Pobierz

ANALITYKA: Białoruski rynek montarny znajduje się pod presją niepewności
makroekonomicznej.
Przegląd rynku finansowego i systemu bankowego RB.
Narodowy Bank Białorusi (NB RB) jest zdecydowany na dalszą liberalizację rynku walutowego, przy
zachowaniu silnej pozycji w dziedzinie ograniczenia oferty pieniężnej. Wraz z tym, mówić o stabilizacji
sektora bankowego i rynku finansowego jest przedwcześnie, przede wszystkim, z powodu utrzymującej
się niepewności makroekonomicznej i dewaluacyjnego doświadczenia z poprzednich lat.
Działania, podejmowane przez NB RB, boleśnie odbijają się na realnym sektorze gospodarki,
a także na ludności. Wszystko to tworzy pewne napięcie społeczne, co jest bardzo niepożądane dla
białoruskich władz w okresie przedwyborczym. W związku z tym pojawiają się obawy, że NB RB może
przedwcześnie złagodzić prowadzoną politykę.
Pewne napięcie również wprowadza brak zasobów walutowych do obsługi długu zewnętrznego.
Białoruska gospodarka nie jest w stanie zarobić wystarczająco dużo waluty, aby utworzyć poduszkę
bezpieczeństwa, podczas gdy chińskie kredyty są wiążące, więc pomóc władzom w obsłudze długu
publicznego nie mogą.
Tabela. Podstawowe wskaźniki działalności sektora finansowego Białorusi w roku 2015
Fakt na dzień 1 Oficjalna prognoza na dzień 1
maja 2015 r.
stycznia 2016 r.
Zmiana wartości koszyku trzech walut na dzień +10,21
+(3-7) za rok (od 9 stycznia
09.01.2015*, %
2015 r.)
Stopa redyskontowa, w % rocznie
25*
Inflacja, w % od początku roku
5,9
Międzynarodowe aktywa rezerwowe
Białorusi w definicji SSRD MFW, mld USD
Przyrost masy pieniężnej od początku roku, %
na 4,571
Po dewaluacji nie była
ogłoszona
16-20 (ocena NB RB po
dewaluacji)
Nie niżej poziomu na 1
stycznia 2015 r., tj. 5,059 mld
USD
30 (ocena NB RB
dewaluacji)
Przyrost oczekiwań bankowych od gospodarki od 10,2
17-22 (ocena NB RB
początku roku, %
dewaluacji)
* Data wprowadzenia nowych współczynników RUB, USD i EUR w koszyku walut (0,4, 0,3 i 0,3
odpowiednio)
** od 9 stycznia 2015 r.
14,5
po
po
RYNEK WEWNĘTRZNY STAŁ SIĘ ŹRÓDŁEM UZUPEŁNIENIA REZERW ZŁOTOWO-WALUTOWYCH
Tymczasem działania NB RB na rynku walutowym na razie pozwalają utrzymać równowagę, co prawda,
nie bez pomocy z zewnątrz. W końcu kwietnia Rosja przekazała Białorusi 110 mln USD. Te pieniądze
poprawiły stan rezerw na koniec kwietnia i w perspektywie, jak poinformował Minister Finansów
Białorusi Władimir Amarin, zostaną przeznaczone na refinansowanie wcześniej wydanych rosyjskich
kredytów.
Na chwilę obecną wg wstępnych danych NB RB aktywa rezerwowe Białorusi w definicji SSRD MFW na
dzień 1 maja br. wyniosły 4,571 mld USD, czyli zwiększyły się za kwiecień o 10,7 mln USD. Wraz z tym, od
początku roku spadek wyniósł prawie 488 mln USD, czyli 9,6%. W strukturze rezerw aktywa rezerwowe
w walucie obcej za okres styczeń-kwiecień skurczyły się o 18,3% do 2,357 mld USD, ilość złota
monetarnego wzrosła o 3,3% do 1,691 mld USD, SDR spadły o 2,9% do 0,523 mld USD.
W przypadku braku zewnętrznych kredytów jedynym źródłem waluty obcej w celu uzupełnienia rezerw
złota i walut na Białorusi pozostaje wewnętrzny rynek walutowy. Na podstawie wyników pierwszych
czterech miesięcy roku można zaobserwować czystą ofertę walut obcych zarówno ze strony osób
prawnych, jak i ze strony ludności. Według danych regulatora, za styczeń-kwiecień 2015 r. na krajowym
rynku walutowym podmioty gospodarcze - rezydenci sprzedali 172,3 mln USD (w tym tylko w kwietniu
sprzedaż netto wyniosła 171,2 mln USD wobec 59,2 mln USD w marcu 2015 r.
Sprzedaż walut obcych netto (transakcje gotówkowe oraz bezgotówkowe) przez osoby fizyczne w
styczniu-kwietniu br. wyniosła wg NB RB 530,5 mln USD (w tym w kwietniu 249,6 mln USD wobec 255,3
mln USD w marcu). Nierezydenci z kolei sprzedali w styczniu-kwietniu 76,3 mln USD netto (z
wyłączeniem transakcji zgodnie z Porozumieniem w sprawie wprowadzenia i stosowania w Unii Celnej
procedury rejestracji i dystrybucji ceł), w tym w kwietniu 4,9 mln USD przeciwko 35,4 mln USD w marcu.
Z drugiej strony, w 2015 r. znacznie zmniejszyły się wpływy walutowe z eksportu towarów
i usług, z dochodów oraz transferów. Według wstępnych danych NB RB, łączna kwota przychodów za
pierwsze cztery miesiące br. wyniosła 10,6 mld USD, spadła ona w porównaniu z analogicznym okresem
ubiegłego roku o 23%. W tym wielkość wpływów z eksportu z Rosji spadła o 28,9% do 3,96 mld USD.
Można więc przypuszczać, że sprzedaż netto walut obcych na rynku wewnętrznym nie jest
spowodowana zwiększeniem sprzedaży i realizacji nadwyżki waluty obcej przez podmioty gospodarcze, a
wynikiem stagnacji realnego sektora gospodarki, który obniżył popyt na walutę obcą.
NB RB STARA SIĘ OBNIŻYĆ STOPY PROCENTOWE
Istotna dla rynku walutowego może być intencja regulatora po raz kolejny obniżyć stopy procentowe. 28
maja br. NB RB poinformował, że od 1 czerwca 2015 r. w stosunku do banków, które doprowadziły do
przekroczenia średniej stawki miesięcznej nowych depozytów terminowych w walucie krajowej w
stosunku do stale dostępnych operacji NB RB w formie kredytu overnight, będą stosowane podwyższone
wymagania rezerwowe.
Jednocześnie NB RB poinformował o obniżeniu od 1 czerwca 2015 r. oprocentowania stale dostępnych i
dwustronnych operacji wsparcia bieżącej płynności finansowej banków do 33% z 35% rocznie,
oprocentowania stale dostępnych operacji wycofania płynności banków – do 18% z 20% rocznie.
Należy zauważyć, że nawet nie biorąc pod uwagę w/w rozwiązania, stawki na rynku depozytowym w
ostatnich miesiącach spadały w dość szybkim tempie. Tak więc, według NB RB, średnie oprocentowanie
nowych terminowych depozytów bankowych w walucie krajowej dla osób fizycznych wyniosło w
kwietniu 36,5% rocznie wobec 44,8% w marcu oraz 47,2% w lutym br.
Przy tym oprocentowanie kredytów spada wolniej. Według regulatora, średnie oprocentowanie nowych
kredytów banków w walucie krajowej (bez kredytów międzybankowych) w kwietniu wyniosło 39%
rocznie dla osób fizycznych oraz 44,3% - dla osób prawnych wobec marcowych 38,9 oraz 45,6% rocznie
odpowiednio.
Jeszcze jednym czynnikiem, który wywiera presję na politykę NB RB, jest przybliżenie terminu wyborów
prezydenckich, ponieważ władze postarają się przetrwać do nich bez poważnych zakłóceń w gospodarce.
Jednak środków na ten cel brakuje.
Na razie w segmencie depozytów dla osób fizycznych wszystko jest stabilnie. Według NB RB, całkowita
ilość depozytów w BYR osób fizycznych na dzień 1 maja 2015 r. wyniosła 48,4 mld BYR, co oznacza
wzrost od początku roku o 22,1%. W tym za kwiecień wzrost wyniósł ponad 11%, lub 4,8 mld BYR. Dla
porównania można przytoczyć dane dotyczące walutowych oszczędności ludności, które na dzień 1 maja
wyniosły 7,98 mld USD, odnotowując spadek od początku roku o 0,2% (+1,5% za kwiecień).
WŁADZE WSTRZYMUJĄ UDZIELANIE KREDYTÓW
Wysokie stopy procentowe oraz rekomendacje w stosunku do banków pożyczania pieniędzy tylko pod
warunkiem opłacalności projektu, doprowadziły do zahamowania wzrostu kredytowania gospodarki.
Roszczenia banków w stosunku do gospodarki w walucie krajowej spadły w okresie styczeń-kwiecień
2015 r. o 1,8% do 163,3 mld BYR (+0,2% za kwiecień), w walucie obcej - od początku roku o 0,7% do 15,1
mld USD (+2,5% za kwiecień).
Dewaluacja rubla białoruskiego oraz kryzysowy stan gospodarki nie mogły nie odbić się na wynikach
finansowych banków krajowych. Według NB RB, za styczeń-kwiecień 2015 r. banki otrzymały 1,242 bln
BYR zysku, co jest kwotą o 32,2% mniejszą niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Przy tym
problemowe aktywa sektora bankowego na dzień 1 maja wyniosły 19,959 bln BYR, co oznacza wzrost w
porównaniu z 1 stycznia 2015 r. o 38,1%. Udział problemowych aktywów w aktywach banków,
narażonych na ryzyko kredytowe, na dzień 1 maja wyniósł 5,54% wobec 4,37% na początku roku.
Aktywa banków na dzień 1 maja 2015 r. stanowiły 550,9 bln BYR, co oznacza wzrost od początku roku o
10,8%. Udział aktywów w walucie obcej wzrósł z 52,5% na dzień 1 stycznia 2015 r. do 57,7% na dzień 1
maja 2015 r. Udział roszczeń w stosunku do gospodarki (podmiotów prawnych oraz osób fizycznych) w
aktywach banków na dzień 1 maja 2015 r. wyniósł 71,4% (na dzień 1 stycznia 2015 r. – 72%).
Wielkość kapitału normatywnego banków na dzień 1 maja osiągnęła 63,788 bln BYR, co oznacza wzrost
w porównaniu z 1 stycznia 2015 r. o 1,547 bln BYR, lub o 2,5%. Wystarczalność normatywnego kapitału
w całym sektorze bankowym na dzień 1 maja wyniosła 17,27% wobec 17,38% na dzień 1 stycznia br.
(norma - nie mniej niż 10%). Rentowność normatywnego kapitału w ujęciu rocznym, na dzień 1 maja
wyniosła 11,55%, jednak w porównaniu z 1 stycznia br. spadła ona o 1,57 punktu procentowego. W
porównaniu z 1 maja 2014 r. rentowność normatywnego kapitału w ujęciu rocznym spadła o 1,03
punktu procentowego.
Międzynarodowa agencja rankingowa „Moody's Investors Service” w maju zachowała negatywną
prognozę rozwoju systemu bankowego Białorusi, który utrzymuje się od 2009 r. "Negatywna prognoza
rozwoju systemu bankowego Białorusi opiera się na założeniu o dalszym pogorszeniu się jakości
aktywów oraz wystarczalności kapitału, zmniejszeniem płynnych aktywów w walucie obcej, z powodu
wysokiego poziomu depozytów walutowych oraz dalszego pogorszenia rentowności" - czytamy w
komunikacie prasowym.
W ten sposób można zauważyć, że Białoruś nadal będzie odczuwać deficyt zasobów walutowych. W
kraju utrzymuje się wysoki poziom oczekiwań dewaluacji, a także brak zaufania do waluty narodowej. Z
kolei NB RB nadal prowadzi twardą politykę, która na razie nie uwzględnia interesów realnego sektora
gospodarki.