Jama ustna

TEMATY WYKŁADÓW
Jama ustna
• 1. Jama ustna
• 2. Ślinianki i staw żuchwowo – skroniowy
• 3. Narząd zębowy: tkanki twarde zęba
(zębina, szkliwo, cement)
• 4. Narząd zębowy: tkanki miękkie (miazga
zęba, więzadło zębowe)
• 5. Rozwój narządu zębowego
stomatologia
Warga
naczynie krwionośne
czerwień wargowa
nabłonek
błony śluzowej
mięśnie
szkieletowe
Część
skórna
czerwień
wargowa
nabłonek
Część
śluzowa
CZERWIEŃ WARGOWA:
gruczoły
wargowe
Trzy obszary wargi:
* skórny
* czerwieni wargowej
* śluzówki jamy ustnej
Centrum wargi zajmuje
mięsień prążkowany
skóra wraz
z korzeniami
włosów
i gruczołami
JAMA USTNA: BUDOWA ŚCIANY (WARSTWY)
•Błona śluzowa: zbudowana we wszystkich obszarach z
nabłonka wielowarstwowego płaskiego i blaszki właściwej
•Błona podśluzowa (w niektórych okolicach nie występuje)
zawiera liczne, drobne gruczoły ślinowe
•Podłoże (mięśnie prążkowane, względnie okostna)
•Pod względem czynności występują obszary:
•Związane z procesem żucia: podniebienie twarde, dziąsła,
gdzie nabłonek ulega rogowaceniu, brodawki blaszki właściwej
są liczniejsze i wyższe i brak jest błony podśluzowej (podobnie
jest na grzbietowej powierzchni języka).
•Wyścielające: wewnętrzne powierzchnie warg, policzków
dolną powierzchnię języka, dno jamy ustnej oraz podniebienie
miękkie; są one pokryte nabłonkiem nierogowaciejącym
i zawierają dobrze wykształconą błonę podśluzową.
* obszar przejściowy między skórą a błoną śluzową
wyścielającą jamę ustną:
* jest pokryta cienkim naskórkiem
* tkanka łączna tworzy wysokie, silnie unaczynione
(i unerwione brodawki).
* w pobliżu czerwieni leżą włókna m. szkieletowego;
razem powoduje to jej różowe zabarwienie
* nie zawiera włosów ani gruczołów (w kącikach ust
mogą występować pojedyncze gruczoły łojowe)
Przykaład błony
śluzowej o grubym
nierogowaciejącym
nabłonku (warga)
Jama ustna jest wysłana (we
wszystkich obszarach)
nabłonkiem
wielowarstwowym płaskim,
zawierającym te same typy
komórek co naskórek .
blaszka właściwa
--------------------------błona podśluzowa
(G- gruczoły)
G
Różne obszary jamy ustnej są wysłane nabłonkiem różnej grubości :
Nabłonek gruby. pokrywa: wargi , policzki, podniebienie miękkie, dziąsła
przylegające, podniebienie twarde, grzbiet języka.
Nabłonek cienki pokrywa dno jamy ustnej, dolną powierzchnię języka,
śluzówkę okrywająca wyrostki zębodołowe (alweolarną)
1
PODNIEBIENIE
TWARDE
Warstwa rogowaciejąca
(parakerytynowa)
Warstwa zrogowaciała
keratynizacja
DZIĄSŁO SCHEMATYCZNY PRZEKRÓJ I OBRAZ IN VIVO
A. błona śluzowa
(alweolarna)
C. granica
śluzówkowo
dziąsłowa
Gruby nabłonek
wielowarstwowy płaski
rogowaciejący
D.dziąsło
właściwe
E. dziąsło wolne
W obszarze rogowacenia
(pokrytym jednorodną
warstwa keratyny
występuje wyraźna
warstwa ziarnista)
F brodawka
międzyzębowa
Dziąsło dzielimy na:
właściwe: silnie związane z podłożem (kością,
dolną częścią szkliwa
wolne: obejmujące dziąsło brzeżne i brodawki
międzyzębowe
W obszarze
parakeratynizacji
w warstwie rogowej
zostały zachowane jądra,
a warstwa ziarnista jest
bardzo uboga w ziarna
keratohialiny (jest prawie
niewidoczna)
A – błona śluzowa dziąsła właściwego
(związanego)
B – błona śluzowa kości zębodołu
C – blaszka właściwa zrośnięta z okostną
D – dziąsło wolne
E – bruzda dziąsła
F - brzeg dziąsła
G - nabłonek szczeliny dziąsłowej
H – nabłonek złącza
Język
DZIĄSŁO WŁAŚCIWE
A- nabłonek wielowarstwowy
migdałek
językowy
płaski rogowaciejący
(parakeratynizacja: w
warstwie rogowej zachowane
jądra komórek, właściwie nie
widać warstwy ziarnistej)
Brodawki
języka:
foramen
caecum
•Uwypuklenia
blaszki właściwej
brodawki
okolone
•Pokryte
nabłonkiem
wielowarstwowym
płaskim
brodawki
liściaste
B-wysokie brodawki warstwy
brodawki
grzybowate
właściwej (charakterystyczne
dla tej okolicy)
•Typy:
- mechaniczne:
nitkowate (90%)
- zmysłowe:
grzybowate
liściaste
okolone
KS
W nabłonku bocznych powierzchni
KUBKI SMAKOWE (KS)
?
Brodawki
nitkowate i grzybowata
Wyraźne rogowacenie
brodawek nitkowatych,
brak widocznego
rogowacenia brodawki
grzybowatej
Brodawki liściaste
przekrój poprzeczny.
-- (mają postać fałdów
oddzielonych bruzdami,
wewnątrz 3 utajone
brodawki łącznotkankowe)
Włókna
nerwowe
zaopatrujące
kubki
smakowe
2
Brodawka okolona
Kubek
smakowy
budowa
Otworek smakowy
Komórki
typu I i II
kom
typu III
•Kubki smakowe występują we wszystkich
brodawkach (za wyjątkiem nitkowatych), a
także poza brodawkami (łuki podniebienne,
gardło a nawet krtań)
G
Wł.
nerwo
we
•Zawierają nabłonkowe komórki zmysłowe
KS
•Tworzą je 3 zasadnicze typy komórek
nabłobkowych:
- zmysłowe (typ III)
- podporowe, supporting
(dawne typy I l II)
- bazalne
G
Kom.
bazaln
e
•Komórki zmysłowe (ok. 20) (zwane także
komórkami postsynaptycznymi) tworzą
kontakty z włóknami nerwowymi
•Uwalniane mediatory to ATP i serotonina
Są największe (3-4 mm); zawierają większość (70% z 3500
kubków smakowych człowieka). Są zlokalizowane zarówno w
nabłonku ściany brodawki jak i w nabłonku otaczającego wału.
Kubek smakowy
ME
Otworek
smakowy
KS- kubki smakowe
G- gruczoły von Ebnera
Napa recepcji smaków
gorzki
•Komórki bazalne umożliwiają ciągłą
wymianę komórek kubka (co ok 10 dni)
MIGDAŁKI (należą do MALT)– skupiska tkanki limfoidalnej (grudkowej i
rozproszonej,w obszarze gdzie spotykają się drogi pokarmowa i oddechowa
Tworzą tzw. pierścień Waldeyera (parzyste migdałki podniebienne
i trąbkowe oraz nieparzyste: językowy i gardłowy).
Stanowią strefę obronną przeciw antygenom tak wziewnym jak i
pokarmowym przechodzącym przez barierę nabłonkową; służy temu
obecność w nabłonku komórek analogicznych do komórek M nabłonka
jelitowego. Tkanka limfoidalna zawiera głównie limfocyty typu B.
Migdałki nie posiadają naczyń limfarycznych doprowadzających
Kubki smakowe i czucie smaku kont…
Krypta
Grudka limfatyczna Nabłonek (nacieczony limfocytami)
*Części szczytowe komóre posiadają mikrokosmki wyposażone w
błonowe receptory dla bodźców smakowych,
*pęczek mikrokosmków jest umieszczony w otworku smakowym
* Komórki smakowe pozostają w kontakcie z włóknami nerwowymi
Czynność: rozpoznawanie 5 podstawowych smaków:
- słodki, gorzki i „umami*- rozpoznawane są przez receptory
związane z białkiem G (gastducyna) : R1, R2 and R3,
słodki - heterodimer T1R2+T1R3, gorzki - T2R, umami - heterodimer
T1R1+T1R3.
* Smak umami zależy od glutaminianu i asparaginianu (np..w mięsie,
serach, niektórych ziłach)
- słony, kwaśny: receptory o charakterze kanałów (kwaśny
dodatkowo kanałami bramkowanymi nukleotydami
* Dendryty nerwu językowo- gardłowego prowadzą czucie smaków
słodkiego i gorzkiego a nerwu twarzowego wszystkich rodzajów
smaku
słodki
2 kwaśny 3 słony
NOWE !
Jednak wydaje się, iż
każdy kubek smakowy
rejestruje wszystkie
smaki, a ostateczne
rozpoznanie zależy od
kory mózgowej
Stąd mapa ma innego
rysownika niż sam
język.
MIGDAŁEK
PODNIEBIENNY
Migdałek językowy: krypta (wpuklenie nabłonka wielowarstwowego płaskiego
objęte tkanką limfoidalną), często pojedyncza i silnie rozgałęziona; Brak torebki
MIGDAŁEK GARDŁOWY
Zlokalizowany na sklepieniu
jamy gardła.
-Liczne (ok. 20) głębokie,
rozgałęzione krypty
wysłane nabłonkiem
wielowarstwowym
płaskim, otoczone tkanką
limfoidalną
Zamiast krypt występują fałdy
śluzówki (większe oraz drobne
pooddzielane rowkami), pokryte
nabłonkiem wieloszeregowym
migawkowym z komórkami
kubkowymi. Posiada cienką
torebkę.
-Torebka łącznotkankowa
torebka
Nabłonek z migawkami Komórki kubkowe
Występująca w okolicy ujścia
trąbki słuchowej tkanka
limfoidalna pokryta jest
analogicznym nabłonkiem
i nosi nazwę MIGDAŁKA
TRĄBKOWEGO.
3
CYTOLOGIA JAMY USTNEJ Policzek
rozmaz barw. met Papanicolaou
Płaskie komórki powierzchni nie wykazują
rogowacenia (barwią się na zielono) i zawierają jądra.
Podniebienie twarde met. Pananocolaou
Płaskie komórki powierzchni wykazują rogowacenie (barwią się
czerwono) - niektóre są zrogowaciałymi płytkami
bezjądrowymi. Pojawienie się rogowacenia w miejscach
nietypowych, np. na wardze, policzku, może świadczyć o
procesach patologicznych.
Za tydzień.......
Gruczoły ślinowe i staw skroniowo żuchwowy
4