Komunikat Komisji skierowany do państw członkowskich w

C 281
PL
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej
17.9.1997
Komunikat Komisji skierowany do państw członkowskich w sprawie ubezpieczeń krótkoterminowych kredytów
eksportowych na podstawie Artykułu 93(1) Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą przy
zastosowaniu Artykułów 92 i 93
(OJ C 281, 1997.0.9.17, str. 4)
1.
1.1 Państwa członkowskie prowadzą aktywną politykę
na rzecz wspierania eksportu. W okresie 19921994, 7% całkowitej pomocy udzielonej przez państwa członkowskie przemysłowi wytwórczemu
przeznaczono na wspieranie eksportu, głównie
w postaci kredytów eksportowych udzielanych na
korzystnych warunkach oraz ubezpieczenia kredytów eksportowych1
1.2. Subwencje eksportowe mają bezpośredni wpływ na
konkurencję na rynku pomiędzy potencjalnymi rywalami - dostawcami dóbr i usług. Uznając ich
szkodliwy wpływ, Komisja - która na podstawie postanowień Traktatu występuje w roli strażnika konkurencji - zawsze potępiała pomoc udzielaną eksportowi w wymianie handlowej wewnątrz Wspólnoty.2
Jednakże, pomimo, iż wsparcie udzielone przez państwa członkowskie eksportowi poza Wspólnotę również może wpływać na konkurencję wewnątrz Wspólnoty3, Komisja nie podejmuje systematycznych interwencji w tym zakresie na podstawie reguł rządzących przyznawaniem pomocy publicznej zawartych
w Artykułach 92, 93 i 94 Traktatu ustanawiającego
Europejską Wspólnotę Gospodarczą. Istnieje ku temu kilka powodów. Po pierwsze, obszar ten podlega
częściowo postanowieniom Traktatu dotyczącym
handlu zewnętrznego, Artykuły 112 i 113, a intencją Artykułu 112 nie jest zapewnienie harmonizacji
pomocy przyznawanej eksportowi. Po drugie, pomoc
udzielana eksportowi poza Wspólnotę wpływa nie
tylko na konkurencję wewnątrz Wspólnoty, lecz
również na konkurencyjność eksporterów Wspólnoty wobec partnerów handlowych Wspólnoty, którzy
udzielają podobnej pomocy. Poza tym, na podstawie
postanowień Traktatu dotyczących wymiany handlowej oraz postanowień przyjętych w ramach
1
OECD i WTO osiągnięto postęp w monitorowaniu
pomocy.
Wprowadzenie
Źródło: Piąta analiza pomocy publicznej we Wspólnocie Europejskiej,
Komisja Wspólnot Europejskich, 1997, str. 20. Począwszy od 1992
roku cięcia w subwencjonowanych kredytach eksportowych uzgodnione w pakiecie helsińskim prawdopodobnie doprowadzą do zmniejszenia tej wielkości.
2
W siódmym raporcie dotyczącym polityki konkurencji (1977), pkt.
242, Komisja stwierdziła, że pomocy udzielonej eksportowi w wymianie handlowej wewnątrz Wspólnoty „nie może zostać udzielone
żadne wyłączenie niezależnie od stopnia nasilenia, formy, podstaw
lub celu jej przyznania".
3
Patrz orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C l 42/87 Belgia
przeciw Komisji [1990] ECR 1-959. Patrz także sprawa C 44/93 Assurances du Credit przeciw OND i Belgii [1994] ECR 1-3829,
pkt. 30.
1.3. O ile dotychczas Komisja powstrzymywała się od
wykonywania swoich uprawnień w zakresie kontrolowania pomocy publicznej w związku z kredytami eksportowymi i ich ubezpieczeniem, prace Grupy Rady ds. kredytów eksportowych 4oraz sprawy
rozstrzygane przed Trybunałem Sprawiedliwości
Wspólnot Europejskich5 wskazały, iż przynajmniej
w jednej dziedzinie, w przypadku ubezpieczenia
krótkoterminowych kredytów eksportowych, faktyczne lub potencjalne naruszenie konkurencji we
Wspólnocie może uzasadniać działania podjęte
przez Komisję na podstawie zasad dotyczących
udzielania pomocy publicznej, nie czekając na postęp
dokonanyna innych frontach. Naruszenie konkurencji może nastąpić nie tylko pomiędzy eksporterami
z różnych państw członkowskich w związku z wymianą handlową w obrębie i poza Wspólnotą, ale
także pomiędzy ubezpieczycielami kredytów eksportowych, którzy oferują swoje usługi we Wspólnocie.
1.4. Celem niniejszego Komunikatu jest wyeliminowanie
takich zakłóceń wynikających z pomocy publicznej
w sektorze ubezpieczeń krótkoterminowych kredytów eksportowych, w którym występuje konkurencja pomiędzy ubezpieczycielami reprezentującymi sektor publiczny lub wspieranymi ze środków
publicznych a prywatnymi ubezpieczycielami krótkoterminowych kredytów eksportowych. Z komercyjnym sektorem ubezpieczeń kredytów eksportowych wiąże się ubezpieczenie ryzyka krótkoterminowych kredytów eksportowych w wymianie handlowej wewnątrz Wspólnoty i z wieloma krajami
spoza niej. Ryzyka takie określa się mianem „łatwo
zbywalnych", a ich definicja podana jest w Części
2 poniżej. Obecna definicja obejmuj jedynie tzw.
ryzyka „handlowe" - którym przeciwstawia się ryzyko „polityczne" w wymianie handlowej wewnątrz Wspólnoty oraz z większością krajów
OECD, lista, których podana jest w Załączniku.
Przewidując działania Wspólnoty państwa członkowskie podjęły już znaczne wysiłki na rzecz wy4
5
„L'assurance credit et le marche unique 1992 (court-terme)", sprawozdanie przedstawione grupie koordynującej, sprawozdawca
E Callut.
Patrz sprawa C 63/89 Assurances du Credit i Cobac przeciwko Radzie
i Komisji [1991] ECR I--1799 oraz sprawa C-44/93 Assurances du
Credit przeciwko OND i Belgii [1994] ECR 1-3829.
17.9.1997
PL
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej
eliminowania pomocy z komercyjnego sektora
ubezpieczeń kredytów eksportowych, ale jednolity
rynek wymaga zapewnienia jednakowych warunków bez względu na okoliczności. Niniejszy Komunikat nie zajmuje się ubezpieczeniem ryzyka
związanego ze średnio lub długoterminowymi kredytami eksportowymi, które obecnie w większości
nie są zbywalne. Czynniki, które doprowadziły Komisję do powstrzymania się od szerokiego wykorzystania uprawnień kontrolnych w dziedzinie pomocy
publicznej są powodem, dla których ciągle nie podejmuje się działania w tym zakresie. W zamian za
to podejmowane są wysiłki na rzecz zharmonizowania warunków ubezpieczenia kredytów eksportowych, składek i polityki ogólnokrajowej, z odpowiednim uwzględnieniem programów realizowanych w
krajach trzecich, co ma zapobiec umniejszaniu konkurencyjności eksporterów Wspólnoty.
wanymi przez państwo lub całkowicie prywatnymi
i kontrolowanymi spółkami. Dla potrzeb niniejszego
Komunikatu takie agencje określane będą mianem
„publicznych lub wspieranych ze źródeł publicznych
ubezpieczycieli kredytów eksportowych". Podobnie,
jak „oficjalne" agencje działające na rynku średnio/długo- i krótkoterminowym, niektórzy prywatni, lub
kontrolowani przez kapitał prywatny ubezpieczyciele kredytów eksportowych, którzy oferują tylko
ubezpieczenie krótkoterminowe mogą być wspierani
przez rząd za pośrednictwem gwarancji lub odpowiadających im porozumień reasekuracyjnych w
niektórych segmentach prowadzonej działalności.
Ubezpieczyciele ci również powinni zostać sklasyfikowani jako „publiczni lub wspierani ze źródeł publicznych". Z drugiej strony, ubezpieczyciele kredytów eksportowych aktywni wyłącznie lub przede
wszystkim na rynku krótkoterminowym, którzy nie
działają na rachunek lub z gwarancjami7 państwa w
jakimkolwiek obszarze działalności określani będą
mianem „prywatnych ubezpieczycieli kredytów
eksportowych".
1.5. Część 2 niniejszego Komunikatu przedstawia strukturę rynku ubezpieczeń kredytów eksportowych i
wyróżnia w nim sektor komercyjny lub rynkowy, w
którym działają ubezpieczyciele prywatni, podlegający postanowieniom niniejszego Komunikatu - podobnie jak sektor publiczny lub wspierany ze źródeł
publicznych - oraz objaśnia dlaczego i w jakim zakresie do tego sektora znajdują zastosowanie artykuły Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą dotyczące pomocy publicznej. Na
koniec, w Części 4, Komisja określa, jakie działania
uznaje za niezbędne dla zapewnienia, że wszelka
pozostała pomoc publiczna, której formy podano w
Części 3 zostanie wycofana z sektora rynkowego
oraz - na podstawie postanowień Artykułu 93 (1)
Traktatu - żąda od państw członkowskich podjęcia
takiego działania, jeżeli jest ono wymagane.
2.
6
Sprawozdanie pokazało, że w przypadkach, kiedy
publiczni, lub wspierani ze źródeł publicznych,
ubezpieczyciele kredytów eksportowych działają
na rachunek lub z gwarancjami państwa na rynku
krótkoterminowym, na którym konkurują z ubezpieczycielarńi prywatnymi, uzyskują oni pewne korzyści finansowe, które mogą zakłócić konkurencję z
ubezpieczycielami prywatnymi. W żadnym kraju
nie stwierdzono monopolu publicznych lub wspieranych, ze źródeł publicznych ubezpieczycieli kredytów
eksportowych na rynku krótkoterminowym.
Jednym z najtrudniejszych obszarów, o którym
mówi Sprawozdanie jest - bezpośrednia lub pośrednia - reasekuracja ze strony państwa. Sprawozdanie wskazało porozumienia reasekuracyjne zapewniające 100% pokrycia, co czyniło je równoważnymi z gwarancjami w postaci subwencji.
Obecnie uważa się, że reasekuracja, w sytuacji,
kiedy państwo uczestniczy lub uzupełnia umowę
reasekuracyjną zawartą w sektorze prywatnym, może także dać ubezpieczycielom, którzy z niej korzystają przewagę w stosunku do ubezpieczycieli prywatnych, którzy nie uzyskują takiej ochrony, co
prowadzi do zakłócenia konkurencji.
Sektory rynkowy i nierynkowy ubezpieczeń
krótkoterminowych kredytów eksportowych
2.1. Sprawozdanie Grupy Rady ds. Kredytów Eksportowych (zwane dalej „Sprawozdaniem"), skargi
składane przez prywatnych ubezpieczycieli kredytów
eksportowych oraz sprawy, które trafiły do Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich wykazują, że w niektórych państwach członkowskich „oficjalne" agencje kredytów eksportowych, które ubezpieczają średnio- i długoterminowe ryzyka w eksporcie na rachunek lub z gwarancją6 państwa działają również na rachunek lub z gwarancją państwa w
części rynku ubezpieczeń krótkoterminowych kredytów eksportowych, gdzie konkurują z prywatnymi
ubezpieczycielami kredytów eksportowych, którzy
nie mają takich powiązań z państwem. Te „oficjalne" agencje kredytów eksportowych mogą być ministerstwami, spółkami państwowymi lub kontroloW niektórych przypadkach, np. w Holandii, transakcje średnio
i długoterminowe nie są objęte gwarancją, lecz ogólnym porozumieniem reasekuracyjnym z rządem.
C 281
2.2. Niezależnie od dokonanych ostatnio postępów w wyniku, których publiczni lub wspierani ze źródeł publicznych ubezpieczyciele kredytów eksportowych coraz częściej przekazują transakcje krótkoterminowe oddzielnym firmom lub wprowadzają
osobne księgowanie -zauważono powyżej, że nadal
wymagane jest podjęcie działań na rzecz stworzenia jednakowych warunków wyjściowych. Pierwszym zadaniem jest określenie sektora, w którym
występuje konkurencyjny rynek. Dla wydzielenia
7
Lub z równoważnymi porozumieniami reasekuracyjnymi.
C 281
PL
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej
sektora rynku Sprawozdanie wykorzystało jako kryterium decydujące fakt dostępności - lub nie prywatnej reasekuracji, a nie reasekurację w indywidualnych przypadkach. Zaobserwowano, że
generalnie odpowiedź brzmiała „tak" w odniesieniu
do ryzyk handlowych dla kupujących spoza sektora publicznego, ale dla ryzyka politycznego (z ryzykiem dla kupujących reprezentujących sektor publiczny, ryzykiem transferów walutowych i niehandlowym ryzykiem wystąpienia katastrofy włącznie)
dostępna oferta była na tyle nieadekwatna, że pokrycie tego ryzyka należało jasno uważać za działalność rynkową. Na podstawie analizy prywatnego rynku reasekuracyjnego w odniesieniu do
trzech kryteriów czasu trwania, lokalizacji i charakteru ubezpieczonego ryzyka, Sprawozdanie uznało, że „łatwo zbywalne" ryzyka to ryzyka handlowe
o maksymalnym okresie ryzyka trzech lat dla
eksportuw skali światowej.
na liście podanej w Załączniku. Maksymalny
okres ryzyka dla takich ryzyk (tzn. produkcja plus
okres kredytowania z zastosowaniem jako punktu
wyjścia warunków stosowanych w Unii Berneńskiej oraz zwykłych warunków kredytowania) jest
krótszy niż dwa lata. Wszelkie pozostałe ryzyka (tj.
polityczne, związane z katastrofami9 i ryzyko handlowe dotyczące nabywców publicznych lub z krajów nie wymienionych na liście w Załączniku)
jeszcze nie są uznawane za zbywalne.
Dla potrzeb niniejszego Komunikatu „ryzyka handlowe" zdefiniowano jako:
2.3. Komentarze przedstawione przez państwa członkowskie, stowarzyszenia przedsiębiorców i ubezpieczycieli wykazały, że taka definicja jest zbyt
szeroka. Większość zgadzała się ze Sprawozdaniem, że ryzyko polityczne powinno zostać wyłączone, ponieważ rynek reasekuracji prywatnych
nie jest wystarczająco duży, preferowano maksymalny dwuletni okres dla ryzyka handlowego.
Okazało się również, że bardzo trudne jest reasekurowanie na rynku prywatnym ryzyka handlowego wynikającego z przedłużającego się niewywiązywania się z umowy w krajach spoza OECD.
2.4. Ze względu na bliski związek pomiędzy przedłużającym się niewywiązywaniem się z umowy a niewypłacalnością - ryzyko przedłużającego się niewywiązywania się z umowy grozi przekształceniem się w
niewypłacalność - oraz wynikającą stąd potrzebę
zaklasyfikowania obydwu rodzajów ryzyka do tej
samej kategorii (zbywalne lub niezbywalne), należy w chwili obecnej wyłączyć wszystkie ryzyka
handlowe związane z krajami spoza OECD z definicji ryzyka zbywalnego i z zakresu działania niniejszego Komunikatu. Wreszcie, wydaje się, że
obecnie nadal występują trudności w uzyskaniu
prywatnej reasekuracji ryzyka handlowego w niektórych krajach OECD.
2.5. Z uwagi na powyższe, dla potrzeb niniejszego Komunikatu ryzyka „łatwo zbywalne" zdefiniowano jako ryzyko handlowe w związku z dłużnikami niepublicznymi8 z siedzibą w krajach wymienionych
8
Lub gwarantów nie-publicznych. Publiczny dłużnik lub gwarant to
dłużnik lub gwarant, który, w dowolnej formie, reprezentuje władzę
publiczną i nie może - w drodze postępowania sądowego lub administracyjnego - zostać uznany za niewypłacalnego. Dla potrzeb niniejszego Komunikatu, firmy publiczne lub kontrolowane przez sektor publiczny z siedzibą w krajach, wymienionych na liście podanej
w Załączniku jako kraje zbywalnego ryzyka i podporządkowane
zwykłym przepisom obowiązującym firmy prywatne założone na
17.9.1997
-
arbitralne uchylenie kontraktu przez dłużnika,
tj. każdą arbitralną decyzję podjętą przez
dłużnika nie-publicznego prowadzącą do zerwania lub zakończenia kontraktu/umowy bez
uzasadnionego powodu,
-
arbitralną odmowę przez dłużnika niepublicznego przyjęcia towarów będących
przedmiotem kontraktu bez uzasadnionego
powodu,
-
niewypłacalność niepublicznego dłużnika lub
jego poręczyciela,
-
niezapłacenie przez niepublicznego dłużnika
lub gwaranta długu wynikającego z kontraktu,
tj. przedłużające się niewywiązywanie z umowy.
2.6. Wielkość rynku reasekuracji prywatnych jest różna.
Oznacza to, że definicja ryzyk zbywalnych nie jest
niezmienna i może zmieniać się w czasie; np. można
ją rozszerzyć na ryzyko polityczne. Z tego powodu
Komisja powinna regularnie dokonywać przeglądu
definicji (przynajmniej raz w roku). W związku
z tym, Komisja będzie konsultowała się z państwami członkowskimi i innymi zainteresowanymi
stronami10. W celu uniknięcia konfliktów lub niepewności prawnej, zmiany w definicji uwzględnią w wymaganym stopniu - zakres legislacji Wspólnoty
rządzącej ubezpieczeniem kredytów eksportowych.
3.
Czynniki zakłócające konkurencję pomiędzy
prywatnymi ubezpieczycielami kredytów eksportowych a ubezpieczycielami publicznymi lub
wspieranymi ze źródeł publicznych
3.1. Czynniki, które mogą zakłócać konkurencję działapodstawie prawa o spółkach uznawani są za nie-publicznych dłużników/gwarantów.
9
Tzn. wojny, rewolucji, naturalnych klęsk żywiołowych, wypadków
nuklearnych, itd., a nie tak zwanych „ryzyk katastrof handlowych"
(katastroficznego nagromadzenia się strat po stronie Indywidualnych
klientów lub krajów), których dotyczyć może nadwyżka reasekuracji
straty, i które uznaje się za ryzyka handlowe.
10
M.in. Komisja zwróci się o pomoc do Rady (np. jej Grupy ds. Kredytów Eksportowych).
17.9.1997
PL
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej
jąc na rzecz publicznych lub wspieranych ze źródeł
publicznych ubezpieczycieli kredytów eksportowych, którzy ubezpieczają ryzyka zbywalne obejmują11:
de jure lub de facto gwarancje państwa dla pożyczek i strat. Gwarancje takie umożliwiają ubezpieczycielom zaciąganie pożyczek według stopy procentowej niższej niż normalna stopa procentowa oferowana na rynku i dają im możliwość zaciągnięcia
pożyczki.
Ponadto, likwidują one potrzebę reasekuracji na
rynku prywatnym ze strony ubezpieczyciela, wszelkie różnice w zobowiązaniach, w porównaniu z
ubezpieczycielami
prywatnymi,
dotyczących
utrzymania odpowiednich rezerw. Należy zauważyć, że w momencie znowelizowania Dyrektywy
Rady 73/239/EEC12 Dyrektywą 87/343/EEC13 rozumiano, że wyłączenie operacji ubezpieczania kredytów eksportowych na rachunek lub gwarantowanych przez państwo (Artykuł 2(2) pierwszej Dyrektywy) nie obejmowało operacji w zakresie krótkoterminowych ryzyk handlowych, prowadzonych na
własny rachunek i bez gwarancji państwą14 przez publicznych lub wspieranych ze źródeł publicznych
ubezpieczycieli kredytów eksportowych. Oznacza to,
że aby ubezpieczyć krótkoterminowe ryzyko handlowe, ubezpieczyciele publiczni lub wspierani ze
źródeł publicznych muszą posiadać pewną ilość funduszy własnych (margines wypłacalności, wraz z funduszem gwarancyjnym) oraz przepisy techniczne
(przede wszystkim dotyczące rezerwy wyrównawczej) oraz pozwolenie uzyskane zgodnie z postanowieniami Artykułu 6 i kolejnymi Dyrektywy
73/239/EEC, ulga lub zwolnienie z należnych podatków (np. podatku od spółki i podatków nakładanych
na polisy ubezpieczeniowe),
- przyznanie pomocy lub postawienie kapitału do
dyspozycji przez państwo. W tym drugim przypadku,
należy przestrzegać zasady, że - o ile państwo nie
działa jak prywatny inwestor w gospodarce rynko-
11
Wiązanie przez ubezpieczycieli kredytów eksportowych - publicznych lub wspieranych ze źródeł publicznych - ubezpieczenia ryzyk
niezbywalnych ze zgodą na pokrycie ryzyk zbywalnych może naruszać postanowienia Artykułu 86 Traktatu ustanawiającego Europejską
Wspólnotę Gospodarczą. Działanie takie może stać się przedmiotem
postępowania podjętego przez Komisję oraz może zostać zaskarżone do sądu lub kompetentnych władz krajowych.
12
Pierwsza Dyrektywa Rady 73/239/EEC z 24 lipca 1973 roku dotycząca koordynacji przepisów prawnych, rozporządzeń i przepisów administracyjnych dotyczących podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie ubezpieczeń bezpośrednich poza ubezpieczeniami
na życie (OJ L 228, 16.8.1973, str. 3).
13
Dyrektywa Rady 87/343/EEC z 22 czerwca 1987 roku nowelizująca Dyrektywę Rady 73/239/EEC dotyczącą koordynacji przepisów
prawnych, rozporządzeń i przepisów administracyjnych dotyczących
podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie ubezpieczeń
bezpośrednich poza ubezpieczeniami na życie (OJ L 185, 4.7.1987,
str. 72).
14
Patrz orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C 63/89,
Assurances du Credit and Cobac przeciwko Radzie i Komisji cytowane w przypisie 5, str. 1848 (pkt. 22).
C 281
wej - zastrzyki kapitału stanowią pomoc publiczną15;
świadczenie przez państwo usług w formie rzeczowej, jak np. dostęp i korzystanie z infrastruktury należącej do państwa, urządzeń lub uprzywilejowanych informacji (np. informacji o dłużnikach zebranej przez ambasady) na warunkach nie odzwierciedlających ich kosztów; reasekuracja przez
państwo, bezpośrednio lub pośrednio poprzez publicznego lub wspieranego ze źródeł publicznych
ubezpieczyciela kredytów eksportowych, na warunkach bardziej korzystnych niż dostępne na prywatnym rynku reasekuracji, co prowadzi do ustalania niższych cen reasekuracji lub do sztucznego
tworzenia możliwości, które nie wystąpią na rynku
prywatnym.
3.2. Rodzaje traktowania wymienione w pkt. 3.1 dają
- lub mogą dać - ubezpieczycielom kredytów eksportowych, które z niego korzystają przewagę w stosunku do innych ubezpieczycieli kredytów eksportowych. Taka przewaga finansowa przyznana niektórym przedsiębiorstwom zakłóca konkurencję i
stanowi pomoc publiczną w rozumieniu Artykułu
92 (1) Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą.
Artykuł 92 (1) dotyczy wszystkich środków, które
dają przewagę niektórym przedsiębiorstwom lub
produktom i są obciążeniem lub powodują straty rzeczywiste lub potencjalne - w funduszach publicznych wymagając jednocześnie niewiele lub zupełnie
nic od danego beneficjenta, w zakresie w jakim mają one wpływ na wymianę handlową pomiędzy
państwami członkowskimi i zakłócają lub grożą
zakłóceniem konkurencji poprzez uprzywilejowanie
niektórych przedsiębiorstw lub niektórych gałęzi produkcji16
Przywileje finansowe wymienione w pkt. 3.1 w odniesieniu do ryzyk łatwo zbywalnych, zgodnie z definicją podaną w pkt. 2.5, mają wpływ na wymianę
handlową usług wewnątrz Wspólnoty. Poza tym
prowadzą one do zróżnicowania zakresu ubezpieczenia dostępnego dla ryzyk łatwo zbywalnych w
różnych państwach członkowskich, co zakłóca konkurencję pomiędzy firmami w państwach członkowskich i ma wtórny wpływ na wymianę handlową wewnątrz Wspólnoty, niezależnie od tego, czy
dotyczą również eksportu poza Wspólnotę17 Wyjątki
15
Patrz komunikat Komisji skierowany do państw członkowskich
dotyczący udziałów władz publicznych w kapitale spółki (Biuletyn
EC 9-1984) oraz komunikat Komisji dotyczący zastosowania Artykułów 92 i 93 Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą do przedsiębiorstw publicznych w sektorze wytwórczym (OJ C
307, 13.11.1993, str. 3).
16
Patrz orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości w sprawie 30/59
Steenkolenmijnen przeciwko High Authority [1961] ECR str. l, pkt.
19; sprawie 173/73 Włochy przeciwko Komisji [1974] ECR str. 709,
sprawie 730/79 Philip Morris przeciwko Komisji [1980] ECR str.
2671.
17
W orzeczeniu w sprawie C 142/87 Belgia przeciwko Komisji, cytowanym w przypisie 3, Trybunał orzekł, że nie tylko pomoc udzielona
wymianie wewnątrz Wspólnoty, ale również pomoc dla eksportu po-
C 281
PL
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej
przewidziane w Artykule 92 Traktatu nie znajdują
zastosowania do pomocy udzielanej ubezpieczeniom
ryzyk łatwo zbywalnych. Zakłócający wpływ takiej
pomocy we Wspólnocie jest większy niż jakiekolwiek ewentualne interesy krajowe, czy Wspólnotowe
chronione poprzez wspieranie eksportu. Stanowisko
takie potwierdzono w orzeczeniu Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-63/89, które dotyczy bezpośrednio problematyki poruszanej w niniejszym
Komunikacie. Trybunał orzekł, że pomimo, iż Dyrektywa dotycząca częściowej harmonizacji wyrównania rezerw w firmach ubezpieczeniowych, która
wyłączyła działalność w zakresie ubezpieczania kredytów eksportowych na rachunek lub z gwarancją
państwa, nie była niezgodna z prawem, czynniki
zakłócające konkurencję pomiędzy prywatnymi
ubezpieczycielami kredytów eksportowych a ubezpieczycielami publicznymi lub wspieranymi ze źródeł publicznych mogą uzasadniać odwołanie się do
działań prawnych zmierzających do ukarania naruszenia postanowień Artykułu 9218 W orzeczeniu w
sprawie C-44/9319 Trybunał przyjął, iż te przywileje
są pomocą publiczną i potwierdził, że Komisja mogła podjąć działania na rzecz zapewnienia ich wycofania.
4.
Działania wymagane dla wyeliminowania zakłócenia konkurencji na rynku ubezpieczeń krótkoterminowych kredytów eksportowych w odniesieniu do ryzyk łatwo zbywalnych
4.1. Rodzaje pomocy publicznej wymienione w pkt. 3.1,
z której - w przypadku ryzyk łatwo zbywalnych zdefiniowanych w pkt. 2.5 - korzystają ubezpieczyciele
kredytów eksportowych wspierani ze źródeł publicznych, mogą zakłócić konkurencję i dlatego nie
mogą ubiegać się o wyłączenie na podstawie reguł
pomocy publicznej ustanowionych w Traktacie.
(a)
(b)
(c)
(d)
(e)
(f)
eksportowych zostało zakończone w ciągu jednego
roku od momentu opublikowania niniejszego Komunikatu:
gwarantowanie przez państwo pożyczek lub strat;
wyłączenie spod wymogu tworzenia odpowiednich
rezerw i innych wymogów wymienionych w drugim akapicie pkt. 3.1;
ulgi lub zwolnienie od podatków lub innych obciążeń należnych w normalnych warunkach;
przyznanie pomocy lub dostarczenie kapitału bądź
innych form finansowania w sytuacji, w jakiej
prywatny inwestor działający na zwykłych warunkach rynkowych nie zainwestowałby w firmę lub
na warunkach, jakich nie przyjąłby prywatny inwestor;
świadczenie przez państwo usług rzeczowych, np.
dostęp i korzystanie z infrastruktury państwowej,
urządzeń lub uprzywilejowany dostęp do informacji
(np. dotyczących dłużników zebranych przez ambasady) na warunkach nie odzwierciedlających kosztów; oraz
reasekuracja przez państwo, bezpośrednio lub za
pośrednictwem ubezpieczyciela kredytów eksportowych publicznego lub wspieranego ze źródeł publicznych, na warunkach bardziej korzystnych niż
dostępne na prywatnym rynku reasekuracji, co
prowadzi do ustalania zaniżonych cen pokrycia reasekuracyjnego lub sztucznego tworzenia możliwości, które nie pojawiłyby się na rynku prywatnym.
Jednakże, do czasu opublikowania sprawozdania,
o którym mowa w pkt. 4.3, komplementarne umowy reasekuracyjne z państwem pozostają dopuszczalne w okresie przejściowym, pod warunkiem,
że:
reasekuracja przez państwo jest mniejszościowym elementem całego pakietu reasekuracji
oferowanych przez ubezpieczyciela,
-
jeżeli umowy o reasekuracji oferowane przez
ubezpieczyciela łączą ryzyka łatwo zbywalne
i nie zbywalne, a jakakolwiek reasekuracja przez
państwo nieuchronnie wiąże się z ryzykiem łatwo zbywalnym, poziom reasekuracji ryzyk łatwo zbywalnych przez państwo nie może
przekroczyć poziomu dostępnego na prywatnym rynku reasekuracji, w przypadku poszukiwania reasekuracji tylko dla takich ryzyk,
-
reasekuracja przez państwo nie umożliwia ubezpieczycielowi ubezpieczania działalności indywidualnych nabywców w granicach wykraczających poza ustanowione przez uczestniczące prywatne firmy reasekuracyjne,
-
składka za reasekurację przez państwo jasno
odzwierciedla ryzyko, obliczona jest z wykorzystaniem komercyjnych technik rynkowych
i - tam, gdzie dostępna jest odpowiadająca
składka rynkowa - jest co najmniej równa tej
4.2. Z tego powodu, od państw członkowskich żąda się na
podstawie Artykułu 93(1) Traktatu znowelizowania
- tam, gdzie okaże się to niezbędne - systemów
ubezpieczeń kredytów eksportowych w odniesieniu
do ryzyk łatwo zbywalnych w taki sposób, aby
w odniesieniu do tych ryzyk udzielanie poniższych
rodzajów pomocy publicznej publicznym lub wspieranym ze źródeł publicznych ubezpieczycielom kredytów
za Wspólnotę może mieć wpływ na konkurencję i wymianę handlową
wewnątrz Wspólnoty. Obydwa rodzaje działań ubezpieczane są przez
ubezpieczycieli kredytów eksportowych, dlatego pomoc w odniesieniu do obydwu rodzajów działalności może wpływać na konkurencję
i wymianę wewnątrz Wspólnoty.
18
Cytowane w przypisie 5; patrz pkt. 24. Rzecznik Generalny Tesauro w
swojej opinii w sprawie stwierdził, że jeżeli pomiędzy prywatnymi
ubezpieczycielami kredytów eksportowych a ubezpieczycielami publicznymi lub wspieranymi ze źródeł publicznych występuje konkurencja „jest wysoce wątpliwe, czy państwa członkowskie mogą w
sposób prawnie uzasadniony udzielać wsparcia finansowego firmom
publicznym. Tego rodzaju interwencja może być niezgodna z regułami
dotyczącymi pomocy publicznej" ([1991] ECR 1-1835, pkt. 15).
19
Cytowane w przypisie 3; patrz przede wszystkim pkt. 34.
17.9.1997
17.9.1997
PL
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej
stawce, reasekuracja ryzyk łatwo zbywalnych
przez państwo jest otwarta dla wszystkich
ubezpieczycieli kredytów, którzy spełniają
wspólne dla wszystkich kryteria.
4.3. Dla potrzeb spełnienia postanowień pkt. 4.2, publiczni lub wspierani ze źródeł publicznych ubezpieczyciele kredytów eksportowych będą musieli, co
najmniej, oddzielnie administrować i prowadzić odrębne rachunki ubezpieczeń ryzyk łatwo zbywalnych i nie zbywalnych zawieranych na rachunek
lub z gwarancją państwa, wykazując, że nie korzystają z pomocy publicznej w ubezpieczaniu
ryzyk łatwo zbywalnych. Rachunki działalności
ubezpieczonej na rachunek własny ubezpieczyciela
muszą spełniać wymogi określone w Dyrektywie
Rady 91/674/EEC20
Ponadto, każde państwo członkowskie zapewniające
pokrycie reasekuracyjne ubezpieczycielowi kredytów
eksportowych poprzez uczestnictwo lub zaangażowanie
w umowy reasekuracyjne sektora prywatnego obejmujące ryzyka łatwo zbywalne i nie zbywalne będą
musiały wykazać, że nie pociągają one za sobą
pomocy publicznej w rozumieniu pkt. 4.2 (f).
W tym celu Komisja, działając w bliskim porozumieniu z państwami członkowskimi, począwszy od
momentu opublikowania niniejszego Komunikatu
będzie stale monitorowała takie umowy na podstawie półrocznych sprawozdań składanych przez zainteresowane państwa członkowskie, a pod koniec
1998 roku dokona całościowego przeglądu tych
umów. Przegląd uwzględni całą wiedzę i doświadczenie zdobyte w zakresie działania rynku ubezpieczeń krótkoterminowych kredytów eksportowych i
interwencji państwa na tym rynku ze sprawozdań dotyczących implementacji przedłożonych na podstawie pkt. 4.5, z pierwszych przeglądów rocznych, jakie mają zostać przeprowadzone na podstawie pkt.
4.6 i z notyfikacji o korzystaniu z klauzuli ucieczki
na podstawie pkt. 4.4. Jeżeli z przeglądu wynikać
będzie, że umowy w państwie członkowskim zawierają element pomocy publicznej, od państwa członkowskiego wymagać się będzie zakończenia ich
najpóźniej do końca 1999 roku.
4.4. Od zasady świadczenia usług w zakresie ubezpieczenia kredytu eksportowego w związku z ryzykami
łatwo zbywalnymi przez ubezpieczycieli publicznych
lub wspieranych ze źródeł publicznych jedynie w sytuacji odebrania im korzyści finansowych wymienionych w pkt. 4.2 można odstąpić w podanych poniżej okolicznościach.
W niektórych państwach pokrycie łatwo zbywalnych
20
Dyrektywa Rady 91/674/EEC z 19 grudnia 1991 roku dotycząca
rachunków rocznych i rachunków skonsolidowanych firm ubezpieczeniowych (OJ L 374, 31.12.1991, str. 7).
C 281
ryzyk dotyczących kredytu eksportowego przez prywatnych ubezpieczycieli kredytów eksportowych lub
ubezpieczycieli publicznych bądź wspieranych ze
źródeł publicznych działających na własny rachunek
może być czasowo niemożliwe z powodu braku
zdolności ubezpieczeniowej lub reasekuracyjnej.
Dlatego ryzyka te okresowo uznaje się za nie zbywalne.
W takich okolicznościach, okresowo nie zbywalne
ryzyka mogą przejść na publicznych lub wspieranych ze źródeł publicznych ubezpieczycieli kredytów
eksportowych ze względu na ryzyka nie zbywalne
ubezpieczane na rachunek państwa lub przez nie
gwarantowane. Ubezpieczyciel powinien w maksymalnym stopniu zrównać swoją składkę ubezpieczeniową w związku z tymi ryzykami ze składkami pobieranymi przez prywatnych ubezpieczycieli kredytów eksportowych ustalonymi dla tych rodzajów ryzyka.
Każde państwo członkowskie, które zamierza skorzystać z klauzuli ucieczki powinno natychmiast poinformować Komisję o propozycji decyzji. Notyfikacja powinna zawierać sprawozdanie dotyczące rynku wskazujące na niedostępność pokrycia ryzyk na
prywatnym rynku ubezpieczeniowym poparte dowodami pochodzącymi od dwóch dobrze znanych
międzynarodowych prywatnych ubezpieczycieli kredytów eksportowych i krajowego ubezpieczyciela kredytów, co ma uzasadnić skorzystanie z klauzuli
ucieczki. Ponadto, powinna zawierać opis warunków,
jakie publiczny lub wspierany ze źródeł publicznych
ubezpieczyciel kredytów eksportowych zamierza zastosować wobec tych ryzyk.
W ciągu dwóch miesięcy od otrzymania notyfikacji,
Komisja przeanalizuje, czy klauzula ucieczki pozostaje w zgodzie z powyższymi warunkami oraz,
czy jest zgodna a postanowieniami Traktatu.
Jeżeli Komisja stwierdzi, że warunki zastosowania
klauzuli ucieczki zostały spełnione, decyzja o zgodności podejmowana jest na dwa lata od daty wydania, pod warunkiem, że warunki uzasadniające zastosowanie klauzuli ucieczki nie zmienią się w tym
okresie.
Poza tym, Komisja może - po konsultacji z pozostałymi państwami członkowskimi - dokonać przeglądu warunków zastosowania klauzuli ucieczki;
może również podjąć decyzję o jej przerwaniu lub
zastąpieniu innym odpowiednim systemem.
4.5. Niniejszy Komunikat stosuje się przez pięć lat
począwszy od dnia l stycznia 1998 roku. W ciągu
dwóch miesięcy od powiadomienia o niniejszym
Komunikacie, państwa członkowskie muszą poinformować Komisję, czy akceptują jej zalecenia.
Najpóźniej do dnia l stycznia 1999 roku państwa
C 281
PL
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej
członkowskie muszą powiadomić Komisję o działaniach podjętych na rzecz spełnienia określonych w
nim wymogów. Jeżeli na podstawie sprawozdań
lub w inny sposób okaże się, że systemy działające
w państwach członkowskich nadal związane są z
pomocą publiczną, Komisja oceni tę pomoc na
podstawie postanowień Artykułów 92 i 93 Traktatu, zgodnie z przedstawionymi powyżej zasadami
polityki.
17.9.1997
4.6. We współpracy z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami, Komisja dokona weryfikacji definicji ryzyk łatwo zbywalnych oraz funkcjonowania niniejszego Komunikatu w świetle wydarzeń na rynku oraz ewentualnego rozwoju legislacji
Wspólnoty. Wszelkie informacje zebrane przez
Komisję od państw członkowskich i zainteresowanych stron w związku z tą weryfikacją - za zgodą
informatorów - zostaną udostępnione wszystkim
pozostałym uczestnikom.
17.9.1997
PL
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej
ZAŁĄCZNIK
Lista krajów o łatwo zbywalnym ryzyku rynkowym
Unia Europejska
Austria
Belgia
Dania
Finlandia
Francja
Niemcy
Grecja
Irlandia
Włochy
Luksemburg
C 281