“Hydria” apothecary vase to PDF

“Hydria” apothecary vase
Date of production 17th century Place of creation Savona, Italy Dimensions height: 42.3 cm, diameter: base: 16 cm ID no. KGZ 5919 Museum The Museum of Pharmacy at the Jagiellonian University Medical College in Kraków Subjects daily life, health, painted Technique baking, underglaze painting Material maiolica Object copyright The Museum of Pharmacy at the Jagiellonian University Medical College in Kraków • Digital images copyright public domain • Digitalisation RDW MIC, Małopolska's Virtual Museums project • Tags zdrowie, choroba, medycyna, ceramika, naczynie, farmacja, leki, rośliny, 3D, przechowywanie •
•
•
•
•
•
•
•
•
A hydria type apothecary vase. Majolica. Savona (Italy). The 2nd half of the 17th century. Handles in the shape of (fantastic) animal heads on massive bent necks. In the front, at the bottom, there is a relief of a gargoyle. In its mouth there is an opening to pour out the content of the vase, plugged with a standard cork. There are smaller gargoyles without openings on the sides of the vessel, under the handles. The decoration in the front, under the inscription, presents a human figure holding a two­headed dragon on a rope. The decoration behind it depicts a centaur slaying a dragon. Colours: various shades of blue. Writing on the banderole: Aquæ. Plantag:s (Aquæ Plantaginis). Aqua Plantaginis is a water distillate from the leaves of a Plantago major L. plant... “Plantago water is good for wounds, and because it is pungent, it is also good for any diarrhoea, especially if one has wounds in his bowels. It should be drunk often and administered with an enema. This opens the clogged liver and spleen, cools the blood from inflammation and allows healthy body to grow over fistulas, as it has the property of making body tissue grow, especially in old wounds. It stops excessive bleeding of haemorrhoids if one washes his rectum, that is, the end of the bowel, with it. It also stops toothaches if one washes his mouth with it.” (Marcin Siennik, Herbarz (Herbarium), Kraków, 1568, p. 235). The vase has a distinguishable base, a bulging belly turning into a neck in the upper part, which ends with a wide flange. Two handles in the shape of fantastic animal heads on S­shaped massive fluted necks. There is a cobalt figurative and floral decoration throughout the surface of the vessel. On the belly of the vase there is a pharmaceutical description: Aquae Plantag.s (Aquae Plantaginis), which is a water distillate of Plantago lanceolata L. or Plantago major L. called “Plantago water”. The vessel is signed.
The exhibit from the collection of apothecary ceramics was donated to the Museum by the Master of Pharmacy Mateusz Bronisław Grabowski from London in 1976.
Elaborated by the Museum of Pharmacy at the Jagiellonian University Medical College in Kraków, © all rights reserved
Panna apteczkowa i pomieszczenia apteczne na dworach szlacheckich
Wszelkie medykamenty, które współcześnie wypełniają powierzchnię szuflady, dawniej zajmowały całe pomieszczenie. Na dworach szlacheckich w niniejszych „apteczkach" gromadzono naturalne składniki, przyprawy, likiery, wódki, domowe wywary i przetwory. Zygmunt Glogger, analizując w Encyklopedii staropolskiej zawartość pomieszczeń aptecznych, pisał:
„Czego­bo też w tej apteczce wiejskiej nie było: sadła przeróżnych zwierząt jako lekarstwa, dryjakwie z gadów, kilkadziesiąt gatunków ziół suszonych, począwszy od kwiatu lipowego, rumianku i mięty, a skończywszy na rozmaitych suszonych owocach i korzonkach. Nie zapominano tu o wodzie marcowej ze śniegu stopionego, która miała cerę płci pięknej przedziwnie konserwować, i o wodzie różanej, którą skrapiano podłogi dla aromatu w pokojach. Z ogórków przyrządzano także wodę do mycia twarzy. Octy używano tylko domowej roboty: malinowe, konwaljowe, fijołkowe, porzeczkowe, berberysowe i t. d.”.
Dobrze zaopatrzona apteczka była szczególnie istotna w miejscach oddalonych od miasta, do których medyk nie mógł dotrzeć dostatecznie szybko.
Kompletowanie i uzupełnianie jej zawartości należało do obowiązku pani domu. Często na dworach zajmowała się tym „panna apteczkowa” — uboga krewna, która nie założyła rodziny (określenie to stało się nawet synonimem starej panny). Jak pisał Glogger:
„Miała wszystko pod swym kluczem, szafowała wszystkiem i czuwała nad zaopatrzeniem we wszystko, chodząc nieraz sama z dziewczętami wiejskiemi zbierać zioła”.
To właśnie ona w nagłych sytuacjach udzielała pierwszej pomocy nie tylko mieszkańcom dworu, ale też okolicznych wsi.
Klimat dawnych pomieszczeń aptecznych, nie tylko domowych, można poczuć, odwiedzając krakowskie Muzeum Farmacji, w którym na strychu odtworzono starą suszarnię ziół.
O tym, jak różne były apteczki, można się przekonać, oglądając „Apteczkę tybetańską
” — rękopis oraz zestaw leków.
Opracowanie: Redakcja WMM, CC­BY 3.0 PL
Tags: The Seweryn Udziela Ethnographic Museum in Kraków, herbs, manor house, medicines, pharmacy
„Białe złoto”, czyli o początku europejskiej porcelany
Chińska i japońska porcelana była niegdyś niezwykle cenionym i pożądanym w Europie towarem, który importowano do niej już w średniowieczu. Nazywano ją „białym złotem”, zyskała bowiem wartość porównywalną do tego kruszcu i często go zastępowała (np. jako podarunek). W ówczesnym rozumieniu była synonimem luksusu, jej posiadanie świadczyło o splendorze domu, przy czym mogli sobie pozwolić na nią wyłącznie najzamożniejsi, głównie monarchowie.
Porcelana stanowi najszlachetniejszy gatunek ceramiki. Receptura jej wyrobu została opracowana w Chinach już w VII wieku. W nowożytności w związku z modą na orientalizm cieszyła się tak dużą popularnością, że czynione były rozmaite starania mające na celu odkrycie sposobu jej produkcji, stanowiącego jedną z najpilniej strzeżonych tajemnic Wschodu. Początkowo stosowano półśrodki produkując fajans, czyli rodzaj ceramiki różniący się od porcelany składem mineralnym gliny, lecz po wypaleniu najbardziej ją przypominający. Poprzez zastosowanie podobnej formy i charakterystycznych kobaltowych dekoracji podszkliwnych na białym tle starano się upodobnić fajans do oryginalnej chińskiej porcelany. Czasem największego nasilenia produkcji imitacji porcelany w Europie była druga połowa XVII i pierwsza połowa XVIII wieku. Pierwszym wyrobem tego rodzaju była tak zwana porcelana medycejska, która powstała w XVI wieku we Florencji. Naczynia te miały jednak oryginalną formę, chińską porcelanę przypominając wyłącznie poprzez zestawienia barwne. We francuskim mieście Nevers w okolicach 1600 roku rozpoczęto produkcję fajansów według tradycji włoskiej, które w połowie wieku XVII, przez wzgląd na modę, przyjęły chińską stylistykę o biało­kobaltowej kolorystyce. Podobna była historia słynnych fajansów z Delft, również produkowanych od początku XVII wieku. Na początku działalności manufaktury wypracowano charakterystyczny zbiór motywów dekoracyjnych przedstawiających pejzaże czy scenki rodzajowe najczęściej jako kobaltowe wzory na białym tle (rozpoznawalne do dziś wzory holenderskiej ceramiki). Jednak w związku z nasileniem mody na wyroby chińskie fajanse z Delft w drugiej połowie wieku zaczęły upodabniać się do nich poprzez kształt naczyń i dekoracje wzorowane na dalekowschodnich, choć zachowując nadal specyfikę lokalną. Moda na tego rodzaju wyroby owocowała w następnych dziesięcioleciach powstaniem kolejnych manufaktur wytwarzających imitację porcelany, które prześcigały się w propozycjach nowych technik produkcji i wzorów naczyń.
Rzeczywistym przełomem było opracowanie receptury porcelany europejskiej przez Ehrenfrieda Walthera von Tschirnhausa w 1708 roku. Badania von Tschirnhausa kontynuował jego współpracownik ‒ Johann Friedrich Böttger (nota bene był on alchemikiem, który zanim rozpoczął badania nad fabrykacją „białego złota”, prowadził eksperymenty dotyczące transmutacji innych metali w złoto). Pod kierunkiem tego ostatniego w 1710 roku rozpoczęto produkcje porcelany w pierwszej europejskiej manufakturze założonej przez Augusta II Mocnego – Kursächsische Manufaktur – na zamku Albrechtsburg w Miśni. Saksońska, czy też miśnieńska, porcelana od początku była niezwykle ceniona, od tamtej pory produkowana jest niemal nieprzerwanie po dziś dzień.
Zobacz również:
Solniczka porcelanowa chińska
Waza apteczna typu „hydria” Imbryk z nakrywką
W azon porcelanowy z drewnianą podstawką
Opracowanie: Paulina Kluz (Redakcja WMM), CC­BY 3.0 PL
Bibliografia:
Ludwig Danckwert, Leksykon porcelany europejskiej, tłum. Agata Bobkiewicz, Barbara Bukowska, Roman Warszewski, Gdańsk 2008.
Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. Krystyna Kubalska­Sulkiewicz, Warszawa 1996.
Tags: history, Japan, craft, manufacture, China, vessel, orientalism, Meissen, ceramics