Telewizja w Polsce - MSG

Transkrypt

2
TV W POLSCE – stan dzisiejszy i perspektywy rozwoju
SPIS TREŒCI
BIBLIOTEKA
FONE – operator dla operatorów
Cyfrowe rozwi¹zania dla telewizji kablowych
3–5
INFOTELA
Cyfrowa Polska
Raport Instytutu Globalizacji
ISBN 978-83-60516-16-4
Cena 15 z³ (w tym 0% VAT)
Nak³ad: 7000 egz.
Wydawca:
MSG
MEDIA
MSG – Media s.c.
ul. Stawowa 110
85-323 Bydgoszcz
tel. (52) 325 83 10
fax (52) 373 52 43
[email protected]
www.techbox.pl
Co wybraæ?
6–17
18
Andrzej Bujas
Nadchodzi wielka rewolucja medialna:
cyfryzacja telewizji
19
Marshall Mc Luhan
Telewizja IP a mo¿liwoœci i wartoœci
sieci szerokopasmowych
20–22
Marek Kantowicz
10 najwiêkszych k³amstw, oszustw i przekrêtów
w temacie HDTV na rok 2008
24
Micha³ Ma³yszko
Redakcja
Marek Kantowicz
Janusz Fornalik
Marketing
Janusz Fornalik
DTP
Czes³aw Winiecki
Wprowadzenie do telewizji mobilnej
i uwarunkowania jej rozwoju w Polsce
Transmisja programów radiofonicznych
lub telewizyjnych
Telewizja satelitarna TP ruszy w III kwartale
25–41
42–44
45
Marek Kantowicz
BIBLIOTEKA INFOTELA
Testowa telewizja naziemna DVB-T
Druk
Drukarnia ABEDIK
Sp. z o.o.
85-861 Bydgoszcz
ul. Glinki 84
tel./fax (52) 370 07 10
[email protected]
www.abedik.pl
46
3
FONE
– operator dla operatorów
Cyfrowe rozwi¹zania dla telewizji kablowych
Polsce funkcjonuje dzisiaj kilkuset
ma³ych i œrednich operatorów telewizji kablowych oraz ISP, którzy dysponuj¹ potencja³em od kilkuset do kilkunastu tysiêcy gniazd abonenckich. Przysz³oœci¹ ich
dzia³alnoœci jest cyfryzacja sieci, która zgodnie z wymogami Unii Europejskiej jest nieunikniona. Dzisiaj jednak na takie rozwi¹zanie
staæ tylko najwiêkszych operatorów kablowych. Inwestycja w sam¹ tylko stacjê czo³ow¹
TV, to koszt rzêdu od kilkuset tysiêcy do
ponad miliona z³otych. Ale to nie koniec wydatków – infrastrukturê trzeba utrzymywaæ,
poza tym trzeba posiadaæ zasoby do dalszego
rozwijania produktu telewizji cyfrowej np.
o funkcjonalnoœæ VoD i HDTV oraz us³ugi interaktywne. Dla ma³ych i œrednich operatorów
s¹ to znacz¹ce koszty i stanowi¹ ogromn¹ barierê wejœcia w „cyfrowy œwiat”.
Idealnym rozwi¹zaniem dla nich wydaje siê byæ
oferta FONE, która pozwala unikn¹æ kosztów
zwi¹zanych z uruchomieniem us³ug cyfrowych.
Korzystaj¹c z niej dany operator koncentruje siê
wy³¹cznie na pozyskiwaniu i obs³udze abonentów, za pozosta³e aspekty odpowiada FONE. Kolejnym atutem telewizji cyfrowej FONE bêdzie korzystanie z w³asnej sieci œwiat³owodowej. To
w³aœnie wokó³ niej znajduje siê wiêksza czêœæ
funkcjonuj¹cych w Polsce ma³ych i œrednich operatorów telewizji kablowych oraz operatorów ISP.
PBT HAWE (w³aœciciel marki FONE) dysponuje
dzisiaj jedn¹ z wiêkszych w Polsce (1350 km)
sieci œwiat³owodowych o du¿ej przepustowoœci.
Biegnie ona od Sochaczewa, przez Poznañ, Gorzów, Szczecin, Koszalin, S³upsk, a¿ do Gdañska
(z odga³êzieniami do granicy pañstwa w S³ubicach i Ko³baskowie). Obecnie trwaj¹ prace,
zwi¹zane z budow¹ kolejnej magistrali relacji
Gdañsk – Olsztyn – Suwa³ki – Bia³ystok i Lublin –
Zamoœæ – Rzeszów – Tarnów – Kraków. Planowane zakoñczenie inwestycji ma nast¹piæ z
koñcem 2008 roku. Nieco póŸniej do u¿ytku zostanie oddana relacja Bia³ystok – Bia³a Podlaska
– Lublin.
Cyfrowa telewizja to nieunikniona przysz³oœæ
wszystkich operatorów kablowych. Jej sposób
wprowadzenia w poszczególnych krajach pozostawiono w gestii w³adz. Polska na przeprowadzenie zmian ma czas do 2015 roku.
Dla operatorów telewizji kablowych oferta
FONE jest wa¿nym u³atwieniem w technologicznym procesie cyfryzacji. Wykorzystuj¹c jej
zalety uzyskaj¹ dostêp do najnowoczeœniejszych technologii bez ponoszenia bardzo wysokich nak³adów inwestycyjnych.
Krzysztof Surgut
Dostêp do sieci o odpowiednich parametrach to
kluczowy warunek sukcesu. W oparciu o nowoczesn¹ sieæ szkieletow¹ FONE dostarcza pe³en
wachlarz us³ug teleinformatycznych: dostêp do
Internetu, transmisja danych, VoIP, techniczny
dosy³ cyfrowych programów telewizyjnych. Za
BIBLIOTEKA INFOTELA
W
4
ka¿dym razem s¹ to rozwi¹zania „szyte na miarê”
– udostêpniane zarówno jako triple play, jak i ka¿da z us³ug osobno. Ju¿ dzisiaj dostêp do Internetu FONE w bardzo wielu miejscach jest najkorzystniejsz¹ ofert¹.
BIBLIOTEKA INFOTELA
System telewizji cyfrowej FONE to us³uga skierowana g³ównie do ma³ych i œrednich operatorów,
którzy obs³uguj¹ od kilkuset do kilkunastu tysiêcy
klientów indywidualnych. Daje im mo¿liwoœæ skorzystania z technologii cyfrowej bez koniecznoœci
ponoszenia znacz¹cych nak³adów inwestycyjnych zwi¹zanych z zakupem cyfrowej stacji
czo³owej, zakupem systemów zarz¹dzaj¹cych
us³ugami telewizji cyfrowej, dostêpem do Internetu, telefonii IP, jak równie¿ z budow¹ centrum
zarz¹dzania sieci¹, kosztem obs³ugi w systemie
24/7 i op³atami rocznymi zwi¹zanymi z umowami
SLA.
System telewizji cyfrowej FONE oparty zosta³ na
rozwi¹zaniach œwiatowych liderów w tej dziedzinie. Firma SCOPUS dostarczy³a nowoczesne odbiorniki IRD wyposa¿one we wszystkie mo¿liwe
interfejsy zarówno wejœciowe, jak i wyjœciowe pocz¹wszy od IP, DVB-S po ASI i SDI. HARMONIC
jako firma wiod¹ca w zakresie enkodowania, multipleksacji i zarz¹dzania strumieniami cyfrowymi
dostarczy³a system zarz¹dzania i monitorowania
NMX oraz multipleksery. Ca³a stacja cyfrowa
wraz z set-top boxami HUMAX zosta³a zintegrowana z systemem dostêpu warunkowego IRDETO
z siedmiodniowym elektronicznym przewodnikiem
po programach EPG. W chwili obecnej uruchomiony system oparty jest na kartach smart, jednak¿e IRDETO posiada mo¿liwoœæ zastosowania
innego rozwi¹zania. Tym samym wybrane rozwi¹zanie jest profesjonalne, elastyczne, a co najwa¿niejsze przygotowane na rozwój us³ug w najbli¿szej przysz³oœci. Stacja cyfrowa wyposa¿ona
jest w mechanizmy redundancji, jednak¿e z uwagi na zasiêg ogólnopolski FONE planuje budowê
drugiej pracuj¹cej równolegle stacji cyfrowej lub
skorzystanie z us³ugi backup’owania tej czêœci
systemu przez inn¹ firmê (posiadaj¹c¹ podobny
system). System obs³uguje stacja czo³owa zainstalowana w Centrum Nadzoru Sieci FONE w Poznaniu.
Telewizja cyfrowa FONE to:
n dostarczanie od 50-100 programów telewizji
cyfrowej w standardach SD i HDTV kodowanych systemem dostêpu warunkowego (CAS),
5
n transmisja programów w formacie MPEG2
(docelowo w MPEG4),
n docelowo udzielenie dostêpu do serwisów interaktywnych,
n docelowo udzielenie dostêpu do serwisów Video na ¯¹danie (VoD) w formacie MPEG2,
n udzielenie dostêpu do serwisu Elektronicznego Przewodnika po Programach (EPG),
n obs³uga techniczna wszystkich systemów
zwi¹zanych z telewizj¹ cyfrow¹ i us³ugami interaktywnymi w trybie 24/7,
n us³ugi integracji.
FONE – marka dla us³ug operatorskich nale¿¹ca do PBT Hawe Sp. z o.o., wchodz¹ca
w sk³ad notowanej na Gie³dzie Papierów
Wartoœciowych w Warszawie, grupy kapita³owej HAWE S.A. Realizuj¹c przyjêt¹ strategiê „Operatora dla Operatorów” koncentruje siê na œwiadczeniu pe³nego pakietu us³ug
operatorskich w modelu hurtowym tj.: dostêpu do Internetu, telewizji cyfrowej, us³ug
g³osowych oraz dzier¿awy infrastruktury.
FONE dysponuje równie¿ na terenie Polski
nowoczesn¹ infrastruktur¹ œwiat³owodow¹
o ³¹cznej d³ugoœci 1350 km, a w trakcie realizacji inwestycji i planowania pozostaje kolejne 2650 km sieci szkieletowej.
PBT Hawe Sp. z o.o. jest w³aœcicielem marki FONE i specjalizuje siê w œwiadczeniu
kompleksowych us³ug w zakresie budownictwa telekomunikacyjnego, teleinformatycznego
i energetycznego w kraju i za granic¹.
HAWE S.A. jest spó³k¹ publiczn¹ notowan¹
na Gie³dzie Papierów Wartoœciowych od 14
lutego 2007, posiada 100 proc. udzia³ów
w spó³ce zale¿nej PBT Hawe Sp. z o.o.
BIBLIOTEKA INFOTELA
FONE nie ingeruje w relacje operatora z klientami
koñcowymi – nie ma ¿adnego kontaktu z klientem
koñcowym, a jedynie z operatorem, który dostarcza cyfrow¹ telewizjê do domów i mieszkañ. Dla
zarz¹dzania kontami abonenckimi FONE zapewni operatorowi bezpoœredni dostêp do systemu,
bez ¿adnych poœredników. Bezpieczeñstwo technologiczne zapewnia fakt, ¿e wszelkie dane s¹
transmitowane w zamkniêtej sieci, niedostêpnej
dla zewnêtrznej ingerencji.
6
Cyfrowa Polska
Raport Instytutu Globalizacji
S³ownik najwa¿niejszych pojêæ
Bandwidth – szerokoœæ pasma czêstotliwoœci.
Bit rate – prêdkoœæ transmisji cyfrowej, umownie
podawana w Mb/s (megabitach na sekundê). DTH –
(Direct-To-Home) transmisja indywidualnego przekazu satelitarnego do gospodarstw domowych.
DTT – (Digital Terrestrial Television) transmisja cyfrowa z nadajników naziemnych przy u¿yciu standardu DVB-T lub DVB-T2.
DVB-C – system cyfrowego przekazu telewizji kablowej.
DVB-H – system cyfrowego przekazu urz¹dzeñ
przenoœnych (PDA), tak¿e telefonii komórkowej.
DVB-S – system cyfrowego przekazu telewizji satelitarnej.
DVR – (Digital Video Recorder) odbiorniki cyfrowe z
dyskiem do nagrywania.
EBU – (European Broadcasting Union) Europejski
Zwi¹zek Nadawców.
Pay-TV – (p³atna telewizja) kodowane programy
dostêpne za op³at¹.
PPV – (Pay Per View) system z góry p³atnego
dostêpu do okreœlonych programów.
PPC – (Pay Per Chanel) system p³atnego dostêpu
do okreœlonego kana³u.
PVR – (Personal Video Recorder) cyfrowy odbiornik
z mo¿liwoœci¹ nagrywania na wewnêtrzn¹ pamiêæ.
Transponder – czêœæ satelity odpowiedzialna za
komunikacjê z odbiorcami naziemnymi o okreœlonych parametrach czêstotliwoœci odbioru i nadawania.
Uplink – droga sygna³u z ziemi do satelity b¹dŸ
okreœlenie transmisji na satelitê.
VOD – (Video On Demand) obraz na ¿¹danie; system dostarczania obrazu na ¿¹danie odbiorcy, który p³aci wy³¹cznie za to, co zamawia.
Kluczowe wnioski raportu
n
ETS – (European Telecommunication Standard) Europejskie Standardy Telekomunikacyjne.
FTA – (Free-to-air) niekodowany dostêp do satelitarnej telewizji cyfrowej.
HDTV – (High Definition TeleVision) telewizja wysokiej rozdzielczoœci z formatem 16:9.
n
MCPC – (Multi Carrier Per Chanel) sposób transmisji cyfrowej (tzw. multipleksowania), gdzie kilka
kana³ów jest przekazywanych na jednej czêstotliwoœci z takimi samymi parametrami z du¿¹ szybkoœci¹ nadawania.
BIBLIOTEKA INFOTELA
MHP – (Multimedia Home Platform) otwarty standard telewizji z mo¿liwoœci¹ umieszczania ró¿norodnych udogodnieñ na wspólnej platformie.
n
MPEG – (Moving Picture Experts Group) grupa robocza ds. standardów kodowania obrazu i dŸwiêku
dla mediów elektronicznych. Dla potrzeb HDTV obecnie kompresja MPEG-4 zastêpuje mniej wydajn¹
MPEG-2, natomiast przysz³oœæ to multimedialna
MPEG-7.
Multipleks – wi¹zka danych nios¹ca jeden lub
wiêcej serwisów na jednym kanale; najczêœciej
u¿ywana dla naziemnych transmisji DVB-T i satelitarnych DVB-S i DVB-S2.
n
Wzrost liczby gospodarstw domowych odbieraj¹cych programy cyfrowe jest bezpoœrednio
zwi¹zany ze zwiêkszaj¹c¹ siê ofert¹ kana³ów cyfrowych. Polska jest i bêdzie jednym z krajów o
najni¿szych zasiêgach odbiorczych kana³ów cyfrowych, mimo gigantycznego popytu na nowoczesne telewizory.
W ci¹gu ostatnich dwóch lat œrednia cena telewizorów do odbioru telewizji cyfrowej spad³a w Europie trzykrotnie. W 2007 r. w Polsce sprzedano
ponad 1,5 mln telewizorów cyfrowych. Kupujemy
wiêcej HDTV, ni¿ wynosi œrednia europejska (89
proc. w Polsce, wobec 77 proc. w Europie). Specyfik¹ polskiego rynku jest ogl¹danie na supernowoczesnych
telewizorach
programów
tworzonych w technologii analogowej.
Koszty nadawania satelitarnego mog¹ byæ nawet
10 razy ni¿sze od kosztów nadawania naziemnego. Przy obecnej strategii cyfryzacji, Polska
bêdzie jednym z najbardziej opóŸnionych krajów
Europy. Wed³ug Europejskiej Unii Nadawców, sygna³ cyfrowy dotrze do zaledwie 1/4 gospodarstw, a
wy³¹czenie sygna³u analogowego nast¹pi nie
wczeœniej ni¿ w 2015 r.
Obecnie blisko 99 proc. wszystkich cyfrowych
kana³ów telewizyjnych w Europie nadawanych jest
drog¹ satelitarn¹ (wy³¹cznie lub równolegle do innych naziemnych sposobow transmisji). W
n
Czynnikami, które nale¿y braæ pod uwagê przy cyfryzacji kraju, s¹ rachunek ekonomiczny, pe³ne i
szybkie pokrycie kraju sygna³em cyfrowym oraz
mo¿liwoœci technologiczne zwi¹zane z poszczególnymi sposobami nadawania. Powinna zostaæ
udostêpniona jak najwiêksza liczba multipleksów,
umo¿liwiaj¹ca kompresjê MPEG-4 w formacie
DVB-T2 i nadawanie jak najwiêkszej liczby programów we wchodzacym standardzie HDTV. Z
badañ opinii publicznej wynika, ¿e 78 proc. Polaków jest przekonanych, ¿e telewizja publiczna powinna zapewniæ abonentom dostêp do telewizji
cyfrowej. 87 proc. Polaków uwa¿a, ¿e dostêp do
telewizji cyfrowej dla ponosz¹cych koszty abonamentu powinien byæ darmowy.
Wstêp
Gdy w 2002 r. koñczy³em swoj¹ pierwsz¹ ksi¹¿kê o
nowych technologiach, œwiat podnosi³ siê po klêsce
tzw. „bañki internetowej”, zbyt du¿ych nadziejach
pok³adanych w teleinformatyce. Dwa lata póŸniej,
przy przygotowaniu kolejnej publikacji, technologie
informacyjne by³y rdzeniem nowoczesnego biznesu,
choæ zapewne korzystanie z aparatów cyfrowych,
odtwarzaczy MP3 oraz technologii HD nie by³o tak
popularne, jak dzisiaj. Obecnie nie mamy ju¿ problemu ani z wycen¹ przedsiêbiorstw high-tech, ani z
dostêpem do nowych technologii. Ma³o tego, bez technologii cyfrowych nie wyobra¿amy sobie
wspó³czesnego ¿ycia. Jeœli mo¿na stwierdziæ, ¿e
œwiat pocz¹tku tysi¹clecia by³œwiatem internetu, czasy obecne to dynamiczny rozwój cyfrowych multimediów. Rozwój technologii cyfrowych, pozwalaj¹cych
na przesy³anie du¿ych iloœci strumieni obrazu i
dŸwiêku, jest œciœle powi¹zany z liczb¹ satelitów
okalaj¹cych orbitê oko³oziemsk¹. Tylko w ostatnim
okresie, pod koniec 2007 r., do bazy satelitów
kr¹¿¹cych wokó³ Ziemi dodano 30 nowych
urz¹dzeñ. Tym samym liczba satelitów (komercyjnych,
wojskowych,
cywilnych,
rz¹dowych)
zwiêkszy³a siê do 8731. Oprócz emisji cyfrowego sygna³u telewizji i radia, komunikacja satelitarna
umo¿liwia dwukierunkowy dostêp do internetu i masow¹ dystrybucjê treœci multimedialnych. Prze³omowym rokiem dla rozwoju technologii cyfrowych okaza³ siê w³aœnie rok 2004. Wówczas na masow¹
skalê zaczêto wprowadzaæ do odbioru cyfrowy sygna³ wysokiej rozdzielczoœci HD, zastêpuj¹cy rozdzielczoœæ standardow¹ SD. Cyfrowy obraz zyska³ now¹
jakoœæ, tak oczekiwan¹ przez rzesze konsumentów.
1
Union of Concerned Scientists, stan na 31.12.2007 r.
Ju¿ dwa lata póŸniej zaczêto zastêpowaæ sposób
kodowania obrazu w standardzie MPEG-2 standardem MPEG-4. Po raz
kolejny rozwój technologiczny stworzy³ nowe
mo¿liwoœci przed oferentami us³ug multimedialnych
dla coraz bardziej wymagaj¹cego klienta. Raport,
który dostaj¹ Pañstwo do rêki, porusza bardzo istotny problem cyfryzacji kraju, przejœcia na technologiê
cyfrow¹ przy wy³¹czeniu nadawania analogowego.
W Polsce istnieje ogromny popyt na cyfrowe multimedia. Co zrobiæ, aby wyjœæ mu naprzeciw? Liczê,
¿e przynajmniej czêœciow¹ odpowiedŸ na to pytanie
znajd¹ Pañstwo w niniejszym opracowaniu.
Tomasz Teluk, marzec 2008
Nowe technologie cyfrowe
Poda¿ tworzy rynek
Dynamiczny wzrost popytu na cyfrowe us³ugi multimedialne (telewizja HD, cyfrowe radio, video-ondemand, telefonia internetowa) nie by³by mo¿liwy
bez jeszcze szybszego postêpu technologicznego.
Innymi s³owy, poda¿ nowych produktów wykreowa³a
popyt na innowacyjne us³ugi cyfrowe. ¯yj¹cy w XVIII
w. wybitny francuski ekonomista Jean Baptiste Say
zauwa¿y³, ¿e poda¿ jest czynnikiem tworz¹cym popyt. W³aœciwie sytuacja na rynku nowych technologii
jest praktyczn¹ realizacj¹ prawa Saya, mówi¹cego,
¿e czynnikiem kreuj¹cym rynki jest w³aœnie poda¿.
Analizuj¹c rynek telewizji cyfrowej, mo¿na zauwa¿yæ, ¿e liczba klientów korzystaj¹cych z tego rodzaju us³ug jest proporcjonalna do iloœci kana³ów cyfrowych. Innymi s³owy, wzrost liczby gospodarstw
domowych odbieraj¹cych programy cyfrowe jest
bezpoœrednio zwi¹zany ze zwiêkszaj¹c¹ siê ofert¹
kana³ów cyfrowych. Dobrym przyk³adem jest tworzenie tzw. kana³ów tematycznych, specjalizuj¹cych siê
w okreœlonym wycinku rzeczywistoœci (np. kana³y
informacyjne, pogodowe, sportowe, muzyczne, filmowe, historyczne). Podczas gdy nadawcy wprowadzaj¹ coraz wiêcej kana³ów specjalistycznych, klienci maj¹ coraz wiêkszy wybór oferty. Jest to korzystne dla obu stron. Klienci ogl¹daj¹ tylko wybrane
treœci, natomiast reklamodawcy mog¹ w bardziej
precyzyjny sposób docieraæ do okreœlonego profilu
konsumenta.
Nadawanie satelitarne vs. nadawanie naziemne
Spoœród wielu sposobów dystrybucji treœci cyfrowych, najwiêksze zalety posiadaj¹ technologie satelitarne. Wydaje siê, ¿e w zasadzie jeden czynnik decyduje o przewadze nadawania satelitarnego: mianowicie mo¿liwoœæ dostarczania sygna³u cyfrowego
w ka¿dy zak¹tek globu. W dobie globalizacji, niespotykanej dot¹d mobilnoœci jednostek, urbanizacji (ale
BIBLIOTEKA INFOTELA
wiêkszoœci krajów Europy Zachodniej nadawanie
cyfrowe z satelity obejmuje od 70 do 85 proc. cyfrowych gospodarstw domowych, a w krajach takich jak Portugalia, W³ochy, Grecja czy Norwegia
blisko 90 proc.
7
8
tak¿e migracji z miast na prowincje) oraz kurcz¹cych
siê zasobów, brak ograniczeñ przestrzennych stawia
nadawanie satelitarne znacznie wy¿ej od nadawania
naziemnego.
W opinii Instytutu Globalizacji, w³aœnie ten czynnik
powinien byæ brany pod uwagê w strategii cyfryzacji
kraju. Cyfryzacja powinna byæ procesem powszechnym tzn. dostêpnym dla wszystkich obywateli, bez
wzglêdu na miejsce zamieszkania czy status
spo³eczny. Jeœli postulat powszechnoœci cyfryzacji
zostanie zaniechany, a cyfryzacja zostanie ograniczona np. do terenów miejskich, obszary poza
zasiêgiem nadawania naziemnego zostan¹ wy³¹czone z tego procesu modernizacyjnego, a ich mieszkañcy bêd¹ skazani na postêpuj¹ce wykluczenie
technologiczne.
Podczas gdy nadawanie satelitarne gwarantuje nadawcom 100 proc. techniczny zasiêg ogólnokrajowy
i blisko 100 proc. zasieg odbiorczy ogólnokrajowy,
nie bez znaczenia s¹ tak¿e ekonomiczne zalety cyfrowego nadawania satelitarnego. Koszt dotarcia sygna³u cyfrowego jest tym ni¿szy, im wiêksza jest
iloœæ abonentów. Dlatego koszt krañcowy przypadaj¹cy na gospodarstwo domowe zmniejsza siê w
przypadku nadawania satelitarnego. Tote¿ omawiana technologia docierania do konsumentów jest potencjalnie znaczaco tañsza od nadawania naziemnego zarówno w przekazie analogowym, jak i cyfrowym.
BIBLIOTEKA INFOTELA
Kalkulacja kosztów nabiera szczególnego znaczenia
w przypadku telewizji publicznej, op³acanej z kieszeni podatnika. Z punktu widzenia podatnika cyfrowe
nadawanie satelitarne jest tañszym rozwi¹zaniem,
pozwalaj¹cym na oszczêdnoœci wydatków publicznych, wraz z powszechnym dostêpem do tego rodzaju us³ug.
Inne technologie, np. DTT – naziemna telewizja cyfrowa czy telewizja kablowa, nie umo¿liwiaj¹
pe³nego pokrycia sygna³em nadawczym. Wymagaj¹
natomiast du¿o wiêkszych nak³adów inwestycyjnych. W aspekcie technologicznym maj¹ te¿ mniejsze mo¿liwoœci, np. kilkanascie do kilkudziesieciu
razy mniejsz¹ liczbê kana³ów telewizyjnych, ktore
mo¿na nadawaæ.
Z kalkulacji dystrybutorów sygna³u cyfrowego,
odnoœnie kosztów nadawania programów cyfrowych
w Hiszpanii, po wy³¹czeniu nadawania analogowego,
wynika, ¿e œredni koszt nadawania programu
w technologii DTT wynosi od 3,2 do 5 mln euro,
natomiast w technologii satelitarnej DTH waha siê
na poziomie ok. 0,5 mln euro. Koszt nadawania
naziemnego mo¿e wiêc byæ w skrajnych przypadkach
nawet 10 razy wy¿szy.
2
Dane na paŸdziernik 2006 r. za UKE.
Cyfrowa rzeczywistoœæ
w wysokiej rozdzielczoœci
Przewaga technologiczna, zasiêgowa oraz kosztowa sprawia, ¿e w Europie blisko 100 proc. programów jest nadawanych wy³¹cznie drog¹ satelitarn¹
albo równolegle do naziemnych przekazów analogowych lub cyfrowych. Coraz wiêcej programów w ofercie nadawców dostêpnych jest w innowacyjnej technologii HD. Dopiero w przypadku odbioru sygna³u
HD klienci telewizji cyfrowej s¹ w stanie w pe³ni doceniæ jakoœæ obrazu wysokiej rozdzielczoœci. Standard HD jest tak¿e korzystny dla producentów. Szacuje siê, ¿e koszty produkcji programów HD s¹ o co
najmniej 10 proc. ni¿sze od kosztów produkcji programów w rozdzielczoœci standardowej. Nie bez
znaczenia dla popularyzacji standardu HD s¹ aspekty technologiczne. U¿ywanie kompresji MPEG-4
pozwoli³o na obni¿enie prêdkoœci przesy³ania sygna³u cyfrowego z 15-18 Mbit/s (koniecznej dla sygna³u HD przy kompresji MPEG-2) do 6-8 Mbit/s.
Ni¿sza prêdkoœæ przesy³u to ni¿sze koszty dystrybucji. Istotne sta³y siê tak¿e kwestie odbioru sygna³u
cyfrowego. Nadawcy zalecili producentom telewizorów cyfrowych zapewnienie odpowiedniego poziomu
jakoœci ogl¹dania programów stworzonych w tym formacie. Obecnie zaleca siê, aby oznaczenie HD Ready odnosi³o siê do odbiorników mog¹cych zapewniæ ogl¹danie w minimalnej rozdzielczoœci 1024x768
pikseli. Ale cyfryzacja to nie tylko rynek RTV. Cyfryzacja mo¿e zapewniæ klientom tak¿e szereg innych
us³ug cyfrowych, takich jak wideo na ¿¹danie, szerokopasmowy dostêp do internetu czy coraz popularniejsza telefonia internetowa. W Polsce w III kwartale 2006 r. mieliœmy 2,25 mln linii szerokopasmowych o prêdkoœci powy¿ej 144 Kbit/s2. Z tego rodzaju linii korzysta³o wówczas niewiele ponad 4,5 proc.
Polaków. Jest to bardzo s³aby wynik na tle Europy i
œwiata, a potencja³ rozwoju tego rynku jest ogromny.
Nale¿y jednak zauwa¿yæ, ¿e kilka milionów Polaków
znajduje siê poza zasiêgiem naziemnych sieci
szerokopasmowych, nie maj¹c szans na w³¹czenie
siê w proces informatyzacji. Dlatego cyfryzacja satelitarna, zapewniaj¹ca ca³kowite pokrycie kraju
dostêpem do internetu szerokopasmowego, pozwoli³aby na korzystanie z dobrodziejstw globalnej sieci
wszystkim obywatelom.
Rozwój technologii cyfrowych
– rola klienta
Spadek cen odbiorników telewizji cyfrowej
Dla uœwiadomienia sobie mechanizmu rosn¹cej popularnoœci telewizji cyfrowej, nale¿y przedstawiæ
fakt, i¿ cyfryzacja jest procesem wymuszanym przez
rynek, a œciœlej przez klienta. Coraz wiêksza liczba
klientów powoduje wiêkszy popyt na us³ugi cyfrowe.
9
Wykres 1. Sprzeda¿ telewizorów HD w Europie w proc./tys.
Zród³o: GfK Retail and Technology, paŸdziernik 2007 r.
3
Rosn¹ca liczba u¿ytkowników sygna³u cyfrowego
nie by³aby mo¿liwa bez spadku cen produkcji cyfrowych odbiorników telewizyjnych. W 2005 r. koszty
wytworzenia cala powierzchni ekranu cyfrowego HD
spad³y poni¿ej 2 dolarów. Jednoczeœnie na rynku
pojawi³o siê szereg urz¹dzeñ pozwalaj¹cych na korzystanie z atutów tej technologii, takich jak: kamery
cyfrowe, konsole do gier, odtwarzacze DVD czy kina
domowe.
rok rocznie wyci¹gaj¹ rêkê po pieni¹dze podatnika,
rekordzist¹ jest w³aœnie koreañski konglomerat LG.
Jego spó³ki-córki, g³ównie produkuj¹ce sprzêt RTV i
AGD, w 2006 r. otrzyma³y ³¹cznie 441,2 mln z³ pomocy publicznej4. Wed³ug danych Ministerstwa Gospodarki produkcja p³askich telewizorów przystosowanych do odbioru telewizji cyfrowej wzroœnie do 35
mln rocznie w 2010 r.
Cyfryzacja jako czynnik
zwiêkszenia konkurencyjnoœci rynku
Od lutego 2005 r. do sierpnia 2007 r. sprzedano w
Europie a¿ 27,6 milionów telewizorów HD Ready,
przy czym najwiêksza dynamika zjawiska przypad³a
na okres od sierpnia 2006 r. do sierpnia 2007 r.3
Wiêkszoœæ sprzedawanych telewizorów w Europie
jest przystosowanych do odbioru telewizji wysokiej
rozdzielczoœci.
Wed³ug zaleceñ Komisji Europejskiej, kraje wspólnoty
zobowi¹zane s¹ do przejœcia na nadawanie cyfrowe
do pocz¹tku 2012 r.5. Propozycja Komisji zwi¹zana
jest z pocz¹tkowym równoleg³ym dzia³aniem dwóch
systemów nadawania: analogowego i cyfrowego,
aby przejœæ nastêpnie wy³¹cznie na system cyfrowy.
Natomiast œrednia cena odbiorników spad³a od 2005
r. do po³owy 2007 r. z 4500 euro do 1400 euro dla
telewizorów plazmowych przystosowanych do technologii HD oraz z 2400 euro do 900 euro dla telewizorów LCD. Oznacza to ponad 3-krotny spadek cen
na przestrzeni 2,5 roku. Tak drastyczna obni¿ka,
determinowana du¿¹ konkurencj¹ na rynku i redukcj¹ cen komponentów, spowodowa³a, ¿e telewizory HD Ready sta³y siê bardziej dostêpne dla przeciêtnego konsumenta.
Jako argument za zmian¹ podaje siê czynnik technologiczny. W szczególnoœci chodzi o transmisjê
HDTV, interaktywnoœæ oraz zwiêkszon¹ iloœæ
dostêpnych kana³ów telewizyjnych i radiowych. Telewizja cyfrowa oferuje wiêksz¹ iloœæ aplikacji, umo¿liwiaj¹cych interakcjê widza i nadawcy. Komisja Europejska w sposobie dzia³ania pozostawia du¿¹
swobodê narodowym nadawcom. Niemniej Austria,
Niemcy i Szwecja zdecydowa³y siê na od³¹czenie
analogowego nadawania ju¿ w 2010 r. Natomiast takie kraje, jak Wielka Brytania czy Belgia, zapowiedzia³y, ¿e zd¹¿¹ do roku 2012 r.
Znacz¹cym graczem na rynku producentów telewizorów jest Polska. Dzieje siê tak za spraw¹ producentów azjatyckich, inwestuj¹cych w fabryki p³askich
telewizorów LCD na terenie specjalnych stref ekonomicznych. Niestety produkcja telewizorów LCD w
Polsce jest w du¿ej mierze dotowana przez krajowego podatnika. Wœród 140 tys. przedsiêbiorstw, które
3
4
5
Komisja Europejska podaje szereg czynników, które
maj¹ zwiêkszyæ konkurencyjnoœæ rynku telewizyjnego z po¿ytkiem dla konsumentów i nadawców.
Od strony konsumenta takimi czynnikami s¹:
Zród³o: GfK Retail and Technology, paŸdziernik 2007 r.
Raport Urzêdu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o pomocy publicznej dla firm z 2007 r.
Podstawa prawna: Komunikat Komisji Europejskiej do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Gospodarczego i Spo³ecznego oraz Komitetu Regionów z 24.05.2005 r., COM(2005)204.
BIBLIOTEKA INFOTELA
Coraz wiêkszy popyt wymusza wiêksz¹ konkurencjê
na rynku us³ug cyfrowych, co do ich iloœci, rodzaju
oraz cen.
10
n
n
n
n
n
dostêp do wiêkszej liczby programów od wiêkszej
liczby nadawców;
zwiêkszona elastycznoœæ us³ug, dostosowana do
potrzeb odbiorcy;
lepsza jakoœæ us³ug, dziêki wiêkszej informatyzacji;
lepsze zaspokajanie potrzeb konsumentów, tak¿e
niepe³nosprawnych;
ni¿sze ceny programów i us³ug.
Od strony nadawcy pozytywne elementy to:
n
n
n
ni¿sze koszty transmisji i produkcji programów;
zwolnienie dodatkowych czêstotliwoœci;
mo¿liwoœæ wprowadzania nowych produktów i
us³ug.
Z punktu widzenia rynku bardzo istotnym elementem polityki unijnej w zakresie cyfryzacji jest wezwanie Komisji Europejskiej do zapewnienia konkurencji
na rynku cyfrowym, przede wszystkim poprzez niedopuszczenie do sytuacji, w której jedna firma uzyska³aby pozycjê dominuj¹c¹ na tym rynku6.
Innymi s³owy, cyfryzacja w naturalny sposób
zwiêksza konkurencjê na rynku mediów. Dla konsumentów pojawiaj¹ siê nowe us³ugi o lepszej jakoœci i
po ni¿szych cenach. Konsumenci maj¹ tak¿e
wiêkszy wolny wybór oferentów us³ug. Natomiast
nadawcy zyskuj¹ dostêp do nowych czêstotliwoœci.
Otwieraj¹ siê przed nimi nowe mo¿liwoœci technologiczne, a ponadto oszczêdzaj¹ na kosztach produkcyjnych i transmisyjnych.
Perspektywy rynku
technologii cyfrowych
w dobie globalizacji
Od kilku lat eksperci A.T. Kearney i magazynu „Foreign Policy” opracowuj¹ tzw. indeks globalizacji, obrazuj¹cy integracjê danego kraju z reszt¹ globu.
Jednym z najwa¿niejszych czynników, œwiadcz¹cy o
zaawansowaniu w dziedzinie globalizacji, jest czyn-
1.
Singapur
2.
Hongkong
3.
Holandia
4.
Szwajcaria
5.
Irlandia
6.
Dania
7.
Stany Zjednoczone
8.
Kanada
9.
Jordania
10.
Estonia
41.
Polska
Tabela 1. Ranking Globalizacji 2007
Zród³o: „Foreign Policy” 2007
nik technologiczny. U¿ywanie telefonu, dostêp do
wolnych mediów elektronicznych czy internetu
szerokopasmowego jest wspó³czeœnie wyznacznikiem sukcesu w konkurowaniu na arenie miêdzynarodowej.
Globalizacja nastêpuje g³ównie dziêki nowoczesnym
technologiom komunikacyjnym, w których g³ówn¹
rolê odgrywaj¹ technologie cyfrowe. Takie kraje jak
Stany Zjednoczone, Irlandia czy Estonia s¹ liderami
globalizacji w swoich regionach, g³ównie dlatego, ¿e
postawi³y na rozwój nowych technologii. Niestety
Polska korzysta z dobrodziejstw globalizacji w niewielkim stopniu, zajmuj¹c w ostatniej edycji rankingu
dopiero 41. miejsce. Niski poziom zaawansowania
technologicznego utrudnia naszemu krajowi wiêksz¹
integracjê z innymi gospodarkami œwiata7.
W przypadku telewizji cyfrowej najbardziej rozwiniêtymi krajami w tej dziedzinie s¹ Stany Zjednoczo-
BIBLIOTEKA INFOTELA
Miejsce w rankingu
Polska
Czechu
Estonia
U¿ywanie telefonu
45
35
29
U¿ytkownicy internetu
33
32
14
Wydawcy internetowi
39
24
21
Bezpieczne serwery internetowe
36
30
20
Tabela 2. Globalizacja technologiczna Europy Œrodkowo-Wschodniej 2007
Zród³o: „Foreign Policy”
6
Podstawa prawna: Dyrektywa Ramowa z marca 2002 r. o ramowych przepisach dotycz¹cych us³ug komunikacji elektronicznej i sieci.
7
Globalization Index 2007, „Foreign Policy Magazine”.
11
Rys. 1. Cyfryzacja Europy (pokrycie w proc.)
Zród³o: Opracowanie w³asne
W USA najwiêksze sieci nadawcze, takie jak ABC,
CBS, NBC, PBS zaabsorbowa³y format HD do produkcji programów w najlepszym czasie ogl¹dalnoœci. W HD zaczêto masowo wydawaæ nie tylko filmy, ale tak¿e ca³odobowe programy informacyjne.
W pierwszym okresie sprzedano ponad 4 mln telewizorów HD.
Równie dynamicznie rozwija³a siê Japonia, gdzie
sprzedano ponad 3,5 mln tego typu odbiorników. 7
spoœród 10 kana³ów cyfrowego systemu BS, zaczê³o
byæ wydawanych w najwy¿szej rozdzielczoœci (BS
Ippon, BS Asowi, BS-i, BS Japa, BS Fuji, Wowow,
NHK-hi). Nic wiêc dziwnego, ¿e nowa technologia
zawojowa³a tak¿e Europê.
Technologie cyfrowe w Europie
Podobnie jak to siê dzieje w USA czy Japonii, tak¿e
g³ówni nadawcy w Europie produkuj¹ ju¿ programy
w wysokiej rozdzielczoœci. Brytyjski nadawca publiczny BBC w najwy¿szej rozdzielczoœci wyprodukowa³ wiele programów popularnonaukowych, historycznych i przyrodniczych.
Podczas gdy w 2004 r. istnia³ tylko 1 program HD,
w zesz³ym roku by³o ich ju¿ 77, w tym roku spodziewanych jest a¿ 125, a w 2011 r. bêdzie a¿ 242
kana³ów p³atnych i bezp³atnych8. Inne Ÿród³a s¹ jeszcze bardziej optymistyczne i mówi¹ o 900 kana³ach w 2012 r., co oznacza³oby absolutn¹ dominacjê telewizji HD w Europie do 2015 r.9.
Jako najwa¿niejszy ze sposobów dystrybucji treœci
cyfrowych, Europa wybra³a telewizjê satelitarn¹.
Wykres 2. Liczba kana³ów HD w Europie
Zród³o: M2 Communication, styczeñ 2008 r.
8
9
„Screen Digest”, paŸdziernik 2007 r.
M2 Communication, styczeñ 2008 r.
BIBLIOTEKA INFOTELA
ne i Japonia. Niskie ceny sprzêtu elektronicznego, w
tym telewizorów oraz ekranów plazmowych i LCD,
zami³owanie konsumentów tych rynków do nowinek
technicznych oraz du¿y stopieñ zamo¿noœci owych
spo³eczeñstw, przyczyni³ siê do niezwykle dynamicznego rozkwitu telewizji cyfrowej wysokiej rozdzielczoœci.
12
Wykres 3. Odbiorcy bezp³atnej telewizji cyfrowej w Europie
w tys. gospodarstw domowych
Zród³o: „Screen Digest”, paŸdziernik 2007 r.
Wed³ug szacunków Instytutu Globalizacji, iloœæ gospodarstw domowych w Europie, posiadaj¹cych
dostêp do telewizji cyfrowej za pomoc¹ satelity, oscyluje w przedziale od 30 milionów w przypadku
dostêpu do telewizji bezp³atnej do ponad 50 milionów w przypadku dostêpu do telewizji p³atnej i
bezp³atnej. To znacznie wiêcej od pozosta³ych metod odbioru telewizji cyfrowej: nadawania naziemnego DTT, telewizji internetowej IPTV czy kablowej.
swój pocz¹tek w okolicach 2004 r., jest generacj¹ telewizji HD i telewizorów plazmowych/LCD.
Wed³ug prognoz format HD zdominuje rynek cyfrowy ju¿ w przysz³ym roku. Warto zauwa¿yæ, ¿e podczas gdy w 2006 r. zaledwie 10 proc. Europejczyków mia³o w domu telewizor HD, w 2009 r. liczba
odbiorników HD w gospodarstwach domowych przekroczy 55 proc. W 2011 r. 80 proc. u¿ytkowników telewizorów bêdzie posiada³o odbiorniki HD10.
Eksperci Euroconsult szacuj¹, ¿e najwiêkszymi rynkami bêd¹ Niemcy, Wielka Brytania, Francja,
W³ochy i Hiszpania. Istnieje tak¿e pe³na zgoda, ¿e
najpopularniejsz¹ form¹ dostêpu do treœci cyfrowych
bêdzie DTH, czyli telewizja satelitarna, a dopiero
potem DTT czy telewizja kablowa.
BIBLIOTEKA INFOTELA
Podobne wyniki przynosz¹ badania Euroconsult.
Jeœli uznaæ lata 1950-1980 za lata najwiêkszego
rozwoju, popularnoœci i schy³ku telewizji czarnobia³ej, natomiast lata 1965-2015 za czas kineskopowej telewizji kolorowej, to trzecia generacja, maj¹ca
Wed³ug Euroconsult, szczyt popularnoœci kolorowej
telewizji kineskopowej przypad³ na prze³om tysi¹cleci (mniej wiêcej od 1995 do 2005 r.), gdzie penetracja zbli¿y³a siê do 100 proc. W przypadku telewizji
HD, 80 proc. penetracji zostanie osi¹gniêta w 2020
r., jednak mo¿na uznaæ to za bardzo pesymistyczn¹
prognozê11.
Wyzwanie: cyfryzacja Polski
Potencja³ rynku polskiego
Na tle innych krajów Europy Polska jest ma³o zaawansowanym krajem w procesie cyfryzacji. Wed³ug
Wykres 4. Sprzeda¿ telewizorów w Polsce
Zród³o: Opracowanie w³asne
10
11
Ibidem.
Prognoza Euroconsult zosta³a przygotowana w 2005 r., gdy telewizja HD znajdowa³a siê jeszcze we wczesnej fazie
pocz¹tkowej – przyp. autora.
Telewizjê analogow¹ odbiera dziœ oko³o 6 mln gospodarstw domowych. Nie ma w¹tpliwoœci, ¿e tak¿e
w Polsce przysz³oœæ nale¿y do telewizji cyfrowej.
Œwiadczy o tym dynamiczna sprzeda¿ telewizorów
LCD lub plazmowych, która w zesz³ym roku
osi¹gnê³a co najmniej 1,5 mln sztuk.
Prognozy s¹ optymistyczne. Eksperci przewiduj¹
zwiêkszenie oferty programowej w Polsce. Jednak¿e w porównaniu z Europ¹ Zachodni¹ bêdzie
ona znacznie ubo¿sza.
Równie optymistyczne s¹ prognozy odnoœnie
rosn¹cej sprzeda¿y telewizorów HD: plazmowych i
LCD. Ju¿ dziœ sprzeda¿ telewizorów HD w Polsce
znacznie przewy¿sza œredni¹ europejsk¹ (89 proc.
wobec 77 proc.)12.
Polacy bêd¹ odbieraæ g³ównie cyfrow¹ telewizjê satelitarn¹, której, wed³ug szacunków Instytutu Globalizacji, bêdzie u¿ywaæ od 3,5 mln do 5 mln gospodarstw
domowych w 2011 r., z czego wiêkszoœæ bêd¹ to
abonenci telewizji p³atnych. Jednak eksperci Instytutu
Globalizacji uwa¿aj¹, ¿e zbyt wczeœnie na takie prognozy, bowiem liczba poszczególnych rodzajów
dostêpu zale¿y od przyjêtej strategii cyfryzacji, w
szczególnoœci od budowy cyfrowej platformy publicznej, której nie mo¿na zaliczyæ do satelitarnych platform p³atnych, tak jak to ma miejsce w przypadku
Polsatu Cyfrowego, Cyfry+ i platformy „n”.
W opinii Instytutu Globalizacji niski poziom cyfryzacji
Polski jest wynikiem braku strategii cyfryzacji
w naszym kraju. Innymi negatywnymi czynnikami s¹:
opiesza³oœæ decydentów, rozproszona struktura
decyzyjna, brak jasnych kompetencji
oœrodków decyzyjnych, a tak¿e zaniedbania
aspektu technologicznego w TVP.
Podczas gdy telewizja publiczna jest nieustannym
przedmiotem walk politycznych, a jej „misja” sprowadza siê do produkcji w¹tpliwej jakoœci programów
rozrywkowych, strona technologiczna, a tym samym
wysokie oczekiwania klientów, staj¹ siê notorycznie
ignorowane.
Problemy, przed którymi stoi Polska w aspekcie
rosn¹cych oczekiwañ klientów oraz zaleceñ UE do12
13
14
15
tycz¹cych wy³¹czenia sygna³u analogowego w 2012
r., s¹ nastêpuj¹ce:
n
n
n
n
n
rozdysponowanie nowych czêstotliwoœci, zwolnionych po wy³¹czeniu telewizji analogowej w Polsce,
czyli tzw. dywidenda cyfrowa;
okreœlenie formatu kompresji sygna³u, w obecnej
rzeczywistoœci, powinien byæ to format MPEG-4 w
standardzie DVB-T lub DVB-T2 pozwalaj¹cy na
obs³ugê wiêkszej iloœci programów i posiadaj¹cy
lepsze parametry technologiczne;
okreœlenie liczby cyfrowych multipleksów, mieszcz¹cych poszczególne programy;
zapewnienie jak najwiêkszego pokrycia sygna³em
cyfrowym, co powinno byæ uwa¿ane za najwa¿niejszy wyznacznik sukcesu cyfryzacji;
zapewnienie odbiorcom jak najlepszej oferty, po
jak najni¿szym koszcie finansowym dla podatnika.
Rz¹dowy projekt cyfryzacji
Przedstawiony „Plan wdra¿ania naziemnej telewizji cyfrowej w standardzie DVB-T” opisuje najwa¿niejsze elementy strategii cyfryzacji w Polsce13.
Ju¿ sam fakt, ¿e dokument powstaje tak póŸno, dopiero na 4 lata przed finaln¹ dat¹ wy³¹czenia nadawania analogowego zaleconego przez Komisjê Europejsk¹, nale¿y oceniæ negatywnie.
Autorzy projektu przyznaj¹, ¿e wy³¹czenie nadawania analogowego nie bêdzie mo¿liwe ani na
pocz¹tku, ani nawet 31 grudnia 2012 r. Tym samym
najpóŸniejszy termin okreœla siê na 17 czerwca
2015 r., zgodnie z wynegocjowanym Porozumieniem
GE-0614. Jako standard kompresji okreœla siê
MPEG-4, a uruchomienie pierwszego multipleksu
planuje siê na 1 stycznia 2009 r. Pierwsze uprawnienia uzyskaj¹ nadawcy programów o zasiêgu ogólnopolskim, tj. TVP1, TVP2, TVP Info, Polsat, TVN, TV4
i TV Puls15.
Za strategiê bêdzie odpowiedzialny Miêdzyresortowy Zespó³ do spraw Telewizji i Radiofonii Cyfrowej.
Zawartoœæ multipleksu nie bêdzie ani kodowana, ani
p³atna. Rz¹d przewiduje natomiast program pomocy
spo³ecznej dla indywidualnego odbiorcy. Nie jest
jednak uœciœlone, jak ta pomoc ma wygl¹daæ.
Z punktu widzenia rynku oraz interesu podatnika
(tak¿e tego, który nie jest zainteresowany dostêpem
do oferty cyfrowej), najlepszym rodzajem wsparcia
by³aby mo¿liwoœæ odliczenia wydatków na dekoder
cyfrowy od podatku (tzw. ulga cyfryzacyjna).
W innych przypadkach, np. w sytuacji dotowania
producentów dekoderów b¹dŸ darmowego udostêpniania dekoderów przez pañstwo, równowaga
Ibidem.
Dokument opublikowany przez Ministerstwo Infrastruktury, projekt z 14.01.2008 r.
Ibidem, s. 4.
Ibidem, s. 5.
BIBLIOTEKA INFOTELA
danych operatorów, platformy cyfrowe maj¹ 3,5 mln
klientów, a do 2012 r. spodziewaj¹ siê podwoiæ tê
liczbê. Oznacza to, ¿e zaledwie kilkanaœcie procent
Polaków ma dziœ bezpoœredni dostêp do telewizji cyfrowej, co jest niskim wskaŸnikiem w porównaniu z
wiêkszoœci¹ krajów UE.
13
14
rynkowa mo¿e zostaæ zak³ócona. W przypadku zastosowania ulgi cyfryzacyjnej konsument bêdzie
móg³ wybraæ okreœlony produkt na zasadzie wolnej
konkurencji. W sytuacji dotowania producentów dekoderów, koszty dekoderów zwiêksz¹ siê, potêguj¹c
tak¿e pokusy korupcyjne.
Najgorszym mo¿liwym pomys³em by³oby przyznanie
monopolu tylko jednemu producentowi oraz
obci¹¿enie kosztami monopolu wszystkich podatników, tak¿e tych, którzy nie s¹ zainteresowani ofert¹
cyfrow¹. Ponadto tego typu pomoc publiczna jest
sprzeczna z prawem europejskim.
Instytut Globalizacji bardzo negatywnie odbiera
projekt stworzenia wy³¹cznie cyfrowej telewizji
naziemnej. Tego typu rozwi¹zanie nie zapewnia
pe³nego pokrycia sygna³em terytorium kraju,
powoduj¹c wykluczenie wielu gospodarstw
domowych z procesu cyfryzacji.
Ponadto zak³adany system DTT nie pozwala na uruchomienie wielu dodatkowych us³ug, charakterystycznych dla telewizji cyfrowej nowej generacji. Strategiê rz¹dow¹ mo¿na scharakteryzowaæ w jednym
zdaniu: „budujemy telewizjê socjaln¹, marnej jakoœci, dla ubogich”.
kim tempie do 2012 r. cyfryzacja w Polsce obejmie
zaledwie 1/4 powierzchni kraju.
Z podobnymi problemami spotka³ siê rz¹d Austrii,
gdzie po osi¹gniêciu 1/5 pokrycia naziemnego ogromnym nak³adem si³ i œrodków, ograniczono dalsz¹
rozbudowê telewizji naziemnej na rzecz rozwoju cyfrowej platformy ORS nadawanej przez austriack¹
telewizjê publiczn¹ ORF. Warto skorzystaæ z tych
doœwiadczeñ, aby nie pope³niaæ analogicznych
b³êdów, za które zap³aci, znacznie ubo¿sze od Austriaków, spo³eczeñstwo polskie. Jeœli decydenci
chcieliby postawiæ na jednego rodzaju technologiê,
to w aspekcie argumentów technologicznych, ekonomicznych i spo³ecznych,
zawartych w niniejszym raporcie, preferowan¹ technologi¹ powinna byæ DTH, czyli transmisja indywidualnego przekazu satelitarnego do gospodarstw domowych, niezale¿nie od istniej¹cych platform p³atnych. Tylko przekaz satelitarny umo¿liwia bowiem
ca³kowite pokrycie kraju, przy rozs¹dnych kosztach
inwestycyjnych (znacznie poni¿ej proponowanego
systemu DTT), nieporównywalnie lepszych cechach
technologicznych (HD, us³ugi internetu szerokopasmowego, telefonii VoIP, wideo na ¿¹danie) oraz
z wielokrotnie krótszym czasem realizacji projektu.
W opinii ekspertów Instytutu Globalizacji oparcie
cyfryzacji kraju na przekazie satelitarnym pozwoli³oby
na spe³nienie zaleceñ Komisji Europejskiej
i wy³¹czenie sygna³u analogowego do 2012 r.
W przypadku telewizji naziemnej spe³nienie
wymogów nawet do 2015 r. wydaje siê byæ
utrudnione. Przyk³ady innych krajów pokazuj¹,
¿e telewizje publiczne buduj¹ platformy cyfrowe
na bazie technologii satelitarnej
Tego typu rozwi¹zanie
przynosi najlepsze efekty.
Kolejn¹ cech¹, która nakazuje negatywnie oceniæ
strategiê cyfryzacji kraju, sprowadzon¹ wy³¹cznie do
telewizji naziemnej, s¹ gigantyczne koszty, które
bêd¹ musia³y byæ poniesione na tego typu cyfryzacjê. Instytut Globalizacji szacuje, ¿e koszty nadawania cyfrowego w tej postaci mog¹ byæ wy¿sze od
obecnego, analogowego nawet 10-krotnie. Oznacza
to, ¿e dla TVP mo¿e byæ to kwota 2 mld z³otych. Nie
jest jasne, w jaki sposób zostanie sfinansowany ten
projekt, ale mo¿na przypuszczaæ, ¿e g³ównie z kieszeni podatnika.
BIBLIOTEKA INFOTELA
Wreszcie ostatni¹ kwesti¹, która bulwersuje, jest
fakt bardzo d³ugiego czasu wdra¿ania tego typu projektów. Europejska Unia Nadawców ocenia, ¿e w ta-
Naturalnie nie ma przeszkód (a przynajmniej nie istniej¹ przeszkody, o których wiedza jest powszechnie
Kraj
2008 r.
2010 r.
2012 r.
2012 r. (zasiêg)
Czechy
790
1770
2300
62%
Estonia
60
150
300
50%
Litwa
90
220
440
34%
£otwa
60
140
270
34%
S³owacja
98
230
550
29%
Polska
635
1430
3200
25%
By³garia
0
162
370
14%
Rumunia
0
396
890
13%
Tabela 3. Cyfryzacja w Europie Œrodkowej i Wschodniej. Odbiorcy: gospodarstwa domowe w tys.
Zród³o: Europejska Unia Nadawców, 2008 r.
Niewykluczone, ¿e zastosowanie wielu technologii
by³oby nawet skuteczniejsze. Technologia DTT sprawdza siê na terenach wielkomiejskich, DTH na obszarze pozosta³ym. Niemniej ze zdumieniem obserwujemy debatê publiczn¹, gdzie obie technologie
traktuje siê jako wykluczaj¹ce siê alternatywy.
Takie podejœcie nie ma swojego uzasadnienia przy
stanie wspó³czesnej wiedzy i mo¿liwoœciach technologicznych. Stoi tak¿e w sprzecznoœci z praktyk¹
wdra¿ania tego typu projektów w innych krajach.
Istnieje tak¿e wiele innych w¹tpliwoœci, które narzucaj¹ siê przy analizie projektu strategii cyfryzacji kraju prezentowanej przez rz¹d. W kwestiach technologicznych mo¿e okazaæ siê, ¿e w œwietle dynamicznie rozwijaj¹cych siê technologii cyfrowych obecny
standard DVB-T/MPEG-4 bêdzie w momencie zakoñczenia procesu cyfryzacji ma³o wydajny.
Dlatego mo¿e warto by³oby zastanowiæ siê nad zastosowaniem jeszcze nowoczeœniejszego systemu,
np. DVB-T2/MPEG-4, o czym ju¿ g³oœno dyskutuj¹
najbardziej zaawansowane kraje europejskie. Paradoksalnie przyjecie DVB-T2 by³oby swoistym bonusem dla Polski wynikaj¹cym z jej opóŸnieñ w obszarze cyfryzacji naziemnej.
Ponadto nie jest jasne, dlaczego zostanie uruchomiony tylko jeden multipleks. Zwiêkszenie iloœci multipleksów przyczyni³oby siê do wzrostu oferty programowej, a tak klienci dostan¹ wy³¹cznie te same
produkty w nowym opakowaniu, przez co spo³eczny
odbiór procesu cyfryzacji mo¿e okazaæ siê jednym
wielkim rozczarowaniem.
Jedynym silnym odczuciem nie bêdzie zaœ widoczna
poprawa jakoœci us³ug, lecz poczucie uczestniczenia
w przymusowym procesie narzuconym przez pañstwo.
Dywidenda cyfrowa
Zgodnie z harmonogramem prac, Urz¹d Komunikacji Elektronicznej do 30 kwietnia br. powinien ustaliæ
plan zagwarantowania czêstotliwoœci na potrzeby
pierwszego multipleksu cyfrowego. Debata na temat
czêstotliwoœci ma jednak o wiele szerszy kontekst,
poniewa¿ dotyczy rozdzia³u pasm zwolnionych po
wy³¹czeniu telewizji analogowej.
Dyskusja, która toczy siê miêdzy decydentami oraz
zainteresowanymi stronami, potwierdza niestety zamiar budowania takiej telewizji, która w bliskiej
przysz³oœci mo¿e okazaæ siê archaiczna, tzn. takiej,
w której HDTV nie jest standardem, lecz ciekawostk¹.
Ma to zwi¹zek z przyjêtymi przez rz¹d planami budowy systemu DVB-T, który zadowala siê jakoœci¹
standardow¹ SD. Tymczasem du¿o nowoczeœniejszym i bardziej perspektywicznym rozwi¹zaniem
by³oby od razu otwarcie siê na system DVB-T2 w
standardzie HD.
Zadziwiaj¹ca jest tak¿e zgodnoœæ kluczowych graczy na rynku, którzy wyraŸnie zadowoleni z
osi¹gniêtej pozycji rynkowej, nie zamierzaj¹ konkurowaæ o klienta np. wy¿sz¹ jakoœci¹ us³ug.
Na marginesie nale¿y wspomnieæ, ¿e obecna jakoœæ
us³ug cyfrowych w Polsce nie tylko pozostawia wiele
do ¿yczenia, ale w wielu przypadkach narusza interes klienta (np. manipulacja ofert¹ typu wymuszanie
dodatkowych op³at za kana³y tematyczne, niski poziom us³ug serwisowych).
Liczne s¹ te¿ sugestie rzekomego wspó³dzia³ania na
rzecz zachowania rynkowego status quo przez oferentów.
I tak, w procesie konsultacji nad dywidend¹ cyfrow¹
przedstawiciele Cyfrowego Polsatu, najwiêkszego
gracza na rynku, opowiedzieli siê za standardem
DVB-T w rozdzielczoœci SD, z opcj¹ migracji do HD.
Podobn¹ optykê zaprezentowa³a TVP S.A.
Jedynie firma TVN za¿¹da³a przeznaczenia wszystkich multipleksów dla telewizji HD. Warto w tym
miejscu zaznaczyæ, ¿e najwiêkszemu graczowi na
rynku telewizji cyfrowej zale¿y, aby multipleks nadawa³ w rozdzielczoœci SD, po to, aby klienci posiadaj¹cy telewizory HD kupowali p³atny dostêp do
kana³ów HD.
Poniewa¿ telewizja publiczna nie funkcjonuje w warunkach rynkowych, nie ma motywacji do konkurowania jakoœci¹. Pañstwowemu molochowi nie zale¿y
tak¿e na zmniejszaniu kosztów produkcji, gdy¿ nie
podlega konkurencji rynkowej, a jego funkcjonowanie (³¹cznie z nieefektywnoœci¹, marnotrawstwem i
stratami) jest pokrywane z kieszeni podatnika.
Najprawdopodobniej proces konsultacji skoñczy siê
technologicznym i jakoœciowym kompromisem. Dla
klientów oznacza to, ¿e nie odczuj¹ raczej dramatycznej zmiany jakoœciowej obrazu przy zmianie sygna³u z analogowego na SD. Potencja³ „p³askich” telewizorów, w które zainwestowali, nie zostanie w
pe³ni wykorzystany.
Modelowe
rozwi¹zania cyfryzacji w Europie
Wielka Brytania
Rozwi¹zanie brytyjskie jest modelowym przyk³adem
udanej cyfryzacji, któr¹ w roku 1994 rozpocz¹³ koncern News Corporation, tworz¹c dziœ najwiêksz¹ w
BIBLIOTEKA INFOTELA
dostêpna i która zosta³a zebrana na potrzeby niniejszego raportu), aby strategia cyfryzacji kraju nie
uwzglêdnia³a obu technologii nadawania, traktuj¹c je
komplementarnie.
15
16
Europie satelitarn¹ platformê telewizji p³atnej Sky Digital.
FreeSat bêdzie p³aci³ tylko za dodatkowe us³ug, np.
wideo na ¿¹danie czy dostêp do internetu.
Liczba u¿ytkowników tej platformy szacowana jest
na kilkanaœcie milionów gospodarstw domowych.
W ten sposób cyfryzacj¹ zosta³o objêtych dodatkowych 25 proc. obywateli, którzy w silnie zurbanizowanej Wielkiej Brytanii nie mieli dostêpu do telewizji
naziemnej b¹dŸ kablowej.
Niezale¿nie od tego w roku 1998 rz¹d brytyjski rozpocz¹³ cyfryzacjê naziemn¹, która omal nie
skoñczy³a siê finansow¹ katastrof¹. Dziœ, po inwestycjach liczonych w miliardach euro, platforma naziemna FreeView dociera do milionow Brytyjczykow.
Publiczna telewizja BBC uruchomi³a w roku 2007 cyfrow¹ platformê satelitarn¹ FreeSat z bezp³atnym
odbiorem, aby zd¹¿yæ przed Olimpiad¹ w Pekinie
w 2008 r., bowiem Miêdzynarodowy Komitet Olimpijski za¿¹da³, aby nadawcy umo¿liwili telewidzom
tak¿e odbiór formatu HD.
Przyk³ad brytyjski jest typowym melan¿em technologii nadawania naziemnego i satelitarnego, aby
osi¹gn¹æ jak najwiêkszy stopieñ pokrycia kraju. W
rezultacie dziœ blisko 95 proc. brytyjskich gospodarstw domowych posiada dostêp do bezp³atnej telewizji cyfrowej.
Co mo¿e wydawaæ siê zaskakuj¹ce dla polskiego
czytelnika, kluczowy w projekcie by³ interes konsumenta, a nie rz¹du, partii, urzêdników czy przemys³u. Nadrzêdnym celem by³o wiêc zapewnienie
nieodp³atnego dostêpu najwy¿szej jakoœci, jak najwiêkszej iloœci obywateli. Projekt by³ oparty nie na
partykularnych interesach rozmaitych grup, lecz na
kalkulacji ekonomicznej.
Eksperci rz¹du brytyjskiego oszacowali natychmiastowe korzyœci z przejœcia na nadawanie cyfrowe na
kwotê 1,1-2,2 mld funtów, natomiast ca³kowit¹ korzyœæ z wy³¹czenia nadawania analogowego na co
najmniej 10 mld funtów.
BIBLIOTEKA INFOTELA
Ca³oœæ nie tylko by³a poprzedzona publiczn¹ debat¹,
której jak zwykle brak by³o w Polsce (rz¹d zaprezentowa³ gotowy projekt strategii, stawiaj¹c konsumentów pod œcian¹), ale przede wszystkim skuteczn¹
kampani¹ informacyjn¹ z bardzo du¿ym zaanga¿owaniem instytucji non-profit. Kampania zawiera³a informacje o korzyœciach z procesu cyfryzacji
oraz poradniki, w jaki sposób „prze³¹czyæ siê” z
„analogów” na „cyfrê”.
Prze³¹czanie z telewizji analogowej na cyfrowe nadawanie naziemne nastêpuje etapami, region po regionie. 15 regionów Wielkiej Brytanii zostanie przeniesionych w cyfrow¹ rzeczywistoœæ miêdzy 2008
a 2012 r., pocz¹wszy od najmniejszych terytoriów
zachodniego wybrze¿a, skoñczywszy na Londynie.
Publiczna platforma satelitarna FreeSat – udostêpniona przez BBC oraz ITV – oferuje 40 bezp³atnych kana³ów, w tym 9 kana³ów BBC. U¿ytkownik
16
17
Zród³o: Upside Analisys, 2007 r.
Zród³o: Conseil Supérieur de l’Audiovisuel, 2008 r.
Doœwiadczenia innych krajów
W Hiszpanii rz¹d dostrzeg³ zalety cyfryzacji satelitarnej dopiero wtedy, gdy okaza³o siê, ¿e plany
zak³adaj¹ce wy³¹czenia nadawania analogowego do
kwietnia 2010 r. mog¹ okazaæ siê nierealne. Nie bez
znaczenia by³ tak¿e wynik finansowy cyfryzacji. Podczas gdy wydatki cyfryzacyjne na bie¿¹cy rok oszacowano na 14,5 mln euro rocznie przy 90-proc. pokryciu kraju, osi¹gniêcie wyniku 96 proc. zwiêksza
nak³ady do 25 mln euro w 2010 r.16. Tak drastyczny
skok jest wynikiem koniecznoœci budowy infrastruktury w regionach, gdzie stanowi to wyzwanie (góry,
wyspy, tereny wiejskie).
Natomiast Francuzi, którzy wy³¹cz¹ nadawanie analogowe z koñcem listopada 2011 r., zak³adaj¹, ¿e
osi¹gn¹ 95-proc. pokrycie kraju, wobec 89-proc. na
koniec bie¿¹cego roku17.
Zgodnie z przyjêtym w marcu 2007 r. prawem, wszystkie niekodowane programy dostêpne w multipleksach naziemnych musz¹ byæ równie¿ dostêpne
bezp³atnie z satelity dla wszytskich francuskich gospodarstw domowych.
Dziêki temu uruchomiona w czerwcu zesz³ego roku
platforma satelitarna TNTSAT zaoferowa³a Francuzom dostêp do 18 podstawowych francuskich programów telewizyjnych nadawanych naziemnie oraz
dodatkowo do 12 satelitarnych kana³ów francuskojêzycznych (od TV5 po Euronews), 150 kana³ów
miêdzynarodowych i 160 stacji radiowych, wszystkie
niekodowane. Odbiór satelitarny poprawi³ jakoœæ
wielu programów i zapewni³ wszystkim obywatelom
dostêp do telewizji cyfrowej na równych zasadach.
Z kolei bardzo zaawansowani technologicznie Niemcy od wielu lat korzystaj¹ g³ównie z przekazu satelitarnego, uzupe³nianego rozbudowywaniem sieci
kablowej przez Deutsche Telekom. Podobny, hybrydowy (³¹cz¹cy nadawanie satelitarne, naziemne, kablowe i IPTV) model cyfryzacji wprowadzaj¹ lub zamierzaj¹ wkrótce wprowadziæ praktycznie wszystkie
kraje Unii Europejskiej.
Jedynymi wyj¹tkami s¹ Polska, Bu³garia i Rumunia,
gdzie nadal nie funkcjonuje ¿aden system cyfrowej
telewizji naziemnej, zaœ rozwi¹zania alternatywne
dopiero zaczynaj¹ siê powoli przebijaæ do œwiadomoœci decydentów odpowiedzialnych za programy
cyfryzacyjne.
za tworzenie publicznej platformy satelitarnej i naziemnej.
n
n
n
Szybka cyfryzacja Polski wymaga u¿ycia wielu technologii cyfrowych, a w szczególnoœci wspó³istnienia systemów naziemnych i satelitarnych. Te
ostatnie pozwalaj¹ na pe³ne pokrycie kraju w bardzo szybkim czasie.
W Polsce istnieje niezaspokojony popyt na odbiór
cyfrowych kana³ów najwy¿szej jakoœci HD. W
przypadku cyfryzacji naziemnej przy podejmowaniu decyzji technologicznych, powinno siê
uwzglêdniæ potrzeby rynku i postawiæ na system
DVB-T2 i kompresjê MPEG-4, co pozwoli na znaczne oszczêdnoœci w przysz³oœci.
W przypadku cyfryzacji satelitarnej Polska powinna zdefiniowaæ, kto powinien byæ odpowiedzialny
n
Wa¿nym wyznacznikiem przy wdra¿aniu projektu
cyfryzacji powinien byæ rachunek ekonomiczny, a
w szczególnoœci koszt dotarcia z sygna³em cyfrowym do gospodarstwa domowego, przy za³o¿eniu
objêcia przekazem jak najwiêkszej liczby obywateli.
Tomasz Teluk
e-mail@...
Fundacja Instytut Globalizacji
ul. Opawska ¼
44-100 Gliwice www.globalizacja.org
[email protected]
tel. + 48 600 023 118
+ 48 32 232 65 54
BIBLIOTEKA INFOTELA
Podsumowanie
i wnioski dla Polski
Reasumuj¹c wnioski niniejszego raportu, mo¿na postawiæ nastêpuj¹ce, uzasadnione tezy:
17
18
Co wybraæ?
ostatnich latach obserwujemy bardzo intensywny rozwój rynku telewizyjnego.
W bie¿¹cym roku polscy telewidzowie mog¹ wybieraæ spoœród ponad 110 stacji
polskojêzycznych dostêpnych w naszym kraju.
W
Na rynku od wielu lat dominuj¹ cztery stacje (TVP1,
TVP2, Polsat, TVN), które w I kwartale tego roku
przyci¹gnê³y prawie 73% widowni telewizyjnej.
Oczywiœcie nie ka¿dy mo¿e pozwoliæ sobie na posiadanie dostêpu do takiej liczby stacji, które w zdecydowanej wiêkszoœci dystrybuowane s¹ poprzez
platformy cyfrowe i telewizje kablowe.
Spoœród stacji tematycznych najwiêcej widowni
przyci¹gaj¹ TVN 24, Mini Mini oraz Eurosport, które
w I kwartale 2008 roku osi¹gnê³y udzia³y na poziomie odpowiednio 2,9%, 0,9% oraz 0,8%. W ofercie
stacji tematycznych dostêpnych jest miêdzy innymi
16 stacji dokumentalnych, 12 stacji dla dzieci i 14
stacji sportowych.
Co wiêcej, nie ka¿dy telewidz mo¿e pozwoliæ sobie
na odbiór wszystkich stacji tzw. naziemnych, czyli
odbieranych za pomoc¹ zwyk³ych anten telewizyjnych. W Polsce dostêpnych mamy 7 takich stacji.
Spoœród nich jedynie TVP1, TVP2 i Polsat dostêpne
s¹ na terenie prawie ca³ego kraju, natomiast pozosta³e naziemne swoim zasiêgiem obejmuj¹ od 59%
(TV Puls) do 91% (TVP Info) mieszkañców w wieku
4+.
Wraz z rozwojem rynku telewizyjnego zauwa¿alny
jest spadek udzia³ów w widowni stacji naziemnych w
stosunku do stacji kablowo – satelitarnych. W 1997
roku ponad 87% czasu przed telewizorem spêdzaliœmy na ogl¹daniu stacji naziemnych, w 2008 odsetek ten spad³ do 79%.
– Analizuj¹c sytuacjê na rynkach zagranicznych
mo¿na siê spodziewaæ, ¿e w najbli¿szych latach
liczba stacji telewizyjnych w Polsce bêdzie nadal
ros³a. Dla porównania mieszkañcy Wielkiej Brytanii
mog¹ obecnie wybieraæ ju¿ spoœród ponad 170
stacji – komentuje Dariusz Rocki, G³ówny Specjalista ds. Obs³ugi Klienta Telemetrycznego TNS
OBOP.
Informacje o badaniu
Dane pochodz¹ z elektronicznego pomiaru widowni
telewizyjnej prowadzonego przez TNS OBOP od
1997 roku, próba: 3259 osób powy¿ej 4 roku ¿ycia,
bez uwzglêdnienia widowni goœcinnej.
BIBLIOTEKA INFOTELA
Wykres 1.
Liczba stacji polskojêzycznych dostêpnych na rynku polskim1
1
Stacje regionalne TVP przedstawiono jako jedn¹ stacjê TVP3/TVP Inf;
nie uwzglêdniono lokalnych stacji telewizji kablowych
Zród³o: TNS OBOP
19
Nadchodzi wielka rewolucja medialna: cyfryzacja telewizji
Premiera
odbiorników cyfrowych marki HIGHSET®
zgodnych z technologi¹ MPEG-2 i MPEG-4 H.264/AVC
Odbiornik cyfrowy DVB-T HIGHSET 207THD
Wydaje siê jednak, ¿e w koñcu uzgodniono newralgiczne parametry polskiego odbiornika DVB-T. Postanowiono, ¿e set-top
boks powinien umo¿liwiaæ odbiór niekodowanych programów
radiowych i telewizyjnych i obs³ugiwaæ:
l
l
formaty i rozdzielczoœci obrazów TV: 702x576 (SD 576i) obecnie, a 1280x720 (HD 720p) lub 1920x1080 (HD 1080i)
w przysz³oœci;
standard kodowania sygna³u wizji: wy³¹cznie H.264/AVC
(MP@L3 dla SDTV i HP@L4 dla HDTV),
l
l
l
l
l
l
standard kodowania sygna³u fonii podstawowej: MP2
(MPEG-1, 2 Layer II) lub E-AC-3 (Dolby Digital Plus), oraz
E-AC-3 dla dŸwiêku przestrzennego (co najmniej 5.1);
odbieraæ programy w rozdzielczoœci HD i przesy³aæ sygna³
w tej rozdzielczoœci do uk³adów sterowania wyœwietlaczem
„HD Ready” za pomoc¹ HDMI, oraz za pomoc¹ Euroz³¹cza
w formacie SD do telewizora analogowego;
umo¿liwiaæ wyœwietlanie obrazu 16:9 na ekranie 4:3 z zachowaniem rozdzielczoœci pionowej, byæ zdolny do automatycznego przeszukiwania ca³ego zakresu czêstotliwoœci oraz dostrojenia do prawid³owej struktury ramki DVB-T, kodowania
kana³owego i modulacji;
obs³ugiwaæ napisy teletekstowe i DVB (subtitles);
umo¿liwiaæ kontrolê rodzicielsk¹;
obs³uga us³ug interaktywnych, dostêpu warunkowego itp. jest
opcjonalna.
Odbiornik cyfrowy DVB-T HIGHSET 206THD
Mi³o nam donieœæ, ¿e nasza firma, SATEL S.A., poszerzy³a
swoje kompetencje o obszar odbiorników telewizji cyfrowej
DVB. Ju¿ od lipca 2008 w naszej ofercie dostêpny bêdzie cyfrowy odbiornik HIGHSET 207THD, spe³niaj¹cy w pe³ni przedstawione powy¿ej parametry techniczne, z polskim menu ekranowym, ³atwo dostêpnym serwisem „door to door” i polsk¹ gwarancj¹ producenta.
Drugim modelem, którego premiera odbêdzie siê nieomal równolegle bêdzie HIGHSET 206C. Jest to prosty w dzia³aniu odbiornik, przeznaczony do pracy na cyfrowych sieciach kablowych i przystosowany do odbioru sygna³u telewizyjnego i radiowego DVB-C. Posiada zintegrowany czytnik kart systemu dostêpu warunkowego Cerber Crypt, Conax, Irdeto, Nord, przegl¹darkê serwisu o programach EPG, teletekst z pamiêci¹ na
1000 stron oraz wygodne menu u¿ytkownika dostêpne w wielu
jêzykach. Przewidujemy mo¿liwoœæ indywidualizacji wymagañ
dla wiêkszych zamówieñ.
Obecnie pracujemy nad „socjaln¹” wersj¹ odbiornika cyfrowej
telewizji naziemnej, która powinna byæ oferowana w ramach
ustawowego wsparcia dla niezamo¿nych odbiorców indywidualnych, aby mo¿liwe by³o wy³¹czenie nadawania analogowego
bez pozbawiania ich dostêpu do programów telewizyjnych.
Zapraszamy do wspó³pracy.
Andrzej Bujas
SATEL S.A.
http://www.highset.pl
e-mail: [email protected]
tel./faks: (+48) 22-771-43-83
® HIGHSET – marka zastrze¿ona firmy SATEL S.A.
BIBLIOTEKA INFOTELA
Polski system telewizji analogowej z trudem umo¿liwia emisjê
trzech ogólnopolskich sieci telewizyjnych. Pozostali nadawcy
obejmuj¹ swym zasiêgiem tylko czêœæ kraju.
Przejœcie na system emisji cyfrowej zwielokrotni mo¿liwoœci
transmisyjne systemu. W miejsce ka¿dego kana³u, nadawany
bêdzie pakiet cyfrowy, grupuj¹cy do 7-8 programów w jednym
multipleksie.
Zalet¹ przekazu cyfrowego jest te¿ eliminacja zak³óceñ powodowanych wielodrogowoœci¹ odbieranego sygna³u i mo¿liwoœæ
wykorzystania tej samej czêstotliwoœci kana³owej w s¹siednich
obszarach nadawczych.
Wdro¿enie telewizji cyfrowej, opartej na standardzie DVB-T, stanowiæ bêdzie zasadniczy zwrot technologiczny. Zak³ada siê uruchomienie, w ci¹gu 5 lat, 8 ogólnopolskich sieci naziemnej telewizji cyfrowej, opartej na standardzie EN 300 744 ETSI, co
oznacza, ¿e wizja bêdzie kodowana i kompresowana w systemie H.264 (MPEG-4 AVC). Zaawansowane mechanizmy korekcji i ochrony przed b³êdami pozwalaj¹ na uzyskanie obrazu
spe³niaj¹cego wymagania HDTV.
Do odbioru naziemnej telewizji cyfrowej abonenci musz¹ posiadaæ odbiornik cyfrowy STB (set-top boks), lub odbiornik telewizyjny z dekoderem cyfrowym. Szacuje siê, ¿e cena dekodera
AVC/H.264 bêdzie w pocz¹tkowym okresie wiêksza o 50 proc. od
ceny dekodera MPEG-2 i bêdzie spadaæ w miarê wzrostu rynku.
Struktura sygna³u cyfrowego MPEG-4 jest bardzo z³o¿ona. Nie
zawsze pe³na implementacja standardu jest konieczna i celowa.
Mo¿liwoœæ podzia³u struktury na podzbiory, zwane profilami, powoduje, ¿e w zale¿noœci od tego, jaka ma byæ ¿¹dana jakoœæ
obrazu i dŸwiêku lub na jak¹ jakoœæ zezwala kana³ transmisyjny
– kodowanie treœci multimedialnych mo¿e zachodziæ z ró¿n¹
dok³adnoœci¹ i moc¹ obliczeniow¹. Wyzwoli³o to wiele kontrowersji wokó³ wymagañ technicznych dla nadajników, co w konsekwencji hamowa³o dzia³ania producentów set-top boksów.
20
Telewizja IP
a mo¿liwoœci i wartoœæ
sieci szerokopasmowych
prowadzanie i przyjmowanie przez rynek
telewizji IP (IPTV) z wielu powodów okaza³o siê wolniejsze, ni¿ tego generalnie
oczekiwano. Jednak¿e rozwój rynku IPTV zaczyna ukazywaæ prawdziw¹ wartoœæ i potencja³ sieci, w oparciu o któr¹ jest tworzony. Pokaza³ ju¿,
¿e przekaz szerokopasmowy powoli, ale zdecydowanie staje siê preferowanym medium rozpowszechniania treœci, oraz jak faktyczna wartoœæ
sieci wzrasta w postêpie geometrycznym po
wprowadzeniu ka¿dej nowej us³ugi generuj¹cej
przychody. Choæ IPTV jeszcze raczkuje, widoczne s¹ ju¿ oznaki tego, ¿e w miarê, jak zacznie siê
przyjmowaæ w przemyœle rozrywkowym, w dalszym ci¹gu bêdzie akcentowa³a prawdziw¹
wartoœæ sieci, na której dzia³a, jako platformy
konwergencji œrodków przekazu wzbogacaj¹cej
sposoby wzajemnego komunikowania siê ludzi
i dostarczania im rozrywki.
W
do zarz¹dzania treœci¹ i tworzenia treœci cyfrowych
wytworzy³y warunki niezbêdne do opracowania i realizacji us³ug wizyjnych, takich jak wideo na ¿¹danie
i telewizja IP. Ten zestaw jest jednoczeœnie podzbiorem szerszego cyklu rozwoju rynku szerokopasmowego, obejmuj¹cego gry oraz aplikacje i us³ugi Web 2.0. Ostatecznym tego efektem jest geometryczny przyrost faktycznej wartoœci sieci szerokopasmowych, o czym pisaliœmy powy¿ej.
BIBLIOTEKA INFOTELA
Technologia i zmiany
Rzadko bywa tak, ¿e jedna technologia jest w stanie
doprowadziæ do zmian spo³eczno-ekonomicznych.
Mo¿e ona byæ podstawowym czynnikiem zmian, niemniej na ogó³ dopiero równoczesne wystêpowanie
kilku technologii pokrewnych tworzy masê krytyczn¹
potrzebn¹ do spowodowania radykalnych przemian
w tej dziedzinie. Takie grupy maj¹ zdolnoœæ wyzwalania cykli udoskonaleñ powoduj¹cych podtrzymanie
i przyspieszanie rozwoju technik wspó³zale¿nych.
Przyk³adem mo¿e tu byæ jednoczesna dostêpnoœæ
mikroprocesorów, niedrogich pamiêci, oprogramowania i sieci, co doprowadzi³o do przekszta³cenia
komputerów klasy PC z niszowych maszyn do komputerowego sk³adu tekstów w ogólnodostêpne systemy do przetwarzania informacji i rozrywki. Cykl
udoskonalania komputerów PC polega na wzajemnym napêdzaniu siê dostêpnoœci coraz szybszych
procesorów, wzroœcie pojemnoœci pamiêci i funkcjonalnoœci oprogramowania, które doprowadzi³o do
wzrostu zarówno funkcjonalnoœci, jak i wydajnoœci
komputerów osobistych.
Szerokoœæ pasma i powszechna dostêpnoœæ ³¹czy
szerokopasmowych do Internetu, malej¹cy koszt pamiêci masowych, a tak¿e rozwój oprogramowania
Rysunek 1.
Wartoœæ sieci roœnie wraz z rozwojem us³ug,
które mo¿na dziêki niej œwiadczyæ.
Wprowadzenie technologii dostêpu szerokopasmowego przez ³¹cza abonenckie pokaza³o pe³ne mo¿liwoœci stwarzane przez agregacjê wysokoprzepustowego ruchu IP i sieci szkieletowych, a przez IPTV
podaje w w¹tpliwoœæ sensownoœæ utrzymywania
w przysz³oœci heterogenicznego œrodowiska rozpowszechniania treœci za poœrednictwem sieci przewodowych, naziemnych i satelitarnych. Nadawcy i producenci medialni buduj¹ lub kupuj¹ sieci do rozpowszechniania swoich treœci. Ale zasadnicz¹ dzia³alnoœci¹ mediów jest tworzenie programów, a nie ich
przesy³anie. Pojawienie siê uniwersalnego szerokopasmowego i wysokoprzepustowego medium
stwarza nie tylko mo¿liwoœæ zwiêkszenia sprawnoœci
dzia³ania w skali makroekonomicznej, ale co wa¿niejsze, daje tak¿e nadziejê na mo¿liwoœæ integracji
funkcjonalnej z innymi us³ugami oferowanymi w sieci
21
Rysunek 2.
Dostawcy ³¹cz¹ oferty „poziomo” (dostarczaj¹c ró¿nych us³ug)
oraz „pionowo” (dostarczaj¹c ró¿nych doœwiadczeñ dla odbiorcy)
Rynek multimediów
Na p³aszczyŸnie handlowej „pakietyzacja” sprowadza siê do oferty okreœlonej kombinacji us³ug, na
przyk³ad dostêpu szerokopasmowego do Internetu,
telefonu stacjonarnego, telefonu komórkowego i programów telewizyjnych. Takie powi¹zanie poziome
jest zgodne z preferowaniem przez klientów wygodnego korzystania z jednego dostawcy, a dla niego
przek³ada siê na dodatkowe strumienie przychodów i zmniejszon¹ rotacjê klientów. Takie proste
powi¹zanie us³ug umo¿liwia dostawcom kompensowanie spadku rentownoœci jednych us³ug – na
przyk³ad telefonii stacjonarnej – przychodami z pozosta³ych us³ug, ale nie przyczynia siê do bezwzglêdnego wzrostu ca³kowitej dochodowoœci. Obecnie na rynku pojawia siê tendencja do nak³adania
us³ug o wartoœci dodanej na us³ugi podstawowe,
czyli „pakietyzacji pionowej”. Przyk³adem tego mo¿e
byæ us³ugodawca umo¿liwiaj¹cy swoim abonentom
wysy³anie materia³ów, które póŸniej s¹ emitowane
w programach telewizyjnych, co tworzy powi¹zanie
pomiêdzy us³ug¹ telewizji i us³ug¹ szerokopasmow¹. Innym przyk³adem mog¹ tu byæ operatorzy
telefonii komórkowej, którzy wi¹¿¹ us³ugi telefonii ruchomej z „sieciami spo³ecznoœciowymi”.
Analizy tendencji rynkowych pokazuj¹, ¿e „pakietyzacja pozioma” zapewnia ochronê przychodów,
a „pionowa” wprowadza mo¿liwoœci uzyskiwania
przychodów przyrostowych i zwiêkszania zyskownoœci. Brytyjski regulator rynku telekomunikacyjnego
Ofcom informuje, ¿e w roku 2006 40% gospodarstw
domowych w Wielkiej Brytanii korzysta³o z wiêcej ni¿
jednej us³ugi dostarczanej przez tego samego dostawcê. Warto te¿ zwróciæ uwagê na fakt, ¿e powi¹zania wzajemne „pionowych” us³ug dodanych
dodatkowo umacniaj¹ ca³oœciow¹ ofertê operatora.
Docenianie przez u¿ytkowników wartoœci „pakietyzacji pionowej” mo¿e byæ zwi¹zane z coraz silniejsz¹
tendencj¹ do „mieszania mediów”, czyli jednoczesnego korzystania przez u¿ytkownika z wielu us³ug.
I dlatego us³ugi zintegrowane w pionie zapewniaj¹
u¿ytkownikom bogatsze i ³atwiejsze do uzyskania
doznania ni¿ us³ugi odrêbne czy powi¹zane tylko
w poziomie. O ile „pakietyzacja pozioma” jest g³ównie instrumentem handlowym, „pionowa” zaczyna
tworzyæ jednolitoœæ doznañ w zakresie wszystkich
elementów pakietu, czyli rozpoznawalnoœæ marki.
I to w³aœnie sieæ umo¿liwia te powi¹zania zarówno
na poziomie transportu fizycznego, jak i – co wa¿niejsze – na poziomie zastosowañ, przez co wartoœæ sieci zaczyna byæ coraz bardziej widoczna ze
wzrostem integracji pionowej.
Alternatywne us³ugi
Dotychczas klienci generalnie nie interesowali siê
sieciami s³u¿¹cymi do realizacji us³ug, poniewa¿ –
choæ doceniali i rozumieli zarówno wartoœæ indywidualnych us³ug, jak i wygodê uzyskiwania ich od
jednego dostawcy – nie mieli ¿adnego innego powodu, dla którego mieliby siê interesowaæ sieci¹, do
której s¹ pod³¹czeni. Obecnie jest to znacz¹c¹ przeszkod¹ w rozpowszechnianiu siê us³ug telewizji IP.
Jednak¿e wydatki konsumentów na us³ugi telewizji
i ³¹cznoœci stabilnie rosn¹ z coraz widoczniejsz¹ tendencj¹ do abonowania us³ug telewizyjnych. W miarê
up³ywu czasu powinno to zaowocowaæ zmianami
podejœcia klientów i inklinacj¹ ku odbiorowi telewizji
poprzez sieci szerokopasmowe.
Sieæ szerokopasmowa umo¿liwi³a te¿ zaistnienie
alternatywnych us³ug rozpowszechniania programów telewizyjnych, w tym przez nadawców internetowych, takich jak Joost TV czy BBC iPlayer, zwiêkszaj¹cych wybór stoj¹cy przed widzami i wzbogacaj¹cych doznania w sposoby niemo¿liwe do
osi¹gniêcia przy tradycyjnym rozpowszechnianiu
programów, co dodatkowo uwypukla wartoœæ sieci
szerokopasmowej.
Istotn¹ cech¹ sieci szerokopasmowej jest równie¿
to, ¿e u¿ytkownik wybiera po¿¹dan¹ treœæ w warstwie brzegowej sieci us³ugodawcy, a nie w punkcie
odbioru, jak to siê dzieje w wypadku tradycyjnych
BIBLIOTEKA INFOTELA
szerokopasmowej. Wspó³dzia³anie i integracja us³ug
idealnie przystaj¹ technicznie do obserwowanej
w ujêciu komercyjnym wi¹zanej sprzeda¿y us³ug
w pakietach.
22
Rysunek 3.
£añcuch wartoœci – osi¹gniêcie najwy¿szej wartoœci zapewnia tylko
równe motywowanie ka¿dego elementu.
systemów rozpowszechniania. Dziêki temu sieæ szerokopasmowa umo¿liwia firmom zajmuj¹cym siê
produkcj¹ i agregacj¹ treœci rozpowszechnianie ich
tañszym kosztem ni¿ przez sieci tradycyjne, które
– choæ charakteryzuj¹ siê du¿¹ przepustowoœci¹ –
maj¹ jednak ograniczon¹ przepustowoœæ.
Skupienie (konwergencja) wielu ró¿nych us³ug w
homogenicznej sieci szerokopasmowej stwarza te¿
okazje do bardziej eleganckiej integracji elektronicznych urz¹dzeñ powszechnego u¿ytku. Dostêpn¹
obecnie bardzo rozleg³¹ gamê tunerów cyfrowych,
rejestratorów obrazu, konsoli do gier i koncentratorów domowych bêdzie mo¿na coraz bardziej integrowaæ i uniwersalizowaæ z korzyœci¹ zarówno dla
konsumentów, jak i producentów elektronicznych
urz¹dzeñ powszechnego u¿ytku.
Historia pokazuje, ¿e maksymaln¹ wartoœæ osi¹ga
siê wtedy, gdy wszyscy zainteresowani wystêpuj¹cy
w ³añcuchu wartoœci s¹ proporcjonalnie motywowani.
Powy¿sze omówienie wykazuje, ¿e mo¿liwoœci
stwarzane przez sieæ szerokopasmow¹ zapewniaj¹
wymierne korzyœci wszystkim uczestnikom ³añcucha
medialnego. Konsumenci zyskuj¹ ofertê bogatych,
rozszerzalnych i interaktywnych multimediów.
BIBLIOTEKA INFOTELA
Producenci elektronicznych urz¹dzeñ powszechnego u¿ytku zyskuj¹ rynek dla swoich produktów i mo¿liwoœæ ³atwiejszego i ekonomiczniejszego wbudowywania w nie coraz szerszej funkcjonalnoœci. Dostawcy us³ug szerokopasmowych zyskuj¹ mo¿liwoœæ
przyrostowego zwiêkszania przychodów i zwiêkszenia zyskownoœci us³ug. Producenci i „agregatorzy”
treœci zyskuj¹ mo¿liwoœæ dotarcia do szerszego grona odbiorców przy mniejszym jednostkowym koszcie rozpowszechniania programów.
O ile perspektywy tego, ¿e telewizja IP zwiêkszy
œwiadomoœæ wagi sieci szerokopasmowej na rynku
rozrywki, s¹ rokuj¹ce, to sieæ bêdzie musia³a sprostaæ oczekiwaniom na bardzo wysok¹ dostêpnoœæ i jakoœæ, do których konsumenci przyzwyczaili
siê w tradycyjnych sieciach przekazu.
Brak spe³nienia tych wymagañ wyrz¹dzi telewizji IP ogromne szkody i podwa¿y wiarygodnoœæ
twierdzeñ o jej przysz³ych innowacyjnych funkcjach
interaktywnych.
Mo¿liwy przysz³y rozwój sytuacji
Sama telewizja IP mo¿e nie okazaæ siê znacz¹co
atrakcyjniejsza od innych rodzajów transmisji TV.
Jednak¿e w pewnym po³¹czeniu interaktywnym –
tak¿e komercyjnym – z innymi us³ugami dostarczy
odbiorcom zdecydowanie bogatszych kompleksowych wra¿eñ. Czynnikiem, od którego bêdzie to zale¿a³o, jest sieæ szerokopasmowa, której wartoœæ postrzegana zarówno z punktu widzenia odbiorców, jak i us³ugodawców, bêdzie ros³a wraz z ka¿d¹
us³ug¹ dodawan¹ do pakietu. Bêdzie te¿ zapewnia³a
dochody ka¿demu uczestnikowi medialnego ³añcucha wartoœci, odzwierciedlaj¹c w p³aszczyŸnie komercyjnej cykl doskonalenia p³aszczyzny technicznej.
Mo¿na sobie wyobraziæ, ¿e w miarê up³ywu czasu wartoœæ sieci szerokopasmowej osi¹gnie masê
krytyczn¹, niezbêdn¹ do przeci¹gniêcia do niej wiêkszoœci us³ug obecnie œwiadczonych ró¿norodnymi
tradycyjnymi sieciami wykorzystywanymi na rynku
rozrywki domowej. Prawo Amary stanowi, ¿e „krótkotrwa³y skutek pojawienia siê nowych technologii
jest z zasady przeszacowywany, podczas gdy skutki
d³ugofalowe s¹ niedoszacowywane”, masowe przechodzenie na sieci szerokopasmowe nie nast¹pi
wiêc z dnia na dzieñ. Jednak¿e w miarê jak ten proces bêdzie nabiera³ impetu, mo¿na oczekiwaæ, ¿e
obecnie jeszcze nieprzewidywalne kombinacje rozwi¹zañ technicznych dodatkowo pobudz¹ cykle doskonalenia rozwoju i dobrobytu, które bêd¹ mo¿liwe
dziêki parametrom i faktycznej wartoœci sieci.
Historia generalnie, a w szczególnoœci historia Internetu, pokazuje, ¿e w miarê jak w systemie pojawia
siê wiêcej u¿ytkowników i jego zastosowañ, rolê zaczynaj¹ odgrywaæ zjawiska powielania i reakcje
spo³eczne. Zastosowaniami tymi bêd¹ telewizja IP
i inne „pionowo zintegrowane” aplikacje i us³ugi.
Jednak¿e proces ten mo¿e nie przebiegaæ tak szybko, jak ¿yczyliby sobie tego inwestorzy, i mo¿e nie
byæ tak p³ynny, jak chcia³by przemys³, ale na pewno
nie ma szans na jego zaistnienie bez pojawienia siê
stosownej sieci.
Marshall McLuhan
Zród³o: Juniper
Nowoczesne us³ugi w sieciach kablowych
10 najwiêkszych k³amstw,
oszustw i przekrêtów
w temacie HDTV na rok 2008
a pocz¹tku maja br. portal HDGuru.com
opublikowa³ listê 10 k³amstw, oszustw
i przekrêtów, na jakie natknie siê konsument podczas kupowania telewizora HD, kompletowania sprzêtu AV, czy te¿ ogl¹dania kosztuj¹cych niema³o kana³ów HD.
N
Oto i ona:
n Numer 10 – Podawanie w specyfikacjach
kontrastu mierzonego dynamicznie.
Nowe modele telewizorów z 2008 roku dumnie prê¿¹
na sobie plakietki z kontrastem dynamicznym nawet
1,000,000:1. HD Guru uwa¿a podawanie tych cyfr za
bezsensowne i poleca nie zwracaæ na nie uwagi przy
zakupie telewizora.
n Numer 9 – Fa³szywe kana³y HD w kablu i z satelity
Opisujê tu oczywiœcie rynek amerykañski, ale i tam
– jak siê okazuje – nie jest tak piêknie, jak w reklamie
mówi¹. Zamiast raduj¹cego nasze oczy obrazu HD
kana³y te nadaj¹ czêsto obraz SD przeskalowany i rozci¹gniêty do formatu szerokoekranowego, co oczywiœcie wygl¹da tak sobie. Delikatnie mówi¹c. Dosta³o siê
miêdzy innymi kana³owi: History Channel HD, TNT HD,
USA HD, A&E HD i Lifetime HD.
n Numer 8 – Kondycjonery sieciowe.
Obiecuj¹ lepsz¹ ostroœæ i wiêcej kolorów na twym telewizorze HD. Zamiast wierzyæ w t¹ bujdê wydajcie te
200$-1500$ na wiêkszy, lepszy telewizor lub odtwarzacz Blu-ray. Za o wiele mniejsze pieni¹dze kupcie listwê zabezpieczaj¹c¹ wasz sprzêt przed przepiêciami
z sieci energetycznej.
BIBLIOTEKA INFOTELA
n Numer 7 – Deep Color
Kolejna bajeczka dla mas. LCD, Plazma czy DLP poka¿e tylko taki zakres kolorów, jaki umo¿liwia mu u¿yta
w nim technologia wyœwietlania. Deep Colour na dzieñ
dzisiejszy to nastêpna bezwartoœciowa funkcja.
n Numer 6 – x.v. Color
Obietnica, ¿e tyle kolorów jeszcze nigdy nie widzia³eœ.
Jedynymi wyœwietlaczami zdolnymi do pe³nego wykorzystania rozszerzonego zakresu barw x.v. Color s¹ te
znane jako LaserTV(LaserVue od Mitsubishi) a nie ma
ich jeszcze przecie¿ na rynku. Jedynym Ÿród³em
x.v.Color jest dziœ tylko kilka camcorderów HD. Wiêc
dopóki LaserTV nie nadejdzie i dyski z filmami w HD
z x.v.Color siê nie pojawi¹( jeœli kiedykolwiek siê pojawi¹), bêdzie to nastêpny, niepotrzebny bajer.
n Numer 5 – Telewizory 1080p poni¿ej 42cali.
Wiêkszoœæ kupuj¹cych nie zdaje sobie sprawym, jak blisko ekranu bêdzie musia³a usi¹œæ, by na takim ma³ym
„32-calowym Full HD” zobaczyæ te wszystkie szczegó³y,
za które siê zap³aci³o.
n Numer 4 – LCD’eki 26 calowe i mniejsze.
Wraz ze spadkiem cen tych przek¹tnych i mniejszych,
spad³a te¿ – niestety – jakoœæ obrazu. Pewna liczba takich odbiorników ma te¿ niestandardowe aspect ratio,
np.: 1.6: 1 zamiast 1.78:1 czyli 16/9. To skutkuje oczywiœcie utrat¹ czêœci obrazu HD na tych telewizorach.
n Numer 3 – Niemarkowe telewizory HD
Kupno telewizora nieznanego producenta pozwala zaoszczêdziæ pieni¹dze na starcie, ale mo¿e siê okazaæ
drog¹ inwestycj¹ gdy przyjdzie do serwisowania i naprawy po okresie gwarancyjnym. Niektóre modele nie
maj¹ nawet dostêpnego serwisowania pogwarancyjnego i nie ma dostêpu do czêœci zamiennych.
n Numer 2 – 120 Hz kable HDMI (czyli u nas 100Hz)
Amerykanin to sprytna bestia i czyj¹œ niewiedzê w ka¿dym temacie potrafi przekuæ na swój interes i zysk: 100
razy dro¿sze kable HDMI od tych z Tesco mog¹ podobno obs³u¿yæ transmisje o „wiêkszej prêdkoœci”, aby
podo³aæ wymaganiom stawianym przez 120-Hz sygna³y. To czyni je „gotowym na przysz³oœæ”. My wiemy,
¿e max tego, co mo¿e przyj¹æ telewizor 1080p z
uk³adem 120/100Hz, to 1080p/60Hz – a frajerów nie
siej¹.
n Numer 1 – czyli Wielki Zwyciêzca: HDMI
Od czasów S-Video najgorzej zaprojektowany i najmniej zaufania godny standard, jaki kiedykolwiek pojawi³ siê na rynku konsumenckim. Nie zdziw siê, jeœli twoje po³¹czenia poprzez HDMI skutkowaæ bêd¹ kompletnym brakiem obrazu na telewizorze. Powinieneœ zawsze przetestowaæ wszelkie mo¿liwe po³¹czenia komponentów poprzez HDMI, zanim zamontujesz telewizor
na œcianie, a kable zamurujesz na cacy.
Oczywiœcie, powy¿sza lista zosta³a opublikowana z ma³ymi
modyfikacjami, poniewa¿ oryginalne komentarze s¹
bardziej dosadne (delikatnie mówi¹c).
Marek Kantowicz
Zród³o: HDGuru.com
25
Wprowadzenie
do telewizji mobilnej
i uwarunkowania jej rozwoju
w Polsce
Telewizja mobilna (Mobile TV) to obecnie czêsto
dyskutowany temat w bran¿y telekomunikacyjnej
i medialnej. Us³ugi udostêpniania kana³ów TV na
urz¹dzeniach mobilnych oraz us³ug wideo na ¿¹danie (VoD – Video on Demand) mog¹ staæ siê
Ÿród³em nowych przychodów dla obu bran¿. Telewizja mobilna mo¿e jednak równie dobrze okazaæ siê
niepowodzeniem, jak mia³o to miejsce w przypadku
us³ug WAP.
Do po³owy 2015 roku1 powinna zakoñczyæ siê
w Polsce migracja nadawania naziemnej telewizji
analogowej do systemu telewizji cyfrowej
(DVB-T2). Wy³¹czenie nadawania telewizji analogowej spowoduje odzyskanie zasobów czêstotliwoœci
radiowych (tzw. dywidenda cyfrowa), które mog¹ w
czêœci zostaæ wykorzystane do uruchomienia ogólnokrajowych us³ug telewizji mobilnej w standardzie
DVB-H3. Do czasu ostatecznego wy³¹czenia nadawania naziemnej telewizji analogowej dzia³aæ
bêdzie w Polsce ograniczona terytorialnie i iloœciowo telewizja mobilna DVB-H uruchomiona
i rozwijana z myœl¹ o obs³udze mistrzostw Euro2012.
Standard DVB-H jest jednoznacznie popierany
przez Komisjê Europejsk¹, mimo istnienia konkurencyjnych standardów oraz przyjêtej w unii zasady
neutralnoœci technologicznej. 17 marca 2008 roku
Komisja wpisa³a standard DVB-H do unijnego wykazu norm, co oznacza, ¿e pañstwa cz³onkowskie
zobowi¹zane s¹ do zachêcania do jego stosowania. Operatorzy komórkowi mog¹ tak¿e uruchomiæ
telewizjê mobiln¹ w innych standardach ni¿ DVB-H,
korzystaj¹c z wybudowanych sieci GSM/UMTS oraz
posiadanych czêstotliwoœci radiowych. W szczególnoœci rozwi¹zania oparte o standard MBMS4
mog¹ okazaæ siê interesuj¹c¹ alternatyw¹ wobec
kapita³och³onnego standardu DVB-H.
1
2
3
4
Dwa wydarzenia 2008 roku – Mistrzostwa Europy w
pi³ce no¿nej i Igrzyska Olimpijskie w Pekinie – mog¹
staæ siê katalizatorem wdro¿eñ us³ug telewizji mobilnej w Europie. Bior¹c pod uwagê ma³¹ iloœæ czasu,
jaka dzieli nas od tych wydarzeñ (odpowiednio: czerwiec i sierpieñ 2008), nie ma szansy na uruchomienie w Polsce w tych terminach szeroko dostêpnych
us³ug telewizji mobilnej DVB-H. Bardziej prawdopodobnym scenariuszem jest transmisja tych wydarzeñ przez wszystkich polskich operatorów komórkowych w modelu telewizji strumieniowej korzystaj¹cej z istniej¹cych sieci GSM/UMTS.
To, kiedy i w jakim zakresie uruchomiona zostanie w Polsce telewizja mobilna DVB-H powinno
zale¿eæ przede wszystkim od istnienia realnego (a
nie tylko deklarowanego w sonda¿ach) zapotrzebowania na tego typu us³ugi. Co wa¿niejsze, zapotrzebowanie to powinno umo¿liwiæ stworzenie
akceptowalnego modelu biznesowego dziêki gotowoœci do p³acenia przez klientów za us³ugi albo
dziêki finansowaniu z innego Ÿród³a (np. z reklam).
Presja Unii Europejskiej na przyjêcie i wdro¿enia
w Europie jednego standardu telewizji mobilnej,
og³oszenie przez UKE przygotowañ do przetargu na
czêstotliwoœci radiowe i zainicjowanie testów DVB-H
w Polsce powoduj¹, ¿e operatorzy komórkowi nie
chc¹c daæ siê wyprzedziæ konkurentom bior¹
udzia³ we wdro¿eniu telewizji mobilnej w Polsce
nie maj¹c sprawdzonych modeli biznesowych
dla tej us³ugi. Dopiero masowe wdro¿enie telewizji
mobilnej w Polsce poka¿e, czy us³uga ta jest w stanie sfinansowaæ siê samodzielnie czy te¿ wymagaæ
bêdzie subsydiowania przychodami z innych us³ug.
W raporcie opisujemy obecny stan przygotowañ
i planów zwi¹zanych z wdro¿eniem telewizji mobilnej w Polsce. Pokazujemy te¿ jej rozwój w Europie
i poza naszym kontynentem.
Pierwotn¹ dat¹ jest koniec 2012 roku. Projekt dokumentu „Plan wdra¿ania naziemnej telewizji cyfrowej w standardzie DVB-T” z 5
wrzeœnia 2007 roku dopuszcza przesuniêcie tej daty na 17 czerwca 2015 roku, zgodnie z porozumieniem genewskim GE06
(patrz: http://www.itu.int/ITU-R/terrestrial/broadcast/plans/ge06/index.html).
DVB-T (Digital Video Broadcasting – Terrestrial) – europejski standard cyfrowej naziemnej telewizji rozsiewczej maj¹cy zast¹piæ
obecne nadawanie analogowe.
DVB-H (Digital Video Broadcasting – Handheld) – bliŸniaczy do DVB-T standard przesy³u cyfrowej naziemnej telewizji rozsiewczej przeznaczonej dla urz¹dzeñ przenoœnych (np. dla terminali komórkowych).
MBMS (Multimedia Broadcast Multicast Service) – standard rozsiewczej i strumieniowej transmisji danych w sieciach komórkowych.
BIBLIOTEKA INFOTELA
Streszczenie mened¿erskie
26
G³ówne wnioski
l
l
l
l
l
l
l
l
BIBLIOTEKA INFOTELA
l
5
ogólnokrajowa, komercyjna sieæ telewizji mobilnej DVB-H uruchomiona zostanie w Polsce
najwczeœniej w 2015 roku,
do 2015 roku telewizja mobilna dostêpna bêdzie w ograniczonej terytorialnie i programowo
wersji w najwiêkszych miastach Polski,
od 2015 roku rynek telewizji mobilnej w Polsce
ulegnie znacz¹cemu przeobra¿eniu z powodu
pojawienia siê na nim konkurencji w postaci
drugiego (a byæ mo¿e wiêkszej liczby) operatora sieci nadawczej. Uwolnienie wiêkszej iloœci
czêstotliwoœci spowoduje gwa³towne poszerzenie
oferty telewizji mobilnej,
kluczowe dla rozwoju rynku jest wyjaœnienie statusu prawnego telewizji mobilnej – czy jest
ona rozpowszechnianiem programów i podlega koncesjonowaniu przez KRRiTV, czy te¿
jest us³ug¹ telekomunikacyjn¹ i podlega UKE,
operatorzy sieci komórkowych bêd¹ „trzymaæ
rêkê na pulsie” anga¿uj¹c siê w testy i instalacje pilota¿owe telewizji mobilnej DVB-H
(i DVB-SH5). Przy obecnym braku modelu biznesowego pilota¿e dostarcz¹ bardziej wiarygodnych
danych o sk³onnoœci do zakupu us³ug telewizji mobilnej i poziomie akceptowalnych cen tej us³ugi,
prawdopodobne jest powstanie konsorcjów
pomiêdzy operatorami komórkowymi a nadawcami telewizyjnymi w celu wspólnego promowania us³ug telewizji mobilnej i wdro¿enia atrakcyjnych us³ug na ¿¹danie,
operatorzy sieci komórkowych zbieraæ bêd¹
w³asne doœwiadczenia œwiadcz¹c us³ugi telewizji
strumieniowej. Wyniki testów technologii MBMS
i TDtv w Europie oraz testów i wdro¿enia sieci
DVB-H w Polsce pos³u¿¹ im do budowy modelu
biznesowego telewizji mobilnej opartej na
MBMS/TDtv lub po³¹czeniu DVB-H z transmisj¹
strumieniow¹ w sieciach komórkowych,
nadal nie jest przes¹dzony model rynku operatorów infrastruktury nadawczej (jeden czy wielu
operatorów). Przyjêty model znacz¹co wp³ynie na
koszt budowy i utrzymania infrastruktury, a przez
to na ceny us³ug telewizji mobilnej,
wysoce prawdopodobne jest uruchomienie
us³ug w standardzie MBMS lub TDtv przez
operatorów komórkowych. Wynika to z:
m d³ugiej perspektywy uruchomienia docelowej
wersji telewizji mobilnej DVB-H w Polsce,
m wy³¹cznie rozsiewczego charakteru DVB-H
(brak wsparcia dla VoD i innych us³ug na ¿¹danie),
m ni¿szych kosztów œwiadczenia us³ugi telewizji
mobilnej w oparciu o w³asn¹, istniej¹c¹ sieæ komórkow¹ w porównaniu z modelem hybrydo-
m
wym (DVB-H plus transmisja strumieniowa w
sieci komórkowej),
kontroli nad wiêksz¹ czêœci¹ procesu dostarczania us³ugi i nad odbiorc¹, który bêdzie móg³
korzystaæ tylko z telewizji mobilnej danego operatora.
Zidentyfikowane krytyczne czynniki sukcesu wprowadzenia i upowszechnienia telewizji mobilnej w
Polsce to:
l
l
l
l
l
zapewnienie przez operatorów dostêpnoœci
atrakcyjnych cenowo terminali (telefonów komórkowych) wyposa¿onych w uk³ady elektroniczne niezbêdne do odbioru telewizji mobilnej i dodatkowe funkcjonalnoœci, takiej jak PVR (Personal
Video Recorder),
zbudowanie atrakcyjnej oferty treœci, która zachêci u¿ytkowników do korzystania z us³ugi,
wypracowanie opartego na przychodach generowanych przez telewizjê mobiln¹ w Polsce
modelu biznesowego przez podmioty obecne
na wszystkich etapach ³añcucha wartoœci telewizji mobilnej,
dodatkowo dla telewizji mobilnej DVB-H:
m ustalenie wi¹¿¹cych planów i harmonogramów zagospodarowania czêstotliwoœci radiowych przez UKE, w porozumieniu z reprezentantami bran¿y telekomunikacyjnej i medialnej,
m zminimalizowanie kosztów inwestycji w infrastrukturê poprzez narzucenie przez regulatora modelu jednego niezale¿nego operatora sieci nadawczej, zobowi¹zanego do
œwiadczenia us³ug na równych i niedyskryminuj¹cych warunkach dla wszystkich operatorów,
m jak najszybsze udostêpnienie czêstotliwoœci
radiowych telewizji mobilnej operatorom sieci
nadawczych.
dodatkowo dla telewizji mobilnej MBMS lub
TDtv:
m powodzenie testów MBMS i TDtv w Europie,
m szybkie uruchomienie testów MBMS i/lub
TDtv w Polsce.
Telewizja mobilna
Telewizja mobilna (mobile TV) jest definiowana na
ró¿ne sposoby. Dla potrzeb niniejszego raportu
przyjêto nastêpuj¹c¹ definicjê:
„Telewizja mobilna to przekaz audiowizualny odbierany na terminalach przenoœnych, najczêœciej telefonach komórkowych, przy czym odbiór mo¿e odbywaæ siê podczas ruchu lub spoczynku terminala”.
Przekaz audiowizualny oznacza nie tylko przygotowany uprzednio i emitowany rozsiewczo klasyczny
DVB-SH (Digital Video Broadcasting – Satellite services to Handhelds) to odmiana standardu DVB-H nadaj¹ca z wykorzystaniem
hybrydowego systemu satelitarno-naziemnego. Sygna³ nadawany z satelity jest dodatkowo retransmitowany przez nadajniki naziemne w celi lepszego pokrycia sygna³em rejonów zabudowanych.
27
kana³ telewizyjny. Mówimy tu tak¿e o wideo
na ¿¹danie (VoD – Video on Demand), telewizji interaktywnej i treœciach tworzonych
przez u¿ytkowników (UGC – User Generated Content).
W praktyce telewizja mobilna wdra¿ana jest
w dwóch modelach:
l
strumieniowa telewizja mobilna (stream
mobile TV) – do ka¿dego odbiorcy us³ugi
generowany i nadawany jest oddzielny
„strumieñ” danych wtedy, kiedy odbiorca
korzysta z us³ugi,
rozsiewcza telewizja mobilna (broadcast mobile TV) – do wszystkich odbiorców nadawany jest jeden, ten sam przekaz, niezale¿nie od
tego czy odbiorcy korzystaj¹ w danym momencie
z us³ugi.
Obecnie najczêœciej komercyjnie wdro¿onymi modelem telewizji mobilnej s¹ strumieniowe telewizje
mobilne. Ich najwiêksz¹ zalet¹ jest ³atwoœæ uruchomienia wynikaj¹ca z wykorzystania przez nie ju¿ istniej¹cych sieci i technologii komórkowych. Realizowane s¹ one z wykorzystaniem us³ug transmisji danych w sieciach 3G (UMTS, HSDPA) i 2.5G (GPRS,
EDGE). Najwiêksz¹ wad¹ telewizji strumieniowych
jest brak skalowalnoœci tego rozwi¹zania. Dla ka¿dego odbiorcy generowany i przesy³any jest oddzielny strumieñ danych. Przy wiêkszej liczbie odbiorców
korzystaj¹cych jednoczeœnie z us³ugi prowadziæ to
mo¿e do przeci¹¿enia sieci. W szczególnoœci dojœæ
mo¿e do wysycenia pasma radiowego danej stacji
bazowej, która musi jednoczeœnie z transmisj¹ TV
obs³u¿yæ tak¿e ruch g³osowy i transmisjê danych
(np. dostêp do Internetu) innych u¿ytkowników.
Rozwi¹zaniem tego problemu jest rozsiewcza telewizja mobilna, w której tê sam¹ transmisjê (np.
dany kana³ TV) mo¿e jednoczeœnie odbieraæ dowolna liczba u¿ytkowników znajduj¹ca siê w zasiêgu
stacji nadawczej. Rozsiewcza telewizja mobilna jest
systemem podobnym do analogowej telewizji rozsiewczej, któr¹ do dziœ odbieraæ mo¿emy z wykorzystaniem anten umieszczanych zazwyczaj na dachach
budynków. G³ówn¹ ró¿nic¹ jest to, ¿e w przypadku
rozsiewczej telewizji mobilnej odbiornik umo¿liwia
niezak³ócony odbiór w trakcie ruchu oraz to, ¿e telewizja mobilna nadawana jest w systemie cyfrowym,
a nie analogowym. Wad¹ wiêkszoœci standardów
rozsiewczej telewizji mobilnej, w tym DVB-H, jest koniecznoœæ budowy nowej sieci nadajników radiowych i pozyskania dodatkowych czêstotliwoœci radiowych dla jej transmisji. Koszt uruchomienia jednej tego typu sieci w Polsce szacuje siê na
360-720 mln z³. Tak du¿a rozpiêtoœæ szacunków
œwiadczy o niedojrza³oœci planów inwestycyjnych.
Podzia³ na strumieniow¹ i rozsiewcz¹ telewizjê mobiln¹ do niedawna jednoznacznie oddziela³ telewizjê
wdro¿on¹ jako transmisja danych w sieci komórko6
Tabela nr 1: Wady i zalety telewizji rozsiewczej i strumieniowej
wej (strumieniowa telewizja mobilna) od telewizji
opartej na osobnej, nowej sieci nadawczej pracuj¹cej w innych ni¿ telefonia komórkowa czêstotliwoœciach radiowych (rozsiewcza telewizja mobilna). Standard MBMS przeczy temu podzia³owi i
stanowi interesuj¹c¹ alternatywê dla operatorów
komórkowych wobec DVB-H. Wykorzystuj¹c ju¿
posiadane, lecz nie zagospodarowane czêstotliwoœci radiowe sieci UMTS umo¿liwia on œwiadczenie
us³ug rozsiewczej telewizji mobilnej. Wspiera tak¿e
dostarczanie us³ug na ¿¹danie (np. VoD).
Z ju¿ zdobytych doœwiadczeñ operatorów komórkowych, jak i z analiz konsumpcji mediów przez internautów wynika, ¿e odbiorcy nowych us³ug multimedialnych oczekuj¹:
l
l
l
l
us³ug na ¿¹danie (VoD, informacje lokalizacyjne),
interaktywnoœci,
mo¿liwoœci dzielenia siê treœciami z innymi u¿ytkownikami,
mo¿liwoœci publikacji w³asnych treœci.
Przysz³oœæ nale¿eæ wiêcbêdzie do tych systemów
telewizji mobilnej, które po³¹cz¹ efektywnoœæ kosztow¹ telewizji rozsiewczej z wygod¹ dostêpu
do treœci na ¿¹danie, która charakteryzuje technologie strumieniowe. Systemy takie powstaæ mog¹ w
wyniku realizacji dwóch scenariuszy:
l
l
scenariusz hybrydowy – stworzenie nowej sieci
rozsiewczej dla celów dostarczenia klasycznych
kana³ów telewizyjnych (np. DVB-H, DVB-SH)
i uzupe³nienie jej us³ugami strumieniowymi w sieci
komórkowej (3G),
scenariusz komórkowy – uruchomienie rozsiewczej i strumieniowej telewizji mobilnej przez operatorów komórkowych w standardzie wykorzystuj¹cym ju¿ istniej¹c¹ infrastrukturê i czêstotliwoœci radiowe (np. MBMS, Tdtv).
Wojna standardów
Obecnie œcieraj¹ siê ze sob¹ ró¿ne standardy techniczne telewizji mobilnej. Silny lobbing producentów
sprzêtu oraz organizacji promuj¹cych standardy doprowadzi³ do testów i wdro¿eñ kilku konkuruj¹cych
lub rozbudowy istniej¹cej sieci operatora komórkowego w przypadku rozwi¹zañ MBMS.
BIBLIOTEKA INFOTELA
l
28
technologii w ró¿nych regionach œwiata. Najwa¿niejsze z nich przedstawiono w poni¿szej tabeli:
W Europie przes¹dzonym wydaje siê byæ szerokie wdro¿enie standardu DVB-H (oraz byæ mo¿e
DVB-SH). Wynika to zarówno z silnego poparcia tego standardu przez Komisjê Europejsk¹, jak i z faktu, ¿e standard ten mo¿na
wdro¿yæ wykorzystuj¹c infrastrukturê budowan¹ obecnie we wszystkich krajach Unii
dla celów nadawania naziemnej telewizji cyfrowej DVB-T.
Zauwa¿yæ jednak nale¿y, ¿e obecnie w wiêkszoœci krajów Unii Europejskiej, w tym w
Polsce, pasmo radiowe dla DVBH jest
wci¹¿ zajête przez telewizjê analogow¹.
Zwolni siê ono dopiero w momencie zakoñczenia procesu przejœcia do nadawania
w standardzie telewizji cyfrowej DVB-T, a
wiêc w okolicach 2010-2012 roku dla wiêkszoœci pañstw Unii (w Polsce najprawdopodobniej w po³owie 2015 roku). Miêdzy innymi z tego powodu coraz wiêksza liczba operatorów komórkowych analizuje alternatywê
w postaci standardu MBMS i TDtv7.
Tabela nr 2: Zestawienie najpopularniejszych standardów
telewizji mobilnej
Za ka¿dym ze standardów stoi silna grupa firm (lub,
co ma miejsce rzadziej, administracja rz¹dowa).
DVB-H wspierany jest przez m.in. Nokiê i Motorolê.
MediaFLO to standard stworzony przez amerykañsk¹ firmê Qualcomm, twórcy wielu popularnych
standardów komunikacji bezprzewodowej. Natomiast T-DMB popierany jest przez Samsunga, LG
i HTC.
MBMS (Multimedia Broadcast Multicast Service) jest
standardem grupy 3GPP (Third Generation Partnership Project), odpowiedzialnej m.in. za standard
UMTS. W Europie jego silnym orêdownikiem jest
Ericsson. TDtv jest opartym na MBMS systemem
stworzonym przez firmê IP Wireless (obecnie w grupie NextWave).
1seg (ISDB-T – Integrated Services Digital Broadcasting – Terrestrial) powsta³ w Japonii i jest wspierany
przez tamtejszych producentów terminali.
dów:
m
m
m
BIBLIOTEKA INFOTELA
CMMB (China Multimedia Mobile Broadcasting) jest
wyj¹tkiem. Standard ten powsta³ na zlecenie tamtejszego rz¹du i ma zapewniæ niezale¿noœæ Chin od technologii, do których prawa patentowe posiadaj¹ zagraniczne firmy.
„Wojna standardów” przypomina dawne starcie technologii VHS i Betamax, czy te¿ niedawno zakoñczone zmagania dwóch formatów bêd¹cych nastêpcami DVD: Blu-ray i HD DVD. Gra toczy siê
o olbrzymi¹ stawkê – dominacja danego standardu
oznaczaæ bowiem bêdzie gwarancjê wieloletnich
przychodów dla w³aœcicieli patentów i producentów
sprzêtu zgodnego z danym standardem.
7
m
Telewizja mobilna w technologii MBMS
(w tym w bazuj¹cym na niej standardzie
TDtv) ma szansê staæ siê powa¿nym konkurentem DVB-H. Wynika to z paru powo-
uruchomienie pe³nosprawnych, komercyjnych
sieci DVB-H w wiêkszoœci krajów nastêpowaæ
bêdzie dopiero w latach 2010-2012. Operatorzy komórkowi nie s¹ sk³onni czekaæ tak
d³ugo z wprowadzeniem rozsiewczej telewizji mobilnej,
technologia DVB-H wymaga poniesienia wysokich kosztów na budowê sieci nadawczej i dzier¿awê nowych czêstotliwoœci radiowych. Dla
œredniej wielkoœci kraju europejskiego wydatki na sam¹ budowê sieci DVB-H estymuje siê
na poziomie 100-300 mln euro. Wdro¿enie
us³ug w oparciu o MBMS jest wielokrotnie
tañsze, bo wykorzystuje ju¿ istniej¹ce stacje bazowe oraz przyznane czêstotliwoœci radiowe,
sieæ DVB-H ma wy³¹cznie rozsiewczy charakter, co nie wystarczy dla zaspokojenia potrzeb
dzisiejszego u¿ytkownika us³ug mobilnych.
DVB-H musi wiêc zostaæ uzupe³niona inn¹ technologi¹ umo¿liwiaj¹c¹ nadawanie strumieniowe,
co dodatkowo zwiêksza koszt œwiadczenia
us³ug,
wdro¿enie telewizji mobilnej w oparciu o MBMS
oznacza, ¿e operator komórkowy kontroluje
pe³ny proces technicznego dostarczania us³ugi,
a¿ do terminala odbiorcy. Uniezale¿nia siê w ten
sposób od korzystania z us³ug zewnêtrznych
operatorów infrastruktury nadawczej. Wi¹¿e te¿
ze sob¹ abonenta, który bêdzie móg³ korzystaæ
Na drug¹ po³owê 2008 roku w Wielkiej Brytanii operatorzy Orange i T-Mobile planuj¹ wspólny, szeœciomiesiêczny test TDtv
(24kana³y TV, 10 kana³ów radiowych).
tylko z us³ug telewizji mobilnej tylko danego
operatora komórkowego.
l
Prognozy dla rynku telewizji mobilnej
Prawie wszystkie prognozy rozwoju rynku telewizji
mobilnej s¹ bardzo optymistyczne. Na poni¿szych
wykresach przedstawiamy niektóre z nich:
l
l
l
Wykres nr 1: Zestawienie prognoz przychodów z us³ug
telewizji mobilnej
Telewizja mobilna to jeden z „najgorêtszych” tematów
prognoz analityków. Pomimo wielu niewiadomych
(model biznesowy, tempo adopcji us³ug) estymowane
przychody siêgaj¹ nawet 20 mld EUR w 2011 r.
29
wyniki badania firmy Olista8 pokazuj¹, ¿e 85% u¿ytkowników telewizji mobilnej u¿y³o jej jednokrotnie i nigdy ju¿ do niej nie wróci³o. Powodem by³y
trudnoœci z nawigacj¹ i uruchamianiem us³ugi,
firma Mott MacDonald Schema opublikowa³a dane
z badañ u¿ytkowników w Wielkiej Brytanii, z których wynika, ¿e ponad 66% badanych nie próbowa³o skorzystaæ z telewizji mobilnej poniewa¿
nie s¹ t¹ us³ug¹ w ogóle zainteresowani; spoœród tych, którzy uruchomili us³ugê 19% uzna³o j¹
za zbyt drog¹, a 13% stwierdzi³o, ¿e ekran komórki
jest zbyt ma³y dla ogl¹dania telewizji,
British Telecom zrezygnowa³o ze œwiadczenia
hurtowej us³ugi BT Movio (pracuj¹cej w standardzie DABIP9) po pó³torej roku od jej uruchomienia.
Z us³ugi korzysta³ operator Virgin Mobile, który w
momencie og³oszenia zamkniêcia us³ugi posiada³
oko³o 10 000 korzystaj¹cych z niej abonentów,
firma AT Kearney10 twierdzi, ¿e w nawet w najlepszych scenariuszach modelu biznesowego przychody z reklam nie pokrywaj¹ choæby ma³ej
czêœci kosztów inwestycji w infrastrukturê nadawcz¹, co skutkowaæ musi wprowadzeniem
znacz¹cych op³at abonamentowych za us³ugê telewizji mobilnej.
Z drugiej strony przyk³ad W³och, gdzie operator
3 Italia pozyska³ 719 000 u¿ytkowników us³ugi
mobilnej telewizji DVB-H w pó³tora roku (10%
swoich wszystkich klientów) pokazuje, ¿e mo¿liwe
s¹ pozytywne scenariusze wprowadzenia tej
us³ugi. (3 Italia uruchomi³ us³ugê tu¿ przed Mistrzostwami Œwiata w pi³ce no¿nej, co niew¹tpliwie mia³o
pozytywny wp³yw na sprzeda¿).
Analitycy zafascynowani s¹ te¿ rynkiem dalekowschodnim, w szczególnoœci Kore¹ Po³udniow¹ i Japoni¹.
Przekonania analityków o pewnym sukcesie mobilnej telewizji nie s³abn¹, pomimo nie zawsze pozytywnych sygna³ów z rynku:
8
W grudniu 2007 roku w Japonii liczba sprzedanych terminali komórkowych przystosowanych
do odbioru systemu 1seg11 przekroczy³a 20 mi-
http://olista.com/uploads/MobileUser.doc.
DAB-IP to wersja standardu DAB umo¿liwiaj¹ca transmisjê protoko³u internetowego (IP). Dziêki temu mo¿liwe jest przesy³anie dowolnej formy danych, np. transmisji telewizyjnej. Oryginalny standard DAB (Digital Audio Broadcasting, znane tak¿e jako Eureka147) to cyfrowa transmisja dŸwiêku u¿ywana do nadawania programów radiowych. DAP-IP zosta³ wybrany przez BT z powodu
braku dostêpnoœci czêstotliwoœci dla innego standardu (np. DVB-H). DAB-IP jest odmian¹ standardu T-DMB, z tym, ¿e DAB-IP
u¿ywa innej kompresji wideo (WMV) ni¿ T-DMB (MPEG-4).
10
http://www.uke.gov.pl/uke/redir.jsp?place=galleryStats&id=9779.11 1seg (od: one segment) to czêœæ japoñskiego standardu
ISDB-T – rozsiewczej telewizji cyfrowej. 1seg przeznaczony jest dlaurz¹dzeñ mobilnych.
11
1seg (od: one segment) to czêœæ japoñskiego standardu ISDB-T – rozsiewczej telewizji cyfrowej. 1seg przeznaczony jest dlaurz¹dzeñ mobilnych.
9
BIBLIOTEKA INFOTELA
Wykres nr 2: Zestawienie prognoz liczby u¿ytkowników us³ug
telewizji mobilnej
(Zród³a danych, które wykorzystano do powy¿szych wykresów
podano w za³¹czniku do raportu)
W Korei Po³udniowej ponad 9 mln u¿ytkowników
korzysta z mobilnej telewizji nadawanej w trzech
standardach (w tym strumieniowo w sieci komórkowej) przez wielu operatorów. Rzadko jednak wspomina siê o tym, ¿e wiêkszoœæ operatorów systemów telewizji mobilnej do koñca 2007 roku nie
osi¹ga³a przychodów pozwalaj¹cych na pokrycie
bie¿¹cych kosztów jej nadawania, a operator SK
Telecom z koñcem 2007 roku poda³, ¿e wycofuje
siê ze œwiadczenia us³ug telewizji mobilnej w
standardzie S-DMB.
30
lionów sztuk. W Japonii jednak u¿ytkownicy nie
p³ac¹ za us³ugê (kana³y utrzymuj¹ siê z reklam),
kana³y nie s¹ chronione systemami DRM12 a wiêkszoœæ terminali komórkowych ma funkcjê nagrywania programów na karty pamiêci (³¹cznie z mo¿liwoœci¹ zaprogramowania terminala tak, aby nagrywa³
automatycznie wybrane audycje bez koniecznoœci
anga¿owania u¿ytkownika).
Prognozy analityków zostan¹ urealnione wraz z uruchamianiem us³ug telewizji mobilnej na nowych rynkach. Wydaje siê, ¿e dzisiejszy optymizm jest wynikiem poszukiwania przez operatorów us³ug,
które zagwarantuj¹ podniesienie, lub co najmniej
utrzymanie, generowanych przychodów. Telewizja mobilna zdaje siê byæ obiecuj¹cym kandydatem
na tak¹ us³ugê, choæ brak sprawdzonego modelu
biznesowego ka¿e podchodziæ do ka¿dego etapu jej
wdro¿enia z du¿¹ ostro¿noœci¹.
Terminal w pozycji pionowej (na dole widoczna listwa z logami
dostêpnych kana³ów
Zasiêg sygna³u
Telewizja mobilna w Polsce
Testy DVB-H w Warszawie
Przez trzy tygodnie prowadziliœmy testy telewizji mobilnej DVB-H w Warszawie. Skupiliœmy siê na praktycznym aspekcie korzystania z us³ugi. Wa¿ne dla
nas by³o to, jak zareagujemy na us³ugê telewizji mobilnej? Kiedy bêdziemy mieli ochotê z niej korzystaæ? Czy na tak ma³ym ekranie da siê obejrzeæ 20
minut wiadomoœci czy 40 minut serialu?
W ramach nadawania testowego z nadajnika umieszczonego na Pa³acu Kultury i Nauki dostêpne s¹
aktualnie (kwiecieñ 2008) nastêpuj¹ce kana³y:
TVP1, TVP2, TVP INFO, TVP SPORT (bez fonii),
TVP HISTORIA (bez fonii), POLSAT, TV Biznes, TV
PULS, TVN, TVN24, TVN Style, TV Trwam, kana³
testowy Emitel.
BIBLIOTEKA INFOTELA
U¿ywany do testów aparat to Sagem, model MyMobileTV (my950c). Posiada on uchyln¹, obracan¹ klapkê z wbudowanym ekranem o przek¹tnej 2 cali. Co
ciekawe, w odró¿nieniu od wiêkszoœci telefonów
z tunerem DVB-H nie wyposa¿ono go w wysuwan¹
antenê.
Terminal z obróconym i z³o¿onym ekranem
w pozycji horyzontalnej
12
13
Podawany zasiêg testowego sygna³u nadajnika z
Pa³acu Kultury i Nauki to 30 km (dla odbioru poza
pomieszczeniami). Nie testowaliœmy odbioru z takiej
odleg³oœci, jednak ju¿ przy kilkunastu kilometrach od
nadajnika mieliœmy czêsto powa¿ne problemy z jakoœci¹ odbioru (przerwami) zarówno poza budynkami jak i w ruchu. Poni¿sza mapa wykonana w serwisie GoogleMaps (klikniêcie na mapê otwiera j¹ w
przegl¹darce) pokazuje na przyk³adzie kilkunastu lokalizacji sprawdzon¹ doœwiadczalnie mo¿liwoœæ odbioru telewizji mobilnej. Widaæ na niej, ¿e czasami w
doœæ bliskiej odleg³oœci od nadajnika odbiór by³ niemo¿liwy. Wynika to z nie przeprowadzenia optymalizacji charakterystyki nadawania anten dla transmisji
testowej, a nie z wady samego standardu. Z drugiej
strony podczas jazdy samochodem w centrum Warszawy mo¿na korzystaæ z us³ugi bez ¿adnych problemów. Zak³adamy, ¿e przy budowie docelowej
sieci DVB-H umieszczenie nadajników zostanie zaprojektowane w taki sposób, aby jak najefektywniej
pokryæ sygna³em teren, na którym u¿ytkownicy bêd¹
najczêœciej korzystaæ z us³ugi
Dostêpnoœæ sygna³u i jakoœæ transmisji telewizji mobilnej w transmisji testowej oceniamy pozytywnie.
Jak na jeden nadajnik o niedu¿ej mocy oraz terminal
Mapa testów DVB-H (serwis GoogleMaps)13
DRM (Digital Rights Management) – systemy nadzoruj¹ce sposób i rodzaj czynnoœci na udostêpnionych u¿ytkownikowi treœciach
(np. kopiowanie treœci, przenoszenie na inne urz¹dzenia, czas dostêpnoœci treœci itp.).
http://maps.google.com/maps/ms?ie=UTF8&hl=pl&msa=0&msid=
107744791024223564152.0004492e5fb1d6fbe7b2f&ll=52.238316,21.083949&spn=0.123413,0.363579&z=12.
Zdjêcia ekranu terminala dla 6 kana³ów TV
Odbiór telewizji mobilnej w trakcie jazdy samochodem
po Warszawie
Jakoœæ us³ugi
U¿ywany w testach terminal dysponuje ekranem o
rozdzielczoœci 320x240 punktów i bardzo dobrej jakoœci matryc¹ LCD14. Jakoœæ obrazu w nadawanych
kana³ach jest wysoka. Wszystkie szczegó³y s¹ czytelne i co ciekawe, nawet na tak ma³ym wyœwietlaczu (2 cale) daj¹ siê odczytaæ komunikaty na paskach informacyjnych kana³ów typu TVN24 czy TVP
INFO. Jakoœæ dŸwiêku jest tak¿e zadowalaj¹ca.
Podczas testów nie doœwiadczyliœmy zanikania
dŸwiêku czy braku jego wyrazistoœci.
l
l
l
Po przeprowadzeniu wielu dyskusji i po u¿ytkowaniu
terminala przez ponad 3 tygodnie doszliœmy do nastêpuj¹cych wniosków:
l
l
l
Jakoœæ obrazu jest wiêcej ni¿ zadowalaj¹ca
Wra¿enia z u¿ytkowania
Pierwsze wra¿enia wiêkszoœci osób, którym prezentowaliœmy telewizjê mobiln¹ by³y bardzo pozytywne,
wrêcz entuzjastyczne. Podoba³a siê przede wszystkim jakoœæ obrazu oraz sama idea ogl¹dania telewizji w komórce. Po pierwszym zachwycie samym „gad¿etem”, który prezentowaliœmy, nastêpowa³a czêsto refeksja nad tym, czy us³uga siê przyjmie i czy jest na ni¹ zapotrzebowanie. Najczêstsze
pytania, jakie pada³y to:
14
Jak to dzia³a?
Czy trzeba p³aciæ dodatkowo za transmisjê danych?
Kiedy bêdzie mo¿na korzystaæ z tej us³ugi?
telewizja mobilna w standardzie DVB-H oferuje
wysok¹ jakoœæ obrazu i dŸwiêku. Jest to jakoœæ
wystarczaj¹ca do komfortowego (w sensie braku
zak³óceñ, przerw w transmisji czy zbyt ma³ej rozdzielczoœci) ogl¹dania standardowych kana³ów
telewizyjnych,
nasze teoretyczne wyobra¿enia o tym jak i kiedy
bêdziemy korzystaæ z telewizji w komórce maj¹
niewiele wspólnego z praktyk¹. Dopiero maj¹c realn¹ mo¿liwoœæ korzystania z us³ugi odkrywamy
jej prawdziw¹ u¿ytecznoœæ i przekonujemy siê do
niej. St¹d wniosek, ¿e dla powodzenia telewizji
mobilnej w Polsce kluczowe bêdzie umo¿liwienie
skorzystania z us³ugi (testowo?) jak najwiêkszej
liczbie osób,
najczêœciej u¿ywaliœmy telewizji mobilnej:
m do
ogl¹dania kana³ów informacyjnych.
Szczególnie praktyczna i u¿yteczna by³a mo¿liwoœæ obejrzenia g³ównego wydania Faktów czy
Wiadomoœci bez wzglêdu na to, gdzie siê znajdowaliœmy (np. w biurze, w poczekalni gabinetu
lekarskiego, w samochodzie). Nie do przecenienia jest te¿ mo¿liwoœæ natychmiastowego odbioru kana³u informacyjnego w przypadku nag³ych,
wa¿nych wydarzeñ, o których dowiedzieliœmy
siê w Internecie czy telefonicznie od znajomych,
m podczas jazdy samochodem. Telewizja mobilna ma wielk¹ przysz³oœæ w zat³oczonych miastach – ogl¹da siê j¹ bardzo dobrze stoj¹c w
korkach. Natomiast podczas szybszej jazdy samochodem telewizjê mobiln¹ mo¿na traktowaæ jak poszerzone radio, g³ównie jej s³uchaj¹c
i zerkaj¹c na ekran w tych momentach, kiedy ja-
Matryca IPS (in plane switching) – matryca o bardzo dobrym odwzorowaniu kolorów i szerokim dostêpnym k¹cie widzenia.
BIBLIOTEKA INFOTELA
bez dedykowanej, wysuwanej anteny zasiêg geograficzny us³ugi jest zadowalaj¹cy.
31
32
l
kaœ treœæ szczególnie nas zainteresuje. Dopiero
praktyka poka¿e, jak ogl¹danie telewizji mobilnej podczas jazdy wp³ywa na bezpieczeñstwo
w ruchu drogowym,
m podczas oczekiwania. Czy to czekaj¹c w kolejce u lekarza, czy w myjni samochodowej – w takiej sytuacji znowu bardzo u¿yteczne okazywa³y
siê kana³y informacyjne,
m po lunchu. Telewizja mobilna sprawdza siê
jako metoda odprê¿enia po popo³udniowym
posi³ku.
aspekty praktyczne:
m telewizja mobilna jest obecnie us³ug¹ nieznan¹.
Nie wykszta³ci³y siê wiêc jeszcze wzorce zachowañ spo³ecznych z ni¹ zwi¹zanych. Czêsto czuliœmy siê nieswojo wœród otaczaj¹cych nas ludzi
kiedy ogl¹daliœmy telewizjê w komórce. Nie jest
przecie¿ powszechnym zachowaniem sytuacja,
kiedy ktoœ ogl¹da na ekranie swojej komórki
przez kilkanaœcie minut treœci wideo,
m przydatne s¹ s³uchawki. Po pierwsze, czêsto
otoczenie jest na tyle g³oœne, ¿e zag³usza
dŸwiêk dobiegaj¹cy z terminala. Po drugie, otaczaj¹cym nas osobom mo¿e przeszkadzaæ zbyt
g³oœny dŸwiêk. Ogl¹danie telewizji w komórce
jest z powodu charakteru terminala („mój telefon”) czynnoœci¹ prywatn¹, dedykowan¹ jednej
osobie. U¿ywaj¹cs³uchawek korzystaliœmy z telewizji mobilnej w miejscach publicznych ze
znacznie mniejszymi oporami,
m szybkoœæ prze³¹czania kana³ów (2-4 sekundy) jest ca³kowicie akceptowalna. Nie powoduje ona zniechêcenia do korzystania z us³ugi.
Rozwój rynku
Uruchamianie us³ug telewizji mobilnej w Polsce
przebiega³o do drugiej po³owy 2007 roku w wolnym
tempie. Trzech g³ównych operatorów komórkowych
wdro¿y³o serwisy multimedialne w ró¿nym stopniu
wyczerpuj¹ce definicjê telewizji mobilnej (najbardziej
zaawansowana jest oferta Orange, które wdro¿y³a
mobiln¹ telewizjê strumieniow¹ w sieci 3G). ¯adna
z tych us³ug nie doczeka³a siê silnej promocji. Wynika³o to z ostro¿noœci operatorów, którzy nie widzieli
w telewizji mobilnej potencja³u usprawiedliwiaj¹cego
inwestycje umo¿liwiaj¹ce œwiadczenie jej na masow¹ skalê.
BIBLIOTEKA INFOTELA
Powodami wolnego tempa wdra¿ania omawianych
us³ug by³y i s¹ nadal:
l
l
wiedzialnoœæ podmiotów udostêpniaj¹cych telwizjê
mobiln¹ za treœci umieszczane przez u¿ytkowników, itp.,
brak jednoznacznie okreœlonej i przyjêtej formalnie ca³oœciowej polityki pañstwa polskiego
stwarzaj¹cej sta³e ramy dla rozwoju telewizji mobilnej,
brak wypracowanego modelu biznesowego,
który uzasadnia³by inwestycjê w uruchomienie telewizji mobilnej na masow¹ skalê.
Impulsem do zintensyfikowania prac nad uruchomieniem w Polsce telewizji mobilnej by³o przyjêcie
w lipcu 2007 przez Komisjê Europejsk¹ strategii dla
jednolitego rynku us³ug telewizji mobilnej15 i id¹ce za
tym dzia³ania Urzêdu Komunikacji Elektronicznej, takie jak:
l
l
l
l
zaproszenie zainteresowanych podmiotów do testów DVB-H (2007.10.11),
spotkania UKE i KRRiTV z przedstawicielami rynku (2007.11.29 i 2007.12.10) w celu uzgodnienia
formy testów DVB-H,
trwaj¹ce od 2006 roku konsultacje krajowej strategii gospodarki czêstotliwoœciowej, w tym wykorzystania dywidendy cyfrowej16,
trwaj¹ce od 2008.01.28 konsultacje wykorzystania
czêstotliwoœci dla telewizji mobilnej.
UKE sta³ siê g³ównym animatorem dzia³añ
zwi¹zanych z telewizj¹ mobiln¹ DVB-H w Polsce.
Pod koniec 2007 roku w ramach Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji (PIIT) powsta³a grupa firm,
zainteresowanych wdro¿eniem telewizji mobilnej.
Grupa zg³osi³a siê do UKE z propozycj¹ poprowadzenia testów DVB-H. Jednak brak dostatecznej
otwartoœci grupy (wymóg bycia cz³onkiem tej konkretnej izby) oraz jej zbytnia liczebnoœæ spowodowa³y ostr¹ krytykê ze strony przedsiêbiorstw niezrzeszonych w PIIT i szereg zastrze¿eñ ze strony
UKE.
Równolegle w grudniu 2007 roku czterej infrastrukturalni operatorzy telefonii komórkowej podpisali list intencyjny o wspólnych pracach nad m.in.
telewizj¹ mobiln¹. Efektem tego listu oraz wspó³pracy z nadawcami telewizyjnymi, operatorem infrastruktury nadawczej TP Emitel i UKE sta³o siê testowe uruchomienie nadawania w standardzie
DVBH w Warszawie (12 kana³ów TVP, TVN, Polsatu, PULS i TV TRWAM) w lutym 2008 roku.
To jednak tylko testy, a nie komercyjne uruchomienie us³ugi. W zwi¹zku z potrzeb¹ stworzenia stabilnych warunków administracyjnych dla firm chc¹cych
dzia³aæ na rynku telewizji mobilnej UKE zapowiedzia³o og³oszenie przetargu na czêstotliwoœci
w 31 miastach Polski i rozstrzygniêcie go na
prze³omie czerwca i lipca 2008 roku. Umo¿liwi³oby
l
niepe³noœæ i konflikt uregulowañ prawnych
(Prawo telekomunikacyjne i Ustawa o radiofonii
i telewizji), a przez to i zakresu kompetencji urzêdów pañstwowych reguluj¹cych i nadzoruj¹cych
rynek (UKE i KRRiTV); brak regulacji prawnych co
do w³asnoœci przesy³anych treœci; niejasna odpo-
15
http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/07/1118&format=HTML&
dywidenda cyfrowa (ang. digital dividend) to czêstotliwoœci radiowe zwolnione w procesie przejœcia telewizji naziemnej z nadawania analogowego na cyfrowe (DVB-T).
16
Operatorzy komórkowi, którzy w naturalny sposób
s¹ najbardziej zainteresowani œwiadczeniem us³ug
telewizji mobilnej, bior¹ udzia³ w pracach nad wdro¿eniem standardu DVB-H w Polsce pomimo, ¿e
w ich strategiach niekoniecznie jest to najbardziej
ekonomicznie uzasadniony sposób œwiadczenia tej
us³ugi (vide standard MBMS i TDtv). Czyni¹ to tak¿e
mimo tego, ¿e pe³ne wdro¿enie nadawania telewizji
mobilnej nast¹piæ mo¿e dopiero po uwolnieniu czêstotliwoœci w ramach tzw. dywidendy cyfrowej (w
2015 roku). Jednak wsparcie Unii Europejskiej dla
DVB-H powoduje, ¿e w d³ugim okresie jest to technologia, która najprawdopodobniej zdominuje europejski rynek. Dlatego te¿ operatorzy komórkowi
„trzymaj¹ rêkê na pulsie” rozwoju DVB-H w Polsce.
Uwarunkowania prawne
Status prawny œwiadczenia us³ug telewizji mobilnej
w Polsce jest niejasny. G³ównym przedmiotem sporu
jest ustalenie, czy telewizja mobilna to us³uga
telekomunikacyjna czy te¿ jest to rozpowszechnianie lub rozprowadzanie programów telewizyjnych. Konsekwencj¹ tego rozró¿nienia jest to, czy o
przyznaniu prawa do nadawania decydowaæ bêdzie
Urz¹d Komunikacji Elektronicznej w drodze przetargu czy te¿ Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji w formie konkursu. Inn¹, wa¿n¹ konsekwencj¹ bêdzie
to, jakim uwarunkowaniom prawnym podlegaæ bêdzie us³uga telewizji mobilnej i które organy administracji pañstwowej bêd¹ dla niej w³aœciwe. Czy bêdzie traktowana tak, jak ka¿dy inny nadawany w
Polsce kana³ telewizyjny? Czy podlegaæ bêdzie
ograniczeniom co do prezentowanych treœci i przekazów reklamowych?
UKE proponuje nie traktowaæ zawartoœci programowej telewizji mobilnej jako podlegaj¹cej Ustawie
o radiofonii i telewizji i przygotowuje obecnie przetarg na dostêpne czêstotliwoœci w 31 miastach Polski. Jednak przedstawiciele nadawców telewizyjnych
uwa¿aj¹, ¿e telewizja mobilna nie jest us³ug¹ telekomunikacyjn¹, lecz klasycznym rozpowszechnianiem programów telewizyjnych. Dla zmniejszenia
ryzyka biznesowego podmiotów staraj¹cych siê
o prawo do nadawania telewizji mobilnej wa¿ne
jest, aby proces przyznania im tego prawa by³
w jak najmniejszym stopniu podatny na ewentu17
18
alne próby podwa¿enie jego poprawnoœci. Przy
obecnym kszta³cie Prawa Telekomunikacyjnego i
Ustawy o radiofonii i telewizji oznacza to, ¿e najbezpieczniej by³oby uznaæ telewizjê mobiln¹ za formê rozpowszechniania programów telewizyjnych, a co za tym idzie podmiot j¹œwiadcz¹cy
uzyskaæ powinien koncesjê KRRITV a nastêpnie
rezerwacjê czêstotliwoœci wydan¹ przez UKE.
Œrodowisko nadawców i operatorów od d³u¿szego
czasu wzywa do nowelizacji Prawa telekomunikacyjnego i Ustawy o radiofonii i telewizji tak, ¿eby
usun¹æ obecne konflikty i niejasnoœci pojawiaj¹ce
siê na przeciêciu tych dwóch aktów. W tym kontekœcie pojawia siê jeszcze raz idea po³¹czenia UKE
z KRRiTV, co mia³oby usprawniæ proces zarz¹dzania jednym, konwergentnym rynkiem us³ug audiowizualnych.
Innym problemem prawnym, przed którym stan¹ pomioty nadaj¹ce treœci telewizji mobilnej jest zagadnienie pól eksploatacji. W wiêkszoœci przypadków
istniej¹ce lub zakupione w ramach kontraktów treœci
nie mog¹ byæ rozpowszechniane w telewizji mobilnej, poniewa¿ nie zastrze¿ono takiej formy ich publikacji w umowach z producentami, aktorami itp.
Zmiana tych umów oprócz spowodowania wzrostu
kosztów nabycia treœci dla nadawcy, mo¿e te¿ okazaæ siê po prostu niemo¿liwa do przeprowadzenia
w sensownym czasie (np. z powodu koniecznoœci
zmiany warunków umów z bardzo du¿¹ liczb¹ podmiotów). W efekcie mo¿e to znacz¹co zmniejszyæ
zasoby dostêpnych treœci dla telewizji mobilnej.
Z drugiej strony, operator Cyfra+ w swoich uwagach17 nades³anych do UKE uwa¿a, ¿e telewizja mobilna nie jest nowym polem eksploatacji, a jedynie
„rozszerzeniem mo¿liwoœci dostêpu do treœci oferowanych przez nadawców”. Na tym przyk³adzie widaæ, jak kluczowe dla rozwoju telewizji mobilnej
w Polsce mo¿e okazaæ siê jednoznaczne rozstrzygniêcie tego typu w¹tpliwoœci prawnych.
W przypadku us³ug na ¿¹danie (jak np. VoD) odbiorca takiej treœci jest identyfikowany co do czasu
i charakteru pobieranych treœci. Pojawiaj¹ siê tu pytania o ochronê tych danych i prywatnoœci u¿ytkownika. Dodatkowo, je¿eli us³ugi na ¿¹danie uznane
zostan¹ za us³ugi telekomunikacyjne, to informacje
o ich œwiadczeniu podlegaæ bêd¹ zasadom retencji
danych telekomunikacyjnych.
Planuj¹c dzia³alnoœæ na rynku telewizji mobilnej
nale¿y mieæ na uwadze fakt, ¿e do koñca 2009
roku spodziewaæ mo¿emy siê wdro¿enia do polskiego porz¹dku prawnego przepisów Dyrektywy
2007/65/EC18 o audiowizualnej us³udze medialnej AVMS (Audio-Visual Media Service). Dyrektywa ta, zastêpuj¹c dyrektywê Telewizja bez granic,
obejmuje swoj¹ regulacj¹ wszelkie us³ugi medialne
w tym telewizjê mobiln¹ (typ us³ugi nazywanej
http://www.uke.gov.pl/uke/redir.jsp?place=galleryStats&id=9895.
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32007L0065:EN:NOT.
BIBLIOTEKA INFOTELA
to rozpoczêcie ograniczonego terytorialnie komercyjnego nadawania telewizji mobilnej DVB-H w Polsce w 2009 roku. Kluczowe dla przysz³oœci tego rynku w Polsce bêdzie to, czy zwyciêzca obecnego
przetargu otrzyma gwarancjê mo¿liwoœci poszerzenia obszaru nadawania w momencie zwolnienia
przez telewizjê analogow¹ obecnie zajmowanych
czêstotliwoœci w kraju. Trudno oczekiwaæ, ¿eby bez
takiej gwarancji zwyciêzca zdecydowa³ siê na budowê sieci nadawczej, której przysz³oœæ po uwolnieniu
czêstotliwoœci by³aby niepewna.
33
34
w dyrektywie „us³ug¹ linearn¹”) i us³ugi œwiadczone
na ¿¹danie („us³uga nielinearna”). W szczególnoœci
nak³ada ona na media do tej pory nie podlegaj¹ce
dyrektywie ograniczenia zwi¹zane z typem publikowanych treœci oraz dopuszczalnym czasem trwania
reklam. Z tego powodu ograniczy ona liczbê mo¿liwych modeli biznesowych telewizji mobilnej.
Innym, ciekawy zagadnieniem jest to, czy terminal
komórkowy umo¿liwiaj¹cy odbiór telewizji mobilnej
uznany zostanie za odbiornik telewizyjny, a co za
tym idzie, spowoduje koniecznoœæ uiszczania abonamentu radiowo-telewizyjnego przez tych u¿ytkowników, którzy nie posiadaj¹ odbiornika telewizyjnego
w domu. Taki rozwój sytuacji doprowadziæ móg³by
niew¹tpliwie do spowolnienia tempa adopcji us³ug
telewizji mobilnej.
Treœæ, czyli content
Telewizja mobilna to nowa forma przekazu treœci audiowizualnych. Z powodu ma³ych rozmiarów ekranu
oraz odmiennego sposobu konsumpcji treœci (miejsca i czasu) ni¿ ma to miejsce w przypadku klasycznej telewizji, mamy tu do czynienia z nowym modelem odbioru treœci. Odmiennoœæ sposobu konsumpcji telewizji mobilnej by³a i jest g³ównym punktem
podnoszonym zarówno w optymistycznych jak i w
pesymistycznych analizach szans jej rozwoju. Przyznaæ tu nale¿y, ¿e znajdujemy siê w pocz¹tkowym
okresie rozwoju telewizji mobilnej i doœwiadczenia
zdobyte z ju¿ wdro¿onych us³ug zale¿ne s¹ w du¿ym stopniu od specyfiki konkretnego kraju i stylu
¿ycia jego mieszkañców (inaczej konsumuj¹ treœci
W³osi, a zapewne inaczej Finowie).
Niemniej jednak panuje zgoda co do tego, jakie rodzaje treœci powinny odnieœæ sukces w modelu
telewizji mobilnej. S¹ to:
l
l
l
l
l
l
wiadomoœci (news),
prognozy pogody,
informacje sportowe,
rozrywka (seriale, reality shows, komedie, filmy
animowane),
treœci dla doros³ych,
programy dla dzieci.
Dodatkowo, z powodu specyfiki korzystania z telewizji mobilnej (parominutowe sesje ogl¹dania, ma³y
ekran) produkowane bêd¹ specjalne formaty treœci:
BIBLIOTEKA INFOTELA
l
l
tzw. mobisodes – krótkie, parominutowe odcinki
serialowe tworzone z myœl¹ o odbiorze na terminalu przenoœnym,
przeformatowane wersje istniej¹cych treœci (skrócone, kadrowane w wiêkszym zbli¿eniu).
Oprócz treœci specjalnie przygotowywanych dla telewizji mobilnej nadawane w niej bêd¹ tak¿e klasyczne, obecnie produkowane kana³y telewizyjne.
19
Wynikaæ to bêdzie z jednej strony z braku dostatecznej iloœci treœci przygotowanych specjalnie dla telewizji mobilnej, a z drugiej strony niektóre typy
obecnych kana³ów telewizyjnych dobrze sprawdzaj¹
siê w telewizji mobilnej (np. kana³y informacyjne).
Wa¿n¹ kategori¹ treœci telewizji mobilnej stanie
siê UGC (User Generated Content) – treœci tworzone przez u¿ytkowników. Przyk³ad Internetu (np.
du¿a czêœæ zawartoœci serwisu YouTube.com) pokazuje, ¿e s¹ one tym, co chc¹ ogl¹daæ odbiorcy. Telewizja mobilna powinna umo¿liwiaæ tak¿e dzielenie
siê stworzonymi przez siebie treœciami z innymi
u¿ytkownikami, a wiêc umo¿liwiæ przes³anie ich do
serwisu, który udostêpni je innym u¿ytkownikom
(przyk³adem takich dzia³añ jest serwis Kontakt24
w portalu tvn24.pl oraz inicjatywa CNN iReport.com). Mo¿liwa wydaje siê tu symbioza portalu
typu YouTube z kana³em telewizji mobilnej, który nadawa³ by najpopularniejsze krótkie filmy zgodnie
z ich bie¿¹cym rankingiem. U¿ytkownicy mogliby
g³osowaæ nie tylko przez Internet ale te¿ i z bezpoœrednio z terminala komórkowego.
Kluczow¹ rolê odegraj¹ us³ugi dostêpne na
¿¹danie, takie jak VoD (Video on Demand). U¿ytkownicy przyzwyczajeni s¹ do tego typu us³ug w Internecie. Bêd¹ oni oczekiwaæ takiej samej funkcjonalnoœci w swoim terminalu komórkowym, w szczególnoœci, ¿e to w³aœnie komórka jest urz¹dzeniem,
z którego us³ug korzysta siê w dowolnym miejscu
i dowolnym czasie („anytime, anywhere”), a wiêc
dok³adnie tak, jak przewiduje to model us³ug na
¿¹danie. U¿ytkownicy bêd¹ chcieli mieæ dostêp do
np. skrótu najœwie¿szych wiadomoœci w dowolnym
momencie – wtedy, kiedy bêd¹ mieæ chwilê wolnego
czasu czekaj¹c w kolejce czy stoj¹c w korku. Tak¹
funkcjonalnoœæ zapewniæ mo¿e tylko VoD, a jego
wdro¿enie nie jest mo¿liwe w DVB-H czy DVB-SH.
Konieczne bêdzie wykorzystanie transmisji danych
w sieci komórkowej (GPRS, EDGE, UMTS czy
HSDPA) i zintegrowanie jej w taki sposób, ¿eby u¿ytkownik mia³ wra¿enie korzystania z jednej us³ugi
niezale¿nie od tego, czy ogl¹da w danej chwili linearny kana³ telewizyjny (broadcast) czy treœæ na ¿¹danie (unicast).
Telewizja mobilna wypracuje zapewne swoje
w³asne, nowe formaty treœci zwi¹zane z miejscem
i sposobem jej odbioru. Ciekawym tego przyk³adem
z Korei Po³udniowej jest kana³ poœwiêcony informacjom o stanie zat³oczenia g³ównych dróg
w mieœcie.
Doœwiadczenia zebrane z wdro¿eñ testowych oraz
z dzia³aj¹cych ju¿ w Europie sieci mówi¹, ¿e:
l
œredni dzienny czas korzystania z us³ugi wynosi od kilku do dwudziestu minut,
l
w ci¹gu dnia z us³ugi korzysta siê parokrotnie,
za ka¿dym razem œrednio przez kilka minut,
prime time to godziny, w których dane medium osi¹ga najwiêksz¹ ogl¹dalnoœæ.
najczêstszym por¹ korzystania z telewizji mobilnej jest wczesne popo³udnie (pora obiadu)
oraz wczesne godziny wieczorne, co oznacza, ¿e
prime time19 telewizji mobilnej przypada w innym
czasie ni¿ w telewizji dystrybuowanej w klasyczny
sposób.
Ograniczenia techniczne
Najwa¿niejszym ograniczeniem technicznym wprowadzenia telewizji mobilnej DVB-H w Polsce jest
brak dostêpnych czêstotliwoœci radiowych, które
przeznaczone s¹ obecnie dla celów nadawania telewizji analogowej. Docelowo, w 2015 roku mo¿liwe
bêdzie uruchomienie oœmiu ogólnopolskich cyfrowych multipleksów DVB-T, w ramach których mo¿na
bêdzie wydzieliæ czêstotliwoœci dla telewizji mobilnej
w standardzie DVB-H. Obecnie UKE planuje przeznaczyæ jeden multipleks DVB-T dla transmisji
DVB-H.
Prace nad przejœciem na nadawanie cyfrowe DVB-T
tocz¹ siê w bardzo wolnym tempie. W zwi¹zkuztym
mo¿na za³o¿yæ, ¿e do 2015 roku telewizja mobilna
w Polsce dzia³aæ bêdzie w oparciu o dostêpne, niewystarczaj¹ce dla jej ogólnopolskiego wdro¿enia
czêstotliwoœci. Organizowany w pierwszej po³owie
2008 roku przez UKE przetarg dotyczyæ bêdzie 31
miast. W proponowanym kszta³cie dotyczyæ on bêdzie kana³ów w s³u¿bie ruchomej naziemnej (tzw.
„s³u¿bie drugiej wa¿noœci”), a nie w s³u¿bie radiodyfuzji naziemnej20.
Budzi to niepokój, poniewa¿ s³u¿ba drugiej wa¿noœci nie podlega ochronie przed urz¹dzeniami
pracuj¹cymiw s³u¿bie pierwszej wa¿noœci (które
przyk³adowo mog¹ zak³ócaæ pracê jej nadajników).
Innym, wa¿nym ograniczeniem technicznym na jakie
napotka rozwój us³ug telewizji mobilnej jest brak
rozpowszechnienia terminali przystosowanych do
jej odbioru.
Dotyczy to wszystkich standardów telewizji mobilnej
z wy³¹czeniem tej realizowanej jako strumieniowa
telewizja mobilna oparta na transmisji danych GPRS
lub UMTS (tu wiele terminali ju¿ bêd¹cych na rynku
jest w stanie odbieraæ us³ugê transmisji treœci wideo). Wprowadzenie us³ug telewizji mobilnej wymagaæ bêdzie zaopatrzenia u¿ytkowników w nowe terminale przystosowane do jej odbioru – terminale,
które bêd¹ zapewne subsydiowane przez operatorów w celu zwiêkszenia dynamiki wzrostu liczby
osób korzystaj¹cych z us³ug. Subsydiowanie terminali utrudni budowê modelu biznesowego dla telewizji mobilnej.
Wa¿nym problemem jest te¿ energoch³onnoœæ telewizji mobilnej. Standardowa bateria terminala komórkowego starcza na obejrzenie 3 do 4 godzin telewizji w standardzie DVB-H. Uwzglêdniaj¹c energiê
20
21
konsumowan¹ przez rozmowy telefonicznie i SMSy
czas ten maleje do 1-2 godzin, co oznacza, ¿e u¿ytkownicy telewizji mobilnej bêd¹ musieli przyzwyczaiæ siê do du¿o czêstszego ³adowania telefonu.
Model biznesowy
Model biznesowy dla telewizji mobilnej jest
wci¹¿ niezdefiniowany. Mamy tu do czynienia
z klasycznym dylematem „kury i jajka”. Operatorzy
us³ug telewizji mobilnej chc¹ finansowaæ j¹ z reklam
(kopiuj¹c wzorzec z klasycznej telewizji), jednak reklamodawcy nie chc¹ kupowaæ czasu w medium,
które nie osi¹gnê³o masy krytycznej i nie dociera jeszcze do milionów widzów. To powoduje, ¿e operatorzy wprowadzaj¹ op³aty za korzystanie z telewizji
mobilnej, co z kolei spowalnia tempo wzrostu liczby
jej u¿ytkowników.
Wiêkszoœæ estymacji kosztów uruchomienia sieci
nadawczych telewizji mobilnych pokrywaj¹cych zasiêgiem obszar ca³ego kraju mówi o nak³adach rzêdu kilkuset milionów dolarów na jedn¹ sieæ21. Budowa jednej sieci nadawczej DVBH w Polsce kosztowaæ mo¿e oko³o 360-720 mln z³. Skalê potrzebnej inwestycji oddaje przyk³ad w³oskiego operatora
3 Italia, który w momencie startu swojej us³ugi posiada³ ponad 1 000 nadajników pokrywaj¹cych zasiêgiem oko³o 2 000 miast. Dodatkowo, jeœli us³uga
telewizji mobilnej uznana zostanie za us³ugê telekomunikacyjn¹ a nie za rozpowszechnianie programów telewizyjnych, roczny koszt dzier¿awy samych czêstotliwoœci radiowych wynieœæ mo¿e
od oko³o kilkunastu do kilkudziesiêciu milionów
z³otych (w zale¿noœci od iloœci i lokalizacji nadajników).
W ³añcuchu wartoœci telewizji mobilnej wyró¿nia siê
kilka g³ównych ról:
l
l
l
l
l
l
dostawcy treœci,
agregatorzy treœci – podmioty kupuj¹ce treœci i odsprzedaj¹ce je hurtowo lub tworz¹ce z nich gotowy do sprzeda¿y produkt (np. kana³ telewizyjny),
operatorzy sieci nadawczej – podmiot zarz¹-dzaj¹cy
fizyczn¹ sieci¹ nadawcz¹ telewizji mobilnej,
operatorzy sieci komórkowej – klasyczni operatorzy sieci GSM/UMTS; ich siln¹ stron¹ jest doœwiadczenie i sprawdzone systemy (np. billingowe) zdolne obs³u¿yæ miliony u¿ytkowników,
reklamodawcy – podmioty sk³onne kupowaæ czas
antenowy w celu promocji swoich us³ug,
dostawcy us³ugi – podmiot, który oferuje us³ugi telewizji mobilnej u¿ytkownikom koñcowym.
Pomiêdzy wymienionymi powy¿ej podmiotami
nast¹piæ musi porozumienie co do modelu biznesowego w jakim oferowaæ sobie bêd¹ us³ugi. Poni¿ej
przedstawiono przyk³adowe przep³yw finansowe pomiêdzy tymi podmiotami.
radiodyfuzja naziemna – rozsiewcze rozpowszechnianie sygna³u drog¹ radiow¹.
W³oski nadawca Rai mówi³ o 300 mln euro na budowê sieci DVB-H; Hutchinson Italia poda³, ¿e sieæ DVB-H kosztowa³a tê ?rmê
280 mln dolarów. Koszt budowy sieci do nadawania standardu MediaFLO w USA estymowano na 800 mln dolarów
BIBLIOTEKA INFOTELA
l
35
36
Niektórzy z uczestników tego modelu pragn¹ graæ
jak najwiêksz¹ iloœæ ról jednoczeœnie, dziêki czemu
przej¹³by mar¿ê realizowan¹ przez inne podmioty.
W dobrej ku temu sytuacji znajduj¹ siê operatorzy
komórkowi, którzy mog¹ byæ jednoczeœnie operatorem us³ugi:
Operatorzy komórkowi chcieliby tak¿e zostaæ operatorami sieci nadawczej DVB-H. Przy bardzo wysokich kosztach jej budowy prawdopodobnym scenariuszem jest jej wspólna budowa przez czterech najwiêkszych operatorów.
Wykres nr 5: Model œwiadczenia us³ug telewizji mobilnej – wersja 3
Wykres nr 3: Przyk³adowe przep³ywy finansowe w modelu telewizji
mobilnej
Operatorzy komórkowi mog¹ te¿ przej¹æ rolê agregatora treœci. Ci z nich, którzy obecnie œwiadcz¹
us³ugi strumieniowej telewizji mobilnej zdobyli ju¿
doœwiadczenie w pozyskiwaniu i agregowaniu treœci.
Dzisiaj takim agregatorem treœci s¹ satelitarne platformy cyfrowe i sieci telewizji kablowej.
Innym modelem, obecnym np. we W³oszech, jest model, w którym operator sieci nadawczej wspó³pracuje
z agregatorami treœci (czasem sam te¿ jest producentem treœci), tworzy bogat¹ ofertê programow¹ i
oferuje j¹ jako us³ugê dla operatorów komórkowych:
BIBLIOTEKA INFOTELA
Taka sytuacja mog³aby mieæ miejsce w Polsce, gdyby sieæ nadawcz¹ DVB-H utworzy³a TVP, Polsat,
grupa ITI czy te¿ Cyfra+.
Jak widaæ z powy¿szych wykresów istnieje wiele
modeli wspó³pracy i pozycjonowanie siê podmiotów
na rynku telewizji mobilnej. Wypracowanie modelu
biznesowego, który sprawdzi siê w Polsce nie
bêdzie ³atwe. Z dokumentów konsultacyjnych nades³anych do UKE wy³ania siê docelowy model niezale¿nego operatora sieci nadawczej, który udostêpnia³by us³ugi transmisji na przejrzystych, otwartych
i niedyskryminuj¹cych zasadach wszystkim podmiotom chc¹cym oferowaæ us³ugi telewizji mobilnej.
Operator taki nie powinien sam pe³niæ roli dostawcy
us³ugi, aby nie konkurowaæ ze swoimi klientami – innymi dostawcami us³ug telewizji mobilnej. Ten wymóg stoi w sprzecznoœci z inicjatyw¹ operatorów telefonii komórkowej w Polsce, którzy chc¹ wspólnie
stworzyæ operatora sieci nadawczej wykorzystuj¹c
swoj¹ infrastrukturê techniczn¹.
Badanie M:Metrics Data22 dla Tellabs pokaza³o, ¿e
liczba by³ych u¿ytkowników us³ug telewizji mobilnej
wzros³a w 2007 roku o 68%, podczas gdy baza
aktualnych u¿ytkowników powiêkszy³a siê o 36%.
Obecnie na ka¿dego u¿ytkownika telewizji mobilnej przypada œrednio dwóch ex-u¿ytkowników.
G³ównym podawanym powodem rezygnacji z
us³ugi (ponad 50% wskazañ) by³a zbyt wysoka
cena.
Na drugim miejscu (25% wskazañ) podawano s³ab¹
jakoœæ i zawodnoœæ us³ugi (badania dotyczy³o g³ównie telewizji strumieniowej, ale obejmowa³o te¿ respondentów z W³och, gdzie dominuje rozsiewcza telewizja mobilna DVB-H).
Jak widaæ z powy¿szego przyk³adu, cena i jakoœæ
us³ugi s¹ najwa¿niejszymi elementami decyduj¹cymi
o powodzeniu wdro¿enia telewizji mobilnej. Prezes
UKE, Anna Stre¿yñska, w jednej z wypowiedzi dla
stacji TVN CNBC Biznes w marcu 2008 roku stwierdzi³a, ¿e jej zdaniem pakiet kana³ów telewizji mobilnej mo¿e kosztowaæ oko³o 10 z³ miesiêcznie.
Innego zdania jest Gra¿yna Piotrowska-Oliwa, prezes Centertela, która w rozmowie dla The Wall Street Journal Polska twierdzi, ¿e cena 10 z³ jest zbyt
niska i nierealna przy poziomie koniecznych do poniesienia nak³adów inwestycyjnych. Ceny us³ug telewizji mobilnej w Europie zaczynaj¹ siê od
oko³o 9 euro i œrednio wynosz¹ kilkanaœcie euro.
Do czasu wprowadzenia komercyjnie tej us³ugi w
Polsce spekulacje co do sk³onnoœci Polaków do
22
http://www.tellabs.com/news/2008/nr021208.shtml
zap³aty za ni¹ s¹ ja³owe (szczególnie, ¿e nie znamy
atrakcyjnoœci planowanych treœci ani dostêpnoœci
us³ug na ¿¹danie). Prawdopodobnie doœwiadczymy
tutaj podobnej ewolucji cen jak¹ obserwowaliœmy
dla us³ug MMS – od pocz¹tkowych 2 z³ do dzisiejszych kilkudziesiêciu groszy.
Metod¹ na zapewnienie przychodów z telewizji
mobilnej jest sprzeda¿ jej w ramach pakietów
us³ug. Przyk³adem mo¿e byæ w³oski operator 3
Italia. Œredni przychód z klienta korzystaj¹cego
z us³ugi telewizji mobilnej jest o 60% wy¿szy od
œredniej krajowej i wynosi oko³o 38 euro (oko³o 135
z³). W pakiecie oprócz telewizji mobilnej znajduj¹ siê
us³ugi transmisji danych lub dodatkowy pakiet tanich
minut. Dziêki temu cena telewizji mobilnej jest ukryta
w cenie ca³ego pakietu, która postrzegana jest pozytywnie. Wydaje siê to dobr¹ drog¹ do popularyzacji
telewizji mobilnej w Polsce.
Sprawdzonym pomys³em napêdzaj¹cym przyrost abonentów us³ugi telewizji mobilnej jest
u³atwienie kontaktu z ni¹ poprzez darmowy okres
jej œwiadczenia lub np. stale dostêpny darmowy
kana³ telewizyjny. Wypróbowanie us³ugi znacznie
zwiêksza prawdopodobieñstwo jej zakupu. Kluczowe w takim przypadku jest wczeœniejsze zapewnienie odpowiedniej jakoœci i zasiêgu œwiadczenia
us³ugi – z³e pierwsze wra¿enie mo¿e skutecznie
zniechêciæ do jej zakupu, co potwierdza cytowane
badanie M:Metrics Data dla Tellabs.
Nie zapominaæ tak¿e nale¿y, ¿e telewizjê mobiln¹
odbieraæ mo¿na tak¿e z wykorzystaniem ró¿norodnych urz¹dzeñ. Mowa tu zarówno o ma³ych,
przenoœnych telewizorach jak i np. o kartach z tunerem telewizyjnym do komputerów przenoœnych.
Du¿ym rynkiem dla telewizji mobilnej mog¹ staæ
siê te¿ urz¹dzenia do nawigacji GPS, których sprzeda¿ gwa³townie obecnie roœnie. Wydaj¹ siê one
szczególnie predysponowane do ogl¹dania telewizji
w samochodzie (du¿y ekran, centralne umiejscowienie, pod³¹czone do zasilania z akumulatora samochodu).
U¿ycie tego typu urz¹dzeñ powinno tak¿e byæ uwzglêdnione przy konstruowaniu modelu biznesowego.
Jakkolwiek niejasno nie wygl¹da³by model biznesowy telewizji mobilnej, wszystko wskazuje na
to, ¿e zostanie ona uruchomiona komercyjnie
w oko³o 30 miastach w Polsce najpóŸniej w 2009
roku.
Poza przeszkodami finansowymi istniej¹ te¿ sprzyjaj¹ce jej rozwojowi czynniki, takie jak np. wspomniane przez Annê Stre¿yñsk¹ w cytowanym wywiadzie zami³owanie Polaków do nowinek technicznych i mediów. Dodatkowo, warto przytoczyæ s³owa
Alana A. Reitera prowadz¹cego serwis mobiletelevisionreport.com:
BIBLIOTEKA INFOTELA
Istnieje parê scenariuszy rozwoju rynku, co zaobserwowaæ mo¿na na przyk³adach innych krajów. Wydaje siê, ¿e najbardziej przejrzyste i zgodne z kompetencjami podmiotów jest rozwi¹zanie, w którym operator sieci nadawczej skupia siê na zapewnieniu technicznej strony œwiadczenia
us³ugi, a dostawca us³ugi zajmuje siê wszystkimi
formami interakcji z klientami. Operatorzy sieci
komórkowych widz¹ siebie jako naturalnych dostawców us³ugi – posiadaj¹ sprawne kana³y dystrybucji
i du¿¹ liczbê obecnych klientów, którym mog¹ zaoferowaæ telewizjê mobiln¹ jako dodatkow¹ us³ugê. Terminale s³u¿¹ce jej odbioru to w wiêkszoœci telefony
komórkowe, a wiêc urz¹dzenie, które u¿ytkownikom
kojarzy siê z operatorem komórkowym, który oferuje
je za 1 z³ przy podpisaniu kontraktu terminowego.
Nie mo¿na wykluczyæ te¿ pojawienia siê dostawcy us³ugi, który nie bêdzie operatorem komórkowym. Zapotrzebowanie rynku na terminale do odbioru telewizji mobilnej inne ni¿ telefony komórkowe
bêdzie pocz¹tkowo bardzo ma³e i nie pozwoli zbudowaæ sensownego modelu biznesowego w oparciu
tylko o nie. Dostawca taki musia³by wiêc zaoferowaæ
atrakcyjne telefony komórkowe z mo¿liwoœci¹ odbioru telewizji mobilnej i pozbawione blokady SIMLOCK
tak, aby ka¿dy z abonentów operatorów komórkowych móg³ korzystaæ z takiego telefonu przek³adaj¹c
do niego swoj¹ kartê SIM.
37
38
„Wierzê, ¿e sukces telewizji mobilnej jest nieunikniony z jednego prostego powodu: ludzie lubi¹ ogl¹daæ
ruchome kolorowe obrazki, którym towarzyszy
dŸwiêk. W rezultacie, ludzie bêd¹, wczeœniej czy póŸniej, ogl¹daæ telewizjê mobiln¹ w telefonach komórkowych.”
Prognoza rozwoju telewizji mobilnej w Polsce
l
l
BIBLIOTEKA INFOTELA
l
w zwi¹zku z promowaniem przez Komisjê Europejsk¹ standardu DVB-H i przetargiem na czêstotliwoœci w 31 miastach prowadzonym przez UKE,
najprawdopodobniej w 2009 roku w Polsce
uruchomiona zostanie komercyjna sieæ DVB-H
dzia³aj¹ca w najwiêkszych miastach,
dostêpnoœæ terytorialna us³ugi nie bêdzie
zwiêksza³a siê znacz¹co a¿ do 2015 roku, kiedy
wy³¹czone zostanie nadawanie analogowej telewizji rozsiewczej,
liczba abonentów mo¿liwych do pozyskania jest
bardzo trudna do oszacowania. Analizuj¹c wypowiedzi przedstawicieli polskich operatorów i nadawców, mo¿na za³o¿yæ, ¿e realne jest osi¹gniêcie
80-150 tysiêcy abonentów us³ugi w pierwszym
roku jej œwiadczenia,
l
do 2015 roku ustalona zostanie iloœæ czêstotliwoœci odzyskanych w ramach dywidendy cyfrowej, które przeznaczone zostan¹ dla telewizji
mobilnej. Zebrane do tego czasu doœwiadczenia
rynkowe pozwol¹ lepiej oszacowaæ realne zapotrzebowanie na te us³ugi,
l
dostawcami us³ug telewizji mobilnej bêd¹ operatorzy komórkowi, którzy jako jedyni posiadaj¹
odpowiednie zaplecze dystrybucyjne, œrodki marketingowe dla masowego promowania i sprzeda¿y
tych us³ug oraz wydajne systemy billingowe,
l
prawdopodobne jest powstanie konsorcjów
pomiêdzy operatorami komórkowymi a nadawcami telewizyjnymi w celu wspólnego promowania us³ug telewizji mobilnej i wdro¿enia
atrakcyjnych us³ug na ¿¹danie,
l
od 2015 roku rynek telewizji mobilnej w Polsce
ulegnie znacz¹cemu przeobra¿eniu z powodu
pojawienia siê na nim konkurencji w postaci
drugiego (a byæ mo¿e wiêkszej liczby) operatora sieci nadawczej. Uwolnienie wiêkszej iloœci
czêstotliwoœci spowoduje gwa³towne poszerzenie
oferty telewizji mobilnej.
Telewizja mobilna na œwiecie
Europa
Telewizja mobilna w Europie znajduje siê obecnie w
prze³omowym momencie. Po wielu testach w du¿ej
liczbie krajów nadchodzi czas na komercyjne wdro¿enia us³ug. W Europie daje siê odczuæ silny kompleks wobec sukcesów i skali wdro¿eñ w Azji. W celu
zdynamizowania tego rynku Komisja Europejska
jednoznacznie popar³a jeden standard – DVB–H.
Jak do tej pory w Europie uruchomiono wiele testowych transmisji DVB-H, ale komercyjnie wystartowa³y do tej pory tylko wdro¿enia we W³oszech (3
Italia nale¿¹ca do Hutchison Whampoa, TIM i Vodafone) Finlandii (Mobiili.tv) i... Albanii (DigitALB).
Najwiêksz¹ liczb¹ abonentów rozsiewczej telewizji
mobilnej pochwaliæ siê mo¿e 3 Italia – 719 000
u¿ytkowników us³ugi w sierpniu 2007 roku.
W³ochy s¹ obecnie najbardziej konkurencyjnym
rynkiem telewizji mobilnej w Europi.
Z powodu niedostêpnoœci czêstotliwoœci radiowych
dla DVB-H (ci¹gle zajmowanych przez nadawców
telewizyjnych) oraz z powodu silnego lobbingu zwolenników innych standardów obserwowaliœmy te¿ w
Europie wdro¿enia innych standardów. Przyk³adowo
standard T-DMB zosta³ wykorzystany w niedzia³aj¹cej ju¿ us³udze hurtowej BT Movio w Wielkiej
Brytanii oraz we wdro¿enie w Niemczech przez
?rmê MFD us³ugi Watcha z 6 kana³ami TV (Niemcy
posiadaj¹ silnie rozwiniêt¹ sieæ nadajników DAB, co
u³atwia wdra¿anie T-DMB). Na lato 2008 roku planowany jest start pó³rocznego testu standardu TDtv
w Wielkiej Brytanii przez Orange i T-Mobile, a wiêc
przez jednych z najwiêkszych operatorów komórkowych w Europie.
W Europie siln¹ pozycjê utrzymuje strumieniowa
telewizja mobilna. Canal+ w lutym 2008 poda³, ¿e
ma 250 000 u¿ytkowników jego us³ug w tym standardzie we Francji (udostêpnianych przez operatorów komórkowych SFR i Bouygues Telecom). Z kolei francuski Orange pod koniec 2007 roku posiada³ oko³o 1 miliona klientów strumieniowej telewizji mobilnej. Francja prawdopodobnie przeœcignê³a
w ten sposób W³ochy w liczbie u¿ytkowników us³ugi
telewizji mobilnej (choæ w innej jej odmianie).
Strumieniowa telewizja mobilna w sieciach UMTS
zawdziêcza swoj¹ popularnoœæ du¿ej iloœci dostêpnych kana³ów (nawet do 80), braku koniecznoœci zakupu nowego terminala komórkowego oraz w³¹czeniu jej do pakietów us³ug o sta³ej op³acie.
Uruchomienia sieci nadawczych DVB-H s¹ nieuniknione i pojawiaæ siê bêd¹ wraz z postêpuj¹cym
procesem wy³aniania ich operatorów (zale¿nym
w g³ównej mierze od aktywnoœci regulatorów krajowych) i zwalniania czêstotliwoœci radiowych przez
telewizjê analogow¹. W 2008 roku planowane s¹
komercyjne uruchomienia telewizji mobilnej
w standardzie DVB-H w Austrii, Francji, Niemczech, Holandii i Szwajcarii.
Jednoczeœnie odbywaj¹ siê testy systemu
DVB-SH, nastêpcy DVB-H. Dostawca sprzêtu, firma
Alcatel-Lucent przeprowadzi³a ju¿ testy we Francji
z operatorem SFR a obecnie trwaj¹ testy we
W³oszech z operatorem 3 Italia oraz nadawc¹ RAI.
Wyniki testów s¹ zachêcaj¹ce -DVB-SH poprawia
zasiêg telewizji mobilnej wewn¹trz budynków oraz
zapewnia ekonomiczne dostarczenie sygna³u poza
miastami. Wydaje siê, ¿e DVB-SH bêdzie naturaln¹
ewolucj¹ uruchamianych obecnie sieci DVB-H.
Sukcesy telewizji mobilnej w Azji s¹ przyk³adem dla
innych regionów. Najczêœciej wymienia siê tu
wiod¹ce rynki – Japoniê i Koreê Po³udniow¹.
W Japonii sukces telewizji mobilnej potwierdza fakt,
¿e w przeci¹gu dwóch lat od uruchomienia us³ugi
przekroczono liczbê 20 milionów sprzedanych telefonów umo¿liwiaj¹cych odbiór telewizji w standardzie 1seg (jednak nie wszyscy posiadacze terminali z tunerem 1seg z niej korzystaj¹). Pamiêtaæ
nale¿y, ¿e telewizja mobilna jest tam dostêpna
bezp³atnie oraz ¿e Japoñczycy s¹ znani z szybkiej
adopcji nowych technologii. Obecnie oko³o 90% produkowanych terminali komórkowych w Japonii umo¿liwia odbiór mobilnej telewizji. Dodatkowo do korzystania z telewizji mobilnej zachêca brak zabezpieczeñ przed jej nagrywaniem – wiele terminali komórkowych ma mo¿liwoœæ nagrywania programów na
karty pamiêci, co umo¿liwia ich póŸniejsze odtworzenie.
Korea to jeden z najbardziej konkurencyjnych rynków telewizji mobilnej. Dzia³a tam od 2006 roku szeœciu operatorów naziemnej telewizji mobilnej
T-DMB oraz jeden operator satelitarnej odmiany
standardu – S-DMB. Na koniec lutego 2008 roku
liczba odbiorców telewizji mobilnej przekroczy³a 11 milionów (9,7 miliona T-DMB i 1,3 miliona
S-DMB). Wprowadzenie tych us³ug by³o silnie wpierane przez koreañski rz¹d, który posiada udzia³y
w niektórych operatorach komórkowych oraz w firmach bêd¹cych producentami terminali. Wszyscy
dostawcy naziemnej wersji DMB nie pobieraj¹ op³at
abonamentowych i dla nich wszystkich us³ugi telewizji mobilnej by³y do koñca 2007 nierentowne. Nawet
jedyny dostawca p³atnej telewizji (operator TU Media pracuj¹cy w standardzie S-DMB) nie osi¹gn¹³ jeszcze zwrotu z inwestycji.
Olbrzymim, dopiero rozwijaj¹cym siê rynkiem dla telewizji mobilnej s¹ Chiny i Indie. W Chinach rz¹d
wspiera wdro¿enie w³asnego standardu CMMB. Testy w Pekinie w 2007 roku z wykorzystaniem procesorów chiñskiej produkcji potwierdzi³y dojrza³oœæ technologii – terminal umo¿liwia³ ogl¹danie telewizji
przez 4 godziny. Na wiosnê 2008 roku rz¹d chiñski planuje wystrzelenie dwóch satelitów, które w
po³¹czeniu z nadajnikami naziemnymi zostan¹ wykorzystane do uruchomienia us³ug telewizji mobilnej w ponad 60 miastach przed Igrzyskami
Olimpijskimi w Pekinie. Pocz¹tkowo dostêpnych
bêdzie bezp³atnie 10 kana³ów. W 2009 roku liczba
kana³ów wzroœnie do 30 i us³uga zacznie byæ p³atna.
Niew¹tpliwie rynkiem z olbrzymimi perspektywami
rozwoju s¹ Indie. Obecnie jedyn¹ testow¹ transmisjê
od maja 2007 roku prowadzi tam narodowy nadawca Doordarshan. Nadaje on w standardzie DVB-H 8
kana³ów w New Delhi. Niektórzy operatorzy komórkowi uruchomili te¿ strumieniow¹ telewizjê mobiln¹
z wykorzystaniem transmisji GPRS (np. operator
BSNL). Strumieniowa telewizja mobilna nie ma na tê
chwilê mo¿liwoœci rozwoju w Indiach poniewa¿ na-
dal nie uruchomiono tam sieci 3G – trwaj¹ dopiero
przygotowania do przetargu na czêstotliwoœci. Indyjski regulator, podobnie jak UKE w Polsce, konsultuje te¿ obecnie projekt warunków przetargu
na czêstotliwoœci s³u¿¹ce do œwiadczenia us³ug
rozsiewczej telewizji mobilnej.
Wiele krajów azjatyckich testuje te¿ standard
DVB-H. S¹ to miêdzy innymi: Wietnam, Malezja, Tajlandia, Tajwan, Filipiny, Singapur.
USA
Telewizja mobilna w Stanach Zjednoczonych rozwija siê wolniej ni¿ mo¿na by siê tego spodziewaæ s¹dz¹c po sile tamtejszej gospodarki i zamo¿noœci spo³eczeñstwa. Liczba abonentów rozsiewczej
telewizji mobilnej w USA jest mniejsza ni¿ w Europie, a z kolei rynek europejski znacz¹co ustêpuje
rynkom azjatyckim.
Jedyn¹ komercyjnie uruchomion¹ us³ug¹ rozsiewczej telewizji mobilnej jest „V CAST Mobile TV”
operatora komórkowego Verizon Wireless. Bazuje
ona na standardzie MediaFLO i sieci nadajników
nale¿¹cej do twórcy tego standardu, firmy Qualcomm. Us³ugê uruchomiono w marcu 2007 roku.
Oferuje ona 8 kana³ów telewizyjnych (wkrótce 9 i jeden radiowy) a zasiêg ogranicza siê do kilkudziesiêciu miasta i ich okolic. Standardowy pakiet kosztuje 15 dolarów miesiêcznie, a poszerzony o mo¿liwoœæ pobierania teledysków przez sieæ komórkow¹
i dostêp do serwisów Web2.0 – 25 dolarów. W ofercie s¹ tylko cztery terminale zdolne odbieraæ tê
us³ugê. Operator nie podaje danych o liczbie abonentów, ale wiele Ÿróde³ bran¿owych spekuluje,
¿e uda³o siê ich pozyskaæ mniej ni¿ 100 tysiêcy
(po roku œwiadczenia us³ugi).
Rywal Verizon Wireless, AT&T wystartuje z identyczn¹ us³ug¹ w maju 2008 roku, po ponad roku od
og³oszenia planów jej wdro¿enia. Tak¿e i ona korzystaæ bêdzie ze standardu MediaFLO i sieci nadawczej Qualcomm.
Podejmowano tak¿e próby wdro¿enia sieci DVB-H.
Crown Castle uruchomi³ próbn¹ sieæ w Nowym Jorku i Pittsburghu pod mark¹ Modeo. Jednak w lipcu
2007 roku firma wycofa³a siê ze swoich planów i odsprzeda³a posiadane pasmo radiowe. Podobnie
firma Hiwire, która uruchomi³a testow¹ sieæ DVB-H
w Las Vegas ostatecznie odsprzeda³a czêstotliwoœci
radiowe firmie AT&T.
Najwiêkszy udzia³ w rynku telewizji mobilnej w
USA ma jej strumieniowa odmiana oferowana
przez firmê MobiTV, z której us³ug korzysta np.
operator komórkowy Sprint, AT&T czy kanadyjski
Bell Canada. MobiTV oferuje ponad 50 kana³ów
telewizyjnych i radiowych i w lutym 2008 roku
obs³ugiwa³a ponad 3 miliony abonentów na
ca³ym œwiecie (firma nie podaje rozbicia abonentów
na kraje).
Wspomnieæ tu te¿ nale¿y o planach wdro¿enia w
USA standardu DVB-SH. Firma ICO Global Com-
BIBLIOTEKA INFOTELA
Azja
39
40
munications wraz z Alcatel Lucent i Hughes Network
Systems planuje uruchomiæ komercyjnie na
pocz¹tku 2009 roku sieæ DVB-SH opart¹ na w³asnym satelicie i nadajnikach naziemnych. Us³uga
„ICO mim” (Mobile Interactive Media) oferowaæ ma
oprócz 10 do 15 kana³ów telewizji mobilnej o wy¿szej rozdzielczoœci (przeznaczonej dla ekranów
o przek¹tnej od 7 do 15 cali) tak¿e dwustronn¹
transmisjê danych, nawigacjê i system wzywania
pomocy.
Standardy telewizji mobilnej
DVB-H i DVB-SH
DVB-H (Digital Video Broadcasting – Handheld) to
standard, który wyewoluowa³ z naziemnego standardu DVB-T (Digital Video Broadcasting – Terrestrial),
opracowanego i przyjêtego w Europie dla celów
przejœcia z naziemnego analogowego nadawania
programów telewizyjnych do nadawania cyfrowego
(tzw. digital switchover). DVB-H zosta³ formalnie
przyjêty jako standard ETSI (EN 302 304) w listopadzie 2004 roku.
Zalet¹ standardu DVB-H jest to, ¿e mo¿na go uruchomiæ wykorzystuj¹c infrastrukturê i czêstotliwoœci
radiowe standardu DVB-T wdra¿anego w ca³ej Unii
Europejskiej. Kana³y DVB-H mog¹ stanowiæ czêœæ
lub ca³oœæ danego multipleksu telewizji cyfrowej.
Czêstotliwoœci radiowe, w jakich pracuje system
DVB-H to:
l
l
l
VHF-III (170-230 MHz),
UHF-IV/V (470-862 MHz),
L (1.452-1.492 GHz).
DVB-H jest o?cjalnie wspierany przez Komisjê Europejsk¹ jako standard telewizji mobilnej. W marcu
2008 roku zosta³ wpisany do unijnego wykazu norm.
BIBLIOTEKA INFOTELA
Wdro¿enia i testy DVB-H umo¿liwiaj¹ zazwyczaj
udostêpnienie kilkunastu kana³ów telewizyjnych
w rozdzielczoœci 320 na 240 pikseli.
DVB-SH (Digital Video Broadcasting – Satellite services to Handhelds) jest m³odszym, siostrzanym
standardem DVB-H, który wykorzystuje dla celów
nadawania hybrydow¹ sieæ satelitarno-naziemn¹.
Specyfikacja standardu zosta³a opublikowana w lutym 2007 roku. Standard ten pracuje tak¿e w dodatkowych, wy¿szych czêstotliwoœciach ni¿ DVB-H (pasmo S – poni¿ej 3 GHz, zazwyczaj 2,17-2,20 GHz).
Sygna³ nadawany jest z satelity, co skutkuje bardzo
dobrym pokryciem terenu pozamiejskiego, natomiast w celu zapewnienia odpowiedniej si³y sygna³u
na terenach zabudowanych stosowana jest sieæ dodatkowych nadajników naziemnych.
T-DMB i S-DMB
Standard DMB (Digital Multimedia Broadcasting)
zosta³ stworzony w Korei Po³udniowej na bazie
europejskiego standardu DAB (Digital Audio Broadcasting) przeznaczonego do cyfrowej transmisji
kana³ów radiowych. Stworzono dwie odmiany – naziemny T-DMB (Terrestrial-DMB) oraz satelitarny
S-DMB (Satellite-DMB). Nadawanie w obu standardach rozpoczêto w 2005 roku.
T-DMB pracuje na czêstotliwoœciach VHF-III i L i jest
standardem ETSI (TS 102 427 i TS 102 428).
S-DMB to odmiana satelitarna systemy T-DMB pracuj¹ca podobnie jak DVB-SH z wykorzystaniem
sieci hybrydowej (dodatkowa sieæ nadajników naziemnych).
T-DMB w Korei oferuje 7 kana³ów telewizyjnych i 13
radiowych. S-DMB umo¿liwia transmisjê kilkunastu
kana³ów telewizyjnych i oko³o 20 radiowych.
MediaFLO
MediaFLO to zamkniêty standard rozwiniêty przez
amerykañsk¹ firmê Qualcomm. Standard mo¿e pracowaæ w ró¿nych czêstotliwoœciach – w USA wdro¿ono go w paœmie UHF IV/V 716-722 MHz. Zaprojektowano go do transmisji ró¿nych typów treœci
– kana³ów telewizyjnych, radiowych, danych tekstowych. Uruchomiona w USA sieæ MediaFLO oferuje
8 kana³ów telewizyjnych. Docelowo MediaFLO jest
w stanie transmitowaæ oko³o 20 kana³ów TV.
1seg (ISDB-T)
1seg to standard japoñski bazuj¹cy na wdro¿onej
tam naziemnej telewizji cyfrowej w ISDB-T (Terrestrial Integrated Services Digital Broadcasting). Podobnie jak DVB-H skorzysta³o ze standardu DVB-T,
tak 1seg skorzysta³ z ISDB-T. 1seg (od ang. one segment) swoj¹ nazwê zawdziêcza temu, ¿e do jego
nadawania wykorzystywany s¹ pojedynczy segment
z 13 dostêpnych w ramach ka¿dego kana³u nadawanego w systemie ISDB-T.
Nadawanie telewizji w standardzie 1seg rozpoczêto
w kwietniu 2006 roku.
Wykorzystywane czêstotliwoœci
to UHF 470 MHz-770 MHz.
CMMB (China)
CMMB (China Multimedia Mobile Broadcasting) to
chiñski standard stworzony przez agendê rz¹dow¹.
Bazuje na innym chiñskim standardzie – Satellite
and Terrestrial Interactive Miultiservice Infrastructure (StiMi). CMMB przypomina DVB–SH. Pracuje
w czêstotliwoœci 2,6G Hz zajmuj¹c 25 MHz pasma
dostarczaj¹c 25 kana³ów telewizyjnych i 30 radiowych.
Rozsiewcza telewizja mobilna w sieciach 3G
a) MBMS
MBMS (Multimedia Broadcast Multicast Service) to
standard umo¿liwiaj¹cy œwiadczenie us³ug rozsiewczej telewizji mobilnej poprzez istniej¹ce sieci
GSM/UMTS. Jest on odpowiedzi¹ na problem braku
skalowalnoœci strumieniowej telewizji mobilnej œwiadczonej obecnie w wielu sieciach komórkowych.
W standardzie MBMS transmisja multimedialna (np.
kana³y telewizyjne) przesy³ana jest w szkielecie sieci
operatora jako jeden strumieñ, który jest nastêpnie
nadawany wy³¹cznie przez te przez stacje bazowe,
w których zasiêgu znajduj¹ siê u¿ytkownicy, którzy
w danym momencie chc¹ ogl¹daæ dany kana³.
2. ród³a danych wykorzystanych do zestawieñ prognoz telewizji mobilnej:
l
l
Standard MBMS wprowadza transmisjê typu multicast23, co odci¹¿a znacz¹co sieæ transmisyjn¹ i pozwala œwiadczyæ us³ugi znacznie wiêkszej liczbie
odbiorców ni¿ w przypadku transmisji typu unicast24
jak ma to miejsce w standardowej strumieniowej telewizji mobilnej w sieciach komórkowych.
l
b) tdTV
l
tdTV to zamkniêty standard stworzony przez firmê
IP Wireless (obecnie grupa NextWave Wireles) bazuj¹cy na standardzie MBMS. tdTV wykorzystuje
nieu¿ywane obecnie przez operatorów sieci UMTS
czêstotliwoœci przeznaczone do transmisji typu
TDD25 Z wykorzystaniem dwóch 5-MHz kana³ów radiowych mo¿liwe jest nadawanie do 28 programów
telewizyjnych o przep³ywnoœci 300 kbps.
Zalet¹ tdTV jest to, ¿e ponad 120 operatorów UMTS
posiada niewykorzystane czêstotliwoœci FDD w paœmie 1900 MHz i 2010 MHz. Uruchomienie telewizji
w tym standardzie nie wymaga zakupu dodatkowego pasma radiowego ani nie wp³ywa na ju¿ wykorzystywane czêstotliwoœci.
41
l
l
McKinsey Quarterly, 03.2006,
„A Big Future for a Small Screen”,
09.2007, Juniper Research,
„Mobile TV: Broadcast Network Roll-outs,
Business Models and Handsets:
3rd edition”, 07.2007,
Informa Telecoms & Media,
Komunikat Komisji Europejskiej IP/07/1815
z 29.11.2007,
„The mobile content revolution:
How gaming, music and TV will transform
the mobile market by 2011”, 08.05.2007,
Screen Digest,
„Mobile TV Subscribers to Number 462 Million
by 2012”, 24.01.2008, ABI Research.
3. Telewizja mobilna w Polsce:
l
l
l
l
l
Komunikaty UKE – telewizja mobilna,
Komunikaty UKE – telewizja cyfrowa,
Komunikaty UKE – dywidenda cyfrowa,
Komunikaty UKE – DVB,
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.
4. Inne Ÿród³a:
l
l
Wybrane Ÿród³a:
l
l
l
l
Komisja Europejska – Information Society Industry
– Broadcasting,
Mobile DTV Alliance,
Broadcast Mobile Convergence Forum,
OMA – Open Mobile Alliance.,
Reiter’s Mobile TV Report,
Mobile Content News.
DVB-H
www.dvb-h.org,
DMB
www.t-dmb.org
www.worlddab.org,
MediaFLO
www.foforum.org
www.mediafo.com,
1seg
Digital Broadcasting Experts Group,
MBMS
MBMS Ericsson,
tdTV
www.nextwave.com.
23
Micha³ Ma³yszko
Partner w firmie doradczej
UBIK Business Consulting
e-mail: [email protected]
multicast to metod¹ dostarczenia tej samej informacji do wielu odbiorców w taki sposób, aby informacja ta by³a transmitowana
w sieci jak najefektywniej (informacja transmitowana jest przez ka¿dy wêze³ sieci tylko raz; w miejscach rozchodzenia siê œcie¿ek
komunikacyjnych do odbiorców informacja jest kopiowana i posy³ana dalej jednokrotnie ka¿d¹ œcie¿k¹).
24
unicast to metoda transmisji polegaj¹ca na przesy³aniu informacji w relacji punkt-punkt (np. serwer-klient). Dla ka¿dego odbiorcy
informacja przesy³ana jest oddzielnie. W przypadku przesy³ania tej samej informacji (np. kana³u telewizyjnego) transmisja typu
unicast jest wysoce nieefektywna.
25
TDD (Time-Division Duplex) – sposób transmisji danych polegaj¹cy na czasowym (w odró¿nieniu od czêstotliwoœciowego podzia³u d FDD – Frequency-Division Duplex) podziale kana³u transmisji. W systemie TDD dane s¹ nadawane i odbierane tym samym kana³em transmisji.
BIBLIOTEKA INFOTELA
1. Adresy stron internetowych opisuj¹cych standardy telewizji mobilnej:
42
Transmisja
programów radiofonicznych
lub telewizyjnych
Charakterystyka rynku
Us³ugi oferowane na tym rynku obejmuj¹ analogow¹
lub cyfrow¹ transmisjê treœci radiofonicznych i telewizyjnych z wykorzystaniem naziemnej infrastruktury sieciowej.
Wyró¿niæ mo¿na 4 rodzaje tego typu us³ug:
n transmisja analogowa treœci (programów) radio-
fonicznych;
n transmisja cyfrowa treœci (programów) radiofoni-
cznych;
n transmisja analogowa treœci (programów) telewi-
zyjnych;
n transmisja cyfrowa treœci (programów) telewizyj-
nych;
BIBLIOTEKA INFOTELA
9 listopada 2006 roku Prezes UKE wyda³ decyzjê regulacyjn¹ w zakresie rynku w³aœciwego œwiadczenia
us³ug transmisji sygna³ów (programów) radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania treœci
radiofonicznych lub telewizyjnych u¿ytkownikom
koñcowym. W decyzji tej Prezes Urzêdu ustali³
w wyniku przeprowadzonej analizy, ¿e na ww. rynku
nie wystêpuje skuteczna konkurencja i wyznaczy³
TP Emitel Sp. z o.o., jako przedsiêbiorcê zajmuj¹cego pozycjê znacz¹c¹ na tym rynku, nak³adaj¹c
jednoczeœnie obowi¹zki regulacyjne w zakresie niezbêdnym do zapewnienia przez TP Emitel dostêpu
do w³asnej infrastruktury.
W zwi¹zku z powy¿szym TP Emitel Sp. z o.o. zosta³a zobowi¹zana do przed³o¿enia projektu oferty
ramowej o dostêpie telekomunikacyjnym w celu
œwiadczenia us³ug transmisji radiofonicznych i telewizyjnych. Po rozpatrzeniu wniosku TP Emitel z dnia
9 lutego 2007 roku, z³o¿onego w wykonaniu ww.
obowi¹zku regulacyjnego i dokonaniu szeregu istotnych zmian w projekcie oferty z³o¿onym przez
przedsiêbiorcê o znacz¹cej pozycji na przedmiotowym rynku w³aœciwym, w dniu 28 listopada 2007
roku, Prezes UKE wyda³ decyzjê w sprawie zatwierdzenia „Oferty ramowej TP Emitel o dostêpie telekomunikacyjnym w celu œwiadczenia us³ug transmisji radiofonicznych i telewizyjnych”.
Dotychczas polscy operatorzy telekomunikacyjni
œwiadcz¹cy us³ugi rozpowszechniania lub transmisji
programów (treœci) radiofonicznych i telewizyjnych
na rzecz nadawców œwiadczyli jedynie us³ugi w te-
chnologii analogowej. Natomiast cyfrowa transmisja
treœci (programów) radiofonicznych i telewizyjnych
drog¹ naziemn¹ praktycznie nie istnia³a. W 2004
roku uruchomiono testowo cyfrow¹ transmisjê programów telewizyjnych w kilku miejscach w Polsce
(m.in. Warszawa, Poznañ i Rzeszów). Natomiast od
2006 próby przeprowadza dwóch przedsiêbiorców
telekomunikacyjnych – TP Emitel oraz INFO TV.
Brak odpowiedniej infrastruktury umo¿liwiaj¹cej rozsiewanie (rozpowszechnianie) sygna³ów radiofonicznych i telewizyjnych w tej technologii stanowi problem w jej upowszechnieniu, a z drugiej strony brak
odpowiednich odbiorników radiowych i telewizyjnych
uniemo¿liwia odbiór sygna³u cyfrowego przez u¿ytkowników koñcowych. Zgodnie z przyjêt¹ strategi¹
wdra¿ania naziemnej telewizji cyfrowej w Polsce, do
koñca 2012 roku us³ugi cyfrowej transmisji programów radiowych i telewizyjnych rozprowadzanych
drog¹ naziemn¹, zast¹pi¹ ca³kowicie us³ugi analogowe.
W ramach us³ugi transmisji programów realizowane s¹:
n emisja sygna³ów z obiektów nadawczych przed-
siêbiorców telekomunikacyjnych do odbiorców
koñcowych programów radiowych i telewizyjnych,
n dosy³ sygna³ów – transmisja przeznaczonych do
emisji programów ze studiów radiowych i telewizyjnych (umiejscowionych zazwyczaj w wiêkszych
aglomeracjach) do obiektów nadawczych rozlokowanych na terenie ca³ego kraju,
n us³ugi do celów kontrybucyjnych – dostarczanie
do studia sygna³ów radiowych lub wizyjnych z wozów transmisyjnych i sta³ych obiektów do studiów
radiowych i telewizyjnych w celu ich monta¿u
w gotowe programy – s¹ to us³ugi œwiadczone
producentom programów (którzy mog¹ byæ
to¿sami z nadawcami, ale mog¹ byæ tak¿e niezale¿nymi przedsiêbiorcami, dostarczaj¹cymi programy ró¿nym nadawcom).
Us³ugi transmisji programów radiofonicznych lub
telewizyjnych realizowane s¹ w koncesjonowanych
pasmach radiowych z ustalonymi przez regulatora
mocami wypromieniowywanymi (ERP) przy wykorzystaniu:
n stacji nadawczej ma³ej mocy (ERP do 1 kW),
n stacji nadawczej œredniej mocy (ERP od 1 do 10
kW),
kW),
n radiolinii do obiektu nadawczego w celu œwiadczenia us³ugi analogowej/cyfrowej transmisji programów radiofonicznych/telewizyjnych rozpowszechnianych przez przedsiêbiorcê telekomunikacyjnego z w³asnego obiektu nadawczego,
n ³¹cza sta³ego (œwiat³owód lub kabel miedziany) do
obiektu nadawczego w celu œwiadczenia us³ugi
analogowej/cyfrowej transmisji programów radiofonicznych/telewizyjnych
rozpowszechnianych
przez przedsiêbiorcê telekomunikacyjnego z w³asnego obiektu nadawczego,
n ³¹cza satelitarnego do obiektu nadawczego w celu
œwiadczenia us³ugi analogowej transmisji programów radiofonicznych rozpowszechnianych przez
przedsiêbiorcê telekomunikacyjnego z w³asnego
obiektu nadawczego.
Struktura rynku
Klientami tworz¹cymi stronê popytow¹ rynku s¹ dwa
rodzaje podmiotów. Pierwszy z nich to nadawcy
radiofoniczni i telewizyjni, zainteresowani, aby ich
oferta programowa dociera³a do u¿ytkowników
koñcowych za poœrednictwem naziemnych sieci
transmisyjnych. Nadawcy telewizyjni lub radiofoniczni chc¹cy, aby jak najwiêksza liczba u¿ytkowników
koñcowych mia³a dostêp do ich oferty programowej
musz¹ korzystaæ z us³ug naziemnych sieci transmisyjnych. Z kolei wœród naziemnych sieci transmisyjnych, tylko TP Emitel dysponuje rozleg³¹ sieci¹, która mo¿e zapewniæ nadawcom dostêp do szerokiej
grupy u¿ytkowników koñcowych. Drugi rodzaj to
operatorzy sieci transmisyjnej (tj. potencjalni konkurenci TP Emitela), którzy chc¹c œwiadczyæ dla nadawców us³ugi konkurencyjne wobec us³ug œwiadczonych przez TP Emitel, musieliby posiadaæ dostêp do
infrastruktury tego¿ operatora. Posiadana przez nich
infrastruktura wprawdzie umo¿liwia im funkcjonowanie, ale w bardzo ograniczonym zakresie, praktycznie nie stanowi¹cym ¿adnej konkurencji w stosunku
do TP Emitel.
Na omawianym rynku wystêpowa³y w 2007 roku
nastêpuj¹ce podmioty:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
i telewizyjnych drog¹ satelitarn¹. Przedsiêbiorca ten
przedstawi³ równie¿ informacje sprawozdawcze dotycz¹ce poprzedniego roku lecz dopiero w sierpniu
2007 roku. Z tego wzglêdu nie zosta³ ujêty w raporcie za 2006 rok.
Rozwi¹zaniu uleg³a spó³ka jawna INFO Gumuliñski
Panasiuk. Obecnie dzia³alnoœæ na rynku œwiadczenia us³ug rozpowszechniania programów radiofonicznych i telewizyjnych w celu udostêpniania ich
u¿ytkownikom koñcowym prowadzi Pan Zbigniew
Gumuliñski.
Poni¿ej zosta³y przedstawione udzia³y operatorów
obliczane pod wzglêdem przychodów ze œwiadczenia us³ug transmisji programów radiofonicznych
i telewizyjnych w Polsce w 2007 roku.
Tabela 1. Wielkoœæ udzia³ów poszczególnych operatorów
w rynku œwiadczenia us³ug rozpowszechniania sygna³ów
radiofonicznych lub telewizyjnych w celu udostêpniania
programów radiofonicznych lub telewizyjnych
u¿ytkownikom koñcowym.
Lp.
Nazwa Operatora
Udzia³ w rynku
1.
TP Emitel Sp. z o.o.
81,24%
2.
RSTV S.A.
9,29%
3.
Cyfrowy Polsat S.A
4,54%
4.
Zbigniew Gumuliñsk
2,09%
5.
Polskie Sieci Nadawcze
Sp. z o.o.
1,75%
6.
INFO-TV-FM Sp. z o.o.
0,89%
7.
OPERATOR FM
Anna Obertaniec
0,20%
Zród³o: Formularze informacyjne za 2007 rok.
Na rynku œwiadczenia us³ug transmisji programów
radiofonicznych lub telewizyjnych najwy¿szy – nieco
ponad 81% udzia³ pod wzglêdem osi¹gniêtych
w 2007 roku przychodów uzyska³ TP Emitel Sp.
z o.o. Udzia³ nastêpnego z operatorów – RSTV S.A.
na koniec 2006 roku wyniós³ niewiele ponad 9%
Wykres 1. Udzia³ operatorów telekomunikacyjnych w rynku
œwiadczenia us³ug transmisji programów radiofonicznych
i telewizyjnych w 2007 roku.
TP Emitel Sp. z o.o.
RS TV S.A.
Cyfrowy Polsat S.A.
Polskie Sieci Nadawcze Sp. z o.o.
INFO TV FM Sp. z o.o.
Zbigniew Gumuliñski.
OPERATOR FM Anna Obertaniec.
Na badanym rynku pojawi³ siê nowy podmiot czyli
Cyfrowy Polsat S.A., który œwiadczy³ us³ugi w zakresie rozpowszechniania programów radiofonicznych
Zród³o: Formularze informacyjne za 2007 rok.
BIBLIOTEKA INFOTELA
n stacji nadawczej du¿ej mocy (ERP powy¿ej 10
43
44
Tabela 2. Informacje o zmianie wielkoœci udzia³ów poszczególnych podmiotów na rynku transmisji
programów w podziale na poszczególne rodzaje us³ug pokazuje poni¿sze zestawienie
Ogó³em z dzia³alnoœci na
analizowanym rynku
Analogowe radio
Analogowa telewizja
Cyfrowa telewizja naziemna
2004
2005
2006
2007
TP Emitel
86,86%
87,06%
86,97%
81,24%
pozostali
13,14%
12,94%
13,03%
18,76%
TP Emitel
90,27%
90,20%
88,89%
85,16%
pozostali
9,73%
9,80%
11,11%
14,84%
TP Emitel
84,68%
84,14%
86,01%
85,14%
pozostali
15,32%
14,86%
13,99%
14,86%
TP Emitel
110,00%
77,78%
72,56%
0,00%
22,22%
27,44%
10,00%
pozostali
Zród³o: obliczenia w³asne UKE
Wykres 2. Wielkoœæ udzia³u TP Emitel Sp. z o.o. wzglêdem udzia³u
pozosta³ych przedsiêbiorców telekomunikacyjnych œwiadcz¹cych us³ugi
rozpowszechniania programów radiofonicznych i telewizyjnych w Polsce
w latach 2004-2007
0,13%. W zestawieniu po raz pierwszy pojawi³ siê Cyfrowy Polsat S.A.
z udzia³em przekraczaj¹cym 4,5%.
BIBLIOTEKA INFOTELA
Powy¿sze œwiadczy o zaistnieniu pozytywnych zmian na badanym rynku
w³aœciwym. Zmiany te choæ zachodz¹ bardzo powoli jednak œwiadcz¹
o skutecznoœci regulacji wprowadzonych przez Prezesa UKE.
Liderem na rynku œwiadczenia us³ug
rozpowszechniania programów radiofonicznych i telewizyjnych nadal pozostaje TP Emitel Sp. z o.o., choæ
nie we wszystkich jego segmentach.
Z informacji przedstawionych przez
operatora o znacz¹cej pozycji na badanym rynku w³aœciwym za 2007 rok
Zród³o: Dane otrzymane od operatorów oraz formularze informacyjne za 2006 rok
wynika, ¿e nie œwiadczy³ on w 2007
roku us³ug rozpowszechniania cyfroczyli dziewiêciokrotnie mniej ni¿ wyniós³ udzia³ TP wego sygna³u telewizyjnego drog¹ naziemn¹. NatoEmitela. Natomiast trzeci z operatorów – Cyfrowy miast w zakresie œwiadczenia us³ug rozpowszechPolsat S.A., który po raz pierwszy zosta³ ujêty w ni- niania programów telewizyjnych w technologii analoniejszym raporcie - osi¹gn¹³ 4,5% udzia³ w wartoœci gowej udzia³ najwiêkszego operatora zmala³ nieznarynku us³ug transmisji programów radiofonicznych cznie w 2007 roku. Najwiêkszy spadek udzia³u TP
lub telewizyjnych w celu dostarczania treœci radio- Emitel Sp. z o.o. odnotowa³a w zakresie œwiadczefonicznych lub telewizyjnych u¿ytkownikom koñco- nia us³ugi rozpowszechniania programów radiofoniwym. Udzia³ czwartego z operatorów – Zbigniewa cznych w technologii analogowej. Tutaj spadek wyGumuliñskiego wyniós³ nieco ponad 2%, natomiast niós³ ponad 3,5% w porównaniu z rokiem poprzepozostali operatorzy osi¹gnêli niewielkie udzia³y dnim.
w badanym rynku – nie przekraczaj¹ce progu 2%.
Wspólny udzia³ trzech operatorów tj. spó³ek INFO Wahania w rocznych udzia³ach TP Emitela Sp.
TV FM Sp. z o.o., Polskich Sieci Nadawczych Sp. z o.o. w ci¹gu 3 lat pierwszych lat pokazanych na
z o.o. oraz OPERATORA FM Anny Obertaniec wy- wykresie czyli w latach 2004-2006 pozostaj¹ bardzo
niewielkie – nie przekraczaj¹ nawet 0,5%, natomiast
niós³ na koniec 2007 roku nieca³e 3%.
w ostatnim z badanych lat – 2007 roku udzia³
W porównaniu z rokiem 2006 udzia³ najwiêkszego operatora o pozycji znacz¹cej zmala³ o prawie 6%,
operatora czyli spó³ki TP Emitel Sp. z o.o. zmala³ co œwiadczyæ mo¿e o skutecznoœci dzia³añ regulao prawie 6%, natomiast wzrós³ udzia³ drugiego cyjnych Prezesa UKE przyczyniaj¹cych siê do
z operatorów – spó³ki RSTV S.A. oraz pozosta³ym wzrostu konkurencyjnoœci na tym rynku.
operatorom obecnym na omawianym rynku poza
spó³k¹ INFO TV FM Sp. z o.o., której udzia³ nieznacznie zmala³ w porównaniu z 2006 rokiem – o
Zród³o: fragment Raportu o stanie rynku
telekomunikacyjnego w 2007 roku,
Urz¹d Komunikacji Elektronicznej
45
Telewizja satelitarna TP
ruszy w III kwartale
Telekomunikacja Polska stworzy platformê cyfrow¹. Mo¿e to przyœpieszyæ konsolidacjê rynku.
France Telecom podpisa³ z dwoma operatorami
satelitarnymi umowê, dziêki której ju¿ w tym roku
spó³ki grupy maj¹ sprzedawaæ satelitarne us³ugi telewizyjne we Francji, Polsce i Hiszpanii. W Polsce
telewizja satelitarna Telekomunikacji Polskiej ma ruszyæ w III kwartale.
Jak twierdzi Financial Times, France Telecom jest
pierwszym europejskim operatorem, który zaoferuje
TV przez satelitê. Do tej pory spó³ki grupy dostarcza³y telewizjê przez ³¹cza internetowe. We Francji
us³uga zdoby³a 1,2 mln klientów, a w Polsce i Hiszpanii po kilkadziesi¹t tysiêcy.
We Francji i Polsce satelitarnym partnerem grupy
France Telecom ma byæ Eutelsat, w Hiszpanii – SES
Astra. Wed³ug Financial Times, us³uga ruszy latem.
– Uruchomienie telewizji satelitarnej ma priorytet –
mówi³ w styczniu Maciej Witucki, prezes TP. Ujawni³, ¿e TP bêdzie w wspó³pracowaæ z Cyfr¹+ oraz ¿e
bêdzie oferowaæ tak¿e w³asne kana³y. Zapowiedzia³
te¿, ¿e TP bêdzie dostarcza³a w³asne dekodery.
– Ruszymy w III kwartale – mówi³ Wojciech Jabczyñski, rzecznik TP.
Doda³, ¿e trwaj¹ uzgodnienia co do ceny us³ugi
i dystrybutora dekoderów.
Wchodz¹c we wspó³pracê z Cyfr¹+, drugim co do
wielkoœci operatorem na rynku (ponad 1 mln abonentów), TP rzuci rêkawice liderowi Cyfrowemu Polsatowi (ponad 2 mln abonentów), który ma nied³ugo
zadebiutowaæ na gie³dzie, oraz nale¿¹cej do Grupy
ITI platformie n (ponad 300 tys. klientów). Ale
o w³asnej platformie myœli te¿ TVP. Jej projekt
móg³by powstaæ przy udziale operatora satelitarnego SES Astra.
Zdaniem Andrzeja Zarêbskiego, przewodnicz¹cego rady nadzorczej POT, spó³ki Polsatu i TVN
powo³anej do emisji naziemnej telewizji cyfrowej, nie
nale¿y siê spodziewaæ, ¿e TP samodzielnie zbuduje
platformê.
– To mog³oby byæ zbyt du¿e obci¹¿enie kosztowe.
Ale przy partnerstwie z Cyfr¹+ operator mo¿e stworzyæ ciekaw¹ ofertê, otwieraj¹c sobie mo¿liwoœæ zarabiania w przysz³oœci na ró¿nego rodzaju us³ugach
p³atnych – powiedzia³ GP.
Jacek Silski, prezes Polskiej Izby Radiodyfuzji Cyfrowej uwa¿a, ¿e szanse TP s¹ niedu¿e. – Wejœcie
w telewizjê satelitarn¹ obarczone jest ryzykiem, bo
spó³ka nie ma na tym polu doœwiadczenia. Jednak
potencja³ rynku jest wci¹¿ du¿y i mo¿na go oceniaæ
na ponad 5 mln gospodarstw domowych – dodaje.
Wiêksza konkurencja mo¿e przyœpieszyæ konsolidacjê. Dominik Libicki, prezes Cyfrowgo Polsatu,
wspomnia³ niedawno, ¿e jego firma jest gotowa konsolidowaæ rynek.
– Dopuszczamy mo¿liwoœæ uczestnictwa w konsolidacji rynku platform cyfrowych. Ale dziœ takie rozmowy siê nie tocz¹ – odpowiedzia³ z kolei pytany o tê
sprawê w niedawnym wywiadzie dla GP Jan Wejchert, wspó³w³aœciciel Grupy ITI.
– Myœlê, ¿e konsolidacja jest nieunikniona. Pierwsze
rozmowy w tej sprawie mog¹ zacz¹æ siê pod koniec
tego roku, a jeœli nie, to na pewno w przysz³ym – dodaje Jacek Silski.
Zród³o: Gazeta Prawna
BIBLIOTEKA INFOTELA
Satelitarna telewizja grupy ma dotrzeæ tam, gdzie
z przyczyn technicznych – ³¹cza wolniejsze ni¿ 4
MB/s – nie dociera telewizja z internetowego gniazdka. We Francji dotyczy to 50 proc. populacji. W Polsce ta grupa jest jeszcze wiêksza.
46
Testowa telewizja naziemna
DVB-T
W Polsce mo¿na ju¿ odbieraæ cyfrow¹ telewizjê naziemn¹. Jest ona oczywiœcie jeszcze w fazie testów.
Poni¿ej przedstawiamy rozmieszczenie nadajników
i ich opis.
WROC£AW/¯ÓRAWINA
KANA£ 28, 530 MHz, ERP = 5,5 kW, Polaryzacja H
Kompresja: MPEG-2
Operator:
Lista kana³ów telewizyjnych: TVP1, TVP2
RZESZÓW/SUCHA GÓRA
Kompresja: MPEG-2
Operator: DVB-T Rzeszów
Lista kana³ów telewizyjnych: TVP1, TVP2,
TVP3 Rzeszów
LE¯AJSK/GIEDLAROWA
KANA£ 37, 602 MHz, ERP = 2 kW, Polaryzacja H
WARSZAWA/PKIN
Kompresja: MPEG-2
Operator: DVB-T Le¿ajsk
Kompresja: MPEG-4
Operator: DVB-T Warszawa
TVP3 Rzeszów, TVP Sport
Lista kana³ów telewizyjnych:
TVP1, TVP2, TVP INFO/TVP Warszawa, TVP Kultura,
TVP Historia, TVP Sport, TVP Polonia
Radio: Polskie Radio Program 1,
Polskie Radio Program 2
WIS£A/SKRZYCZNE
Kompresja: MPEG-4
Operator: POT http://www.potv.pl
Kompresja: MPEG-4
Operator:
TVP3 Katowice, TVP SPORT
BIBLIOTEKA INFOTELA
TVN, TVN Siedem, POLSAT, TV4, TVN HD Test
POZNAÑ
KANA£ 39, 618 MHz, ERP = 50 kW, Polaryzacja H
Kompresja: MPEG-4
Operator: DVB-T Poznañ
TVP1, TVP2, TVP INFO/TVP Poznañ, TVP Kultura,
TVP Historia, TVP Sport
Jak odbieraæ
Do odbioru cyfrowej telewizji naziemnej wystarczy
u¿yæ tej samej anteny odbiorczej u¿ywanej do odbioru telewizji analogowej UHF kana³ 21-60 skierowanej na najbli¿szy nadajnik telewizji cyfrowej. Niezbêdny bêdzie odbiornik DVB-T pod³¹czony do wymienionej instalacji antenowej i odbiornika TV.
Kompresja: MPEG-2, MPEG-4
Operator: POT http://www.potv.pl
Lista kana³ów telewizyjnych: TVN, POLSAT, TV4
Marek Kantowicz

Telewizja w Polsce - MSG

Transkrypt

Podobne dokumenty