ANALITYKA: Białoruś pilnie potrzebuje wpływów walutowych

ANALITYKA: Białoruś pilnie potrzebuje wpływów walutowych
Przegląd rynku finansowego i systemu bankowego RB
Mimo wysiłków władz monetarnych na Białorusi nadal brakuje walut i z każdym kolejnym
miesiącem problem się pogłębia. Sztuczne utrzymywanie białoruskiego rubla, oczekiwania
dewaluacyjne i inflacyjne ludności, znaczne zobowiązania z tytułu zadłużenia zagranicznego,
zmniejszenie obrotów dewizowych oraz wyprzedzający wzrost kredytowania walutowego
w stosunku do kredytowania w rublach białoruskich (z powodu niższego oprocentowania), wszystko to doprowadza do wysokiego popytu na walutę na rynku wewnętrznym oraz do
kurczenia się rezerw walutowych.
Sytuację na rynku finansowym potęguje opłatany stan większości białoruskich przedsiębiorstw zmniejszenie środków na rachunkach, a także wzrost zadłużenia problemowego w aktywach
banków. Ponadto, w marcu i kwietniu br. faktycznie zatrzymał się wzrost depozytów BYR.
Tabela 1. Główne wskaźniki działalności sektora monetarnego Białorusi w 2014 r.
Stan faktyczny na 1 Prognoza
na
1
maja 2014
stycznia 2015
brak prognozy
Zmiana wartości koszyka walut w stosunku do minus 1,92
31 grudnia 2013 r., %
21,5*
14 – 16 (rocznie)
Stopa redyskontowa, %
6.6
11 (16-17 wg oceny
Inflacja, % od początku roku
NB RB)
6,85 – 7,15
Międzynarodowe aktywa rezerwowe Białorusi, 5,48
SRD MFW, mld USD
6,7
17
Przyrost rublowej bazy pieniężnej, %
16 – 19
Przyrost zadłużenia gospodarki w bankach, % 7,7
*od 19 maja 2014 r.
Wg danych NB RB, na dzień 1.05.2014 r. międzynarodowe aktywa rezerwowe Białorusi
wyniosły 5,48 mld USD, tj. spadek od początku roku o 17,6% , w tym w kwietniu o 4,1%.
Największy spadek od początku roku odnotowały aktywa rezerwowe w walucie obcej o 30,3%
do 2,6 mld USD (minus 10,6% w kwietniu). Złoto monetarne - 1,84 mld USD, tj. wzrost o
7,4%, specjalne prawa ciągnienia – wzrost o 1,2% do 0,58 mld USD (+0,8%), inne aktywa –
spadek o 27,1% do 0,46 mld USD (+19,3%).
Wśród oficjalnych przyczyn kurczenia się rezerw NB RB co miesiąc wymienia: "dokonanie
płatności przez rząd i NB RB z tytułu zewnętrznych i wewnętrznych zobowiązań w walucie
obcej".
Presję na rezerwy walutowe wywołują nie tylko wysokie zobowiązania walutowe. Wysokie
oczekiwania inflacyjne i dewaluacyjne oraz duża ilość kredytów walutowych zaciągniętych
przez podmioty gospodarcze ze względu na niskie oprocentowanie, kształtują wysoki popyt na
walutowym rynku wewnętrznym. Według NB RB, popyt netto na walutę obcą we wszystkich
segmentach białoruskiego rynku walutowego w okresie styczeń-kwiecień 2014 r. wyniósł prawie
450 mln USD. Popyt na walutę ze strony społeczeństwa w okresie styczeń-kwiecień 2014 r.
wyniósł 90 mln USD.
Popyt na walutę obcą ze strony przedsiębiorstw-rezydentów w okresie styczeń-kwiecień br.
wyniósł 139,1 mln USD (sprzedaż waluty w analogicznym okresie 2013 r. wyniosła 587,3 mln
USD). Głównym czynnikiem wzrostu popytu na walutę była konieczność spłaty kredytów
walutowych wcześniej zaciągniętych przez podmioty prawne. W tym celu zostało nabyte 37,1%
waluty ogółem (w I kwartale – 36,8%), na opłatę zasobów paliwowo-energetycznych – 18,4%,
surowców i materiałów – 12%, urządzeń i akcesoriów- 10,4%.
Tradycyjnie wśród kupujących walutę są też nierezydenci, którzy w okresie styczeń-kwiecień br.
kupili 219,2 mln USD (329,9 mln USD w okresie styczeń-kwiecień 2013 r.).
Prawdopodobieństwo spadku popytu na walutę w ciągu najbliższych miesięcy jest niskie.
Walutę będą kupowały zarówno przedsiębiorstwa, które zaciągnęły kredyty, jak też ludność,
która chce uchronić swoje oszczędności przed spodziewaną dewaluacją, a także kupuje walutę
przed urlopem.
Aktualna polityka kursowa NB RB bazuje raczej na względach politycznych niż
ekonomicznych. Mimo wysokiego popytu na walutę oraz zmniejszenia rezerw złota, NB RB
nadal powstrzymuje obniżenie kursu BYR. Oficjalny kurs BYR od początku roku obniżył się w
stosunku do USD o 5,78% do 10060 BYR za 1 USD (wg stanu na dzień 26 maja br.), wobec
EUR – o 4,97% do 13730 BYR za 1 EUR, wobec RUB – o 0,86% do 293 BYR za 1 RUB.
Mimo oczekiwań dewaluacyjnych wśród właścicieli lokat oraz wysokiego poziomu inflacji, NB
RB nadal obniża stopy procentowe. Od 19 maja po raz drugi w tym roku regulator obniżył stopę
referencyjną o 1 p.p. do 21,5% w skali roku. Jednocześnie do 27% rocznie zmniejszone zostało
oprocentowanie operacji płynności, które na początku br. wynosiło 35% rocznie. Średnie stopy
kredytów overnight w BYR na rynku międzybankowym w kwietniu br. wyniosły 25,2% wobec
26,7% w marcu i 33,6% rocznie w grudniu 2013 roku.
Obniżenie stawek procentowych przy stałym wzroście kursu USD już wywarło wpływ na
zachowanie właścicieli lokat, którzy to drugi miesiąc z rzędu prawie nie lokują pieniędzy
w bankach w formie lokat terminowych. Według NB RB, ogólna ilość terminowych depozytów
w BYR w kwietniu 2014 r. wzrosła jedynie o 1,3% do 28,2 bln BYR (2,84 mld USD), od
początku roku - 23,5%.
Depozyty walutowe ludności w białoruskich bankach wzrosły w kwietniu br. o 0,9% do 7,54
mld USD (od początku roku - 3,4%). Lokaty terminowe, wzrosły w kwietniu o 0,9% do 7,08 mld
USD, depozyty zbywalne – o 1,4% do 0,46 mld USD. Podmioty prawne zmniejszyły ilość
depozytów walutowych w kwietniu br. o 1,2% do 3,9 mld USD (minus 2,7%). Lokaty
terminowe wzrosły o 0,5% do 2,5 mld USD (2,2%), zbywalne - zmniejszyły się o 4,2% 1,4 mld
USD (minus 10,5%).
Trudna sytuacja finansowa białoruskich przedsiębiorstw, brak kapitału obrotowego u większości
z nich z powodu pracy „na magazyn", tworzą stabilny popyt na kredyty, który na razie jest
ograniczany wysokimi stopami procentowymi kredytów udzielanych w BYR oraz metodami
administracyjnymi przy udzielaniu kredytów w walucie obcej. Mimo wszystkich wysiłków
władz, zadłużenie gospodarki w bankach wzrosło głównie z powodu kredytowania w walucie
obcej, które, jak już wspomniano, tworzy dodatkowe ryzyko dla rynku walutowego.
W okresie styczeń-kwiecień 2014 r. zadłużenie gospodarki w bankach wyniosło 305,2 bln BYR
(ok. 31,3 mld USD), tj. wzrost o 7,7%, w tym w kwietniu – o 2,5% przy prognozie rocznej
wzrostu o 16-19%. Wzrost zadłużenia gospodarki w bankach w BYR wyniósł 4,4%, do sumy
146,7 bln BYR (ok.15 mld USD)/+1,7% za kwiecień/, w walucie – o 5,7% do 15,9 mld USD
(2,1%).
Zmniejszenie skuteczności działalności białoruskich przedsiębiorstw, pogorszenie ich sytuacji
finansowej na tle nieodpowiadających stanowi gospodarczemu stóp procentowych doprowadziło
do wzrostu zadłużenia problemowego banków. Według regulatora, udział aktywów
problemowych w aktywach obarczonych ryzykiem kredytowym, wzrósł z 4,45% wg stanu na
dzień 1 stycznia 2014 r. do 4,77% wg stanu na dzień 1 maja. Jednak problemowe (prolongowane
i przeterminowane) zadłużenie klientów i banków w zakresie kredytów i innych operacji wzrosło
w tym samym okresie o 1,7-krotnie do 4,4 bln BYR (ok. 450 mln USD), które nie może jednak
nie niepokoić.
Nierównowaga sektora monetarnego Białorusi nadal wykazuje wzrost. NB RB stopniowo cofa
się pod naporem rządu, który w celu ożywienia sektora realnego potrzebuje tanich pieniędzy. Do
finansowania białoruskiego modelu gospodarczego stale niezbędna są pożyczki zagraniczne
i najlepiej niezwiązane, mające na celu uzupełnienie rezerw walutowych". Prezydent Białorusi
na początku maja obiecał przed jego zakończeniem wpływ kredytu rosyjskiego w wysokości 2
mld USD w zamian za podpisanie umowy w dniu 29 maja o utworzeniu Euroazjatyckiej Unii
Gospodarczej. Jednak miesiąc się zakończył, a strona rosyjska oficjalnie nie potwierdziła
przeprowadzenia negocjacji w zakresie udzielenia kredytu. Nieotrzymanie tego kredytu niesie
poważne zagrożenie dla rynku walutowego Białorusi.