Polityka pieniężna NBP

M.Brzoza-Brzezina Polityka pienięŜna: Polityka pienięŜna NBP
Polityka pienięŜna NBP – kamienie milowe
Kamień 1: stłumienie hiperinflacji
Warunki początkowe:
− hiperinflacja ponad 250% średniorocznie w 1989 r.
− niedobory na rynku
− załamanie produkcji
− niskie zaufanie do złotego
− gospodarka zdolaryzowana
• Od 1990 r. kurs sztywny wzgl. USD; 9500 zł/USD
Cel: nominalna kotwica: stabilizacja oczekiwań inflacyjnych
oraz cen importowych.
• Polityka dodatnich realnie stóp procentowych.
Cel: Zwiększenie oszczędności, zmniejszenie akcji kredytowej.
Problem: nierynkowe zachowanie podmiotów gospodarczych.
• Podatek od ponadnormatywnego wzrostu wynagrodzeń
(popiwek)
Cel: przerwanie spirali inflacyjnej przy płacach. Szczególnie
istotne w przypadku miękkiego ograniczenia budŜetowego.
W kolejnych latach proces obniŜania inflacji został spowolniony
m.in. przez system pełzającej dewaluacji złotego.
1
M.Brzoza-Brzezina Polityka pienięŜna: Polityka pienięŜna NBP
Kamień 2: Niespójny trójkąt w praktyce
• Od 1995 Nowe uwarunkowania: znaczący napływ kapitału
zagranicznego i przyrost rezerw walutowych oraz bazy
monetarnej. Pojawia się nadpłynność. Sterylizacja na
krajowym rynku pienięŜnym.
35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
1990
1992
1994
1996
1998
2000
oficjalne aktywa rezerwowe, do 1997 rezerwy oficjalne brutto
Źródło: NBP
• Wprowadzenie dopuszczalnego pasma wahań wokół
parytetu (crawling band – 05.1995), później rozszerzanie
pasma wahań z +/- 7% do +/- 15%.
Cel: zwiększenie niepewności wśród inwestorów portfelowych;
zmniejszenie napływu kapitału krótkoterminowego.
2
M.Brzoza-Brzezina Polityka pienięŜna: Polityka pienięŜna NBP
Saldo bonów pienięŜnych NBP
35 000.00
30 000.00
25 000.00
20 000.00
15 000.00
10 000.00
5 000.00
01-01-2008
01-01-2007
01-01-2006
01-01-2005
01-01-2004
01-01-2003
01-01-2002
01-01-2001
01-01-2000
01-01-1999
01-01-1998
01-01-1997
01-01-1996
01-01-1995
0.00
Źródło: NBP
• Polityka niespójna wewnętrznie. NBP zostaje dłuŜnikiem
netto sektora bankowego. Wysoki koszt sterylizacji.
• Ale teŜ znaczące obniŜenie inflacji:
200
180
160
140
120
100
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998
CPIYOY
Źródło: GUS
3
M.Brzoza-Brzezina Polityka pienięŜna: Polityka pienięŜna NBP
• Przywracanie spójności polityki pienięŜnej
− 1998: Strategia BCI, cel średniookresowy na 2003: CPI
poniŜej 4%
− Stopniowa zmiana systemu kursowego. Kurs płynny od
04.2000.
Cel: Przywrócenie spójności polityki pienięŜnej, usunięcie
inflacjogennego mechanizmu kursowego, stabilizacja
oczekiwań, likwidacja nadpłynności
Kamień 3: ostatnia faza dezinflacji
• Najtrudniejsza jest ostatnia faza dezinflacji. DuŜy koszt,
małe korzyści. Przykład: lata 2001 – 2003:
• Restrykcyjna polityka pienięŜna
20
16
12
8
4
0
1999
2000
2001
2002
Realny WIBOR3M
2003
2004
WIBOR3M
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych NBP
4
M.Brzoza-Brzezina Polityka pienięŜna: Polityka pienięŜna NBP
• Szybka dezinflacja
115
110
105
100
01/98
01/99
01/00
Inflation
01/01
Band
Band
01/02
01/03
Target
Źródło: NBP
• okupiona spowolnieniem gospodarczym.
8%
6%
4%
2%
0%
-2%
-4%
I 98
I 99
I 00
PKB
I 01
I 02
Popyt krajowy
Źródło: GUS
• Doprowadzenie inflacji do poziomu krajów rozwiniętych
• Zrealizowanie średniookresowego celu polityki pienięŜnej
– inflacja w 2003 r. poniŜej 4%
5
M.Brzoza-Brzezina Polityka pienięŜna: Polityka pienięŜna NBP
Kamień 4: Zmiana strategii
• Zakończenie dezinflacji umoŜliwia przyjęcie Strategii
Polityki PienięŜnej po 2003 r:
- ciągły cel inflacyjny 2,5% z dopuszczalnym przedziałem
wahań +/- 1 punkt procentowy
- płynny kurs do wejścia do systemu ERM II
• Strategia zbliŜona do realizowanej przez czołowe banki
centralne
• Wzrost roli komunikacji z otoczeniem:
− Od 2004 r. NBP publikuje projekcje inflacji. Projekcje mają
charakter warunkowy (załoŜenie stałej stopy) – pomagają
stwierdzić co się stanie, jeśli bank centralny nie będzie
reagował.
− Później: publikacja projekcji PKB, publikacja opisów
dyskusji na posiedzeniach RPP
6
M.Brzoza-Brzezina Polityka pienięŜna: Polityka pienięŜna NBP
− Dyskusja nt. publikacji ścieŜki stóp procentowych
(brak decyzji)
• Przejrzystość NBP przestaje odbiegać od innych
banków centralnych
Wykres: Przejrzystość Narodowego Banku Polskiego na tle
przeciętnej dla krajów stosujących strategię BCI
Uwaga: obszary przejrzystości (od góry): operacyjna, polityczna, proceduralna, ekonomiczna i ustawowa. Linią ciągłą oznaczono przeciętną dla
krajów stosujących strategię BCI.
Źródło: Geraats [2009b].
7
M.Brzoza-Brzezina Polityka pienięŜna: Polityka pienięŜna NBP
Kamień 5: kryzys finansowy
2008: światowy kryzys finansowy zaczyna wpływać na
sytuację w Polsce:
- problemy z płynnością na rynku międzybankowym
Źródło: NBP
- banki ograniczają podaŜ kredytu
Źródło: NBP
8
M.Brzoza-Brzezina Polityka pienięŜna: Polityka pienięŜna NBP
- recesja w USA i w strefie euro zaczyna wpływać na sytuację
w Polsce
Źródło: Brzoza-Brzezina i Makarski 2011
• Reakcja NBP:
- działania na rzecz zapewnienia bankom dostępu do
płynności: swapy walutowe, operacje REPO
- łagodzenie polityki pienięŜnej
- ale brak wyraźnych zmian w strategii polityki pienięŜnej
• Istotna rola kursu walutowego w łagodzeniu skutków szoku
9
M.Brzoza-Brzezina Polityka pienięŜna: Polityka pienięŜna NBP
Źródło: Brzoza-Brzezina i Makarski 2011.
10