TRANSPORT-SPEDITION Export-Import Jolanta&Józef
Orłowscy Sadowniczy Zakład "Dąbrowice" w Dąbrowicach, oczyszczalnia mechaniczno –
biologiczna o projektowanym przepływie 49m3/dobę i przepływie rzeczywistym do 12,8
m3/dobę.
Ponadto na terenie gminy, w miejscowości Mokra Prawa znajduje się komunalna oczyszczalnia
ścieków. Dopuszczalne ilości odprowadzanych ścieków wynoszą: I – Qmax.d. = 14000 m3/d,
Qmax.h. = 1200 m3/h (zdolność produkcyjna ciągu technologicznego – pogoda sucha), II - Qmax.d.
= 34000 m3/d, Qmax.h. = 1500 m3/h (zdolność produkcyjna ciągu technologicznego + pojemność
zbiornika retencyjnego ścieków burzowych – pogoda deszczowa). Oczyszczalnia jest zdolna do
obsługi RLM = 205 122 M. Oczyszczalnia obsługuje sieć kanalizacyjną miasta Skierniewice i jest
własnością miasta. Eksploatacją komunalnej oczyszczalni ścieków zajmuje się Zakład
Wodociągów i Kanalizacji "WOD-KAN" Sp. z o.o. w Mokrej Prawej.
2.3.4.4. Główne źródła zanieczyszczeń
Do głównych źródeł zanieczyszczeń istniejących na terenie gminy Skierniewice należą:
nieszczelne szamba lub odprowadzanie ścieków do rowów przydrożnych, cieków
wodnych, na pola itp.,
stosowanie nawozów chemicznych na terenach dolinnych, w miejscach gdzie
wody gruntowe zalegają płytko pod powierzchnią terenu oraz gruntach o
większych spadkach w kierunku cieków wodnych,
niekorzystny wpływ ładunku zanieczyszczeń pochodzących ze pływów
powierzchniowych,
odprowadzanie do wód i do ziemi ścieków z obiektów prowadzących działalność
produkcyjną, zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska
wodnego.
Ponadto istotnym problem stanowi duża dysproporcja pomiędzy długością sieci wodociągowej
i kanalizacyjnej na terenie gminy.
2.3.5. Podsumowanie
Główną przyczyną zanieczyszczeń wód powierzchniowych na terenie gminy jest brak sieci
kanalizacyjnej i związane z tym nielegalne odprowadzanie ścieków socjalno-bytowych
bezpośrednio do gruntu. Praktyki te mogą zaszkodzić nie tylko wodom powierzchniowym, ale
także – znacząco - wodom podziemnym.
Aby poprawić stan wód na terenie gminy należy dążyć do rozwoju sieci wodociągowej
(oszczędność zasobów wody) i kanalizacyjnej (zmniejszenie zanieczyszczeń przenikających do
gleby i do wód), budować nowe oczyszczalnie ścieków oraz propagować oczyszczalnie
przydomowe w rejonach o rozproszonej zabudowie.
2.4. Odpady
Obowiązek planowania gospodarki odpadami został sformułowany w uchwalonej przez Sejm
RP ustawie z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21). Powszechna zasada
gospodarowania odpadami (Rozdział 2 art. 18 Ustawy o odpadach) brzmi „Każdy, kto
podejmuje działania powodujące lub mogące powodować powstanie odpadów, powinien
35
takie działania planować, projektować i prowadzić przy użyciu takich sposobów produkcji lub
form usług oraz surowców i materiałów, aby w pierwszej kolejności zapobiegać powstawaniu
odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na życie i zdrowie ludzi
oraz na środowisko, w tym przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich
użycia”.
2.4.1. Odpady niebezpieczne
Przepisy prawne pozwalają wytwórcom lub odbiorcom odpadów, przeznaczonych do
wykorzystania lub unieszkodliwiania, na tymczasowe ich magazynowanie na własnym terenie.
Regulacje prawne zawierają głównie ustawy: Prawo Ochrony Środowiska, Ustawa o odpadach,
Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie katalogu odpadów. Transport tych odpadów
ma być zgodny z przepisami określającymi warunki przewożenia materiałów niebezpiecznych.
Ewidencja odpadów powinna być prowadzona w oparciu o Rozporządzenie Ministra
Środowiska z dnia 8 grudnia 2010r. w sprawie: wzorów dokumentów stosowanych na
potrzeby ewidencji odpadów oraz Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 grudnia
2010r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania
i przekazywania zbiorczych zestawień danych o odpadach.
Podstawowym źródłem powstawania odpadów niebezpiecznych jest działalność przemysłowa
i usługowa. Odpady niebezpieczne powstają również w gospodarstwach domowych, służbie
zdrowia i szkolnictwie. Do odpadów niebezpiecznych znajdujących się w strumieniu odpadów
komunalnych zalicza się: lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć, baterie i
akumulatory łącznie z bateriami i akumulatorami ołowiowymi, niklowo-kadmowymi lub
bateriami zawierającymi rtęć oraz nie sortowane baterie i akumulatory, detergenty
zawierające substancje niebezpieczne, środki ochrony roślin (np. insektycydy, pestycydy,
herbicydy), kwasy i alkalia, rozpuszczalniki, odczynniki fotograficzne, leki cytotoksyczne i
cytostatyczne, urządzenia zawierające freony, oleje i tłuszcze inne niż jadalne, farby, tusze,
farby drukarskie, kleje, lepiszcze i żywice zawierające substancje niebezpieczne, zużyte
urządzenia elektryczne i elektroniczne.
Na obszarze gminy nie ma zlokalizowanych czynnych składowisk odpadów niebezpiecznych,
mogilnika jak również nie są zlokalizowane składowiska odpadów przemysłowych. Dla gminy
opracowany został Program usuwania wyrobów zawierających azbest. W 2013r. z terenu
gminy usunięto 334,74 Mg wyrobów azbestowych. Wszystkie odpady zawierające azbest
powinny zostać usunięte do roku 2032.
2.4.2. Odpady z sektora gospodarczego
Podstawowym źródłem powstawania odpadów w sektorze gospodarczym jest działalność
przemysłowa, rolnicza i usługowa (usług komunalnych i budowlanych). Na terenie gminy nie
występują większe ilości odpadów tego typu. Istnieje natomiast szereg placówek usługowych i
produkcyjnych, które w efekcie swej działalności wytwarzają odpady przemysłowe.
Odbiorem odpadów od poszczególnych wytwórców zajmują się wyspecjalizowane firmy na
podstawie indywidualnych umów.
36
2.4.3. Odpady komunalne
Głównymi źródłami wytwarzania odpadów komunalnych na terenie gminy są:
• gospodarstwa domowe,
• obiekty infrastruktury, tj. handel, usługi, zakłady rzemieślnicze, targowiska, obiekty
administracji i inne.
Na terenie gminy Skierniewice znajduje się składowisko odpadów komunalnych w
miejscowości Julków. Przy składowisku znajduje się sortownia odpadów zmieszanych i
selektywnie zebranych o mocy przerobowej 50 000 Mg/rok. Zarządzającym składowiskiem i
sortownią jest Eko-Region Sp. z o.o. Bełchatów.
Tabela 21. Odpady zebrane z terenu gminy Skierniewice w latach 2009-2013 (Dane Urzędu Gminy w
Skierniewicach)
Rodzaj
Ilość odpadów komunalnych zebranych
ogółem
Ilość odpadów komunalnych zebranych
selektywnie
Liczba gospodarstw objętych selektywną
zbiórką odpadów
Jednostka
2009
2010
2011
2012
2013
451,1
869,54
Mg
277,92 397,69 486,41
Mg
51,51
120,33 144,00 227,10 302,20
szt.
1 421
1 499
1 527
1 765
1 997
Od 1 lipca 2013 r. w gminie Skierniewice obowiązuje nowy system gospodarowania odpadami
komunalnymi. Prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów komunalnych (segregacja „u
źródła”), indywidualni wytwórcy odpadów (gospodarstwa domowe jednorodzinne) gromadzą
je w pojemnikach przeznaczonych do segregacji odpadów z podziałem na następujące frakcje:
• papier, plastik, metale, folia (worek żółty),
• szkło (worek pomarańczowy).
Odpady zmieszane gromadzone są w pojemnikach koloru zielonego.
Odpady komunalne odbierane są raz w miesiącu przez firmę Eko-Region Sp. z o. o. w
Bełchatowie. Następnie wywożone są do ZGO AQUARIUM Sp. z o.o., ul. Katowicka 20, 96-200
Rawa Mazowiecka.
Na terenie województwa łódzkiego wyszczególniono 4 regiony gospodarki odpadami
komunalnymi. Gmina Skierniewice należy do regionu 3.
37
Tabela 22. Regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych w regionie III
Rodzaj regionalnej instalacji
Instalacje przewidziane
Funkcjonujące
do zastępczej obsługi
regionalne instalacje
regionów
do przetwarzania
w przypadku gdy
odpadów
regionalna instalacja
komunalnych (RIPOK)
uległa awarii lub nie
może przyjmować
odpadów z innych
przyczyn
Pukinin,
gm. Rawa
Mazowiecka
Instalacja do mechaniczno- biologicznego
przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych i
wydzielenia ze zmieszanych odpadów komunalnych
frakcji nadających się w całości lub w części do odzysku
Instalacja do przetwarzania selektywnie zebranych
odpadów zielonych i innych bioodpadów oraz
wytwarzania z nich produktów o właściwościach
nawozowych lub środków wspomagających uprawę
roślin, spełniającego wymagania określone w
przepisach odrębnych lub materiału po procesie
kompostowania lub fermentacji dopuszczonego do
odzysku w procesie R10, spełniającego wymagania
określone w przepisach wydanych na podstawie art.
30 ust. 7 ustawy o odpadach
Płoszów,
gm. Radomsko
Płoszów,
gm. Radomsko
Julków gm.
Skierniewice
Tomaszów Maz.
ul. Piaskowa 122
Piotrków Tryb.
ul. 1-go Maja 25
Piotrków Tryb.
ul. Wolska
Sulejów
ul. Psarskiego 3
Lubochnia Górki
68/74
Różanna,
gm. Opoczno
Brzeziny, ul. Łódzka
Koluszki
Pukinin gm. Rawa
Maz.
Rzgów
Instalacja do składowania odpadów powstających w
ul. Ogrodowa 115
procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania
Kruszów
zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostałości
gm. Tuszyn
z sortowania odpadów komunalnych o pojemności
Lubochnia Górki
Moszczenica
pozwalającej na przyjmowanie przez okres nie krótszy
68/74
ul. Cegielniana
niż 15 lat odpadów w ilości nie mniejszej niż
Różanna
powstająca w instalacji do mechaniczno-biologicznego
gm. Opoczno
przetwarzania zmieszanych odpadów
Kąsie
gm. Kamieńsk
Płoszów
gm. Radomsko
Sławno Kolonia
gm. Sławno
wg Uchwały Nr XLI/765/13 Sejmiku Województwa Łódzkiego zmieniającej uchwałę w sprawie
wykonania Planu gospodarki odpadami województwa łódzkiego 2012
38
2.4.4. Podsumowanie
1. Na terenie gminy znajduje się składowisko odpadów wraz z sortownią, które planowane są
jako RIPOK dla regionu 3 województwa łódzkiego.
2. W gminie prowadzona jest inwentaryzacja i dofinansowanie zbiórki wyrobów
zawierających azbest.
3. Od 1 lipca 2013r. w gminie zaczął działać nowy system gospodarowania odpadami
komunalnymi.
2.5. Gleby
2.5.1. Wprowadzenie
Na stan gleb ma wpływ wiele czynników zewnętrznych, m.in.: procesy erozyjne, emisja gazów
i pyłów, oraz prowadzona gospodarka rolna (nawożenie, stosowanie środków ochrony roślin).
Niebagatelne znaczenie ma również świadomość ekologiczna użytkowników gruntów.
Tabela 23. Użytkowanie gruntów (w ha) w gospodarstwach rolnych na terenie gminy Skierniewice według
danych Powszechnego Spisu Rolnego 2010 (GUS 2010)
Powierzchnia
Gospodarstwa rolne ogółem (ha)
grunty ogółem
użytki rolne ogółem
użytki rolne w dobrej kulturze
pod zasiewami
grunty ugorowane
uprawy trwałe
sady
ogrody przydomowe
łąki trwałe
pastwiska trwałe
pozostałe użytki rolne
lasy i grunty leśne
pozostałe grunty
6 803,55
6 034,08
5 605,36
4 235,10
310,20
435,17
401,20
43,83
402,01
179,05
428,72
483,83
385,64
Tabela 24. Struktura gospodarstw na terenie gminy Skierniewice (według danych Powszechnego Spisu
Rolnego, GUS 2010)
Rodzaj
Jednostka
gospodarstwa ogółem
gospodarstwa prowadzące działalność rolniczą
powierzchnia gospodarstw rolnych
powierzchnia gospodarstw prowadzących działalność
rolniczą
szt.
szt.
ha
ha
ogółem
1 415
1 189
6 803,55
6 454,68
Gospodarstwa
do 1 ha
włącznie
414
263
264,38
184,89
Powierzchnia zasiewów wybranych upraw wynosi ogółem 3 510,08 ha, w tym pod:
• zboża – 2 896,14 ha,
• ziemniaki – 173,12 ha,
39
powyżej 1
ha
1 001
926
6 539,17
6 269,79
•
•
•
uprawy przemysłowe – 22,86 ha,
rzepak i rzepik – 19,82,
warzywa gruntowe – 70,94 ha.
2.5.2. Typy gleb
Gleby występujące na terenie gminy charakteryzują się średnią jakością. Udział gleb dobrych
obejmujących kl. III i IV oraz w niewielkim zakresie II klasę bonitacyjną wynosi około 60%
ogółu gleb użytkowanych rolniczo. Najwartościowsze w skali gminy są kompleksy gleb
zaliczane do III klasy bonitacyjnej, które zajmują ponad 22% powierzchni gruntów ornych.
Na terenie gminy występują następujące klasy gleb:
- brunatnoziemne wytworzone z piasków gliniastych i glin. W obrębie tej klasy
występują podtypy tych gleb: brunatne właściwe, wyługowane i kwaśne, jak również
gleby w typie gleb płowych. Zajmują największą powierzchnię w gminie;
- bielicoziemne oraz rdzawe powstałe na piaskach glacifluwialnych lub piaskach
rzecznych;
- czarnoziemne wytworzone z glin zwałowych lekkich, piasków lub iłów (czarne ziemie
właściwe i czarne ziemie zdegradowane oraz szare gleby leśne);
- pobagienne (gleby murszowe, torfowo-murszowe, torfowe, czarne ziemie);
- bagienne (gleby mułowe) i napływowe (mady rzeczne).
Tabela 25. Gleby poszczególnych klas bonitacyjnych w gminie Skierniewice
Gmina
Skierniewice
Gleby wg klas bonitacji [w ha]
II
6,0
III
IVa
IVb
V
VI
1 735,9 1 326,4 1 582,4 2 013,8 1 108,4
Na glebach zaliczanych do kompleksu pszenno-żytniego (III kl. bonitacji) uprawia się głównie
pszenicę, żyto, jęczmień i kukurydzę, ale także ziemniaki. Ogólnie największe powierzchnie
mają uprawy żyta i ziemniaków (gleby klas III oraz IVa i IVb) w kompleksie pszennym wadliwym,
żytnim dobrym i słabym.
Przeważa produkcja zbóż: żyta, pszenicy i owsa oraz ziemniaków, bydła mlecznego i trzody
chlewnej. W gminie rozwinięta jest uprawa warzyw.
Przy dość intensywnym użytkowaniu rolniczym gleby w gminie Skierniewice wykazują
aktualnie znaczny stopień zakwaszenia (pH od 3,5 do 5,5). Według badań prowadzonych przez
Stację Chemiczno-Rolniczą w Łodzi w większości gmin powiatu skierniewickiego przeważają
gleby o odczynie bardzo kwaśnym i kwaśnym. Nadmierne zakwaszenie gleb świadczy o
stopniu ich degradacji polegającej m.in. na zwiększonym wymywaniu składników odżywczych,
takich jak magnez, wapń, potas i fosfor. Gleby użytkowane rolniczo w gminie są kwaśne lub
bardzo kwaśne i wymagają wapnowania na około 70% powierzchni użytków rolnych. Poza tym
część gruntów na piaskach słabogliniastych jest przesuszonych, produkcja zależy tam od ilości
opadów atmosferycznych. Mało urodzajne i przesuszone gleby lekkie nadają się w znacznej
części pod zalesienia.
Zużycie nawozów na 1 ha użytków rolnych (według: Powszechnego Spisu Rolnego, GUS 2010)
w gminie Skierniewice wynosi:
40
•
•
•
•
•
nawozy mineralne – 114,6 kg,
azotowe – 61,9 kg,
fosforowe – 23,0 kg,
potasowe – 29,7 kg,
wapniowe – 68,8 kg.
2.5.3. Podsumowanie
Na obszarze gminy Skierniewice przeważają gleby o średniej przydatności rolniczej. Gleby w
grupie II – IV klasy bonitacji występują na blisko 60% powierzchni użytków rolnych.
Niewłaściwe wykorzystywanie gleb prowadzi do ich degradacji. Powoduje: niszczenie wierzchniej
warstwy próchnicznej (np. w wyniku erozji gleb, niewłaściwej uprawy, przesuszenia),
zanieczyszczenia substancjami szkodliwymi, zasolenia, zakwaszenia (np. poprzez zamianę
drzewostanów liściastych na iglaste). Na terenie gminy Skierniewice jakość gleb związana jest
przede wszystkim z:
- zakwaszeniem (zjawisko pogłębione działalnością rolniczą człowieka),
- zmianą stosunków wodnych (obniżenie powierzchni wód poprzez zabiegi melioracyjne),
- erozją (pagórkowaty charakter terenu sprzyja erozji, zwłaszcza wietrznej),
- zmianą struktury (niekorzystne przemieszanie gleb w wyniku zurbanizowania),
- zanieczyszczeniem gleb (duże zakwaszenie gleby sprzyja absorpcji metali ciężkich, m.in.
w wyniku stosowania środków ochrony roślin, emisji spalin samochodowych i emisji
przemysłowej).
2.6. Surowce mineralne
Zewnętrzna powłoka podłoża geologicznego gminy Skierniewice tworzona jest przez
polodowcowe utwory czwartorzędowe i osady z tego okresu (piaski, gliny zwałowe, iły
warwowe), które są eksploatowane przede wszystkim jako surowce mineralne.
Na obszarze gminy rozpoznano i udokumentowano szereg niewielkich złóż naturalnego
kruszywa mineralnego (piaski, żwiry i piaski ze żwirem) oraz złoża surowców ilastych ceramiki
budowlanej (gliny zwałowej).
Występują tu również udokumentowane zasoby złóż wód termalnych nadające się do
wykorzystania jako nośnik energii dla celów energetyki cieplnej (złoże „Skierniewice”).
Zamieszczona niżej tabela przedstawia udokumentowane zasoby złóż surowców mineralnych
występujących na terenie gminy (stan na 2012 r.).
Tabela 26. Zasoby kopalin w gminie Skierniewice wg „Bilansu zasobów kopalin w Polsce wg stanu na dzień
31.12.2012r., PIG Warszawa 2013)
Nazwa złoża
Stan
Zasoby w tys. ton
Wydobycie w tys.
zagospodarowania
ton
geologicznie
geologicznie
złoża
bilansowe
bilansowe
Piaski i żwiry
Brzozów
M
-
-
-
Brzozów II
E
1 423
1 258
158
Brzozów III
T
1 082
904
-
41
Dębowa Góra II
T
21
-
-
Dębowa Góra III
T
98
-
-
Nowy Ludwików
Z
140
-
-
Nowy Ludwików II
E
81
-
6
Pruszków
E
88
51
4
Wola Wysoka
Z
207
-
-
Wola Wysoka II
R
578
-
-
Wola Wysoka III
E
327
-
2
Zalesie I
E
324
324
14
R
3 297
3 207
-
Z
58
-
-
T
681
681
-
T
1 222
1 209
-
Zalesie VII
T
358
-
-
Zalesie VIII
T
1 487
1 406
-
Zalesie X
R
1 032
-
-
Zalesie XI
R
670
-
-
13
-
-
Zalesie IX
Zalesie RZD
Zalesie V
Zalesie VI
Surowce ilaste ceramiki budowlanej
Dębowa Góra
Z
Skróty literowe stanu zagospodarowania złóż oznaczają:
M – złoże skreślone z bilansu zasobów w roku sprawozdawczym
E - złoże eksploatowane
T - złoże zagospodarowane, eksploatowane okresowo
Z - złoże zaniechane
R – złoże o zasobach rozpoznanych szczegółowo (w kat. A+B+C1)
2.7. Pola elektromagnetyczne
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. reguluje dopuszczalne
poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku. Sposób prowadzenia badań poziomów pól
elektromagnetycznych określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r.
w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól
elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. Nr 221, poz. 1645), które obowiązuje od
01.01.2008 r.
42
Dopuszczalne poziomy PEM w środowisku określone są dla terenów przeznaczonych pod
zabudowę mieszkaniową i dla miejsc dostępnych dla ludności.
Tabela 27. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych (opracowanie własne)
Wielkość fizyczna – zakres
Składowa część
Składowa część
częstotliwości PEM
elektryczna (kV/m)
magnetyczna (A/m)
dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową
50 Hz
1
Gęstość mocy
2
(W/m )
60
-
2500
2500
60
3/f
3
-
0,1
dla miejsc dostępnych dla ludności
0 Hz
Od 0 Hz do 0,5 Hz
Od 0,5 Hz do 50 Hz
Od 0,05 kHz do 1 kHz
Od 0,001 MHz do 3 MHz
Od 3 MHz do 300 MHz
Od 300 MHz do 300 GHz
10
10
20
7
7
Oceny poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku i obserwacji zmian dokonuje
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska.
Prowadzi on również, aktualizowany corocznie, rejestr zawierający informacje o terenach, na
których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych.
W 2012r. WIOŚ w Łodzi przeprowadził pomiary natężenia PEM na terenie województwa
ogółem w 45 punktach monitoringowych. Ostatnie pomiary na terenie gminy Skierniewice
prowadzone były w 2008r. Po przeprowadzeniu serii pomiarów nie stwierdzono przekroczeń
dopuszczalnych wartości natężenia PEM w żadnym z punktów.
2.8. Energia odnawialna
Perspektywa wyczerpania się zapasów paliw kopalnych, a także podejmowane działania na
rzecz ochrony środowiska naturalnego człowieka, przyczyniły się do wzrostu zainteresowania
odnawialnymi źródłami energii, czego efektem jest duży wzrost ich stosowania. Odnawialne
źródła energii są to źródła wykorzystujące w procesie przetwarzania energię występującą
w rozmaitych postaciach, w szczególności promieniowana słonecznego, wiatru, wody, a także
biomasy i ciepła wnętrza Ziemi. Obecny poziom cywilizacji technicznej stwarza możliwość
uznania za odnawialne źródło energii również części odpadów komunalnych i przemysłowych,
która nadaje się do energetycznego przetworzenia. Źródła energii odnawialnej są praktycznie
niewyczerpalne, gdyż ich zasoby uzupełniane są nieustannie w procesach naturalnych.
Najłatwiej dostępne są zasoby energii promieniowania słonecznego i biomasy, natomiast
dostępność energii geotermalnej, wiatru czy wody jest ograniczona i zależna od położenia
geograficznego. Dużą zaletą źródeł odnawialnych jest również ich minimalny wpływ na
środowisko naturalne. Odnawialne źródła energii mogą stanowić istotny udział w bilansie
energetycznym kraju. Mogą przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego
regionu, przede wszystkim zaś do poprawy zaopatrzenia w energię na terenach o słabo
rozwiniętej infrastrukturze energetycznej. Potencjalnie największym odbiorcą energii ze źródeł
odnawialnych może być rolnictwo, jak również mieszkalnictwo i komunikacja.
„Polityka energetyczna Polski do 2030 roku” (dokument zatwierdzony 10.11.2009 r. przez
Radę Ministrów) zawiera pakiet działań, mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa
43
energetycznego, konkurencyjności gospodarki, jej efektywności energetycznej oraz ochrony
środowiska. Wśród celów strategicznych polityki państwa jest wspieranie rozwoju
odnawialnych źródeł energii i uzyskanie 15% udziału energii, pochodzącej z tych źródeł,
w bilansie energii pierwotnej do roku 2020 oraz osiągniecie do tegoż roku 10% udziału
biopaliw w rynku paliw transportowych.
Tabela 28. Przykłady efektywnego wykorzystania odnawialnych źródeł energii w warunkach polskich
(opracowanie własne np. Strategii Rozwoju Energii Odnawialnej)
Rodzaj energii
Energia
promieniowania
słonecznego
Energia wodna
Energia wiatru
Biomasa
Geotermia
wytwarzanie energii
elektrycznej
Wykorzystanie ogniw
fotowoltanicznych:
autonomiczne systemy małej
mocy do napowietrzania
stawów hodowlanych i do
zasilania niewielkich
urządzeń
elewacje energetyczne
ścienne dachowe, systemy
małej mocy
telekomunikacja
tzw. mała energetyka:
elektrownie wodne małej
mocy podłączone do sieci
tzw. mała energetyka:
instalacje elektryczne
domów, szklarni i
pomieszczeń gospodarczych
pompownie wiatrowe,
napowietrzania i
rekultywacja małych
zbiorników wodnych
elektrownie wiatrowe dużej
mocy podłączone do sieci
elektrociepłownie lokalne,
osiedlowe
wykorzystanie biogazu z
oczyszczalni ścieków, ferm
hodowlanych oraz gazu
wysypiskowego
produkcja energii
elektrycznej
wytwarzanie energii cieplnej
wytwarzanie
energii
mechanicznej
suszarnictwo ogrzewanie szklarni
przygotowanie ciepłej wody
użytkowej do celów domowych
i gospodarskich przygotowanie
ciepłej wody do celów
przetwórstwa rolno-spożywczego
podgrzewanie wody w basenach
wykorzystanie biernych systemów
słonecznych w budynkach
mieszkalnych i inwentarskich
-
-
-
-
-
kotłownie lokalne, osiedlowe
kotły małej mocy
w gospodarstwach indywidualnych
wykorzystanie biogazu
z oczyszczalni ścieków, ferm
hodowlanych oraz gazu
wysypiskowego
ogrzewanie budynków,
klimatyzacja, balneologia, suszenie
i mrożenie produktów
pojazdy
wykorzystujące
biopaliwa płynne
(biodiesel,
benzyna
z dodatkiem
etanolu)
2.8.1. Energia słoneczna
Podstawowym źródłem energii dla Ziemi jest Słońce. Ze wszystkich źródeł energii, energia
słoneczna jest najbezpieczniejsza. Można ją wykorzystywać dla celów ogrzewania budynków
44
oraz podgrzewania wody, jednak energetyka słoneczna jest praktycznie najmniej
wykorzystywaną formą energii w Polsce. Praktyczną możliwość wykorzystania tego rodzaju
energii ograniczają warunki klimatyczne oraz wciąż jeszcze wysokie nakłady inwestycyjne,
związane z zainstalowaniem odbiorników o bardzo dużych powierzchniach.
Na terenie gminy instalacją wykorzystującą ten rodzaj energii są kolektory słoneczne
montowane przez mieszkańców na domach jednorodzinnych.
Zakłada się, że wykorzystanie energii słonecznej do podgrzewania wody użytkowej na terenie
gminy będzie miało charakter rozwojowy, co wynika z sytuacji ogólnokrajowej, gdzie
pozyskiwanie energii słonecznej do celów energetycznych jest coraz bardziej
rozpowszechniane.
Aktualnie na terenie gminy Skierniewice pozyskanie energii cieplnej za pomocą kolektorów
słonecznych nie jest rozpowszechnione. Wiadomo, że instalacja solarna została zamontowana
na budynku Stowarzyszenia Przyjaciół Bolimowskiego Parku Krajobrazowego w Budach
Grabskich, natomiast brak informacji o podobnych przedsięwzięciach na innych budynkach,
które w zdecydowanej większości stanowią własność prywatną. Zakłada się, że w związku
z rosnącym zainteresowaniem społecznym, wykorzystanie energii słonecznej będzie wzrastać,
ograniczy się jednak do stosowania kolektorów słonecznych do produkcji ciepłej wody,
których opłacalność jest największa.
2.8.2. Energia wodna
Polska nie posiada zbyt dobrych warunków do rozwoju energetyki wodnej – przyjmuje się, że
hydroenergetyczne zasoby techniczne wynoszą około 13,7 tys. GWh na rok, z czego ponad
45% przypada na rzekę Wisłę. Technologia małych elektrowni wodnych obejmuje
pozyskiwanie energii z cieków wodnych, przy czym maksymalną moc zainstalowaną
w pojedynczej lokalizacji określa się na około 5 MW.
Rozwój energetyki wodnej (wytwarzanie energii elektrycznej pochodzącej z przetwarzania
energii zawartej w przepływającej rzece) będzie miało mniejsze znaczenie ze względu na
niezbyt korzystne warunki hydrologiczne.
Na terenie gminy Skierniewice budowla piętrząca w postaci jazu występuje na rzece Łupi.
Potencjał techniczny energetyki wodnej dla rzeki Łupi określono na poziomie 181,77MWh/rok,
jako kryterium przydatności przyjęto minimalną wysokość spadu na poziomie 1,6 m oraz
przepływ roczny średni nie mniejszy niż 0,1 m3/s.
Zasoby wodne największych rzek gminy Skierniewice nie uzasadniają budowy znaczących
obiektów energetyki wodnej. Niewykluczony jest natomiast rozwój tzw. małej energetyki
wodnej, jednak precyzyjne określenie możliwości i skali potencjalnego wykorzystania cieków
wodnych dla obiektów małej energetyki wodnej wymaga przeprowadzenia szczegółowych
lokalnych badań. Na rzece Rawce funkcjonują dwie małe elektrownie wodne w Suliszewie
(gmina Nowy Kawęczyn) i Bolimowskiej Wsi (gmina Bolimów), wskazuje się na możliwość
budowy kolejnych małych elektrowni wodnych m.in. na terenie gminy Skierniewice
w miejscowościach: Budy Grabskie i Ruda - w chwili obecnej brak zainteresowania tego typu
inwestycjami. Z obiektów funkcjonujących na terenie gminy z zakresu energetyki wodnej, jako
wytwórcze źródła energii elektrycznej, należy wymienić Młyn Gospodarczy i Małą Elektrownię
Wodną o mocy przyłączeniowej 0,03MW zlokalizowaną w miejscowości Strobów (na rzece
Łupi).
45
2.8.3. Energia wiatru
Średnie roczne prędkości powyżej 4 m/s, co uważane jest za wartość minimalną do efektywnej
konwersji energii wiatrowej, występują na wysokości 25 i więcej metrów na 2/3 powierzchni
naszego kraju. Uważa się, że na 1/3 powierzchni Polski istnieją odpowiednie warunki do
rozwoju energetyki wiatrowej. Jak wynika z opracowań Instytutu Meteorologii i Gospodarki
Wodnej znaczna część Polski posiada wystarczające warunki do wykorzystania energii wiatru
do produkcji energii elektrycznej i do napędu urządzeń technologicznych.
Wiatr jest czystym źródłem energii, nie emitującym żadnych zanieczyszczeń.
W korzystnych warunkach wiatrowych cena jednostkowa energii pochodzącej
z tego źródła może być i często jest niższa od ceny energii z konwencjonalnych elektrowni
cieplnych. Postępujący rozwój technologii elektrowni wiatrowych powoduje dalszy spadek
kosztów energii i czyni sektor energetyki wiatrowej jeszcze bardziej atrakcyjnym dla
inwestorów.
Należy założyć, że realizacja dużej farmy wiatrowej napotka na ograniczenia po stronie
usytuowania terenów chronionych czy też gęstości zaludnienia. Nie można jednak wykluczyć
rozwoju małych turbin wiatrowych, wykorzystywanych na potrzeby własne właściciela, m.in.
do oświetlenia domów, pomieszczeń gospodarczych, ogrzewania.
Koncepcje z zakresu budowy elektrowni wiatrowych w chwili obecnej mogą być interesujące
dla potencjalnych inwestorów, ponieważ zgodnie z ustawą Prawo Energetyczne (art. 9 a)
przedsiębiorstwa energetyczne są obowiązane do zakupu energii elektrycznej wytwarzanej w
tego rodzaju urządzeniach (w odnawialnych źródłach energii).
Na terenie obecnie nie funkcjonują elektrownie wiatrowe, jednak zakład energetyczny PGE
Dystrybucja S.A. Oddział Łódź – Teren określił już warunki przyłączenia do sieci
elektroenergetycznej dla następujących źródeł wytwórczych:
− elektrowni wiatrowej o mocy przyłączeniowej 1 MW w miejscowości Nowe
Rowiska;
− elektrowni wiatrowej o mocy przyłączeniowej 0,9 MW w miejscowości Samice.
2.8.4. Biomasa
Do celów energetycznych można również wykorzystywać biomasę. Biomasa to głównie
pozostałości i odpady o różnych właściwościach. Na cele energetyczne wykorzystuje się
drewno i odpady z przerobu drewna, rośliny pochodzące z upraw energetycznych, produkty
rolnicze oraz odpady organiczne z rolnictwa, niektóre odpady komunalne i przemysłowe.
Biomasa występuje w różnych stanach skupienia: stałej, gazowej i ciekłej.
Przy oczyszczalniach ścieków i na składowiskach odpadów, tam gdzie rozkładają się odpady
organiczne występuje biogaz będący mieszaniną głównie metanu i dwutlenku węgla. Biogaz
powstaje podczas beztlenowej fermentacji substancji organicznych. Można go wykorzystywać
na różne sposoby, m. in. do produkcji:
• energii elektrycznej w silnikach iskrowych lub turbinach,
• energii cieplnej w przystosowanych kotłach,
• energii elektrycznej i cieplnej w układach skojarzonych.
Biomasa jest paliwem nieszkodliwym dla środowiska: ilość dwutlenku węgla emitowana do
atmosfery podczas jego spalania równoważona jest z ilością CO2 pochłanianego przez rośliny,
które odtwarzają biomasę w procesie fotosyntezy. Ogrzewanie biomasą jest opłacalne - ceny
biomasy są konkurencyjne na rynku paliw. Koszty ogrzewania takim paliwem są obecnie niższe
46
od kosztów ogrzewania olejem opałowym. Ponadto wykorzystanie biomasy pozwala
zagospodarować nieużytki i spożytkować odpady.
Potencjalne źródło energii w tej grupie biomasy stanowi przede wszystkim drewno
pochodzące z czyszczenia lasu, drewno opałowe produkowane celowo oraz drewno z sadów (z
corocznych wiosennych prześwietleń drzew oraz likwidacji starych zadrzewień). Oszacowanie
potencjału zasobów energii możliwej do uzyskania z odpadów drzewnych jest trudne do
oszacowania i obarczone znacznym błędem. Prowadzenie racjonalnej gospodarki leśnej oraz
ochrona istniejących zasobów leśnych ogranicza pozyskanie zasobów drewna i odpadów
drzewnych, możliwych do wykorzystania na dużą skalę.
Na terenie gminy nie występują obiekty, w których wykorzystywana jest biomasa.
Biogaz wykorzystywany jest na składowisku w Julkowie (moc instalacji wynosi 400 kW) i w
oczyszczalni ścieków w miejscowości Mokra Prawa (moc 200 kW).
2.8.5. Energia geotermalna
Energia geotermalna jest to naturalne ciepło Ziemi nagromadzone w skałach oraz w wodach
wypełniających pory i szczeliny w skałach. W skorupie ziemskiej występuje kilka rodzajów
energii geotermalnej. Jest to energia magmy i energia geociśnień, energia gorących suchych
skał i energia geotermalna nagromadzona w wodach podziemnych. Temperatury tych wód
wynoszą od kilkudziesięciu do ponad 90°C, a w skrajnych przypadkach osiągają sto
kilkadziesiąt stopni.
Podstawowymi cechami zasobów geotermalnych decydującymi o atrakcyjności ich
wykorzystania w kraju są: odnawialność, niezależność od zmiennych warunków klimatycznych
i pogodowych, możliwość budowy instalacji osiągających znaczne moce cieplne (do
kilkudziesięciu MWt z jednego otworu).
Należy podkreślić, że wykorzystanie energetyczne wód geotermalnych wiąże się z
przeprowadzeniem badań geologicznych i wykonaniem odwiertu, co niesie ze sobą
konieczność poniesienia dużych nakładów inwestycyjnych. To stanowi poważną barierę w
wykorzystywaniu energii geotermalnej. Przedsięwzięcie takie jest opłacalne, gdy wody
geotermalne stosuje się do różnych celów równocześnie jak np. produkcja energii
elektrycznej, balneologia i lecznictwo oraz rekreacja.
Na terenie gminy Skierniewice nie występują udokumentowane zasoby złóż wód termalnych
nadających się do wykorzystania jako nośnik energii dla celów energetyki cieplnej.
Wśród barier ograniczających wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii występują duże
koszty inwestycyjne, trudności w pełnym zabezpieczeniu potrzeb energetycznych z uwagi na
małą wydajność a także brak gwarancji stabilnego poziomu produkcji energii, co zmusza
często do współdziałania z systemami konwencjonalnymi.
2.9. Przyroda
2.9.1. Stan zasobów przyrody
Według danych GUS (Bank Danych Regionalnych) powierzchnia gruntów leśnych na terenie
gminy Skierniewice wynosi wg stanu na 31.12.2012 roku 4001,0 ha, w tym lasy ogółem
zajmują obszar o powierzchni 3896,0 ha. Wskaźnik lesistości dla gminy Skierniewice wynosi
47
29,6% i przewyższa wskaźnik lesistości powiatu, który kształtuje się na poziomie 21,8%.
Wskaźnik lesistości w gminie Skierniewice należy do największych w powiecie skierniewickim,
tuż za gminą Bolimów (33,8%).
Pod względem własności ponad 78% stanowią lasy państwowe.
Tabela 29. Struktura własnościowa gruntów leśnych w gminie Skierniewice w latach 2010-2012 (GUS, 20102012)
Wyszczególnienie
Powierzchnia
2010
2011
2012
lasy ogółem
3833,5
3883,5
3896,0
lasy publiczne ogółem
3064,5
3063,5
3059,0
lasy publiczne Skarbu
3059,5
3058,5
3054,0
Państwa
lasy publiczne gminne
5,0
5,0
5,0
lasy prywatne
820,0
837,0
2.9.2. Obszary chronione lub cenne przyrodniczo
Obszary chronione na terenie gminy Skierniewice to:
Bolimowski Park Krajobrazowy
Najbardziej atrakcyjne pod względem przyrodniczym tereny Gminy Skierniewice objęte są
ochroną w granicach Bolimowskiego Parku Krajobrazowego. Park leży na pograniczu Wyżyny
Łódzkiej i Niziny Mazowieckiej, w dorzeczu rzeki Rawki; jego całkowita powierzchnia wynosi
23.130 ha. Powierzchnia BPK w granicach gminy wynosi 5.624,78 ha, w tym:
- powierzchnia położona w całości w BPK – 4.021,94 ha;
- powierzchnia położona w otulinie zewnętrznej BPK – 1.602,84 ha.
BPK chroni dobrze zachowane fragmenty Puszczy Bolimowskiej, Wiskickiej
i Jaktorowskiej. W rzeźbie terenu występują elementy krajobrazu polodowcowego, takie jak
falista wysoczyzna moreny dennej, stożki napływowe, wydmy oraz doliny rzeczne z tarasami.
Osią hydrograficzną BPK a zarazem ważnym elementem krajobrazu jest rzeka Rawka, której
dolina malowniczo meandruje wśród lasów i łąk Parku. Ze względu na wysokie walory
przyrodnicze (stanowiska roślin chronionych w dolinie, miejsca lęgowe ptaków)
i krajobrazowe, w 1983 r. Rawka została objęta ochroną jako rezerwat przyrody.
Największą powierzchnię w Parku zajmują zbiorowiska leśne. Przeważają bory sosnowe
i mieszane z dominującą sosną oraz domieszką dębu, grabu, lipy, klonu w drzewostanie oraz
kruszyną, jarzębiną, leszczyną, dereniem i jałowcem w podszycie. Na żyźniejszych siedliskach
występuje grąd typowy, rzadziej świetlista dąbrowa i grąd wilgotny. Na podmokłych terenach,
w dolinie Rawki występują łęgi jesionowo-olszowe, olsy i zarośla wierzbowe. Flora naczyniowa
jest bardzo bogata i obejmuje około 2200 gatunków roślin – w tym wiele rzadkich i
chronionych, jak np. pomocnik baldaszkowaty, widłak spłaszczony, goździsty i jałowcowaty,
lilia złotogłów, listera jajowata, kosaciec żółty, wawrzynek wilczełyko.
Fauna BPK jest bogata i różnorodna. W Puszczy Bolimowskiej żyje 16 gatunków ssaków
łownych, m.in. łosie, sarny, daniele, jelenie, dziki, lisy i bobry. Na podmokłych łąkach doliny
Rawki bytują bociany czarne i białe, zimorodki, brodźce, derkacze, bekasy, łabędzie nieme,
48
żurawie, kaczki wiele innych. Na terenie BPK występuje 6 gatunków płazów oraz 5 gatunków
gadów (traszka zwyczajna i grzebieniasta, kumak nizinny, ropucha szara i paskówka, rzekotka
drzewna, jaszczurka zwinka, padalec zwyczajny, zaskroniec, żmija zygzakowata),
a w wodach Rawki wiele gatunków ryb, m.in. szczupak, lin, brzana, leszcz, węgorz, okoń.
Rezerwaty przyrody
Kopanicha (pow. 42,53 ha) – rezerwat leśny. Ochroną objęte są typowe zespoły leśne
olsu, łęgu olszowego, boru bagiennego i grądu, z wielogatunkowym runem i
drzewostanem pochodzenia naturalnego.
Ruda Chlebacz (pow. 12,42 ha) – rezerwat leśny. Ochroną objęto obszary
występowania łęgu olszowego i stanowiska widłaka wrońca.
Rawka (o łącznej pow. 487,00 ha - w granicach Gminy Skierniewice jego powierzchnia
wynosi 49,87 ha). Rezerwat wodno - krajobrazowy z głównym przedmiotem ochrony:
rzeka Rawka od źródeł do ujścia wraz ze starorzeczami i fragmentami dopływów oraz
ciekawa flora i fauna wodna. Celem ochrony jest zachowanie w naturalnym stanie
typowej rzeki nizinnej średniej wielkości wraz z krajobrazem tej doliny oraz środowiska
życia wielu rzadkich i chronionych zwierząt i roślin (np. bobrów i wydr).
Rezerwaty przyrody występują w granicach Bolimowskiego Parku Krajobrazowego.
Obszar Chronionego Krajobrazu Bolimowsko-Radziejowicki z Doliną Środkowej Rawki obejmuje kompleksy leśne Puszczy Bolimowskiej, które znalazły się poza Bolimowskim
Parkiem Krajobrazowym wraz z doliną środkowej i dolnej Rawki i jej dopływami. Położony jest
na Równinie Łowicko-Błońskiej. Ma charakter równiny denudacyjnej pociętej dopływami
Bzury. W części wschodniej chroni kompleksy leśne dawnych puszcz: Miedniewskiej,
Wiskickiej, Mariańskiej i Jaktorowskiej oraz ciekawe krajobrazowo tereny rolno-leśne doliny
Tucznej.
Użytki ekologiczne
Na terenie gminy znajduje się 19 użytków ekologicznych o łącznej pow. 21 ha, z czego:
6 w miejscowości Mokra Prawa, w tym użytek ekologiczny „Strożyska” na terenie
Bolimowskiego Parku Krajobrazowego;
5 we wsi Pamiętna;
5 we wsi Samice;
2 we wsi Strobów;
1 we wsi Ruda.
Wszystkie użytki należą do Lasów Państwowych - Nadleśnictwa Skierniewice oraz Radziwiłłów.
Zabytkowe parki dworskie
Na terenie gminy znajduje się 5 parków dworskich wpisanych do rejestru zabytków:
Brzozów (o pow. 4,5 ha);
Dębowa Góra (o pow. 2,33 ha);
Podębie-Balcerów (o pow. 2,5 ha);
Strobów (o pow. 4,2 ha);
49
Żelazna (o pow. 1,4 ha).
Indywidualne formy ochrony przyrody
Według danych RDOŚ w Łodzi (rdos.gov.pl) na terenie gminy znajdują się 33 pomniki przyrody
- (głównie dęby). Oprócz drzew pomnikowych, na terenie gminy znajduje się także zabytkowa
aleja Julków-Dębowa Góra-Ludwików o długości 1900 m., w obrębie której chronionych jest
261 drzew (lipy, robinie akacjowe, graby, klony).
Obszary Natura 2000
Dolina Rawki (kod PLH100015)
Rzeka Rawka wraz z doliną i dopływami jest jednym z najcenniejszych elementów przyrody w
tej części Polski. Duże zróżnicowanie siedlisk decyduje o jej bogactwie i różnorodności flory i
fauny. Około 50 % obszaru Dolina Rawki znajduje się w granicach Bolimowskiego Parku
Krajobrazowego, utworzonego w 1986 r. dla ochrony rozległego kompleksu dawnych puszcz
królewskich i doliny Rawki.
Obszar chroniony jest ze względu na bogatą różnorodność siedlisk i związanych z nimi
gatunków roślin i zwierząt. W dolinie występują gleby bagienne, mułowo-bagienne, torfowe
i murszowe. Liczne starorzecza i zagłębienia są miejscem występowania interesującej
roślinności: wodnej, bagiennej, szuwarowej i zaroślowej. Z cennych siedlisk wymienić należy
zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, torfowiska, bory i lasy bagienne oraz liczne łęgi wierzbowe,
topolowe, olszowe i jesionowe. Na terenie ostoi występuje ponad 540 gatunków roślin
naczyniowych, a wśród nich, co najmniej 27 gatunków chronionych i kilkadziesiąt rzadkich w
skali krajowej lub regionalnej takich jak starodub łąkowy, widłak wroniec
i wielosił błękitny. Dolina Rawki jest ważnym miejscem lęgu dla wielu ptaków, obserwować tu
można błotniaki, muchołówki, jarząbka, zimorodka, bociana białego i czarnego. Gatunkami
ściśle związanymi z podmokłym krajobrazem rzeki są również bóbr i wydra oraz płazy: kumak
nizinny, traszka grzebieniasta. W lasach ostoi spotkać można także rysia.
Polany Puszczy Bolimowskiej (kod PLH 100028 )
Obszar w ponad połowie pokrywają lasy, głównie mieszane i liściaste. Siedliska łąkowe
i zaroślowe zajmują 41% obszaru. Obszar składa się z czterech, starych, śródleśnych polan,
z których dwie najcenniejsze mają pochodzenie autogeniczne (Strożyska, Siwica), a dwie antropogeniczne (Olszówka, Bielawy).
Stosunkowo dobrze zachowane ekosystemy łąkowe i ziołoroślowe, ustabilizowane
wielowiekowym użytkowaniem łąkarskim terenu. Na uwagę zasługują tu, zanikające
w szybkim tempie w całej Europie, łąki trzęślicowe, z zestawem gatunków
charakterystycznych: kosaćca syberyjskiego, goryczki wąskolistnej i goździka pysznego.
Na dwóch polanach (Siwica, Strożyska) stwierdzono występowanie unikalnego w regionie
Polski Środkowej staroduba łąkowego - gatunku z zał. II Dyrektywy Siedliskowej (na polanie
Strożyska znajdują się jedne z ostatnich w rejonie Puszczy Bolimowskiej stanowiska kosaćca
syberyjskiego i goryczki wąskolistnej). Funkcjonujące tu populacje motyli modraszków: alkona
(na polanie Strożyska, dzięki występowaniu tu goryczki wąskolistnej), telejusa
i nausitousa (na polanach Strożyska i Siwica, dzięki występowaniu krwiściąga lekarskiego) są
silne, liczne i niepowtarzalne w skali Polski Środkowej. Stabilna jest również populacja
czerwończyka nieparka. Towarzyszy im szereg innych cennych i ginących owadów, również
tych zapisanych w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt i na Polskiej Czerwonej Liście Zwierząt,
50
m.in. smukwa kosmata (gatunek z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt).
Ciekawostką związaną z przyrodą nieożywioną charakteryzowanego obszaru jest obecność
w północnej części polany Bielawy, na powierzchni gleby, różnej wielkości brył rudy darniowej.
2.9.3. Podsumowanie
Lasy chronią gleby przed zmywaniem i wyjałowieniem przez wody opadowe, regulują stosunki
wodne w zakresie retencjonowania wód podziemnych i powierzchniowych, a także
zmniejszają ich spływ powierzchniowy. Stwarzają również korzystne warunki rekreacyjne i
topoklimatyczne. Środowisko przyrodnicze na terenie gminy jest chronione przepisami
ogólnymi i prawem miejscowym. Realizacja strategicznych planów gminy musi uwzględniać
uwarunkowania środowiskowe.
2.10. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska
Zagrożenia dla środowiska naturalnego mogą stanowić również awarie lub katastrofy.
Potencjalne zagrożenie stwarzają:
• transport drogowy materiałów niebezpiecznych,
• prowadzenie działalności przemysłowej z użyciem substancji niebezpiecznych,
• firmy zajmujące się przerobem, magazynowaniem i dystrybucją paliw.
Poważne awarie przemysłowe
Na obszarze gminy Skierniewice znajduje się jeden zakład zwiększonego ryzyka (ZZR), na
terenie którego składowane są substancje niebezpieczne, co może grozić wystąpieniem
poważnej awarii przemysłowej. Jest to Rozlewnia gazu SKIERGAZ, Henryk Sałkowski
w m. Mokra Lewa.
Potencjalnym źródłem zagrożeń dla środowiska przyrodniczego mogą być również stacje paliw
rozprowadzające materiały pędne dla potrzeb motoryzacji takie jak etyliny, oleje napędowe i
gazy płynne, co także stwarza ryzyko awarii mogących mieć istotne znaczenie dla środowiska.
Transport materiałów niebezpiecznych
Istotnym źródłem zagrożenia poważnymi awariami jest także transport (drogowy i kolejowy)
niebezpiecznych ładunków. Przez teren gminy przebiegają trasy przewozów kołowych i
kolejowych o znaczeniu krajowym i międzynarodowym:
− linie kolejowe do Warszawy, Łodzi oraz Łowicza,
− droga krajowa Nr 70: Łowicz – Huta Zawadzka, dająca połączenie z drogą krajową
Terespol – Świecko,
− droga wojewódzka Nr 707: Skierniewice – Rawa Mazowiecka.
Koleją transportowane są niebezpieczne substancje takie jak chlor, amoniak
i inne, a drogami przewożone są produkty przetwórstwa ropy naftowej.
Dla zwiększenia nadzoru przestrzegania przepisów w zakresie drogowego przewozu
materiałów niebezpiecznych prowadzone są akcje kontroli tych przewozów koordynowane
przez policję, przy udziale Państwowej Straży Pożarnej, Inspekcji Transportu Drogowego oraz
Inspekcji Ochrony Środowiska.
51
Zagrożenia naturalne
Duży wpływ na stan środowiska i możliwości jego ochrony, oprócz czynników
antropogenicznych, mają także zagrożenia naturalne. Ich skala, a także ryzyko i skutki ich
wystąpienia uzależnione są w dużej mierze od naturalnych uwarunkowań regionu
wynikających głównie z ukształtowania terenu i budowy geologicznej oraz warunków
występowania wód podziemnych i wód powierzchniowych, a także szaty roślinnej. Warunki
naturalne mogą być sztucznie przekształcane pod kątem zapewnienia ochrony przed takimi
zagrożeniami.
Powodzie
Dokonując analizy stopnia potencjalnego zagrożenia powodziowego należy stwierdzić, że
gmina Skierniewice należy do strefy niskiego potencjalnego zagrożenia powodzią. Na terenie
gminy mogą wystąpić podtopienia, których przyczyny mogą stanowić wezbrania
spowodowane wzrostem poziomu wód w rzekach wywołanym przez ulewne deszcze, roztopy
czy zatory lodowe. Na małych rzekach (zlewniach) podczas gwałtownych opadów lub
roztopów następuję szybkie wezbranie, co może stanowić zagrożenie dla terenów
zamieszkałych przez ludzi.
52
III. CELE I ZADANIA W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA W GMINIE
SKIERNIEWICE
3.1. Cele polityki ekologicznej
3.1.1. Cele polityki ekologicznej państwa
Celami realizacyjnymi „Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do roku
2016” są:
• działania na rzecz realizacji zasady zrównoważonego rozwoju,
• przystosowanie do zmian klimatu,
• ochrona różnorodności biologicznej.
3.1.2. Cele wojewódzkiej polityki ekologicznej
Cele wojewódzkiej polityki ekologicznej do 2019 roku realizowane będą poprzez kierunki
działań, które w Programie ujmują lata 2012-2015. W Programie określono następujące
priorytety ekologiczne:
• ochrona zasobów naturalnych:
− ochrona zasobów przyrodniczych,
− ochrona i zwiększenie zasobów leśnych,
− ochrona gleb użytkowanych rolniczo,
− racjonalna eksploatacja kopalin i ochrona złóż,
− rekultywacja terenów zdegradowanych,
− zmniejszenie materiałochłonności produkcji.
• ochrona jakości powietrza
− wdrażanie programów ochrony powietrza (POP),
− opracowanie i wdrażanie Programów ograniczenia niskiej emisji (PONE) dla
terenów wskazanych w POP,
− przygotowania do wdrożenia dyrektywy IED przez zakłady przemysłowe
(modernizacje istniejących technologii i wprowadzanie nowych, nowoczesnych
urządzeń),
− zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii,
− prowadzenie działań energooszczędnych w mieszkalnictwie i budownictwie
(rozwój sieci ciepłowniczych, termomodernizacje)
− ograniczanie emisji ze środków transportu (modernizacja taboru, wykorzystanie
paliw ekologicznych, remonty dróg).
• ochrona zasobów wód podziemnych i powierzchniowych oraz ochrona przed powodzią
i suszą;
− racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi,
− ochrona wód przed zanieczyszczeniami ze źródeł punktowych i obszarowych,
− rozwój małej retencji wodnej,
− odbudowa melioracji podstawowych i szczegółowych w celu przeciwdziałania
skutkom suszy i powodzi.
• racjonalna gospodarka odpadami:
53
•
•
•
•
− zapobieganie i minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów,
− rozbudowa lub budowa Zakładów Zagospodarowania Odpadów (ZZO),
− zamykanie i rekultywacja składowisk odpadów.
oddziaływanie hałasu:
− realizacja programu ochrony środowiska przed hałasem.
oddziaływanie pól elektromagnetycznych:
− edukacja ekologiczna nt. rzeczywistej skali zagrożenia emisją pól,
− zachowanie stref bezpieczeństwa przy lokalizacji obiektów emitujących
promieniowanie elektromagnetyczne.
edukacja ekologiczna:
− prowadzenie edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju, dotyczącej
wszystkich elementów środowiska.
poważne awarie:
− działania zapobiegające powstawaniu poważnych awarii w zakładach oraz w
trakcie przewozu materiałów niebezpiecznych,
− szybkie usuwanie skutków poważnych awarii.
3.2. Cele strategiczne, cele operacyjne i programy w zakresie ochrony
środowiska dla gminy Skierniewice
W ramach prac nad aktualizacją Programu Ochrony Środowiska przeprowadzono ocenę celów
strategicznych i celów operacyjnych oraz programów przyjętych w poprzednich Programach
Ochrony Środowiska. Po dokonaniu aktualizacji diagnozy stanu środowiska w gminie
Skierniewice dokonano wyboru najistotniejszych zagadnień, których rozwiązanie przyczyni się
do poprawy stanu środowiska i rozwiązania najistotniejszych kwestii jego ochrony.
Cele Strategiczne (główne)
• Rozwój gospodarczy gminy wykorzystujący walory środowiska naturalnego
• Czyste środowisko
Na realizacje celów strategicznych składają się działania we wszystkich komponentach
ochrony środowiska. Założenia planu zadań na lata 2014-2017 i lata 2018-2021
przeprowadzono w podziale na grupy:
1. Ochrona powietrza atmosferycznego
2. Ochrona przed hałasem
3. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym
4. Ochrona wód podziemnych i powierzchniowych
5. Gospodarka odpadami
6. Ochrona gleb i racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych
7. Ochrona środowiska przyrodniczego
8. Minimalizacja zagrożeń dla środowiska
9. Przyjazny środowisku naturalnemu rozwój gospodarczy
10. Edukacja ekologiczna
54
3.3. Plan działań dla Gminy Skierniewice
Działania poprawiające stan środowiska naturalnego na terenie gminy Skierniewice będą
prowadzone jako:
• działania inwestycyjne – realizowane w większości przez samorząd oraz jednostki
podległe (dotyczące przede wszystkim budowy sieci infrastruktury technicznej),
• działania organizacyjne – realizowane przez samorząd oraz jednostki podlegle
i instytucje działające na terenie gminy w sektorze gospodarki komunalnej, w oświacie,
a także z organizacjami pozarządowymi.
Założenia na lata 2014-2017
Działania priorytetowe Programu Ochrony Środowiska zostały
przeprowadzeniu:
- analizy stanu obecnego środowiska naturalnego,
- analizy stanu infrastruktury technicznej wpływającej na środowisko,
- konsultacji z przedstawicielami Urzędu Gminy w Skierniewicach.
zdefiniowane
po
Plan działań na lata 2014-2017 zakłada realizację celów strategicznych oraz działań w zakresie
ochrony: powietrza atmosferycznego, wód podziemnych i powierzchniowych, gleb i
powierzchni ziemi, środowiska przyrodniczego, ochrony przed hałasem i przed
promieniowaniem elektromagnetycznym oraz działań sprzyjających gospodarce i zgodnych
z zasadami ochrony środowiska.
Możliwości inwestycyjne zależą od stanu budżetu poszczególnych inwestorów oraz od
wsparcia zewnętrznego inwestycji poprawiających stan środowiska. Dlatego też istotne
znaczenie będzie miało wykorzystanie możliwości uzyskania środków zewnętrznych.
Równolegle do działań inwestycyjnych powinny być kontynuowane działania zwiększające
świadomość ekologiczną mieszkańców.
Perspektywiczny plan na lata 2018-2021
Plan działań do roku 2021 zakłada kontynuację realizacji celów strategicznych i działań oraz
zadań rozpoczętych we wcześniejszym okresie. Znaczna część zadań to obecnie faza wstępna
inwestycji – przygotowanie dokumentacji, niezbędnych pozwoleń oraz zabezpieczenie
środków na realizację (własnych i zewnętrznych).
3.3.1. Ochrona powietrza atmosferycznego
Działania z zakresu ochrony powietrza dotyczą przede wszystkim przeciwdziałania niskiej
emisji. Są to:
• ograniczenie emisji przemysłowej (m.in.: montowanie reduktorów emisji
zanieczyszczeń, wprowadzenie technologii czystszego spalania węgla), propagowanie
nowoczesnych technologii w przedsiębiorstwach,
• zmniejszenie zapotrzebowania na energię – termomodernizacja budynków,
modernizacja źródeł ciepła w gospodarstwach indywidualnych, rozwój sieci gazowej,
• modernizacja systemu komunikacyjnego w celu zmniejszenia emisji spalin.
Popularyzacja termomodernizacji budynków może przyczynić się pośrednio do podniesienia
czystości powietrza (ograniczenie „niskiej emisji” z kotłowni węglowych).
55
Ponadto w zakresie ochrony powietrza należy zwrócić uwagę na ekologiczne źródła energii,
np. na wykorzystanie energii słonecznej.
3.3.2. Ochrona przed hałasem
Podstawowym źródłem hałasu na terenie gminy jest transport drogowy. Działania
podejmowane w celu zmniejszenia uciążliwości hałasu dotyczą modernizacji dróg (poprawa
stanu nawierzchni) oraz tworzenia pasów zieleni ochronnej wzdłuż szlaków komunikacyjnych.
Działania w tym zakresie powinny uwzględniać ponadto:
• dogodne połączenia drogowe,
• bezpieczeństwo transportu (stan dróg, oznakowanie),
• eliminację zagrożeń komunikacyjnych (w tym związanych z transportem materiałów
niebezpiecznych).
Działania te będą prowadzone przez zarządców dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich.
W zakresie zmniejszenia hałasu przemysłowego planowane jest:
• monitorowanie stanu technicznego oraz zabezpieczeń urządzeń produkcyjnych,
• egzekwowanie montażu urządzeń wyciszających,
• uwzględnianie zagrożeń związanych z hałasem w planach miejscowego
zagospodarowania przestrzennego.
3.3.3. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym
Źródłami wytwarzającymi pola elektromagnetyczne są elementy sieci elekromagnetycznych
i maszty telefonii komórkowej. Przy lokalizacji kolejnych urządzeń należy poszukiwać
niskokonfliktowych miejsc oraz wprowadzać ewentualne strefy ograniczonego użytkowania
przy obiektach.
3.3.4. Ochrona wód podziemnych i powierzchniowych
Stan czystości wód uzależniony jest w znacznym stopniu od istniejącego systemu i stanu
gospodarki wodno-ściekowej. Działania lokalne poprawiające stan wód powierzchniowych
i podziemnych obejmują:
• rozbudowę lub modernizację sieci wodociągowej, kanalizacji sanitarnej i deszczowej
według potrzeb,
• prowadzenie monitoringu stanu i poziomu rzek,
• prowadzenie monitoringu i właściwej ochrony oraz eksploatacji wód
powierzchniowych i podziemnych.
3.3.5. Gospodarka odpadami
Działania z zakresu gospodarki odpadami na terenie gminy powinny przynieść efekty
w postaci:
• podniesienia świadomości ekologicznej mieszkańców gminy co do konieczności
segregowania i właściwego postępowania z odpadami,
• zmniejszenia ilości odpadów komunalnych poprzez efektywne prowadzenie
powszechnego systemu selektywnej zbiórki odpadów z gospodarstw domowych, firm,
jednostek administracji,
56
•
zwiększenia ilości odzyskiwanych odpadów metalowych, szklanych, plastikowych oraz
papieru,
• zwiększenia możliwości wydzielenia odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów
komunalnych,
• zwiększenie (docelowo do poziomu limitów odzysku i recyklingu) ilości odzyskiwanych
odpadów wielkogabarytowych, budowlanych, niebezpiecznych, opakowaniowych,
biodegradowalnych i innych,
• zmniejszenie ilości odpadów pochodzących z sektora przedsiębiorstw.
Do zakresu gospodarki odpadami należy eliminacja wyrobów zawierających azbest, które
powinny zostać usunięte z terenu kraju do 2032 roku.
3.3.6. Ochrona gleb i racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych
Ochrona gleb i powierzchni ziemi powinna opierać się na racjonalnym wykorzystaniu zasobów
naturalnych. Racjonalne użytkowanie ziemi to:
• zachowanie powierzchni trwałych użytków zielonych,
• stosowanie dobrych praktyk w rolnictwie, odpowiednie nawożenie i wapnowanie.
Ponadto w zakresie wykorzystania zasobów naturalnych należy zwrócić uwagę na ekologiczne
źródła energii, np. na wykorzystanie energii słonecznej, wodnej, itp. Strategia Rozwoju
Energetyki Odnawialnej – dokument Ministerstwa Ochrony Środowiska – zakłada zwiększenie
udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowo-energetycznym kraju do 15% w
roku 2020.
3.3.7. Ochrona środowiska przyrodniczego
Celem dla gminy Skierniewice jest wzmocnienie i właściwe wykorzystanie istniejących
walorów krajobrazowych i przyrodniczych poprzez:
• prowadzenie działań inwestycyjnych w zakresie rozbudowy infrastruktury technicznej
przyjaznej środowisku,
• uwzględnienie terenów chronionych i zasad ich ochrony w planowaniu przestrzennym,
• zachowanie terenów leśnych oraz innych terenów zielonych (parki, zieleń osiedlowa,
miejska, cmentarze),
• przestrzeganie zasad i obowiązujących przepisów na obszarach objętych ochroną
(działania w zakresie ochrony przyrody powinny obejmować zadania dotyczące
poszczególnych komponentów środowiska oraz ochronę cennych przyrodniczo
terenów, zachowania bioróżnorodności przyrodniczej, ochrony siedlisk, zachowania
krajobrazu),
• właściwe zagospodarowanie terenów nadrzecznych,
• egzekwowanie regulaminu utrzymania porządku i czystości w gminie,
• ochronę jakości powietrza, wód i gleby,
• monitoring zagrożeń środowiska,
• edukację ekologiczną.
57
3.3.8. Minimalizacja zagrożeń dla środowiska
Skuteczne przeciwdziałanie zagrożeniom dla środowiska wymaga intensyfikacji współpracy
jednostek działających w gminie Skierniewice, jak i w gminach sąsiednich w celu koordynacji
działań z zakresu minimalizacji zagrożeń oraz likwidacji skutków zaistniałych zdarzeń.
Największe prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia kryzysowego wiąże się z możliwością
wystąpienia pożaru, powodzi lub sytuacji awaryjnej związanej z transportem niebezpiecznych
materiałów.
3.3.9. Przyjazny środowisku naturalnemu rozwój gospodarczy
Rozwój gospodarczy powinien sprzyjać poprawie stanu środowiska naturalnego. Preferowane
będą przedsięwzięcia rozwoju przemysłu przyjaznego środowisku lub przedsięwzięcia mające
znacznie ograniczone oddziaływanie. Ponadto lokalizacja nowych obiektów przemysłowych
powinna być uwzględniona w planach miejscowego zagospodarowania na terenach
dostępnych komunikacyjnie i poza obszarami o najwyższych walorach środowiskowych i
terenami zwartej zabudowy mieszkaniowej.
Strategia Rozwoju Energetyki Odnawialnej – dokument Ministerstwa Ochrony Środowiska –
zakłada zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w całkowitym zużyciu w Polsce do
15% w 2020 roku i 20% w roku 2030. Udział ten dla Polski szacuje się na około 5 % (w
gospodarce światowej – około 18 %). Realizacja tych założeń wymaga wsparcia energetyki
ekologicznej przez samorządy lokalne. Samorządy powinny popularyzować nowoczesne,
ekologiczne technologie, zwłaszcza w zakresie alternatywnych źródeł energii – możliwości
uprawy roślin energetycznych, instalacji kolektorów słonecznych i ogniw fotowoltaicznych,
elektrowni wiatrowych czy wodnych, korzystania z biomasy itp. Ponadto należy
upowszechniać informacje na temat źródeł finansowania inwestycji ekologicznych, jak również
wspierać technologie przyjazne środowisku stosując m.in. ulgi podatkowe.
Rozwój przemysłu może powodować wiele zagrożeń dla środowiska (zwiększenie emisji
zanieczyszczeń do powietrza, zwiększenie poboru wód podziemnych i ilości ścieków oraz
odpadów). Preferowane zatem będą przedsięwzięcia rozwoju przemysłu przyjaznego
środowisku lub minimalizacji złego wpływu poprzez stosowanie nowoczesnych technologii
produkcyjnych.
3.3.10. Edukacja ekologiczna
Edukacja proekologiczna jest ważnym elementem sprzyjającym ochronie środowiska.
Wpojenie zasady: „każdy dba o swoje otoczenie” wpłynie korzystnie na stan środowiska
naturalnego oraz wykształci właściwe postawy ekologiczne.
Edukacja proekologiczna dzieci i młodzieży powinna być prowadzona w czasie zajęć lekcyjnych
i pozalekcyjnych w szkołach podstawowych i gimnazjach znajdujących się na terenie gminy.
Istnieje możliwość zorganizowania np.: akcji zbierania konkretnych typów odpadów, akcji
„Sprzątania Świata” oraz wycieczek, rajdów pieszych i rowerowych zapoznających młodzież ze
środowiskiem naturalnym ich okolicy oraz potencjalnymi dla niego zagrożeniami.
Natomiast edukacja dla dorosłych możliwa jest w ramach działalności informacyjnej
samorządu oraz innych instytucji dla przedsiębiorców i inwestorów.
58
Lokalne inicjatywy proekologiczne, dotyczące m.in. ochrony obszarów o walorach
przyrodniczych, pomników przyrody, popularyzacji ekologicznych systemów grzewczych
i termomodernizacji m.in. powinny być wspierane przez samorząd lokalny.
3.4. Zestawienie zadań priorytetowych na lata 2014-2017 i zadań na lata
2018-2021
3.4.1. Ochrona powietrza atmosferycznego
Zadania organizacyjne oraz propozycje zadań inwestycyjnych w zakresie ochrony powietrza
atmosferycznego na terenie gminy Skierniewice:
1. Zmniejszenie niskiej emisji poprzez propagowanie bardziej ekologicznych niż
tradycyjne źródeł energii do ogrzewania budynków (np. wprowadzenie ogrzewania
olejowego, gazowego lub biomasą, itp.)
2. Wpieranie wymiany przestarzałych źródeł ciepła w gospodarstwach domowych
(niskosprawnych kotłów na paliwa stałe) na źródła nowoczesne (wysokosprawne
źródła energetyczne charakteryzujące się niższą emisją zanieczyszczeń).
3. Propagowanie termomodernizacji obiektów.
4. Wprowadzenie ulg dla osób, przedsiębiorstw, rolników stosujących technologie
przyjazne dla środowiska.
5. Instalowanie nowych i modernizacja istniejących urządzeń służących redukcji
zanieczyszczeń powietrza w zakładach produkcyjnych.
6. Poprawa stanu nawierzchni dróg (minimalizacja zanieczyszczeń pyłowych,
zmniejszenie ilości spalin emitowanych do atmosfery).
7. Wzrost poziomu świadomości ekologicznej społeczeństwa.
3.4.2. Ochrona przed hałasem
Zadania organizacyjne w zakresie ochrony przed hałasem dotyczące poprawy stanu
technicznego sieci komunikacyjnej i jego otoczenia:
1. Prowadzenie planowania przestrzennego i polityki lokalizacyjnej uwzględniającej
negatywny wpływ hałasu na mieszkańców.
2. Wyeliminowanie z produkcji środków transportu, maszyn i urządzeń, których
hałaśliwość nie odpowiada standardom UE oraz stopniowe eliminowanie
z użytkowania tych urządzeń.
3. Rozbudowa systemów izolacji przed hałasem – wprowadzanie zadrzewień, izolacja
budynków (np. poprzez wymianę okien).
4. Stosowanie rozwiązań techniczno-organizacyjnych ograniczających hałas u źródła.
59
Zadania inwestycyjne z zakresu budowy infrastruktury drogowej:
l.p.
Nazwa zadania
1.
Przebudowa drogi gminnej w
Sierakowicach Lewych
Przebudowa drogi gminnej w Rowiskach
Nowych
Przebudowa drogi gminnej w Rzymcu
Przebudowa drogi gminnej w Strobowie
(od drogi wojewódzkiej do Młyna)
Przebudowa drogi gminnej w Strobowie
(Parcela)
2.
3.
4.
5.
Koszt zadania
[zł]
Lata
realizacji
Źródła środków
400 000,00
2014-2015
Środki własne
500 000,00
2014-2017
Środki własne
754 000,00
1 000 000,00
2014-2016
2014-2017
Środki własne
Środki własne
380 000,00
2014-2015
Środki własne
3.4.3. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym
Zadania organizacyjne w zakresie ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym:
1. Bieżąca kontrola źródeł promieniowania elektromagnetycznego.
2. Rozmieszczanie nowych instalacji zgodnie z wymaganymi strefami ochronnymi.
3. Aktualizacja Założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe zgodnie z wymogami ustawy.
3.4.4. Ochrona wód podziemnych i powierzchniowych
Zadania organizacyjne w zakresie ochrony wód:
1. Zakaz lokalizacji w obszarze strefy ochronnej zbiorników wód podziemnych inwestycji
szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi oraz mogących pogorszyć stan
środowiska, a w szczególności składowisk odpadów, wylewisk, przeprowadzania
rurociągów transportujących substancje niebezpieczne dla środowiska, przeładunku i
dystrybucji ropopochodnych.
2. Prowadzenie bieżącej kontroli i aktualnej informacji o jakości wód powierzchniowych i
podziemnych.
Zadania inwestycyjne:
l.p.
Nazwa zadania
1.
Budowa i przebudowa ujęcia wody i stacji uzdatniania
wody we wsi Józefatów oraz systemu wodociągowego
południowej części Gminy Skierniewice.
Budowa sieci wodociągowej we wsi Balcerów,
Miedniewice, Mokra Lewa (etap I i II)
2.
3.
Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na
terenie Gminy Skierniewice
60
Koszt zadania
[zł]
Lata
realizacji
Źródła
środków
550 000,00
20142017
2 100 000,00
20142015
720 000,00
20142015
Środki
własne
Środki UE
Środki
własne
Środki UE
WFOŚiGW
Środki
własne
Środki UE
WFOŚiGW
3.4.5. Gospodarka odpadami
Do zadań organizacyjnych z zakresu gospodarki odpadami na terenie gminy należą:
1. Edukacja ekologiczna mieszkańców w zakresie zasad i efektów funkcjonującego
w gminie systemu gospodarki odpadami.
2. Popularyzacja i rozszerzenie selektywnej zbiórki odpadów.
3. Prowadzenie odpowiedniego systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów
komunalnych, w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów recyklingu i przygotowania
do ponownego użycia frakcji odpadów komunalnych takich jak: papier, metal,
tworzywa sztuczne, szkło oraz odpady budowlane i rozbiórkowe.
4. Prowadzenie odpowiedniego systemu selektywnego zbierania i odbierania pozostałych
niż ww. odpadów komunalnych tj.: odpadów ulegających biodegradacji, odpadów
wielkogabarytowych, odpadów niebezpiecznych.
l.p.
Nazwa zadania
Koszt zadania
[zł]
Lata
realizacji
1.
Kontynuacja programu usuwania azbestu
b.d.
2.
Likwidacja dzikich wysypisk
b.d.
3.
Rozbudowa Zakładu Zagospodarowania i
Unieszkodliwiania Odpadów w Julkowie
30 000 000,00
20142021
20142021
20152016
4.
Monitoring systemu gospodarki odpadami
b.d.
20142021
Źródła środków
Środki własne
Dopłaty
Środki własne
Środki własne
Eko-Regionu
Środki
zewnętrzne
Środki własne
Środki
pomocowe
3.4.6. Ochrona gleb i powierzchni ziemi
Zadania organizacyjne w zakresie ochrony gleb oraz powierzchni ziemi:
1. Monitorowanie stanu gleb, szczególnie w rejonach najbardziej zagrożonych
zanieczyszczeniem.
2. Systematyczne egzekwowanie przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych
w zakresie wyłączania tych gruntów z produkcji, szczególnie w odniesieniu do
zagospodarowania wierzchniej warstwy gleby.
3. Oszacowanie zasobów odnawialnych źródeł energii oraz zwiększenie produkcji energii
z odnawialnych zasobów energetycznych.
4. Popularyzacja wykorzystania odnawialnych źródeł energii w gospodarstwach
domowych i budynkach użyteczności publicznej.
5. Podniesienie poziomu świadomości ekologicznej społeczeństwa.
61
3.4.7. Ochrona środowiska przyrodniczego
Zadania organizacyjne w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego na terenie gminy:
1. Zachowanie terenów leśnych i korzystnego wpływu lasu na warunki życia ludzi oraz na
równowagę przyrodniczą.
2. Racjonalna gospodarka leśna - produkcja drewna oraz innych surowców i produktów.
3. Ochrona różnorodności biologicznej środowiska leśnego i obszarów chronionych.
4. Przestrzeganie zasad wykorzystania terenu zwłaszcza na obszarach cennych
przyrodniczo (uwzględnienie terenów chronionych i zasad ich ochrony w planowaniu
przestrzennym).
5. Pielęgnacja pomników przyrody.
6. Rozbudowa infrastruktury technicznej i infrastruktury turystycznej, służącej ochronie
przyrody, nie blokującej rozwoju turystyki (wyznaczenie i oznakowanie szlaków
turystyki pieszej, w tym ścieżek dydaktycznych).
3.4.8. Minimalizacja zagrożeń dla środowiska
Działania mające na celu minimalizację zagrożeń dla środowiska:
1. Monitorowanie stanu wód rzek.
2. Koordynacja systemu skutecznej ochrony przeciw zagrożeniom naturalnym, w tym
monitoring zagrożeń oraz współpraca międzygminna.
3. Analiza stanu zabezpieczeń przeciwpowodziowych na terenie gminy.
4. Analiza stanu bazy i wyposażenia jednostek straży pożarnej na terenie gminy.
5. Edukacja mieszkańców w zakresie postępowania w wyniku zagrożenia powodzią,
pożarem itp.
l.p.
Nazwa zadania
1.
Remont zbiornika retencyjnego w Woli
Wysokiej
Koszt zadania
[zł]
Lata
realizacji
Źródła
środków
100 000,00
2014
Środki własne
3.4.9. Rozwój gospodarczy przyjazny środowisku naturalnemu
Zadania organizacyjne w zakresie umożliwienia rozwoju gospodarczego dla gminy nie
zagrażającego środowisku naturalnemu:
1. Uporządkowanie gospodarki przestrzennej.
2. Propagowanie wdrażania nowych technologii przyjaznych środowisku.
3. Wprowadzenie ulg i zachęt dla osób, przedsiębiorstw stosujących technologie
przyjazne dla środowiska
4. Rozpowszechnianie budowy instalacji wykorzystujących energię odnawialną, w tym
instalacji kolektorów słonecznych, pomp ciepła, kotłów na biomasę i innych.
5. Wykorzystanie gruntów słabszych do uprawy roślin energetycznych
6. Promocja gminy.
62
3.4.10. Edukacja ekologiczna
Działania edukacyjne zwieszające świadomość ekologiczną mieszkańców na terenie gminy:
1. Prowadzenie edukacji ekologicznej w placówkach oświatowych (w formie konkursów,
spotkań, akcji tematycznych).
2. Prowadzenie edukacji ekologicznej wśród mieszkańców, zwłaszcza: przedstawicieli
sektora gospodarczego i inwestorów.
3. Organizacja konkursów ekologicznych.
63
IV. ZARZĄDZANIE OCHRONĄ ŚRODOWISKA
4.1. Ogólne zasady zarządzania ochroną środowiska
Zarządzanie ochroną środowiska powinno opierać się na następujących zasadach,
wynikających z polityki ekologicznej Polski i Unii Europejskiej: przezorności, integracji polityki
ekologicznej z politykami sektorowymi, równego dostępu do środowiska przyrodniczego,
regionalizacji, uspołecznienia, „zanieczyszczający płaci”, prewencji, stosowania najlepszych
dostępnych technik (BAT), subsydiarności, skuteczności ekologicznej i efektywności
ekonomicznej.
Zarządzanie ochroną środowiska na szczeblu gminy dotyczy zadań własnych oraz koordynacji
zadań realizowanych przez jednostki organizacyjne, podmioty gospodarcze – uznanych za
ważne dla stanu środowiska naturalnego. W realizacji programu uczestniczą:
• podmioty prowadzące działania organizacyjne i zarządzające programem,
• podmioty uczestniczące w realizacji poszczególnych zadań,
• jednostki kontrolujące realizację programu oraz efekty,
• mieszkańcy, jako końcowy beneficjent programu.
Organem odpowiedzialnym za realizację programu jest Wójt, który jest zobowiązany do
składania cyklicznych raportów Radzie Gminy. Realizacja programu wymaga współdziałania z
organami administracji rządowej i samorządowej oraz administracji specjalnej,
w kompetencjach której znajdują się sprawy kontroli stanu środowiska.
4.2. Instrumenty zarządzania środowiskiem
Zarządzenie środowiskiem opiera się na wykorzystaniu:
• instrumentów prawnych – ustaw i rozporządzeń, dających odpowiednie kompetencje
organom administracji rządowej i samorządowej oraz organom administracji specjalnej
• instrumentów finansowych – opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska,
administracyjnych kar pieniężnych, funduszy celowych
• instrumentów społecznych – współdziałania i partnerstwa, edukacji ekologicznej,
komunikacji społecznej
• instrumentów strukturalnych – strategii i programów wdrożeniowych
64
V. WDRAŻANIE PROGRAMU
5.1. Środki finansowe na realizację programu
Na wdrażanie programu ochrony środowiska mogą być przeznaczone:
• środki własne
• kredyty i pożyczki udzielane w bankach komercyjnych
• kredyty i pożyczki o oprocentowaniu preferencyjnym udzielane przez instytucje
wspierające rozwój gmin i powiatów
• obligacje
• dotacje z funduszy krajowych i zagranicznych.
Podstawowymi źródłami środków zewnętrznych, z których mogą korzystać samorządy dla
realizacji programów ochrony środowiska to:
• Budżet Państwa
• Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (Narodowy, Wojewódzki)
• Fundusze UE
• Fundacje i fundusze wspierające ochronę środowiska.
Własne środki samorządu terytorialnego są niezbędne do uzyskania niektórych dotacji.
Fundusze samorządu terytorialnego pochodzą ze środków, takich jak: podatki i opłaty lokalne,
udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa.
Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – wspierają realizację inwestycji
ekologicznych. Przeznaczone są także na: edukację ekologiczną, opracowania naukowobadawcze i ekspertyzy dotyczące zagadnień związanych z ochroną środowiska.
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej finansuje
przedsięwzięcia, które są podejmowane w związku z koniecznością wypełnienia
zobowiązań Polski wobec Unii Europejskiej. Fundusz stosuje trzy formy
dofinansowania: finansowanie pożyczkowe, dotacyjne i kapitałowe.
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dofinansowuje
pożyczki z opcją częściowego umorzenia i dotacje na realizację zadań dotyczących:
ochrony wód i gospodarki wodnej, ochrony atmosfery, ochrony powierzchni ziemi,
przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska, edukacji ekologicznej,
ochrony przyrody, monitoringu środowiska. Wysokość dofinansowania może sięgać
nawet 50 %, dotacja może być wyższa w uzasadnionych przypadkach.
Fundusze Unii Europejskiej - przeznaczone na pomoc w restrukturyzacji i modernizacji
infrastruktury i gospodarki państw członkowskich. Zasadą współfinansowania jest to, iż część
środków finansowych musi pochodzić z budżetu krajowego. Obecnie programy sektorowe i
regionalne przygotowują się do podjęcia ustaleń na nowy okres finansowania
Kredyty preferencyjne i komercyjne udzielane przez Bank Ochrony Środowiska S.A. na
inwestycje proekologiczne bez możliwości umorzenia. Kredytobiorca musi posiadać co
najmniej 50% własnych środków na sfinansowanie zadania. Kredyty komercyjne, nie powinny
stanowić podstawowego źródło finansowania inwestycji.
Własne środki inwestorów prywatnych – koszty niektórych inwestycji pokrywają z własnych
środków podmioty gospodarcze i prywatni inwestorzy. Inwestycje finansowane przez
podmioty gospodarcze mogą być dofinansowane z kredytów komercyjnych i funduszy ochrony
środowiska.
65
5.2. Monitoring
Osiągnięcie celów, wyznaczonych w „Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Skierniewice
na lata 2014-2017, z uwzględnieniem lat 2018-2021” wymaga prowadzenia bieżącego
monitoringu przebiegu realizacji programu. Stały monitoring umożliwia ocenę skuteczności
podejmowanych działań oraz wprowadzanie – w razie wystąpienia takiej konieczności –
odpowiednich korekt.
Tabela 30. Harmonogram działań monitorujących program
Działanie
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
Monitoring stanu
środowiska
Raporty z realizacji
programu
Aktualizacja programu
Dla oceny realizacji programu konieczne jest ustalenie systemu wskaźników, określających
skuteczność poszczególnych działań. Wskaźniki te można podzielić na grupy:
• wskaźniki ekologiczne – pozwolą określić efekt ekologiczny podejmowanych działań
(jakość wód powierzchniowych i podziemnych, wskaźniki zanieczyszczenia powietrza,
długość sieci infrastruktury, wskaźniki lesistości, ilość odpadów wytwarzanych przez
1 mieszkańca, stopień odzysku surowców wtórnych itp.)
• wskaźniki ekonomiczne – koszt jednostkowy osiągnięcia określonego efektu
ekologicznego
• wskaźniki społeczne – zaangażowanie mieszkańców w działania związane z ochroną
środowiska, udział w realizacji sieci infrastruktury technicznej, skuteczność selektywnej
zbiórki odpadów itp.
Ocena skuteczności wdrażania programu będzie prowadzona m.in. przez porównanie
wskaźników charakteryzujących stan środowiska oraz stan infrastruktury technicznej,
wpływającej na stan środowiska:
• jakość wód powierzchniowych (klasy czystości),
• jakość wód podziemnych,
• stężenie zanieczyszczeń gazowych i pyłowych,
• wskaźnik lesistości,
• powierzchnia terenów objętych ochrona prawną,
• udział komunalnych ścieków nieoczyszczonych,
• długość sieci kanalizacyjnej,
• stosunek długości sieci wodociągowej do sieci kanalizacyjnej,
• ilość odpadów komunalnych wytworzonych przez 1 mieszkańca,
• udział odpadów posegregowanych w ogólnej ilości odpadów,
• nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska,
oraz wskaźniki społeczne:
• udział społeczeństwa w realizacji działań z zakresu ochrony środowiska,
• uspołecznienie procesów decyzyjnych,
• lokalne inicjatywy proekologiczne,
• ilość działań prawnych związanych z redukcją zanieczyszczenia środowiska.
66
Informacje niezbędne do analizy stanu środowiska i monitoringu realizacji programu powinny
być na bieżąco gromadzone i przetwarzane przez właściwy wydział Urzędu Gminy w
Skierniewicach.
Tabela 31. Wskaźniki opisujące stopień realizacji założonych zadań
Wskaźnik
Jednostka
Stan obecny/
wartość
wyjściowa
Długość dróg krajowych
Długość dróg wojewódzkich
Długość dróg powiatowych
Długość dróg gminnych
Długość czynnej sieci wodociągowej
Liczba przyłączy do sieci wodociągowej
Roczne zużycie wody w gospodarstwach domowych
Roczne zużycie wody na 1 mieszkańca
Długość sieci kanalizacyjnej
Liczba przyłączy do sieci kanalizacyjnej
Ilość zbiorników bezodpływowych
Ilość przydomowych oczyszczalni
Ilości odpadów komunalnych zebranych ogółem
km
km
km
km
km
szt.
dam³
m³
km
szt.
szt.
szt.
Mg
Ilość usuniętych odpadów azbestowych
Mg
Ilość składowisk odpadów
Powierzchnia użytków rolnych
szt.
ha
Powierzchnia sadów
ha
Powierzchnia łąk
ha
Liczba gospodarstw rolnych
szt.
Powierzchnia gospodarstw rolnych
ha
Powierzchnia zalesionych gruntów
Lesistość
Powierzchnia rezerwatu przyrody
Powierzchnia parków krajobrazowych
Powierzchnia rezerwatów i pozostałych form ochrony przyrody w
parkach krajobrazowych
Powierzchnia obszarów chronionego krajobrazu
Powierzchnia użytków ekologicznych
Ilość pomników przyrody
Powierzchnia terenów zieleni osiedlowej
Powierzchnia cmentarzy
ha
%
ha
ha
ha
9,8
7,4
23,2
108,5
138,2
2 200
181,6
25,0
0
0
1 486
164
869,54
(2013r.)
334,74
(2013r.)
1
6 034,08
(2010r.)
401,20
(2010r.)
402,01
(2010r.)
926
(2010r.)
6 539,17
(2010r.)
4 001,0
29,6
122,2
4 021,9
139,0
ha
ha
szt.
ha
ha
1 060,2
21,0
38
1,2
1,1
Wskaźniki podane w odniesieniu do danych zawartych w niniejszym „Programie Ochrony
Środowiska dla Gminy Skierniewice na lata 2014-2017 z uwzględnieniem lat 2018-2021” w
67
stosunku do roku 2012. W odniesieniu do wskaźników z innych lat (najświeższe dostępne
dane), rok podano w nawiasie.
68

Aktualizacja POS Skierniewice - BIP

Transkrypt

Podobne dokumenty

restrukturyzacja zatrudnienia w publicznych zakładach opieki

Informacja BIOZ

Do pobrania również w wersji elektronicznej w formacie pdf.

AGROPARTS, Skierniewice, Sobieskiego 81

Generuj PDF - Komenda Miejska Policji w Skierniewicach

uchwala-nr-LXVII-36-10 - Urząd Miasta Skierniewice

Komenda Miejska Policji w Skierniewicach