Razem pokonamy trudności

Razem pokonamy trudności
Dr Aneta Jegier
Akademia Pedagogiki Specjalnej
Integracja na dobry początek roku szkolnego
Rozpoczęliśmy nowy rok szkolny i z nowymi nadziejami, zarówno my nauczyciele, jak i nasi podopieczni rozpoznajemy teren pracy. Chcemy jak najlepiej wykorzystać swój potencjał dla dobra własnego,
a przede wszystkim dla dobra dzieci. Zdajemy sobie sprawę z faktu, że dzisiaj nie wystarczy już przekazywanie dzieciom wiedzy. Należy uczyć, jak tę wiedzę można zdobywać i jak z niej korzystać. Początek
roku szkolnego stwarza nam nauczycielom możliwości poznania naszych wychowanków w bezpiecznych,
przyjaznych dla nich sytuacjach. Dlatego warto pierwsze dni powakacyjne wykorzystać na lepsze poznanie się, rozbudzenie aktywności dziecięcej, umiejętności wspólnej zabawy, pracy, dążenia do celu, jak
również kształtowania umiejętności społecznych.
Edukacja wczesnoszkolna poprzez formę kształcenia zintegrowanego stwarza spore możliwości nauczycielowi do tego, aby w ciekawy, twórczy sposób podszedł do realizacji treści programowych. Nic nie
stoi na przeszkodzie, aby pierwsze tygodnie września przeznaczyć na kształtowanie u dzieci umiejętności
społecznych, rozbudzanie zaufania do siebie i innych – zarówno rówieśników, jak i dorosłych – jak również
stopniowego wdrażania dzieci do pracy umysłowej, pamiętając o konieczności harmonijnego rozwoju
dzieci.
Nauczyciel może wzmacniać w dziecku poczucie własnej wartości poprzez codzienne witanie się z
dziećmi. Ktoś powie, że przecież wszyscy nauczyciele witają się z uczniami, gdy wchodzą do klasy, czekają
na ciszę i mówią dzieciom „dzień dobry”, a dzieci im odpowiadają. Jest to oczywiste, jednak można inaczej. Nauczyciel może mówiąc „Witam cię Joasiu”, podchodzić do każdego dziecka i wymieniać uścisk
dłoni. Korzyści jest wiele:
• każde dziecko czuje się wyróżnione,
• dzieci uczą się, jak właściwie się witać: (dorosły pierwszy podaje rękę, należy patrzeć
w oczy temu, z kim się witamy, należy odpowiedzieć na uśmiech),
• pozostaje w dzieciach uczucie, że ten ciepły dobry dotyk to jak zastrzyk energii na cały dzień,
• uścisk dłoni nauczyciela i jego uśmiech niweluje trudności z dnia poprzedniego,
jest nowym początkiem.
Razem pokonamy trudności
Poczucie własnej wartości wzmacniamy w dzieciach także poprzez nazywanie ich imionami, do jakich
są przyzwyczajone lub jak lubią, żeby do nich mówić (oczywiście są pewne granice!). Ważne są rozmowy
na tematy, które inicjują dzieci. W ich trakcie nauczyciel może okazać zainteresowanie każdemu dziecku,
nauczyć je empatycznego słuchania innych, jak również traktowania wszystkich z szacunkiem i poszanowaniem godności. Pierwsze dni w szkole to też czas na wdrożenie zasad, które mają nas wszystkich
obowiązywać. Jednak, żeby dzieci mogły je przyjąć za swoje i ich przestrzegać, muszą je dobrze poznać
i zrozumieć, a także wiedzieć, jakie są konsekwencje ich nieprzestrzegania. Bardzo ważna jest w tym
przypadku właściwa postawa nauczyciela, który nie tylko ma wymagać przestrzegania zasad, ale także
własnym postępowaniem udowadniać dzieciom sens ich wdrożenia w życie.
Zasady sprzyjają poczuciu bezpieczeństwa u dzieci, porządkują ich świat i dlatego tak istotne jest
ich wprowadzenie. Dobrym wypróbowanym pomysłem jest wspólne ustalanie obowiązujących w klasie
zasad wraz z ich uzasadnieniem. Dzieci mogą zgłaszać swoje propozycje i o nich dyskutować. Dzieci przekonane, że ich pomysły są szanowane i wdrażane w życie klasy szybciej utożsamiają się z grupą i łatwiej
przestrzegają wspólnych ustaleń, pilnując siebie nawzajem.
Czas wakacyjny nie sprzyjał siedzeniu w domu. Większość z naszych wychowanków przebywała dużo
czasu na świeżym powietrzu angażując się w zabawy ruchowe. Trudno jest zamienić ten beztroski czas
na wypełnianie obowiązków szkolnych, dlatego postarajmy się im w tym pomóc. Przeznaczmy pierwsze
tygodnie na zorganizowanie na przykład wspólnej wyprawy. Do takiej wyprawy oczywiście trzeba się
przygotować.
Jej celem może być:
• szukanie miejsc wartych pokazania cudzoziemcowi,
• trudności, jakie napotka osoba poruszająca się na wózku inwalidzkim w naszej okolicy,
• zbadanie, czy nasza okolica jest przyjazna dla roślin i zwierząt, itp.
Wiele zależy tu od kreatywności nauczyciela, umiejętności dostosowania treści do indywidualnych
potrzeb i możliwości dzieci, rozbudzenia ciekawości dziecięcej, umiejętności dokonywania zmian (na
przykład w zależności od warunków pogodowych), jak i wdrażania własnych pomysłów. Najważniejsza
jest pomysłowość i zaangażowanie dzieci oraz prowadzącego.
Razem pokonamy trudności
W każdym projekcie, który chcemy realizować z naszą klasą ważne jest kształtowanie następujących
umiejętności społecznych, które pomogą dzieciom w lepszym funkcjonowaniu w roli ucznia.
Należą do nich:
• Umiejętność czekania. Uczniowie klas I – III to jeszcze małe dzieci, które nie zawsze w domu są
uczone tej umiejętności. Wakacje także sprzyjają sytuacjom, że dzieciom na więcej się
pozwala, jest się bardziej pobłażliwym i wiele dziecięcych życzeń spełnia się „od ręki”.
Warto dobierać tak zabawy, żeby dzieci uczyły się cierpliwości i wytrwałości, gdyż są to
niezbędne atrybuty funkcjonowania dobrego ucznia.
• Umiejętność słuchania. Podczas gier i zabaw uczmy dzieci właściwego słuchania
innych, wysłuchiwania do końca, nieprzeszkadzania, gdy inny mówi. Będzie mu łatwiej
przyswoić sobie polecenie na zajęciach i właściwie je wykonać.
• Umiejętność opowiadania. Po wakacjach większość dzieci nie trzeba zachęcać
do opowieści o swoich przeżyciach. Warto przy tym pokazywać im, jak opowiadać
we właściwy sposób i naprowadzać je, gdy odbiegają od tematu
lub przerywają sobie nawzajem.
• Umiejętność utrzymywania ładu i porządku. Koncentracja na zadaniu w panującym
chaosie nie jest możliwa. Podczas organizowania wyprawy jest wiele sytuacji
sprzyjających kształtowaniu tej umiejętności.
• Umiejętność dokonywania wyboru. Nauczyciel podczas wyprawy stanowi busolę
bezpieczeństwa, pokazuje alternatywne rozwiązania, jednocześnie dając dzieciom
szansę do realizacji własnych pomysłów.
• Umiejętność radzenia sobie z niepowodzeniami. Nie ma sytuacji bez wyjścia
i każdy popełnia błędy, ważne jest, aby wyciągać wnioski i uczyć się na przyszłość.
Dobra organizacja pracy w grupie to okazja do edukacyjnego spotkania się nie pozbawionego
spontaniczności, kierowanego, ale zarazem pozwalającego na aktywne, indywidualne działanie dziecka,
nie ograniczające go, ale ukierunkowujące. We wszystkich działaniach dziecka nieocenioną rolę pełni
nauczyciel, jego postawa wobec wychowanka, ocena sytuacji, trafność działania i podejmowania decyzji,
takt pedagogiczny.
W powakacyjnych projektach, które jako nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej podejmujemy wraz
z naszymi małymi uczniami zwróćmy uwagę na podkreślanie dobrych zachowań czy predyspozycji dzieci, poznanie szczególnych umiejętności każdego z nich, stwarzanie szansy, by mogły je wykorzystywać,
dzielenie się z ich rodzicami pozytywnymi uwagami o ich dzieciach, zachęcanie dzieci do własnych
opinii; pomaganie dzieciom w formułowaniu i osiąganiu różnych celów, także związanych z rozwojem ich
zdolności.
Razem pokonamy trudności
Pamiętajmy, że mali uczniowie, którzy poczują się w nowym roku szkolnym bezpiecznie zarówno
wśród kolegów, jak i w samej placówce z życzliwymi dorosłymi, będą lepiej przygotowani do radzenia sobie z wyzwaniami rzeczywistości. Dzieci, których podstawowe potrzeby są zaspokojone mają
dużą potrzebę wyrażania siebie i jednocześnie lepsze relacje z ludźmi. Dzięki temu lepiej i skuteczniej
współpracują w grupie oraz podejmują wyzwania, nie obawiając się trudności. Bowiem czasem nie
wystarczy talent i chęci, by osiągnąć zamierzone cele, gdyż potrzebna jest właściwa postawa, w której
ogromną rolę odgrywają umiejętności społeczne. Warto je więc kształtować już od początku września,
aby każde dziecko w naszej klasie i wszystkie razem radziły sobie jak najlepiej.
Zabawy, które warto przeprowadzić:
1. Pociąg imion
Dzieci siedzą w kręgu. Pierwsza osoba mówi swoje imię. Druga powtarza imię pierwszej
i dodaje swoje imię. Kolejna osoba powtarza już imię pierwszej i drugiej osoby i dodaje
swoje i tak dalej. Kolejka ma dojechać do pierwszej osoby. Chętni mogą spróbować
powtórzyć imiona wszystkich uczniów.
2. Witam cię – kto woła
Dzieci siedzą na dywaniku. Przed nimi, tyłem siedzi na krześle jedno dziecko.
Wskazane przez nauczyciela dziecko woła: Hop, hop! Witam cię! Dziecko siedzące na krześle,
nie odwracając się wymienia imię wołającego.
Jeśli zgadnie, to wchodzi do grupy, a jego miejsce zajmuje dziecko, które wołało.
Jeśli nie udało się rozpoznać głosu, to ma jeszcze jedną szansę, raz jeszcze woła to samo
dziecko. Gdy ponownie nie zgadnie, to bierze kolejne krzesełko i staje się pomocnikiem
zgadującego.
3. Razem mamy dużo
Nauczyciel dzieli klasę na grupy. Każda grupa otrzymuje kartę pracy z niedokończonymi
zdaniami, które należy uzupełnić.
Razem pokonamy trudności
Karta pracy
1.
2.
3.
4.
5.
Razem mamy dziś w plecakach .................. książek.
Razem mamy dziś w plecakach .................. zeszytów.
Razem mamy .................. braci.
Razem mamy .................. sióstr.
Razem mamy .................. zwierząt domowych.
Przedstawiciel każdej grupy zapisuje wynik w tabeli narysowanej na tablicy.
Na koniec podsumowujemy i podajemy wynik ogólny:
6.
7.
8.
9.
10.
Nasza klasa ma dziś w plecakach .................. książek.
Nasza klasa ma dziś w plecakach .................. zeszytów.
Nasza klasa ma .................. braci.
Nasza klasa ma .................. sióstr.
Nasza klasa ma .................. zwierząt domowych.