Banki i parabanki na polskim rynku kredytu konsumenckiego (na tle
Transkrypt
Banki i parabanki na polskim rynku kredytu konsumenckiego (na tle
Problemy zarządzania, 2/2005 (8): 79 - 107 ISSN 1644 - 9584, © Wydział Zarządzania UW Banki i parabanki na polskim rynku kredytu konsumenckiego (na tle pojęcia „instytucji kredytowej”) Włodzimierz Szpringer W artykule wskazuję kierunki zmian w dyrektywie o kredycie konsumenckim na tle przekształceń prawa konsumenckiego w UE. Przedmiotem analizy jest problem tzw. parabanków w kontekście pojęcia banku (instytucji kredytowej). Nawiązuję do aktywizacji działalności „na przedpolu” upadłości (odpowiedzialne udzielanie kredytu), by nie dopuszczać do nadmiernego zadłużenia konsumenta. Wiele uwagi poświęca się ostatnio nie tylko limitom lichwy, ale też odsetkom karnym, odsetkom od (zaległych) odsetek, wysokości rat miesięcznych, sytuacji rodziny konsumenta, a także problematyce reguł zmian zmiennej stopy procentowej, wypowiedzenia umowy przez bank, zmiany warunków umowy lub jej przedłużenia oraz odmowy kredytowania.. Problemy te powinny być badane na szerokim tle rozwoju wspólnego rynku finansowego UE, a także szans i zagrożeń związanych ze świadczeniem usług finansowych na odległość oraz nowych, groźnych form zadłużania się konsumenta. Rozważam, czy regulacja umów oraz wzorców umownych wystarcza do zapewnienia równych reguł gry na rynku kredytu konsumenckiego, czy też konieczne jest nadzorowanie parabanków. Regulacje krajowe, np. limity lichwy, są możliwe w pewnym stopniu, chociaż w świetle doświadczeń światowych nie są skuteczne. Regulacje te mogą oznaczać narażanie się na zarzut utrudniania swobody przepływu usług i kapitału na wspólnym rynku UE, naruszania zasady wolności gospodarczej oraz dyskryminacji krajowych dostawców. Nadmierne skrzywienie relacji umownych na rzecz jednej strony (konsumenta) może wywoływać zjawisko hazardu moralnego, postaw roszczeniowych, braku odpowiedzialności, a w pewnym sensie – ubezwłasnowolnienia konsumenta. Fundamentalne pytanie, na które bardzo trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi, brzmi: czy ochrona konsumenta na rynku kredytu konsumenckiego powinna tylko „wyrównywać” zawodności rynku (np. asymetrii informacyjnej), czy także iść dalej – w kierunku „bankowości socjalnej” (zapobiegania efektowi wykluczenia z rynku bankowego biedniejszych konsumentów i popychania ich w objęcia parabanków, w których potencjał zagrożeń dla interesów konsumenta jest znacznie większy). 1. Parabanki jako kontekst definiowania banku Rynki finansowe, na których „kropla kapitału własnego uruchamia morze kapitałów cudzych”, są atrakcyjne nie tylko dla banków. Pojęcie parabanków nie 2/2005 (8) 79