Kilka informacji o Ramowej Konwencji Kontroli Rynku Wyrobów

Kilka informacji
o
Ramowej Konwencji Kontroli Rynku Wyrobów
Tytoniowych (FCTC)
WYDANIE DRUGIE/kwiecień 2008 r.
Ochrona przed działaniem dymu tytoniowego
Artykuł 8.
1
FCTC to pierwszy na świecie międzynarodowy traktat dotyczący zdrowia publicznego. Określa on cele
i prawa, których muszą przestrzegać poszczególne kraje bądź organizacje, takie jak Wspólnota
1
Europejska (WE) (zwane Stronami), które go ratyfikowały i tym samym zgodziły się na wprowadzenie
w życie jego założeń. Konwencja ta ma na celu ochronę obecnych
i przyszłych pokoleń przed zdrowotnymi, społecznymi, środowiskowymi
Jak opracowywano wytyczne?
i ekonomicznymi konsekwencjami palenia tytoniu oraz wdychania
dymu tytoniowego.
Maj 2006 r.: Finlandia, Irlandia i Nowa
Zelandia są głównymi inicjatorami
Czym jest palenie bierne? Pojęcie palenia biernego związane jest
opracowania wytycznych w sprawie
z zagadnieniem dymu powstałego w wyniku palenia wyrobów
biernego palenia. Są one zgodne co do
tytoniowych przez palaczy. Dym ten zawiera ponad 4000 substancji
tego, że wytyczne te mają być
chemicznych, w tym 69 uznanych za rakotwórcze. Zanieczyszczający
podręcznikiem działań podejmowanych
powietrze dym tytoniowy jest wdychany przez wszystkich – palących
w oparciu o skuteczne strategie.
2
i niepalących. .
1–3 listopada 2006 r.: Przedstawiciele
Czy FTCT obejmuje zagadnienia związane z paleniem biernym?
stron (w tym Komisji Europejskiej,
Tak. Artykuł 8. mówi wyraźnie, że wszystkie strony, które ratyfikowały
Francji, Niemiec, Węgier, Szwecji
traktat, są z mocy prawa zobowiązane do ochrony każdej osoby przed i Wielkiej Brytanii) spotykają się
oddziaływaniem dymu tytoniowego. Strony FCTC „uznają, iż
w Dublinie. W spotkaniu biorą również
dowiedziono naukowo, że działanie dymu tytoniowego może
udział przedstawiciele Międzynarodowej
powodować śmierć, choroby i prowadzić do niepełnosprawności” (art.
Unii Przeciwrakowej (UICC) oraz Forum
8.1).
Inicjatyw Pozarządowych
reprezentującego obywateli UE.
Jakie są skutki palenia biernego? Około 79 000 osób dorosłych
umiera corocznie w państwach UE na skutek wdychania dymu
Styczeń 2007 r.: Szkic wytycznych
3
tytoniowego , zaś ok. 7,5 mln jest narażonych na jego oddziaływanie
(opracowanych na spotkaniu w Dublinie)
4
w pracy .
jest analizowany przez Wyspy Zielonego
Przylądka, Wyspy Marshalla, Norwegię
Czy sytuacja ta ma wpływ na UE i jej państwa członkowskie? Tak. i Republikę Palau.
Traktat FCTC został ratyfikowany przez WE i 25 państw członkowskich
UE (oprócz Republiki Czeskiej i Włoch), które są tym samym
Lipiec 2007 r.: Projekt wytycznych
zobowiązane do wdrożenia postanowień art. 8 w okresie trzech lat po
zostaje przyjęty jednogłośnie na
ratyfikacji traktatu.
konwencji COP 2 w Bangkoku.
Czemu służą kolejne wytyczne? Ponieważ artykuł 8. jest sformułowany krótko i ogólnie, Strony muszą
wiedzieć, jak konkretnie wypełniać swe zobowiązania. Wytyczne te pokrywają się z wynikami badań
naukowych i identyfikują kluczowe elementy przepisów prawnych niezbędnych z punktu widzenia
skutecznej ochrony społeczeństwa przed oddziaływaniem dymu tytoniowego.
Jakie są kluczowe elementy tych wytycznych? Wytyczne, o których mowa, odzwierciedlają fakt, iż nie
istnieje bezpieczny poziom oddziaływania dymu tytoniowego. Niezbędne jest ustanowienie powszechnie
wiążących przepisów prawnych bez akceptowania wyjątków (a tym samym doprowadzenie do
wprowadzenia całkowitego zakazu palenia). Doświadczenie wykazuje, iż normy o charakterze
5
nieobowiązującym nie są skuteczne . Przepisy muszą być jasne, proste i możliwe do egzekwowania.
Władze administracyjne, chcąc wdrażać lub udoskonalać prowadzoną przez siebie politykę
antynikotynową, powinny traktować te wytyczne jako normatywny punkt odniesienia.
• Przed paleniem biernym może chronić wyłącznie środowisko w 100% wolne od dymu
tytoniowego. Wielokrotnie okazywało się, że inne metody, w tym wentylacja, filtrowanie powietrza
oraz wydzielanie określonych miejsc palenia, nie odnoszą skutku.
1
WE tworzą państwa UE, które zgadzają się na współdzielenie władzy w pewnych dziedzinach oraz udział we wspólnych instytucjach, takich jak
Rada Europy, Parlament Europejski i Komisja Europejska.
2
Angielskie określenie SHS (Second-hand smoke) odnosi się do palenia biernego, mimowolnego oraz środowiskowego dymu tytoniowego.
3
„Lifting the smokescreen: 10 reasons for a smoke free Europe”, opublikowane przez Smoke Free Partnership 2006.
4
M.S. Jaakkola i J.J.K. Jaakkola [w:] European Respiratory Journal 2006 nr 28 s. 397–408.
5
Dane Amerykańskiego Stowarzyszenia Inżynierów Ogrzewnictwa, Chłodnictwa i Klimatyzacji (ASHRAE) (2005), http://www.ashrae.org.
2
Normy o charakterze nieobowiązującym nie
są skuteczne. Przepisy prawne muszą
chronić społeczeństwo przed oddziaływaniem
dymu tytoniowego. Przepisy muszą być jasne,
proste i możliwe do egzekwowania.
• Należy chronić wszystkich członków
społeczeństwa, a nie tylko osoby należące do
grup ryzyka.
• Właściwe planowanie i wystarczające zasoby finansowe są
czynnikami istotnymi z punktu widzenia pomyślnego
wdrażania i egzekwowania przepisów prawa w dziedzinie
wolności od dymu tytoniowego, jak również budowania
społecznego poparcia dla nich.
• Społeczeństwo obywatelskie stanowi centrum budowy
poparcia dla tych regulacji oraz zapewnienia ich
przestrzegania.
• Sfera egzekwowania powyższych regulacji oraz ciągłej
kontroli ich przestrzegania powinna obejmować
przeciwdziałanie środkom podejmowanym przez przemysł
tytoniowy z myślą o podważeniu działań na rzecz uwolnienia
środowiska od dymu tytoniowego.
Działania te powinny być kontynuowane celem odzwierciedlenia
wyników nowych badań naukowych oraz analiz konkretnych
przypadków.
•
W wytycznych wyjaśnione są
również kluczowe definicje
Powietrze wolne w 100% od dymu
tytoniowego: Pojęcie to dotyczy
(niewyłącznie) powietrza, w którym
dym tytoniowy nie powinien być
widziany, odczuwany, wykrywany lub
mierzony.
Palenie: Pod tym pojęciem rozumiane
jest posiadanie lub kontrolowanie
wyrobów tytoniowych niezależnie od
tego, czy generowany przez nie dym
jest aktywnie wdychany bądź
wydychany.
Miejsca publiczne: Definicja ta
powinna obejmować możliwie
najszerszy zakres miejsc, w tym
wszystkie miejsca ogólnie dostępne dla
ludzi.
Wnętrze/pomieszczenie zamknięte:
Pojęcie to musi w sposób możliwie
najbardziej ścisły obejmować wszelkie
przestrzenie znajdujące się pod
dachem lub ograniczone jedną lub
większą liczbą ścian bądź powierzchni
bocznych (niezależnie od typu
materiału użytego do ich budowy)
o konstrukcji stałej lub tymczasowej.
Miejsca pracy: Powinny być
zdefiniowane w możliwie najszerszym
zakresie jako „dowolne miejsca
używane przez osoby podczas
wykonywania przez nie pracy”, w tym
korytarze, windy, klatki schodowe,
kuluary, stołówki, toalety i przybudówki.
Środki transportu publicznego:
Dowolne pojazdy używane do
transportu osób odpłatnie lub w celu
osiągania zysków (w tym również
taksówki).
Komisja Europejska: W styczniu 2007 r. Komisja Europejska
opublikowała Zieloną Księgę pt. „Towards a Europe free from
tobacco smoke: policy options at EU level” (W stronę Europy
wolnej od dymu tytoniowego: opcje dla polityki na poziomie UE”),
inicjując zakrojone na szeroką skalę konsultacje społeczne na
temat najlepszych metod promowania walki z dymem tytoniowym
na terytorium UE. Komisja zabiegała o opinię ze strony podmiotów,
których polityka w omawianej dziedzinie jest odmienna, z myślą
o stawieniu czoła problemowi biernego palenia oraz wypracowaniu
najbardziej odpowiednich form interwencji na szczeblu UE.
Zasugerowano szeroki wachlarz rozwiązań, poczynając od
zezwolenia państwom członkowskim UE na tworzenie własnych
aktów prawnych, a kończąc na wdrażaniu wiążącego
6
prawodawstwa w skali całej Unii .
Komisja otrzymała ponad 300 opinii od licznych podmiotów
grupowych i indywidualnych, w tym rządów poszczególnych krajów
(18), specjalistów ochrony zdrowia, organizacji pozarządowych
zajmujących się ochroną zdrowia (63) oraz organizacji związanych z przemysłem tytoniowym (33).
Oczekuje się, iż propozycje oparte na tych opiniach zostaną przedstawione przez Komisję do końca
2008 r.
Parlament Europejski: Ku ogólnemu rozczarowaniu całkowity zakaz palenia wprowadzony przez
Parlament Europejski obowiązywał zaledwie 43 dni. Zakaz ten, wprowadzony we wszystkich budynkach
Parlamentu na terenie Belgii, Francji i Luksemburga od dnia 1 stycznia 2007 r., był poprzedzony
orzeczeniem Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, który stwierdził, iż Parlament nie chroni
zdrowia swojego personelu. Na mocy decyzji Biura Parlamentu (grupy członków PE ustanawiającej jego
wewnętrzne przepisy) o wniesieniu poprawek do tego zakazu wydzielone miejsca do palenia zostały
przywrócone.
6
http://www.smokefreepartnership.eu/IMG/pdf/SFP_Response_to_the_Green_Paper_on_Smoke_Free.pdf.
3
W październiku 2007 r. Parlament z własnej inicjatywy sporządził raport będący odpowiedzią na Zieloną
7
Księgę Komisji Europejskiej . Jest on rezolucją o charakterze niewiążącym, zatwierdzoną przez ogromną
większość członków PE, wzywającą państwa członkowskie UE do wdrożenia na ich terytoriach
całkowitego zakazu palenia w przeciągu dwóch lat. W rezolucji tej strofuje się członków i personel PE za
łamanie obowiązujących przepisów wewnętrznych Parlamentu dotyczących palenia na terenie jego
budynków, np. na klatkach schodowych lub w barze dla pracowników parlamentu w Strasburgu. Raport
wzywa Biuro, którego obowiązkiem jest dawanie przykładu innym, do wdrożenia całkowitego zakazu
palenia – bez akceptowania wyjątków – na terenie wszystkich budynków Parlamentu Europejskiego.
Niemiecki deputowany do PE, Karl-Heinz Florenz (odpowiedzialny za przeprowadzenie Rezolucji przez
obrady Parlamentu), oraz inni deputowani z powodzeniem przeciwstawiają się naciskom silnych lobby
wspierających interesy przemysłu tytoniowego dążących do wprowadzenia wyjątków od całkowitego
zakazu palenia. Raport ten nie ma wiążącej mocy prawnej, lecz rozmiary popierającej go większości
nadają mu istotne znaczenie polityczne.
Państwa członkowskie UE: W 1989 r., a następnie w 2002 r. ministrowie zdrowia państw członkowskich
8
UE poparli zalecenia Rady Europy (o charakterze niewiążącym) wzywające państwa członkowskie UE
do podjęcia działań zmierzających do wprowadzenia zakazu palenia tytoniu w niektórych miejscach
publicznych oraz środkach transportu publicznego. Pomimo to państwa członkowskie UE nie są
zobowiązane z mocy prawa unijnego do wdrażania przepisów całkowicie zabraniających palenia tytoniu
we wszystkich miejscach pracy.
25 państw członkowskich UE, które ratyfikowały FCTC i przyjęły wytyczne podane w art. 8 tegoż traktatu,
ustaliło tym samym, iż jedynym sposobem skutecznej ochrony społeczeństw przed oddziaływaniem dymu
tytoniowego jest przyjęcie kompleksowego i wiążącego prawodawstwa w tej dziedzinie.
Niestety, tylko 10 państw członkowskich UE (Estonia, Francja, Finlandia, Irlandia, Włochy, Malta, Litwa,
Słowenia, Szwecja i Wielka Brytania) wcieliło w życie kompleksowe prawodawstwo krajowe, stanowiące
odzwierciedlenie zasad naszkicowanych w tychże wytycznych.
7
http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+REPORT+A6-2007-0336+0+DOC+XML+V0//EN&language=EN
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:41989X0726:EN:NOT oraz http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32003H0054:EN:NOT
http://www.tri.ie/Portals/0/AJRCCM%20Effects%20of%20ban%2001.07.pdf
8
4
Legenda
100% zgodności z art. 8. Brak
wyjątków.
W bliskiej zgodności z art. 8.
Dozwolone jest palenie
w pomieszczeniach wydzielonych na
podstawie ścisłych kryteriów.
W Niemczech poziom
zabezpieczenia przed dymem
tytoniowym jest określany na szczeblu
poszczególnych landów. Tylko 11 z 16
landów posiada przepisy zakazujące
palenia.
Zakaz palenia w szpitalach. Nie
daje on jednak 100% ochrony przed
szkodliwym oddziaływaniem dymu
tytoniowego z uwagi na akceptację
pewnych wyjątków.
Uaktualnianie istniejących
przepisów zakazujących palenia.
Obecnie rozważane jest
wprowadzenie przepisów zakazujących
palenia.
Brak ochrony pracowników.
Czy zakazy palenia odnoszą skutek? Istnieje coraz więcej przykładów świadczących o tym, że
całkowite zakazy palenia wpływają pozytywnie na ludzkie zdrowie.
Irlandia: W raporcie z 2007 r. stwierdzono, iż całkowity zakaz palenia tytoniu w miejscach pracy spowodował znaczne obniżenie
poziomu zanieczyszczenia powietrza i polepszenie stanu układu oddechowego u pracowników barów9.
Szkocja: Studium przeprowadzone w dziewięciu szkockich szpitalach wykazało zmniejszenie przyjęć osób chorych na atak serca
w pierwszym roku obowiązywania zakazu palenia o 17% 10 . W przeprowadzonych w Szkocji studiach na temat wpływu
ograniczeń palenia tytoniu na ekonomikę sektora szpitalnego nie stwierdzono jakichkolwiek statystycznie istotnych skutków
ujemnych11.
Włochy: W raporcie z 2008 r. porównano ostre przypadki choroby wieńcowej występujące w Rzymie na pięć lat przed
wprowadzeniem zakazu palenia w miejscach publicznych z przypadkami tej choroby, jakie miały miejsce na przestrzeni roku
po wprowadzeniu tego zakazu. Stwierdzono spadek liczby ataków serca o 11,2% w grupie osób w wieku od 35 do 64 lat oraz
o 7,9% w grupie wiekowej od 65 do 74 lat12.
Stany Zjednoczone: Raport z 2006 r. dotyczący wpływu nowojorskiej ustawy o czystym powietrzu w pomieszczeniach (New York’s
Clean Indoor Air Act) na stan zdrowia i finansów obywateli stwierdza, iż „przepis ten nie wywarł niekorzystnego wpływu na
zyski barów i restauracji”.13
Dalsze informacje – zob.:
Pełny tekst traktatu FCTC: http://www.who.int/tobacco/framework/WHO_FCTC_english.pdf
WHO: http://www.who.int/tobacco/framework/en/
•
Wytyczne dotyczące wdrożenia art. 8, http://www.who.int/gb/fctc/PDF/cop2/FCTC_COP2_17P-en.pdf
•
Ramowa Konwencja Kontroli Rynku Wyrobów Tytoniowych (FCA):http://www.fctc.org/
•
9
McCaffrey M., Goodman P.G., Kelleher K., Clancy L. Smoking, occupancy and staffing levels in a selection of Dublin pubs pre and post a
national smoking ban, lessons for all. Irish Journal of Medical Science. T. 175 nr 2 http://www.ijms.ie/Portals/_IJMS/Documents/OP-Clancy.pdf).
10
Trzy ze wspomnianych studiów zostały opublikowane przez British Medical Journal, a jedno przez Annals of Occupational
Hygiene.
11
http://www.healthscotland.com/researchcentre/pdf/InternationalReviewShortReport.pdf
12
American Heart Association (Amerykańskie Stowarzyszenie Serca). „Heart Attacks Decreased After Public Smoking Ban In Italy.”
ScienceDaily 12 lutego 2008. 6 marca 2008 r., http://www.sciencedaily.com.
13
„The Health and Economic Impact of New York’s Clean Indoor Air Act, July 2006”, New York State Department of Health (Departament
Zdrowia Stanu Nowy Jork), http://www.health.state.ny.us/prevention/tobacco_control/docs/ciaa_impact_report.pdf.
5
Partnerstwo na rzecz Zakazu Palenia (Smoke Free Partnership – SFP) to wpływowa i niezależna organizacja wspierająca działania
Europejskiego Towarzystwa ds. Układu Oddechowego (European Respiratory Society), brytyjskiego ośrodka badań nad rakiem (Cancer
Research UK) oraz Krajowego Instytutu ds. Raka (Institut National du Cancer). Ma ona celu promocję działań na rzecz kontroli palenia
tytoniu oraz propagowanie współpracy polityków UE z europejskimi organizacjami zajmującymi się problematyką zdrowotną oraz ruchami na
rzecz kontroli palenia tytoniu.
Wydawcy: Florence Berteletti Kemp, Gráinne Crowley i Archie Turnbull
Smokefree Partnership
49-51 rue de
Tréves,1040 Brussels, Tel: +32 2 238 53 63, Faks: +32 2 238 53 61, www.smokefreepartnership.eu
6