OD REDAKCJI

OD REDAKCJI
Kanonizowanie i ogãoszenie przez Papieİa Jana Pawãa II wspóãpatronkĈ Europy niemieckiej uczonej, karmelitanki i mčczennicy Auschwitz,
zdominowaão dotychczasowe odczytania biografii Edyty Stein (1891-1942),
jej filozoficznych dokonaę i przesãania.
Jak ukazuje sič nam Edyta Stein w caãym spektrum oddziaãywania swej
osoby i dzieãa? Kim byãa ta kobieta, której dziaãalnoĤþ przypadãa na poczĈtek
ubiegãego wieku, İe staãa sič wspóãpatronkĈ Europy, patronkĈ miast, ulic,
instytucji, autorytetem filozoficznym i mistrzyniĈ İycia duchowego dla wielu? Dlaczego coraz bardziej promieniuje swymi myĤlami i postawĈ nie tylko
w Europie, ale i na wszystkich kontynentach? – chciaãoby sič powiedzieþ:
unosi sič „ponad narodami, paęstwami i kulturami”. Dlaczego jest tak uniwersalna, zrozumiaãa pod kaİdĈ szerokoĤciĈ geograficznĈ, a zarazem tak
indywidualnie, konkretnie przekonujĈca w swoim przesãaniu?
Odpowiedzi na te i inne pytania formuãujĈ Autorki i Autorzy tekstów
zebranych w niniejszym tomie, który przybliİa, lecz nie wyczerpuje tematyki zwiĈzanej z tĈ fascynujĈcĈ osobĈ. Artykuãy naukowe tworzĈce monografič o Edycie Stein jako fenomenie – jawiĈcym sič nam, którzy poszukujemy
spotkania z jej filozofiĈ, teologiĈ i İyciem duchowym – ukazujĈ, İe nie byão
to zadanie ãatwe. Powstaãa w ten sposób ksiĈİka, której gãówne wĈtki ukãadajĈ sič w polifonicznĈ caãoĤþ, ujawnia wielowĈtkowoĤþ badawczĈ, jakĈ
dostarcza namysã nad SteinowskĈ biografiĈ, jej kolejnymi etapami oraz filozoficznymi dokonaniami.
Poznajemy naukowe fascynacje i odkrywanie drogi autentycznego filozofowania, eksplorowanie metody fenomenologicznej i dyskusjč z niĈ, wprowadzanie jej w feministycznĈ i teologicznĈ refleksjč nad kobietĈ. BadajĈc
fenomen Edyty Stein, zagãčbiamy sič w Ĥrodowisko İydowskie w Niemczech i jego losy w najciemniejszym etapie historii dwudziestowiecznej Eu-
6
Od redakcji
ropy, jakim byãa hekatomba Shoah. Fenomen Edyty Stein to takİe jej ĤwičtoĤþ i wynikajĈca z niej ikoniczna obecnoĤþ, tak bardzo zbliİajĈca nas do
rzeczywistoĤci Boga. WielostronnoĤþ oddziaãywania Edyty Stein na naszĈ
rzeczywistoĤþ moİemy odnieĤþ takİe do jej reprezentacji w pamičci zbiorowej, topografii przestrzeni realnej i wirtualnej. Zadziwiaþ moİe obecnoĤþ
Stein w wielu miejscach Ĥwiata, lecz w niniejszym tomie jawi sič nam ona
jako patronujĈca Europie. Taka re-lektura narzuca sič prawie sama, gdy
przyglĈdamy sič wybranym drogom recepcji jej fenomenu: od Francji, przez
Polskč i Rosjč, po czasem trudne i kontrowersyjne zagadnienia dialogu İydowsko-chrzeĤcijaęskiego czy teİ inicjatywy i dĈİenia integrujĈce róİne
podmioty jednostkowe i organizacyjne.
ObecnoĤþ Edyty Stein i jej przesãania dla Europy ma charakter wartoĤciotwórczy, dostarczajĈcy „staremu kontynentowi” recepty na odĤwieİenie
i wzmocnienie siebie i swej toİsamoĤci w czasie kryzysu instytucji i Ĥwiata
nauki.
Przybliİenie fenomenu Edyty Stein pozwala na lepsze poznanie tej kobiety, która przez autentycznoĤþ swych filozoficznych dociekaę odkryãa
„coĤ”, co poraİa swojĈ prostotĈ i oczywistoĤciĈ; odkryãa, İe „sprčİynĈ myĤlenia jest miãoĤþ”. O „poznaniu miãoĤciĈ” mówili równieİ inni fenomenolodzy, propagujĈc przekonanie, İe fenomenolog to ten, co kocha Ĥwiat, ale
wãaĤnie ona to poznanie oparte na fundamentach miãoĤci skorelowaãa ze
swoimi İyciowymi wyborami, które ujawniãy radykalizm jej myĤlenia i dziaãania. Postawa bez lčku, zarówno w uprawianiu wiedzy, jak i w konkretnych sytuacjach İyciowych, pozwoliãa jej broniþ silnej toİsamoĤci czãowieka,
toİsamoĤci mčİczyzny i toİsamoĤci kobiety, a takİe toİsamoĤci filozofa
i wynikajĈcej z niej odpowiedzialnoĤci, tak czčsto rozmywajĈcej sič w XXI
wieku. Stein broniãa fundamentów poznania istotowego, opartego na uniwersalizmie i obiektywnoĤci podstawowych wartoĤci. W ramach fenomenologii potrafiãa filozoficznie dociec istoty czãowieczeęstwa, ale i udowodniþ,
przekonujĈco dla wielu, İe kto szuka prawdy, szuka nie tyle bezosobowego
Absolutu, co Boga, choþby o tym nie wiedziaã, i İe obecnoĤþ Boga jest cenniejsza niİ naukowe dowody.
Publikacja Fenomenu Edyty Stein – Das Phänomen Edith Stein jest podsumowaniem dziesičcioletniej drogi i dziaãalnoĤci istniejĈcego od 2003 roku
przy Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Centrum Badaę
im. Edyty Stein i stanowi wspólne dzieão badaczy z Niemiec i Polski. W listopadzie 2013 r. odbyãa sič w Poznaniu sesja naukowa zorganizowana
przez Centrum Badaę im. Edyty Stein wraz z uniwersytetami niemieckimi
w Rostocku i Duisburg-Essen, bčdĈca zasadniczĈ czčĤciĈ polsko-nie-
7
Od redakcji
mieckiego projektu „Fenomen Edyty Stein – Das Phänomen Edith Stein”
wspieranego ze Ĥrodków Polsko-Niemieckiej Fundacji na Rzecz Nauki
(Deutsch-Polnische Wissenschaftsstiftung). Owocem tej polsko-niemieckiej inicjatywy i zwieęczeniem wspólnych prac staãa sič niniejsza publikacja, która
ukazuje Edytč Stein i jej fenomen percypowany we Francji, Niemczech, Polsce, Rosji oraz Wielkiej Brytanii. Tom, jaki przedkãadamy Czytelnikom, nie
wyczerpuje tematu, wrčcz odwrotnie, otwiera nowe perspektywy i ujawnia
dezyderaty badawcze na przyszãoĤþ. Stanowiþ ma on wičc zachčtč i inspiracjč do nowych, dalszych poszukiwaę.
Sãowa podzičkowania redakcja „Zeszytów Naukowych Centrum Badaę
im. Edyty Stein” oraz Rada Centrum kieruje do prof. Markusa Bernhardta
(Universität Duisburg-Essen) oraz Michaela Großheima (Universität Rostock)
i ich wspóãpracowników, bez zaangaİowania których realizacja zamierzeę
zwiĈzanych z Fenomenem Edyty Stein byãaby z pewnoĤciĈ trudniejsza.
Jedenasty tom z serii Fenomenów, monograficznych publikacji w ramach
edycji „Zeszytów Naukowych Centrum Badaę im. Edyty Stein”, ukazuje sič
dzički Ĥrodkom finansowym Polsko-Niemieckiej Fundacji na Rzecz Nauki,
której niniejszym takİe wyraİamy naszĈ wdzičcznoĤþ.