WHO - Światowa Organizacja Zdrowia

WHO - Światowa Organizacja Zdrowia
wtorek, 01 czerwca 2010 21:11
Geneza WHO
Do pierwszych prób współpracy międzynarodowej w dziedzinie ochrony zdrowia należały
międzynarodowe konferencje sanitarne, które miały za zadanie walkę z chorobami
epidemicznymi. Pierwsza taka konferencja odbyła się w Paryżu w 1851 r. (jej obrady dotyczyły
zwalczania cholery).
Międzynarodowa Konferencja Sanitarna miała zasięg ogólnoświatowy, działała do 1938 r.
Kolejnym etapem w rozwoju współpracy międzynarodowej w dziedzinie ochrony zdrowia było
utworzenie w 1907 r. Międzynarodowego Biura Higieny Publicznej z siedzibą w Paryżu. Do jego
głównych zadań należało zbieranie i rozpowszechnianie informacji dotyczących zdrowia
publicznego, a w szczególności chorób zakaźnych i metod walki z nimi. Idea utworzenia jednej
międzynarodowej organizacji, która koordynowałaby całokształt współpracy międzynarodowej w
dziedzinie ochrony zdrowia ludności świata, powstała po II wojnie światowej.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO - World Health Organization) została utworzona w
celu realizacji postanowień
K
arty Narodów Zjednoczonych
, której artykuł 55 zobowiązał ONZ do rozwiązywania problemów międzynarodowych w zakresie
zdrowia publicznego. Od 19 czerwca do 22 lipca 1946 r. w Nowym Jorku odbywała się
Międzynarodowa Konferencja Zdrowia zwołana przez Radę Gospodarczo-Społeczną ONZ.
Powołany przez nią komitet techniczny opracował projekt statutu WHO, któiy został podpisany
przez 61 państw uczestniczących w konferencji.
Statut WHO nabrał prawnej mocy obowiązującej po ratyfikacji przez 26 państw członkowskich
ONZ. Organizacja rozpoczęła swą działalność 7 kwietnia 1948 r. (od tej pory 7 kwietnia jest
Światowym Dniem Zdrowia), a 28 czerwca 1948 r. odbyła się pierwsza sesja organu
plenarnego WHO.
WHO przejęła funkcje Międzynarodowego Biura Higieny Publicznej oraz Departamentu Zdrowia
UNRRA (Administracja Narodów Zjednoczonych do Spraw Pomocy i Odbudowy oraz Stałej
Organizacji Higieny Ligi Narodów). W 1949 r. trzecia istniejąca wówczas organizacja
międzynarodowa do spraw zdrowia, Panamerykańskie Biuro Sanitarne, uzyskała status jej biura
regionalnego.
1 / 16
WHO - Światowa Organizacja Zdrowia
wtorek, 01 czerwca 2010 21:11
WHO jest drugą, po Międzynarodowej Konferencji Sanitarnej, organizacją o zasięgu
ogólnoświatowym, której nadrzędnym celem jest działalność na rzecz ochrony zdrowia na
całym świecie oraz która posiada osobowość prawną.
Organy WHO
Głównymi organami WHO są: Światowe Zgromadzenie Zdrowia, Rada Wykonawcza i
Sekretariat z Dyrektorem Generalnym.
Najważniejszym organem Światowej Organizacji Zdrowia jest Światowe Zgromadzenie
Zdrowia
złożone z
przedstawicieli wszystkich państw członkowskich. Każdy kraj jest reprezentowany przez
maksimum trzech delegatów, spośród których jeden pełni rolę przewodniczącego. Delegatami
powinny być osoby kompetentne, reprezentujące krajową administrację zdrowia. Każde
państwo członkowskie posiada w Zgromadzeniu jeden głos. Oprócz delegatów w obradach tego
organu mogą uczestniczyć osoby pełniące rolę doradców, które są jednak pozbawione prawa
do głosowania.
Sesje zwyczajne Światowego Zgromadzenia Zdrowia odbywają się co roku przeważnie w
siedzibie organizacji, natomiast w specjalnych przypadkach Rada Wykonawcza lub większość
członków WHO, mogą zwołać posiedzenia nadzwyczajne.
W czasie sesji zwyczajnej Zgromadzenie wyznacza miejsce, w którym odbędzie się następne
posiedzenie, w przypadku natomiast sesji nadzwyczajnej miejsce i termin są określane przez
Radę Wykonawczą.
Światowe Zgromadzenie Zdrowia wybiera ze swego składu przewodniczącego i innych
urzędników, którzy pełnią swoje funkcje do czasu powołania ich następców.
Do najważniejszych funkcji Zgromadzenia należy wyznaczanie kierunków działania organizacji,
nominacja członków upoważnionych do wyznaczania osób wchodzących w skład Rady, wybór
Dyrektora Generalnego, przyjmowanie i akceptacja raportów sporządzanych przez Radę
Wykonawczą, kontrola finansów, współpraca z innymi organizacjami na rzecz podnoszenia
zdrowotności na świecie, sporządzanie raportów dla Rady Gospodarczo-Społecznej ONZ,
powoływanie do życia organów pomocniczych, których istnienie jest uzasadnione i pożądane.
2 / 16
WHO - Światowa Organizacja Zdrowia
wtorek, 01 czerwca 2010 21:11
Światowe Zgromadzenie Zdrowia posiada kompetencje uprawniające do podpisywania umów
międzynarodowych (konwencji, układów) w imieniu WHO. Wchodzą one w życie po
zaakceptowaniu ich przez dane państwo członkowskie. Termin pozostawiony państwom na
ratyfikację danej umowy, przyjętej przez Światowe Zgromadzenie Zdrowia, wynosi 18 miesięcy.
Każdy kraj powinien zawiadomić Dyrektora Generalnego o wszczętym postępowaniu
ratyfikacyjnym. Jeśli władze danego państwa nie ratyfikują umowy w wyznaczonym okresie, są
zobowiązane przedstawić przyczyny takiego postępowania. Zgromadzenie ma także
uprawnienia do podejmowania decyzji dotyczących:
1. przestrzegania warunków sanitarnych oraz związanych z przestrzeganiem okresu
kwarantanny w celu przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się chorób;
2. określenia standardów międzynarodowych związanych ze stawianiem diagnoz lekarskich;
3. wyznaczania standardów odnośnie do bezpieczeństwa i higieny produktów przetwórstwa
biologicznego, farmaceutycznego i innych podlegających obrotom w handlu międzynarodowym;
4. reklamowania i informowania o nowych produktach przemysłu farmaceutycznego,
chemicznego itp.
Światowe Zgromadzenie Zdrowia posiada również kompetencje do udzielania not
rekomendacyjnych państwom członkowskim z mocą rekomendacji udzielonych przez Światową
Organizację Zdrowia.
Światowe Zgromadzenie Zdrowia może określać tereny, na których pożądane byłoby powołanie
do życia instytucji o zasięgu regionalnym, zajmujących się problematyką zdrowia.
Zgromadzenie po uzyskaniu większości głosów może ustanowić instytucję, która ma za zadanie
zaspokojenie potrzeb zdrowotnych wspomnianego obszaru. Na danym terenie nie powinna
istnieć więcej niż jedna tego typu instytucja, która stanowi integralną część WHO i jest z nią
ściśle związana. Każda taka jednostka jest zarządzana przez komitet regionalny - obecnie jest
sześć przedstawicielstw regionalnych - Region Afrykański, Region Ameryk, Region Azji
Południowo-Wschodniej, Region Europy, Region Wschodniego Morza Śródziemnego i Region
Zachodniego Pacyfiku. Komitety powinny odbywać spotkania tak często, jak to jest konieczne
dla prawidłowego ich funkcjonowania.
W skład komitetów regionalnych na podstawie zapisu Konstytucji WHO wchodzą
przedstawiciele wszystkich państw członkowskich i krajów stowarzyszonych z WHO z danego
regionu. Terytoria lub grupy terytoriów, które nie są uprawnione do nawiązywania stosunków
3 / 16
WHO - Światowa Organizacja Zdrowia
wtorek, 01 czerwca 2010 21:11
międzynarodowych albo nie są państwami stowarzyszonymi mogą również uczestniczyć w
pracach komitetów regionalnych. Do podstawowych funkcji komitetów możemy zaliczyć:
- określanie głównych kierunków działań związanych z konkretnym terenem; kontrola pracy
biura regionalnego;
- zgłaszanie propozycji tematów spotkań i konferencji;
- współpraca z poszczególnymi komitetami regionalnymi Organizacji Narodów
Zjednoczonych
oraz innymi
organizacjami międzynarodowymi, których działalność pokrywa się z kompetencjami WHO;
- udzielanie porad o znaczeniu wychodzącym poza obszar działania komitetu (przez osobę
Dyrektora Generalnego);
- wykonywanie poleceń Światowego Zgromadzenia Zdrowia i Rady Wykonawczej.
Biuro regionalne jest traktowane jako organ administracyjny komitetu regionalnego oraz
powinno czuwać nad prawidłowym wykonaniem wszelkich postanowień Światowego
Zgromadzenia Zdrowia i Rady Wykonawczej odnoszących się do danego terenu. Na czele biura
regionalnego stoi Dyrektor Regionalny, powoływany przez Radę Wykonawczą, po jej konsultacji
z komitetem.
Decyzje Światowego Zgromadzenia Zdrowia w sprawach najważniejszych wymagają
większości dwóch trzecich głosów obecnych państw członkowskich - akceptacja umów
międzynarodowych, sprawy członkowskie i budżetowe, poprawki do statutu WHO, w
od-niesieniu natomiast do innych spraw - zwykłej większości oddanych głosów.
Funkcje organu wykonawczego w WHO pełni Rada Wykonawcza. Członkowie Światowego
Zgromadzenia Zdrowia są uprawnieni do wyznaczenia osób zasiadających w Radzie na
zasadzie sprawiedliwej reprezentacji geograficznej. Dodatkowym warunkiem jest, aby wśród
osób dokonujących elekcji nie mniej niż trzy wykazywały się przynależnością do organizacji
regionalnych związanych z ochroną zdrowia. Każdy z elektorów powinien wskazać osobę,
która, jego zdaniem, ma odpowiednie kompetencje w dziedzinie medycyny, aby mogła zasiąść
w Radzie i należycie wypełniać swoje funkcje.
Rada składa się obecnie z 32 osób desygnowanych przez członków Zgromadzenia. Członkowie
Rady Wykonawczej są wybierani na okres trzech lat z prawem reelekcji i mają status
funkcjonariuszy międzynarodowych.
4 / 16
WHO - Światowa Organizacja Zdrowia
wtorek, 01 czerwca 2010 21:11
Posiedzenia Rady Wykonawczej odbywają się co najmniej dwa razy do roku w miejscu, które
Rada wyznacza wcześniej. Rada ze swego składu wybiera przewodniczącego. Główne
spotkanie Rady, na którym przygotowywany jest program i rezolucje na zbliżające się
posiedzenie Światowego Zgromadzenia Zdrowia, ma miejsce w styczniu. Drugie, krótsze
spotkanie odbywa się w maju, zaraz po sesji zwyczajnej Zgromadzenia i dotyczy w większości
spraw administracyjnych. Do najważniejszych zadań Rady Wykonawczej należą:
- wprowadzanie w życie postanowień Światowego Zgromadzenia Zdrowia; 8 sprawowanie
funkcji doradczej wobec Zgromadzenia;
- przygotowywanie programów spotkań Światowego Zgromadzenia Zdrowia; e udzielanie
odpowiedzi na pytania kierowane do WHO;
- przekazywanie Dyrektorowi Generalnemu spraw wymagających natychmiastowego
działania.
Jeśli Zgromadzenie tak postanowi, Rada Wykonawcza może podejmować decyzje w imieniu
całej organizacji. Dzieje się tak zwykle w przypadku spraw nagłych, wymagających
natychmiastowego podjęcia decyzji.
Rada Wykonawcza może powoływać komitety, których naczelnym zadaniem jest działanie na
rzecz rozwiązywania problemów zdrowia. Co pewien czas, a w niektórych przypadkach
obligatoryjnie raz do roku, Rada powinna dokonać "przeglądu" komitetów i rozważyć, czy nadal
istnieją podstawy ich dalszej egzystencji. Rada spełnia także rolę pośrednika w tworzeniu
porozumień i powoływaniu komitetów wspólnych dla WHO i innych organizacji.
Sekretariat Światowej Organizacji Zdrowia tworzą Dyrektor Generalny oraz pracownicy
administracyjni i techniczni.
Dyrektor Generalny jest mianowany podczas posiedzenia Światowego Zgromadzenia Zdrowia
na 5-letnią kadencję. Pełni on rolę osoby odpowiedzialnej za sprawy techniczne i
administracyjne WHO. Może sprawować funkcje Sekretarza Zgromadzenia Zdrowia, Rady
Wykonawczej, wszystkich komisji i komitetów oraz konferencji organizowanych przez WHO.
Dyrektor Generalny, za zgodą państw członkowskich, może mieć dostęp do departamentów,
związanych z administracją zdrowia, zarówno rządowych, jak i pozarządowych. Przedkłada
sprawozdania finansowe i kalkulacje budżetowe oraz jest odpowiedzialny za zatrudnienie. Może
on również ustanawiać wzajemne stosunki między WHO a innymi organizacjami zajmującymi
5 / 16
WHO - Światowa Organizacja Zdrowia
wtorek, 01 czerwca 2010 21:11
się problemami zdrowia. Powinien on także na bieżąco informować regionalne
przedstawicielstwa o podejmowanych przez siebie działaniach, aby w porę mogły się one
dostosować do wydawanych przez niego poleceń oraz sprawować nadzór nad biurami
regionalnymi. Biorąc pod uwagę rangę sprawowanej funkcji Dyrektor Generalny oraz jego
współpracownicy powinni pozostawać neutralni, nie zasięgać opinii rządów swoich państw oraz
powstrzymywać się od wszelkich działań, które mogłyby podważyć ich pozycję jako
funkcjonariuszy międzynarodowych.
Siedzibą WHO jest Genewa. W siedzibie WHO i biurach regionalnych pracuje obecnie około
3500.
Funkcje i cele realizowane przez WHO
Głównym celem WHO zawartym w jej Konstytucji, jest: "uzyskanie przez wszystkich ludzi
możliwie najwyższego poziomu zdrowia". Zdrowie jest określone tu jako "stan pełnego
fizycznego, psychicznego i społecznego dobrostanu, a nie jedynie brak choroby lub kalectwa".
"Podstawowym celem WHO jest planowanie i koordynowanie działań na rzecz zdrowia
obywateli państw członkowskich. We współpracy z państwami członkowskimi WHO uczestniczy
w planowaniu i realizacji programów mających na celu umacnianie infrastruktur systemów
ochrony zdrowia, a zwłaszcza w pomocy w rozwoju kadr pracowników służby zdrowia i
dostosowaniu ich kwalifikacji do potrzeb zdrowotnych społeczeństw. Działania i wszelka
aktywność WHO jest podporządkowana wyżej wymienionym celom .
Do funkcji WHO, przewidzianych w artykule 2 rozdziału II Konstytucji Światowej Organizacji
Zdrowia, należą funkcje kontrolne, regulacyjne i operacyjne, a w szczególności:
- dostarczanie lub pomoc w dostarczaniu, na prośbę ONZ, usług medycznych oraz innych
udogodnień konkretnym grupom osób;
- tworzenie i utrzymywanie efektywnej współpracy z Organizacją Narodów Zjednoczonych,
jej wyspecjalizowanymi agencjami, rządowymi administracjami do spraw zdrowotności, grupami
zawodowymi i innymi organizacjami tego typu;
- udzielanie pomocy rządom, na ich prośbę, we wzmacnianiu i podnoszeniu standardów
świadczonych usług medycznych;
- spełnianie roli organizacji nadzorującej i koordynującej międzynarodową działalność na
6 / 16
WHO - Światowa Organizacja Zdrowia
wtorek, 01 czerwca 2010 21:11
rzecz podnoszenia zdrowotności;
- zapewnianie odpowiedniego wyposażenia technicznego, oraz w razie konieczności,
niezbędnej pomocy w celu umacniania służby zdrowia na danym terytorium na prośbę lub przy
poparciu rządów;
- ustanawianie i kontynuowanie świadczenia usług technicznych i administracyjnych, które
mogą być niezbędne do wykonania, łącznie z usługami z dziedziny statystyki i zwalczania
przypadków epidemii;
- działania doradcze w celu zwalczania epidemii, chorób endemicznych (występujących na
danym obszarze) i innych;
- promowanie, we współpracy z innymi wyspecjalizowanymi agencjami ONZ - tam gdzie
jest to konieczne, działalności zapobiegawczej i zwalczającej doraźne przypadki chorób
zakaźnych;
- prowadzenie wszelkich innych działań, aby zrealizować nadrzędny cel organizacji.
- promowanie, we współpracy z innymi wyspecjalizowanymi agencjami - tam gdzie jest to
konieczne, poprawy jakości odżywiania, zamieszkania, higieny, odpoczynku, warunków pracy i
życia oraz innych aspektów higieny w danym środowisku;
- promocja i prowadzenie badań naukowych w dziedzinie zdrowotności;
- promowanie współpracy wśród grup naukowych i zawodowych, która miałaby na celu
podnoszenie zdrowotności;
- tworzenie propozycji konwencji, umów i regulacji dotyczących służby zdrowia;
- promowanie podnoszenia zdrowotności matki i dziecka oraz rozpowszechniania pomocy
społecznej, a także rozwijanie zdolności harmonijnego życia w zmieniającym się środowisku;
- rozwijanie działalności w dziedzinie podnoszenia zdrowia duchowego, zwłaszcza w
zakresie oddziaływania na harmonię relacji międzyludzkich;
- poprawianie standardów nauczania z dziedziny zdrowotności oraz działań medycznych i
im pochodnych;
- studiowanie i sporządzanie raportów, we współpracy z innymi wyspecjalizowanymi
agencjami ONZ - tam gdzie jest to niezbędne, technik administracyjnych i socjalnych
oddziałujących na zdrowie publiczne i ochronę medyczną, z punktu widzenia prewencji i
środków medycznych, łącznie z usługami szpitalnymi i ochroną socjalną;
- zapewnianie informacji, porad i pomocy w dziedzinie zdrowotności;
- uczestniczenie w rozwijaniu działań na rzecz doskonalenia metod nauczania i szkolenia w
zawodach dotyczących ochrony zdrowia;
- standaryzacja - jako niezbędna działalność - procedur diagnostycznych;
- rozwijanie, tworzenie i promowanie międzynarodowych norm w odniesieniu do żywności,
produktów biologicznych, farmaceutycznych i im podobnych;
- ustanawianie i rewizja niezbędnych międzynarodowych terminologii chorób, przyczyn
śmierci itp. w dziedzinie zdrowia publicznego;
Członkowstwo w WHO
Państwa, których przedstawiciele rządów uczestniczyli w Międzynarodowej Konferencji Zdrowia
w 1946 r. i zaakceptowały Konstytucję WHO, otrzymały status członków pierwotnych, pod
warunkiem jednak, że taki podpis i akceptacja nastąpiły przed pierwszym posiedzeniem
7 / 16
WHO - Światowa Organizacja Zdrowia
wtorek, 01 czerwca 2010 21:11
Światowego Zgromadzenia Zdrowia, czyli organu plenarnego WHO.
Członkostwo w Światowej Organizacji Zdrowia, podobnie jak w innych wyspecjalizowanych
organizacjach ONZ, jest dobrowolne. Państwa, będące członkami Organizacji Narodów
Zjednoczonych, mogą stać się członkami WHO po przyjęciu Konstytucji - jej podpisaniu lub
zaakceptowaniu w inny sposób, zgodny z procedurą przewidzianą w rozdziale XIX Konstytucji
WHO.
Wszystkie pozostałe kraje, które nie mogły być przyjęte według powyższych procedur uzyskują
miano członka Światowej Organizacji Zdrowia po zaakceptowaniu ich prośby o członkostwo
przez Zgromadzenie zwykłą większością głosów. Obecnie członkami WHO są 192 państwa, a
więc prawie wszystkie kraje na świecie.
Jeśli któryś z krajów nie spełnia wszystkich obowiązków, wynikających z członkostwa w WHO,
albo wypełnia je w sposób niewłaściwy, może być ukarany przez Światowe Zgromadzenie
Zdrowia. Może ono, jeśli uzna za stosowne, zawiesić państwo na określony czas w prawie do
głosowania oraz odmówić mu wszelkich przywilejów, które mu przysługują. Umowa
założycielska WHO nie przewiduje natomiast możliwości wystąpienia z organizacji. Jednak w
latach 1949-1950 z przyczyn politycznych opuściły WHO wszystkie ówczesne państwa
socjalistyczne (z wyjątkiem Jugosławii). WHO nie uznała ich wystąpienia i traktowała je jako
tzw. członków nieaktywnych. W latach 1955-1956 państwa te wyraziły chęć ponownego
przystąpienia do WHO. Organizacja uzależniła uzyskanie przez nie pełnych praw członkowskich
od uregulowania zaległych składek członkowskich. W wyniku rokowań państwa socjalistyczne
po zapłaceniu 5% zaległych wpłat ponownie stały się członkami Światowej Organizacji Zdrowia.
Zgodnie z Konstytucją WHO terytoria lub grupy terytoriów zależnych mogą uzyskać status
członka stowarzyszonego, jeśli prośba o członkostwo zostanie przedłożona Zgromadzeniu
przez państwo - członka WHO, będące odpowiedzialne za politykę międzynarodową danego
terytorium. Terytoria zależne są reprezentowane w WHO przez swoich obywateli, których prawa
i obowiązki, wynikające ze stowarzyszenia, szczegółowo są określone przez Światowe
Zgromadzenie Zdrowia. Członkami stowarzyszonymi są obecnie Puerto Rico i Tokelau . Ich
przedstawiciele mają prawo uczestniczenia w posiedzeniach Światowego Zgromadzenia
Zdrowia, jednak bez prawa do głosowania przysługującego pełnoprawnym członkom. Państwa
stowarzyszone mogą na równi z innymi państwami członkowskimi brać czynny udział (łącznie z
prawem do głosowania) w zebraniach niektórych komitetów lub podkomitetów Światowego
Zgromadzenia Zdrowia. Ponadto przysługuje im prawo do zgłaszania inicjatyw dotyczących
bieżących obrad Zgromadzenia, prawo do otrzymywania wszelkich dokumentów, raportów,
uwag i nagrań oraz wnioskowania konieczności zwołania sesji nadzwyczajnych Światowego
8 / 16
WHO - Światowa Organizacja Zdrowia
wtorek, 01 czerwca 2010 21:11
Zgromadzenia Zdrowia.
Państwa stowarzyszone mogą zgłaszać problemy do rozstrzygnięcia do organu wykonawczego
WHO (Rada Wykonawcza) oraz uczestniczyć w komitetach powoływanych przez niego. Ich
reprezentanci nie powinni jednak zasiadać w samej Radzie. Obowiązki państw
stowarzyszonych są takie same jak obowiązki pełnoprawnych członków, z wyjątkiem wpłat do
budżetu WHO.
Finansowanie działalności WHO
WHO utrzymuje się ze składek państw członkowskich. Przy ustalaniu wysokości składek
Światowe Zgromadzenie Zdrowia bierze pod uwagę:
-
dodatkowe przewidywane wydatki, które nie były realizowane w ubiegłym okresie;
planowane dodatkowe przychody;
udziały finansowe wynikające z przyjęcia nowych członków;
resztę środków pozostających do dyspozycji WHO.
Wielkość składki uzależniona jest m.in. od wysokości PKB i liczby ludności państwa
członkowskiego. Najniższa składka wynosi 0,001% budżetu. Obecnie 20 najbogatszych państw
członkowskich wpłaca 90% składek.
Budżet WHO jest niewielki - obecnie ok. 900 min USD i jest uchwalany na dwa lata. Wpłaty
składek członkowskich powinny być dokonywane w pełni w przeciągu 30 dni od dnia otrzymania
odpowiednich dokumentów przesyłanych przez Dyrektora Generalnego, lub do pierwszego dnia
okresu finansowego, do którego się odnoszą. Jeśli taka kwota nie zostanie uiszczona, jest to
traktowane jako zawieszenie wpłaty na okres jednego roku. Wszystkie kwoty, wpłacane w
różnych walutach - po uzyskaniu stosownej zgody Dyrektora Generalnego i Rady Wykonawczej
rozliczane są w dolarach amerykańskich.
Osobą upoważnioną przez WHO do przyjmowania i dokonywania płatności w jej imieniu jest
Dyrektor Generalny. Jego zadaniem jest ustalanie funduszy i dokonanie takiego ich podziału,
aby pokryć planowane wydatki w bieżącym okresie finansowym lub ewentualnie w przeciągu
roku następującego po nim.
9 / 16
WHO - Światowa Organizacja Zdrowia
wtorek, 01 czerwca 2010 21:11
Fundusz Ogólny jest najważniejszym funduszem WHO, na którym księgowane są wpływy i
wydatki budżetowe. Do Funduszu wpłacane są składki członkowskie, wszelkie dodatkowe
przychody oraz pożyczki z Funduszu Wydatków Bieżących wraz z resztą środków pieniężnych
na nim zgromadzonych.
Fundusz Wydatków Bieżących został założony po to, by realizować bieżące cele WHO,
określane przez Światowe Zgromadzenie Zdrowia. Składa się on z dwóch części:
1. pożyczek udzielanych przez członków WHO, zgodnie z ustaleniami przyjętymi przez
Światowe Zgromadzenie Zdrowia, na pokrycie wydatków organizacji;
2. dodatkowych i nieplanowanych wpływów środków pieniężnych.
Pożyczki wewnętrzne udzielane przez państwa członkowskie na realizację określonych celów,
powinny być im zwrócone w pierwszej kolejności, gdy tylko zostaną zgromadzone fundusze na
ten cel. Nieprzewidziane i nagłe, nadzwyczajne wydatki pokrywane z pożyczek gromadzonych
w Funduszu Wydatków Bieżących muszą być zwrócone przez dodatkowe wpłaty, chyba że
znajdzie się inne źródło ich sfinansowania. Wszelkie inne fundusze np. Fundusz Powierniczy,
Fundusz Środków Rezerwowych itp. są powoływane do życia przez Dyrektora Generalnego,
gdy zajdzie taka potrzeba. Przy tym wcześniej informuje on o swoim zamiarze Radę
Wykonawczą.
Dyrektor Generalny ma prawo podjąć decyzję o zainwestowaniu środków pieniężnych nie
przeznaczonych na bieżące wydatki. W tym celu porozumiewa się on z odpowiednim ekspertem
w tej dziedzinie. Dochody otrzymane w ten sposób powinny zasilić fundusz, z którego pochodzą
zainwestowane kwoty.
W przypadku, gdy kwota przeznaczona na wydatki nie zostanie zużytkowana w całości, reszta
przekazywana jest na fundusz nieplanowanych, dodatkowych wydatków. Po zakończeniu
okresu finansowego, będąca nadal w posiadaniu WHO ewentualna reszta środków pieniężnych
powinna być zwrócona, a niepłynne zobowiązania anulowane.
Wiele programów WHO jest finansowanych ze środków pozabudżetowych, pochodzących od
różnych sponsorów, państw lub organizacji (darowizny, spadki i zapisy na rzecz organizacji).
WHO otrzymuje też środki finansowe w ramach Programu Rozwoju Narodów Zjednoczonych
(UNDP) na realizację konkretnych programów operacyjnych.
10 / 16
WHO - Światowa Organizacja Zdrowia
wtorek, 01 czerwca 2010 21:11
Badania medyczne oraz walka z chorobami epidemicznymi są z kolei finansowane z
utworzonego specjalnie w tym celu Dobrowolnego Funduszu Promowania Zdrowia. Jego środki
pochodzą z dobrowolnych dotacji państw oraz ze źródeł prywatnych.
Działalność WHO
Przejawem działań WHO jest powołanie wielu instytutów naukowo-badawczych (np. Ośrodek
Badań nad Gruźlicą w Kopenhadze, Światowy Ośrodek Badań Grypy w Londynie), prowadzenie
szkoleń, organizowanie konferencji, współpraca z rządami poszczególnych państw,
organizacjami społecznymi i wszelkiego rodzaju innymi placówkami pracującymi na rzecz
poprawy warunków zdrowia na świecie.
Światowa Organizacja Zdrowia realizuje wiele specjalistycznych programów m.in. w 1975 r.
wprowadziła w życie wspólnie z IBRD i UNDP - specjalny program badań i walki z chorobami
tropikalnymi. W 1981 r. zaczęła obowiązywać opracowana przez WHO specjalna strategia
działania na najbliższe lata, zatytułowana "Zdrowie dla wszystkich w roku 2000". W 1987 r.
powołała do życia Specjalny Program Zwalczania AIDS, który z czasem przekształcił się w
realizowany wspólnie z pięcioma innymi organizacjami międzynarodowymi program UNAIDS
(Wspólny Program NZ ds. AIDS), będący obecnie najskuteczniejszym światowym forum
dyskusji i działań podejmowanych przeciwko tej chorobie. W grudniu 2004 r., WHO i FIFA
rozpoczęły współpracę w obszarze walki z dyskryminacją ludzi zarażonych wirusem HIV; przez
wydanie biuletynu oraz zaplanowanie imprez na ten temat.
WHO koordynuje i prowadzi walkę z zakaźnymi chorobami epidemicznymi, w tym z cholerą,
trądem, ospą, malarią, gruźlicą i chorobami wenerycznymi. W tym celu utworzyła Światową
Służbę Epidemiczną, która zbiera i każdego dnia podaje przez radio informacje o występowaniu
epidemii. WHO dostarcza krajom, w których występują epidemie lub istnieje zagrożenie nimi,
szczepionki, antybiotyki oraz środki do zwalczania owadów, przenoszących choroby
epidemiczne. Szerzy wśród ludności tych krajów oświatę sanitarną.
Jednocześnie inspiruje, popiera i koordynuje badania nad chorobami serca, rakiem, chorobami
wirusowymi, zdrowiem psychicznym, chorobami tropikalnymi, genetyką. Propaguje najnowsze
osiągnięcia w dziedzinie zapobiegania i zwalczania chorób, rozpowszechnia informacje o
zjawiskach zagrażających zdrowiu ludzkiemu, takich jak np. nałóg alkoholowy i tytoniowy,
nowych formach organizacji i działalności służby zdrowia.
11 / 16
WHO - Światowa Organizacja Zdrowia
wtorek, 01 czerwca 2010 21:11
WHO działa na rzecz unifikacji przepisów sanitarnych i nazewnictwa chorób oraz ujednolicania i
normalizacji leków.
WHO dąży również do podnoszenia poziomu usług świadczonych przez służby zdrowia
publicznego, przede wszystkim w krajach rozwijających się. W tym celu pomaga w: kształceniu
kadr medycznych, organizowaniu służby zdrowia, propagowaniu wiedzy sanitarnej. Pomoc ta
jest udzielana w formie przyznawania stypendiów w celu odbycia studiów medycznych,
podniesienia kwalifikacji zawodowych lub przeprowadzenia badań, opracowywania programów
szkoleniowych, organizowania różnego typu kursów, przysyłania ekspertów konsultantów,
którzy pomagają w organizowaniu służby zdrowia i ośrodków naukowo- -badawczych,
przysyłania dla nich sprzętu i wyposażenia, organizowania na terenie tych państw wykładów i
odczytów.
WHO wydaje także wiele publikacji. Do najważniejszych należą:
- "World Health Forum" (kwartalnik);
- "WHO Chronicie" (dwumiesięcznik);
- "Bulletin of World Health Organization" (dwumiesięcznik);
- "International Digest of Health Legislation" (kwartalnik);
- "World Health Statistics Report" (kwartalnik);
- "World Health Statistics Annual" (rocznik);
- "World Health" (miesięcznik) w dziewięciu językach;
- "Report on the World Health Situation" (co sześć lat);
- "Basic Documents" (ostatnie trzy pozycje są wydawane nieregularnie);
- "Report of the Executive Board" (rocznik);
- "Official Records of the World Health Organization";
- "Handbook of Resolutions and Decisions of the World Health - Assembly and of the
Executive Board";
- liczne publikacje fachowe wydawane w ramach kilku serii lub jednorazowo.
Polska w WHO
Polska została członkiem WHO 6 maja 1948 r. Jednak w latach 1950-1957 nie brała udziału jej
w pracach, ponieważ z innymi państwami socjalistycznymi wystąpiła z WHO. W 1957 r. Polska
zgodziła się zapłacić 5% swoich zaległych składek jako rekompensatę za otrzymane od WHO
świadczenia (m.in. dokumentacje i publikacje). Od 1958 r. Polska uczestniczy aktywnie w
działaniach Światowej Organizacji Zdrowia.
12 / 16
WHO - Światowa Organizacja Zdrowia
wtorek, 01 czerwca 2010 21:11
W lipcu 1992 r. zostało utworzone w Polsce Biuro Łącznika WHO. Jest ono integralną częścią
Biura Regionalnego Światowej Organizacji Zdrowia dla Europy (WHO EURO) z siedzibą w
Kopenhadze. Działalność organizacji w Polsce opiera się na istniejącej sieci ośrodków
współpracy, koordynowanych przez Biuro Łącznika WHO i wspieranych przez świadczenie
pomocy technicznej.
Głównym partnerem Biura Łącznika WHO jest Ministerstwo Zdrowia. Współpraca między
biurem regionalnym WHO w Kopenhadze, a Polską koncentruje się na zagadnieniach systemu
ochrony zdrowia oraz na największych zagrożeniach dla zdrowia publicznego. Szczególny
nacisk został położony na realizację priorytetów uaktualnianych co dwa lata w umowach
zawieranych w wyniku negocjacji między rządem Polski, a biurem regionalnym WHO. W
umowach określane są oczekiwane rezultaty oraz podejmowane działania, służące ich
osiągnięciu.
Ostatnim takim dokumentem jest Dwuletnia Umowa o Współpracy 2004-2005 między Polską, a
Biurem Regionalnym Światowej Organizacji Zdrowia dla Europy. W dokumencie tym znajdują
się główne priorytety, na których ma się koncentrować współpraca między rządem RP a WHO.
W dokumencie tym wyszczególniono następujące obszary wspólnej polityki:
- polityka zdrowotna - wiąże się to głównie z reorganizacją systemu publicznej opieki
zdrowotnej w Polsce i celem jest to, aby ministerstwo było lepiej przygotowane do wspierania
procesu przemian w służbie zdrowia, aby ta mogła pełnić swe funkcje zgodnie ze standardami
WHO oraz Unii Europejskiej; 3 zdrowie ps5'chiczne - poprawienie w Polsce opieki obejmującej
chorych psychicznie;
- system opieki zdrowotnej (z akcentem na zmniejszenie długów szpitali) - dotyczy
uporządkowania polityki w zakresie finansowania opieki zdrowotnej;
- środowisko naturalne a zdrowie (z akcentem na opiekę nad dziećmi) - utworzenie
narodowych wytycznych dotyczących wpływu zmian w środowisku naturalnym na zdrowie
dzieci, a także polepszenie opieki zdrowotnej i edukacji zdrowotnej w szkołach;
- wiek a zdrowie - stworzenie raportu dotyczącego sytuacji ludzi starszych w naszym kraju
oraz wytycznych do prowadzenia polityki w tym zakresie.
Zadaniem Dyrektora Biura Łącznikowego jest zapewnienie współpracy między Biurem
Regionalnym WHO w Kopenhadze a państwem członkowskim. Jego obowiązkiem jest
reprezentowanie organizacji oraz koordynowanie i wspieranie programów wdrażanych przez
WHO na obszarze danego państwa. Do obowiązków Dyrektora Biura należy między innymi:
13 / 16
WHO - Światowa Organizacja Zdrowia
wtorek, 01 czerwca 2010 21:11
- reprezentowanie Światowej Organizacji Zdrowia w państwie członkowskim;
- negocjowanie, planowanie i koordynacja działań WHO na terenie kraju;
- działanie na arenie stosunków publicznych, przez pełnienie roli rzecznika WHO.
Polska jest zobowiązana dostarczać raz do roku raport ukazujący podjęte działania w celu
poprawy zdrowia swoich obywateli. Ponadto jak każde państwo członkowskie powinna
niezwłocznie zawiadamiać WHO o każdej zmianie w przepisach prawa, lub innych regulacjach,
które uzna za ważne i niezbędne do wiadomości jej władz.
Oprócz powyższych raportów Polska jest zobowiązana dostarczać zestawienia statystyczne i
epidemiologiczne, według wzorów opracowanych i zaakceptowanych przez Światowe
Zgromadzenie Zdrowia, a także udzielać Radzie Wykonawczej wszelkich dodatkowych
informacji, jeśli ta zwróci się z taką prośbą.
Współpraca WHO z organizacjami międzynarodowymi
WHO jest organizacją wyspecjalizowaną ONZ. Bardzo ważną częścią współpracy między
obiema organizacjami jest przepływ informacji. Światowa Organizacja Zdrowia jest
zobowiązana regularnie przesyłać raporty dotyczące podejmowanych przez nią działań.
Ponadto na prośbę Organizacji Narodów Zjednoczonych prowadzi wszelkie badania i
sporządza dokumenty w zakresie spraw objętych jej kompetencjami. Sekretarz Generalny ONZ
przesyła co pewien czas Dyrektorowi Generalnemu WHO zbiór dokumentów i umów, które
zostały zawarte między WHO a ONZ. ONZ informuje także opinię publiczną i wszystkie
państwa członkowskie o czynnościach i rezultatach prac Światowej Organizacji Zdrowia.
Oddelegowani przedstawiciele Organizacji Narodów Zjednoczonych uczestniczą w spotkaniach
Światowej Organizacji Zdrowia i jej komitetów, Rady Wykonawczej i w innych ważnych
posiedzeniach. Biorą udział w dyskusji, ale nie przysługuje im prawo do głosowania. Natomiast
WHO jest zobowiązana włączać się we wszystkie prace nadzorowane przez Narody
Zjednoczone, a dotyczące zakresu spraw podlegających kompetencji WHO.
W celu uniknięcia nieporozumień w zakresie posługiwania się danymi statystycznymi oraz
dublowania badań podejmowanych przez WHO i ONZ, obie organizacje zobowiązały się do
współpracy w tym zakresie i wspólnego rozważania podstaw powołania do życia niezbędnych ich zdaniem - instytucji.
14 / 16
WHO - Światowa Organizacja Zdrowia
wtorek, 01 czerwca 2010 21:11
WHO współpracuje z ONZ także w dziedzinie polityki finansowej, w szczególności dotyczy to
włączania budżetu WHO do budżetu ONZ. Sekretarz Generalny ONZ oraz Dyrektor Generalny
WHO spotykają się w celu ustalenia wstępnej wersji budżetu Światowej Organizacji Zdrowia.
Robocza wersja budżetu jest przesyłana członkom WHO oraz Organizacji Narodów
Zjednoczonych. Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych ma prawo zaproponować
własne poprawki do budżetu WHO. Natomiast przedstawiciele WHO uczestniczą w pracach
Zgromadzenia Ogólnego, jego komisji i komitetów, których tematem jest budżet Światowej
Organizacji Zdrowia. ONZ może zażądać od członków WHO, będących jednocześnie członkami
ONZ dodatkowej wpłaty składki członkowskiej. W przypadku, gdy Światowa Organizacja
Zdrowia ponosi dodatkowe nakłady finansowe związane z wykonaniem zadań zleconych przez
ONZ, konieczna jest konsultacja między organizacjami, które z tych prac mają znaczenie
priorytetowe i powinny być wykonane w pierwszej kolejności.
Światowa Organizacji Zdrowia utrzymuje również kontakty z innymi organizacjami należącymi
do rodziny Narodów Zjednoczonych takimi jak: WTO , FAO, ILO, IAEA, IBRD , ICAO, IMO, IM
F
,
UNESCO, UNIDO, UPU, WMO oraz innymi organizacjami międzynarodowymi, jak np.
Rada Europy
, OECD. Do podpisania umowy między WHO a innymi organizacjami międzynarodowymi
dochodzi po uzyskaniu zgody dwóch trzecich głosów Światowego Zgromadzenia Zdrowia.
WHO może utrzymywać stosunki z międzynarodowymi organizacjami pozarządowymi, a także
po akceptacji rządu danego państwa, z organizacjami krajowymi i rządowymi. WHO przyznaje
status konsultacyjny międzynarodowym organizacjom pozarządowym, na którego podstawie
mogą one brać udział w pracach organów WHO w charakterze obserwatorów oraz
przedstawiać na nich memoranda.
Za zgodą dwóch trzecich głosów Zgromadzenia WHO możliwe jest również przejęcie przez
organizację praw i obowiązków innych organizacji międzynarodowych, których cele są zbieżne
z jej celami i osiągnięcie ich będzie skuteczniejsze przy udziale Światowej Organizacji Zdrowia.
Literatura:
15 / 16
WHO - Światowa Organizacja Zdrowia
wtorek, 01 czerwca 2010 21:11
1. Cezary W. Włodarczyk, Zdrowie publiczne w perspektywie międzynarodowej: wybrane
problemy
, Kraków 2007.
2. E. Latoszek, M. Proczek, Organizacje międzynarodowe we współczesnym świecie,
Warszawa 2006.
3. T. Sokołowski, Międzynarodowa ochrona praw człowieka, Warszawa 2004.
4. A. Wojtczak, Zdrowie publiczne wyzwaniem dla systemów zdrowia XXI wieku, Warszawa
2009.
16 / 16