Strategia Rozwoju gminy Łukowa

Transkrypt

STRATEGIA ROZWOJU
GMINY ŁUKOWA
Opracowana przez Zarząd Gminy w Łukowej
przy współudziale Centrum Integracji Obszarów Wiejskich z Unią Europejską
w Lublinie.
Lublin 2000
1
SPIS TREŚCI
I.
WPROWADZENIE____________________________________________________________________ 3
II.
DIAGNOZA GMINY __________________________________________________________________ 4
1.
Ogólna charakterystyka gminy Łukowa _________________________________________________ 4
2.
Historia gminy Łukowa ______________________________________________________________ 5
3.
Środowisko naturalne gminy __________________________________________________________ 6
4.
Ludność __________________________________________________________________________ 8
5.
Infrastruktura techniczna ____________________________________________________________ 15
5.1 Układ drogowo-komunikacyjny___________________________________________________ 15
5.2 Gazyfikacja, energetyka, telekomunikacja___________________________________________ 18
5.3 Gospodarka wodno-ściekowa i zagospodarowanie odpadów ____________________________ 19
6.
Rynek pracy______________________________________________________________________ 21
6.1 Pozarolniczy rynek pracy________________________________________________________ 21
6.2 Bezrobocie ___________________________________________________________________ 24
6.3 Rolniczy rynek pracy ___________________________________________________________ 27
7.
Sektor rolny ______________________________________________________________________ 28
7.1 Struktura obszarowa gospodarstw rolnych __________________________________________ 31
7.2 Struktura własnościowa gruntów __________________________________________________ 33
7.3 Struktura jakościowa gruntów ____________________________________________________ 34
7.4 Struktura gospodarstw wg celu produkcji ___________________________________________ 35
7.5 Struktura produkcji rolniczej _____________________________________________________ 36
8.
Infrastruktura społeczna_____________________________________________________________ 43
8.1 Szkolnictwo i oświata __________________________________________________________ 43
8.2 Opieka zdrowotna i pomoc społeczna ______________________________________________ 49
8.3 Kultura, ochrona zabytków oraz sport ______________________________________________ 51
8.4 Ochrona przeciwpoŜarowa_______________________________________________________ 53
9.
III.
ANALIZA SWOT ____________________________________________________________________ 55
1.
IV.
BudŜet gminy Łukowa na rok 2000 ____________________________________________________ 54
Arkusz zbiorczy ___________________________________________________________________ 55
STRATEGIA ROZWOJU GMINY ŁUKOWA ____________________________________________ 59
1.
Wprowadzenie ____________________________________________________________________ 59
2.
Cele strategiczne __________________________________________________________________ 60
2.1
Rozbudowa infrastruktury technicznej ____________________________________________ 60
2.2
Rozwój rolnictwa ____________________________________________________________ 60
2.3
Rozwój przedsiębiorczości lokalnej i tworzenie nowych miejsc pracy____________________ 61
2.4
Ograniczanie bezrobocia, przystosowanie kwalifikacji siły roboczej
do potrzeb gospodarki rynkowej _________________________________________________ 61
2.5
Poprawa stanu zdrowotnego i systemu opieki społecznej______________________________ 62
2.6
Rozwój turystyki i agroturystyki_________________________________________________ 62
2.7
Informacja, Marketing i Promocja gminy __________________________________________ 63
2.8
Systemy finansowego wsparcia strategii rozwoju____________________________________ 63
2.9
Zakończenie ________________________________________________________________ 68
2
I.
WPROWADZENIE.
Samorząd gminy w Łukowej jako wspólnota samorządowa, jest podstawową formą organizacji Ŝycia społeczno –
gospodarczego gminy. Na władzach samorządowych oraz jej organach wykonawczych spoczywa obowiązek sprawnego
kierowania i organizowania lokalnego Ŝycia publicznego. Stoją one wobec wielu tradycyjnych i całkiem nowych istotnych
problemów, wymagających ich skutecznego rozwiązywania.
Stopniowe włączanie Polski do struktur Unii Europejskiej oraz rozwiązywanie stojących przed samorządem
problemów i zadań, wymaga od decydentów gminy umiejętności zarządzania strategicznego, bowiem jest to jeden z
podstawowych warunków sprawnego funkcjonowania gminy, decydujący o jej prawidłowym rozwoju oraz dający gwarancje
osiągnięcia sukcesu w warunkach gospodarki rynkowej.
Zarządzanie strategiczne sprowadza się najogólniej rzecz biorąc do opracowania całościowej, kompleksowej
koncepcji rozwoju gminy, obejmującej określone długoletnie cele i zamierzenia rozwojowe gminy oraz wynikające z nich
konkretne spójne działania, które mogą ulegać modyfikacji, rozszerzeniu i uzupełnieniu w trakcie ich realizacji, ale zawsze w
dłuŜszej perspektywie czasowej zmierzają do realizacji wytyczonych celów strategicznych.
Ustawa o samorządzie terytorialnym z dnia 08 marca 1990 roku stanowi między innymi o tym, Ŝe do zadań rady
gminy naleŜy „ uchwalanie lokalnych programów rozwoju„. Zapis ustawowy o „programach rozwoju” naleŜy, więc traktować
jako inspirację do przygotowania czytelnej strategii rozwoju lokalnego, w którym określonoby wyraźnie cele strategicznego
rozwoju, ze wskazaniem najwaŜniejszych dróg słuŜących do osiągnięcia sformułowanych celów i zapisem instrumentów, które
słuŜą ich realizacji.
Przy tworzeniu strategii rozwoju gminy Łukowa, starano się znaleźć odpowiedź na następujące pytania:
•
W jaki sposób skutecznie wykorzystać szanse i przeciwdziałać zagroŜeniom rozwojowym,
•
W jaki sposób stymulować procesy rozwoju lokalnej gospodarki, aby stworzyć dogodne warunki dla rozwoju
lokalnej przedsiębiorczości oraz lokalizowania na terenie gminy róŜnych nowych podmiotów gospodarczych,
instytucji i organizacji,
•
W jaki sposób racjonalnie i efektywnie wykorzystać istniejące zasoby własne gminy, chodzi tutaj zarówno o zasoby
ludzkie, kapitałowe jak i materialne.
Rozwiązywanie tych problemów i zadań przez władze samorządowe nie moŜe mieć wyłącznie charakteru
pasywnego, polegającego wyłącznie na likwidacji zaistniałych juŜ „momentów krytycznych” tj. róŜnego rodzaju barier i
dysproporcji rozwojowych oraz łagodzeniu najdotkliwszych negatywnych zjawisk dla mieszkańców gminy. Musi mieć przede
wszystkim charakter aktywny nastawiony na kreowanie poŜądanej przyszłości gminy oraz optymalne wykorzystanie
wszystkich podstaw jej rozwoju, prowadzących zarówno do zmian jakościowych i ilościowych w przyszłości.
Podstawowymi elementami składowymi strategii są:
•
Analiza i diagnoza stanu gminy i jej otoczenia, dokonywana za pomocą róŜnych metod szczegółowych, w tym
metody SWOT, która w oparciu o rozpoznanie wewnętrznych i zewnętrznych czynników umoŜliwia maksymalne
wykorzystanie moŜliwości i minimalizację zagroŜeń.
•
Planowanie strategiczne, przewidujące stany przyszłe w róŜnych horyzontach czasowych i posiadające głębokie
merytoryczne uzasadnienie, poniewaŜ stwarza fundament dla działań racjonalnych. Planowanie strategiczne dotyczy
zasobów, konkretyzacji zamiarów, kwantyfikacji celów, wyboru najlepszego z wariantów. Jest procesem
koncepcyjnym i ciągłym, stwarzającym ogóle ramy dla planowania i decyzji operatywnych. Na podstawie rozpoznań
szans i zagroŜeń oraz silnych i słabych stron formułowane są róŜne opcje strategiczne, czyli „przestrzeń” moŜliwych
strategii. Wybór strategiczny ma zapewnić sukces mierzony nie tylko wskaźnikami ekonomicznymi, lecz takŜe
społeczną akceptacją.
•
Zarządzanie strategiczne, którego zadaniem jest uruchamianie mechanizmów powodujących wdraŜanie załoŜeń
zawartych w planach strategicznych. Immanentnym atrybutem zarządzania strategicznego jest kontrolna, rozumiana
nie formalnie, lecz spełniająca funkcję twórczą w zapobieganiu zagroŜeniom i wykrywaniu błędów. Występuje na
3
wszystkich etapach planowania i zarządzania strategicznego, zaś jej ranga w racjonalizacji decyzji sprawia, Ŝe
współcześnie ujmowana jest w samodzielną metodę zarządzania pod nazwą „controling”.
Strategia to akty wyboru i decyzje angaŜujące w ich realizację całą społeczność, decyzje, których skutki mają
charakter globalny. Cechuje ją ujęcie systemowe, szeroka skala rzeczowa, dłuŜszy (kilku lub kilkunastoletni) horyzont
czasowy. Zmierzając do realizacji celu głównego poszukuje się optymalnych rozwiązań na wielu płaszczyznach, doceniając
wielość dróg i sposobów prowadzących do niego. Strategia określa, więc główne, długofalowe cele oraz takie kierunki
działania i taką alokację zasobów, które są konieczne do realizacji tych celów. Składa się na nią zespół decyzji kształtujących
długookresowe zmiany strukturalne, ilościowe i jakościowe. Planowanie strategiczne jest procesem ciągle korygowanym i
aktualizowanym. W rezultacie budowanie strategii nigdy się nie kończy, ulega natomiast modyfikacjom. Jest to związane z
koniecznością dostosowań do zmieniających się warunków zewnętrznych i wewnętrznych. WaŜny jest, zatem monitoring i
kontrola załoŜeń. Zmiany nie powinny, więc być rozpatrywane w kategoriach błędów, lecz traktowane jako nieodzowne
elementy tego procesu. Trzeba, zatem z góry załoŜyć, Ŝe są one nieuniknione.
Opracowana według tych zasada strategia rozwoju umoŜliwia:
•
klarowny obraz celów i kierunków rozwoju społeczno – ekonomicznego gminy, akceptowanych przez mieszkańców,
•
podporządkowanie działań doraźnych działaniom długofalowym,
•
zrównowaŜony rozwój, a zwłaszcza koordynację zmian gospodarczych i społecznych,
•
maksymalne wykorzystanie aktywów, czyli silnych stron rozwojowych, kompensowanie słabych stron i zagroŜeń,
•
lepsze zagospodarowanie zasobów (ziemi, ludzi, obiektów, sprzętu, wiedzy, instytucji, środków finansowych),
•
zmniejszenie niepewności i ryzyka działania lokalnych przedsiębiorców, przełamywanie poczucia bezsilności, braku
perspektyw i uzaleŜnienia od tych, którzy rządzą „na górze’,
•
zwiększenie oddolnej inicjatywy i wpływu społeczności lokalnej na kierunki rozwoju gminy i wizję jej sukcesu,
•
umocnienie pozycji gminy przez poszerzenie sfer przyciągania i oddziaływania na inne zewnętrzne układy,
•
efektywniejsze gospodarowanie budŜetem gminy i stymulowanie przez władze lokalne zmian zgodnych z
programem rozwoju,
•
większe szanse uzyskania dodatkowych zewnętrznych źródeł zasilania.
II. DIAGNOZA GMINY ŁUKOWA.
1.
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY.
Gmina Łukowa połoŜona jest w południowo - wschodniej części powiatu biłgorajskiego, w województwie lubelskim,
Zajmuje obszar 14875 ha, w jedenastu sołectwach, zamieszkuje 4717 osób, zajmujących się przede wszystkim
rolnictwem, specjalizując się w uprawie wysokogatunkowych odmian tytoniu.
Ze względu na jakość gleb występującą na jej terenie, jest ona zaliczana do obszarów średnich dla produkcji rolnej.
Udział gruntów klas od I do III b w powierzchni uŜytków rolnych w gospodarstwach indywidualnych w gminie
Łukowa wynosi tylko 10 %, pozostałe 90 % gruntów to grunty zaliczane do średniej i słabej jakości klas.
NajwaŜniejszym ośrodkiem w gminie jest miejscowość Łukowa, w której zamieszkuje ponad 58 % wszystkich
mieszkańców gminy, będąca nie tylko siedziba władz gminnych, ale spełniająca waŜną funkcję w Ŝyciu społeczno - kulturalno
- oświatowym gminy. Na jej terenie znajdują się najwaŜniejsze instytucje i zakłady pracy takie jak: Urząd Gminy, Bank
Spółdzielczy, Gminny Ośrodek Kultury, Gminny Ośrodek Zdrowia, Gminna Spółdzielnia SCH.
PowaŜną pozycję w gospodarce gminy zajmują lasy, stanowiące prawie połowę jej powierzchni.
Gmina graniczy od północy z Puszczą Solską, na jej terenie w części wschodniej znajduję się znaczna części Parku
Krajobrazowego Puszczy Solskiej.
Tereny leśne oraz urokliwe rzeki Tanew, Sopot oraz Niepraszka czynią gminę niezwykle atrakcyjną dla rozwoju
agroturystyki i turystyki.
4
Gmina posiada dogodne połączenia komunikacyjne z siedzibą władz powiatowych w Biłgoraju, siedzibą władz
wojewódzkich w Lublinie oraz miastem Zamościem stanowiącym ciekawa atrakcję turystyczna. Stare Miasto w Zamościu jest
z jednym z nielicznych w Polsce i Europie zespołów architektonicznych i urbanistycznych wpisanych na listę dziedzictwa
kultury UNESCO.
Ponadto gmina posiada dogodne połączenia komunikacyjne z innymi gminami Roztocza, o duŜych walorach
krajobrazowo - turystycznych tj. Józefowem, Suścem, Zwierzynicem, Krasnobrobem, a poprzez to z Roztoczańskim Parkiem
Narodowym
Na 4717 osób zamieszkałych na terenie gminy Łukowa, tylko 385 osób znalazło zatrudnienie poza rolnictwem.
2.
KRÓTKA HISTORIA GMINY ŁUKOWA.
Brak źródeł historycznych nie pozwala ustalić dokładnej daty powstania wsi Łukowa i pierwszego okresu jej
dziejów. Według zachowanych ksiąg archiwalnych parafii w Łukowej, wieś załoŜona została w II połowie XIV wieku przez
moŜnowładcę Jana Kustrę, do którego naleŜał podówczas wielki pas ziemi od Krzeszowa aŜ do Lubaczowa i LeŜajska wraz z
ogromnymi połaciami lasów.
W połowie XV wieku, po wymarciu rodu Kustrów, tereny te stanowiły królewszczyznę. Łukowa znalazła się w
Starostwie Zamechskim powiatu przeworskiego.
Łukowa nazywała się pierwotnie “LUKAWĄ” od wyrazu “LUKUS”, co oznaczało ciemny gaj, poniewaŜ wieś
została załoŜona wśród ciemnej, gęstej puszczy.
Pierwsza wzmianka o wsi Łukowa znajduje się w dokumencie z 1466 roku, mocą, którego ówczesny pleban
Tukowski Michał odstąpił za 9 marek karczmę z polami i ogrodem, pod warunkiem, aby posiadacze tej karczmy, pól i ogrodu
płacili jemu i jego następcom corocznie 9 marek.
W Łukowej i wsiach przyległych naleŜących do tej parafii rejestr poborowy z roku 1628 wymienia liczbę ludności
2000 osób, z tego na wieś Łukowa przypadały 334 osoby.
Na początku XVIII wieku zanotowano dane liczbowe, ogólne dla całej parafii.
W roku 1724 do spowiedzi wielkanocnej przystąpiło 2000 osób, zaś w 1758 roku juŜ 3000 osób. Sama wieś Łukowa
w roku 1888 liczyła 264 numery i 3000 ludności.
Wedle lustracji królewszczyzn przeprowadzonej w 1564/65 roku wieś liczyła aŜ 21,5 łana, tj. 361,2 ha ziemi
uprawnej, 81 kmieci osiadłych, 7 zagrodników, aŜ 6 karczmarzy i 42 bartników. W Łukowej były 2 stawy i folwark
starościański.
W roku 1570 wraz z całym powiatem zamechskim za zasługi dla Rzeczypospolitej wieś Łukowa przeszła w
dziedziczne posiadanie Zamoyskich.
Parafię w Łukowej załoŜono na początku XV wieku. Obszar jej był bardzo rozległy. Obejmował wsie: Zamch,
Obsza, Wola Obszańska, Borowiec, Olchowiec, Dorbozy, Babice, Chmielek, Szarajówka, Zawadka, Budzyń, Rakówka,
Pisklaki, szostaki, Kozaki i Osuchy (obecnie jest to teren trzech gmin).
Pierwszy kościół w Łukowej był drewniany, powstał przed rokiem 1466, był kilkakrotnie niszczony przez poŜary, ale
zawsze odbudowywany. Jako taki przetrwał do roku 1671, kiedy to w miejsce starego, zbudowano nowych kościół drewniany,
który istniał 200 lat.
W roku 1880 z fundacji ht. Tomasza Zamoyskiego i parafian powstał nowy kościół istniejący do dnia dzisiejszego.
Wiek XIX to okres zaboru rosyjskiego. Po upadku Powstania Styczniowego od roku 1869 język rosyjski stał się
językiem urzędowym. Urzędy sprawowali ludzie nasłani przez zaborcę. W roku 1875 na terenie parafii Łukowa w Zamchu,
Obszy, Babicach i Chmielku powstały cerkwie prawosławne.
W roku 1914 wybuchła I wojna światowa, która przyniosła wielkie bitwy na obszarze Równiny Bilgorajskiej. Po
przełamaniu frontu rosyjskiego w 1915 roku na Królestwo ruszyła wielka ofensywa wojsk niemieckich. Wycofująca się armia
rosyjska paliła wsie, a mieszkańców wysiedlano w głąb Rosji.
Z całej parafii wysiedlono 5153 osoby, z czego w roku 1916 powróciło 217, w 1917 - 264, a roku 1918 - 1551 osób.
5
Po odzyskaniu niepodległości gmina Łukowa weszła w skład powiatu biłgorajskiego. Na czele gminy stał Wójt
wybierany przez społeczeństwo, a zatwierdzany przez władze powiatowe. Urzędował w budynku murowanym z czerwonej
cegły, zbudowanym tuŜ przed wybuchem I wojny światowej i przeznaczonym od początku na siedzibę urzędu (obecnie
równieŜ znajduje się w nim Urząd Gminy).
W tym okresie w Łukowej załoŜono kółko rolnicze, celem likwidacji zacofania gospodarczego. Szczególnie
zachęcano rolników do stosowania nawozów sztucznych.
Inną waŜną formą działalności gospodarczej była powołana w 1926 roku Gminna Kasa PoŜyczkowo Oszczędnościowa.
Wojna 1939 roku znowu dotknęła wieś. Tu toczyły się boje armii “Kraków”. Wieś w latach wojny poniosła znaczne
straty, dwukrotnie spacyfikowana, większość mieszkańców Niemcy wywieźli na przymusowe roboty.
W latach 1943 - 1944 partyzanci rozbili i zniszczyli posterunek Ŝandarmerii niemieckiej mieszczący się w budynku
Urzędu Gminy.
Na przestrzeni sześciu stuleci dziejów wsi Łukowa zaszły wielkie zmiany. Nigdy jednak zmiany nie były tak
dynamiczne jak po odzyskaniu niepodległości po II wojnie światowej. W tym okresie wieś zmieniła swój wygląd.
Łukowa otrzymała dogodne połączenia komunikacyjne z miastami, osadami i wsiami regionu. Powstało wiele
gmachów uŜyteczności publicznej takich jak; Gminny Ośrodek Kultury, Gminna Biblioteka Publiczna, Gminny Ośrodek
Zdrowia, Dom Handlowy, a w ostatnich latach oddano do uŜytku nową szkołę.
Przemiany, jakie zaszły w tym regionie są wynikiem duŜego zaangaŜowania mieszkańców w pracę na rzecz wsi i
gminy.
3.
ŚRODOWISKO NATURALNE.
Gmina Łukowa połoŜona jest na pograniczu dwóch większych jednostek fizjograficznych - WyŜyny Lubelskiej i Kotliny
Sandomierskiej. Oba regiony oddziela od siebie na północy wał Roztocza od południa PłaskowyŜ Tarnogrodzki.
Posiada dość wyrównaną powierzchnię, nie stwarzająca Ŝadnych ograniczeń dla rozwoju funkcji rolniczej w gminie.
Ponad 48 % jej powierzchni zajmują lasy, z czego znaczną część zajmuje Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej
utworzony w 1988 r. na powierzchni ok. 21.305 ha + 1.972 ha otuliny.
PołoŜony jest on na terenie dwóch województw lubelskiego i podkarpackiego.
Na terenie województwa lubelskiego obejmuje swoim zasięgiem gminy; Józefów, Łukowa, Obsza oraz Susiec.
Na terenie gminy Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej zajmuje około 40 % jej powierzchni.
Najcenniejszą formą terenu Parku jest krawędź Roztocza. Przełamujące się przez nią rzeki tworzą sieć niewielkich
wodospadów zwanych szumami lub szypotami. Powstały one dzięki róŜnicy odporności znajdujących się w podłoŜu skał
kredowych i trzeciorzędnych. Najpiękniejsze fragmenty strefy krawędziowej wchodzą do rezerwatu przyrody.
Krawędź jest tworem geologicznym unikalnym w skali kraju. Przełamują się przez nią w pięciu miejscach doliny
Szumu, Niepryszki, Sopotu, Jelenia i Potoku Łozińskiego. Przełomowe i źródliskowe odcinki rzek posiadają wybitne walory
krajobrazowe.
Park Krajobrazowy Puszcz Solskiej jest typowo leśnym parkiem, bowiem lasy zajmują ponad 85 % jego ogólnej
powierzchni.
Na terenie Parku dominują bory sosnowe o duŜym zróŜnicowaniu wewnątrz siedlisk, od boru suchego poprzez
świeŜy do wilgotnego i bagiennego.
Drzewostan składa się głównie z sosny a w domieszce występują: buk, brzoza, dąb, jodła, klon, osika oraz olsza
czarna w dnach dolin.
Na terenie Parku występują równieŜ torfowiska niskie i wysokie, skupiające wiele roślin rzadkich takich jak;
wawrzynek, wilcze łyko, bluszcz pospolity, wierzba borówkolistna, widłak goździsty, lilia złotogłów, storczyki, rosiczka
okrągłolistna i inne.
6
W faunie Parku występuje zwierzyna łowna, płazy, gady oraz duŜa liczba ptaków rzadkich i chronionych, np. bocian
czarny, perkozy, orlik krzykliwy, pustułka, cietrzew, puchacz i Ŝuraw.
Gleby na terenie gminy Łukowa charakteryzują się dość duŜą róŜnorodnością i nie naleŜą do gleb najlepszych w
województwie lubelskim. Udział gruntów klas od I do III b w powierzchni uŜytków rolnych w gospodarstwach
indywidualnych w gminie Łukowa wynosi tylko 10 %, udział gruntów średniej jakości klas do IV do IV b wynosi 61,2 % oraz
klas słabych od V do VI z wynosi 28,8 %.
Klimat na tym terenie przejawia wyraźne cechy klimatu kontynentalnego i charakteryzuje się duŜym
nasłonecznieniem.
Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 6,7 C. Średnia suma opadów rocznych wynosi ok.750 mm.
Na terenie gminy podobnie jak i na terenie całego województwa lubelskiego przewaŜają wiatry zachodnie.
Przez teren gminy przepływa rzeka Tanew, której źródła znajdują się w pobliŜu miejscowości Icków Ogród w
województwie podkarpackim i jest ona elementem dorzecza rzeki San.
Rzeka Tanew odwadnia stosunkowo niewielką słabo zaludnioną połać części terenu województwa lubelskiego, w
której znaczny odsetek zajmują lasy. Mimo niskiego poziomu antropopresji na obszarze części jej zlewni, Tanew osiągnęła
w1998 roku zaledwie III klasę czystości. Przesądziły o tym, przede wszystkim charakterystyczne dla odbiorników spływów
wód powierzchniowych z terenów leśnych i podmokłych, wysokie wartości utlenialności, a takŜe zaskakująco niekorzystny
stan bakteriologiczny. Choć zdecydowana większość pozostałych wskaźników zanieczyszczenia przyjmowała stęŜenia z
zakresu I lub II klasy czystości, a dotyczy to zwłaszcza jej górnego odcinka przepływającego przez teren gminy Łukowa.
NajwaŜniejsze jej dopływy na terenie gminy to rzeki przepływające przez teren Parku Krajobrazowego Puszczy
Solskiej Sopot i Niepryszka.
W wyniku prowadzonych w 1998 r. badań obiektów zlokalizowanych na terenach chronionych lub w strefach
ochronnych Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej występujące na terenie gminy Łukowa wody podziemne zaliczono do II
klasy czystości tj. wód o średniej jakości.
Ponad to na terenie gminy Łukowa występują zasoby wód mineralnych chlorkowo – sodowe, o mineralizacji 15-18
mg/l i zawartości bromu 20-50 mg/l oraz jodu do kilkunastu mg/l.
Podstawowymi źródłami powstawania substancji zanieczyszczających powietrze na terenie gminy Łukowa, są
zakłady produkcyjne, kotłownie lokalne, oparte nieomal w całości na spalaniu węgla kamiennego, transport kołowy oraz
paleniska domowe. Według badań przeprowadzonych w 1996 r. przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w
Zamościu emisja zanieczyszczeń do powietrza w gminie Łukowa liczona w Mg wynosiła ogółem pyły i gazy 30,73, z tego z
przemysłu 10,78 oraz 19,95 z transportu. Szczegółowo emisję zanieczyszczeń do powietrza w gminie Łukowa przedstawia
poniŜsze zestawienie.
Wybrane zanieczyszczenia (emisja w Mg)
Ogółem
pyły + gazy
Ogółem
Gazy
Ogółem
pyły
Pył ze
spalania
paliw
Dwutlenek
siarki
Dwutlenek
Azotu
Tlenek
węgla
Przemysł
10,78
7,64
3,14
2,92
2,77
0,26
4.61
Transport
19,95
19,36
0,59
0,59
0,84
10,07
5,87
Ogółem
30,73
27,00
3,73
3,51
3,61
10,33
10,48
Tabela 1. Emisja zanieczyszczeń powietrza w gminie Łukowa
Z powyŜszego zestawienia wynika, Ŝe w strukturze emitowanych zanieczyszczeń, dominują zanieczyszczenia gazowe
powstałe ze spalania paliw, a wśród nich tlenek węgla i dwutlenek siarki. PowyŜsza tabela nie uwzględnia między
innymi z zanieczyszczeń pyłowych - sadzy, produktu powstającego z niezupełnego spalania węgla.
Na terenie gminy nie ma zakładów szczególnie uciąŜliwych dla środowiska, jak równieŜ zakładów o szczególnym
zagroŜeniu chemicznym oraz mogielników.
7
Z uwagi na swój rolniczy charakter, obszar gminy Łukowa charakteryzuje się niewielkim stopniem degradacji
środowiska naturalnego oraz niewielkim stopniem zagroŜenia czystości powietrza atmosferycznego.
Pomimo ogólnie dobrego stanu środowiska naturalnego w gminie Łukowa, istnieje pilna potrzeba uregulowania
sprawy związanej z gospodarką wodno - ściekową, która ma istotny wpływ na jego stan.
4.
LUDNOŚĆ.
Dane ogólne
W 1999 roku w Gminie Łukowa zamieszkiwało 4717 osób. Gęstość zaludnienia na 1 km2 w gminie wynosiła 31
osób, w województwie lubelskim 89 osób na km2, w gminach wiejskich województwa lubelskiego 49, w Polsce zaś gęstość
zaludnienia wynosiła 124 osoby na 1 km2.
Gęstość zaludnienia na
1 km 2
Obszar
Polska
124
Województwo lubelskie
89
Gminy wiejskie województwa lubelskiego
49
Gmina Łukowa
31
2
Tabela 2. Gęstość zaludnienia na 1 km w gminie Łukowa na tle kraju oraz województwa lubelskiego.
Jak wynika z powyŜszego zestawienia gęstość zaludnienia w gminie Łukowa na km2, powoduje zaliczenie jej do
kategorii gmin o małym zaludnieniu.
Liczbę ludności gminy Łukowa oraz dynamikę jej zmian, na przestrzeni lat 1975 – 1999, kształtowała się
następująco:
1
2
Lata
Liczba ludności
Wskaźnik dynamiki1
1975
4435
100 %
1980
2
8870
200 %
1985
4599
52 %
1990
4740
103 %
1995
4665
98 %
1999
4717
101 %
Rok poprzedni = 100 %
Dane wynikające z połączenie gminy Łukowa z gmina Obsza w latach 1976 – 1982
8
250%
9000
Liczba ludności
8000
Dynamika zmian
200%
7000
6000
150%
5000
4000
100%
Dynamika
zmian w %
Liczba mieszkańców w tys.
10000
3000
2000
50%
1000
0
0%
1975
1980
1985
1990
1995
1999
Rok
Tabela 3. Liczba ludności gminy Łukowa w latach 1975-1999kres 1. Dynamika zmian i liczba ludności w gminie Łukowa w
latach 1975 - 1999.
Liczba ludności w gminie Łukowa na przestrzeni lat 1975 – 1999 wykazuje niewielki trend wzrostowy. Od roku
1975 liczba mieszkańców wzrosłą o 282 osoby i w roku 1999 ukształtowała się na poziomie 4717 mieszkańców.
Gwałtowny wzrost liczby mieszkańców, jaki odnotowano w latach 1975 -1982 roku, wynikał z faktu dokonanych
zmian w podziale administracyjnym byłego województwa zamojskiego tj. połączenia od dnia 1 lipca 1976 r. do dnia 30
września 1982 r. dwóch jednostek administracyjnych - gminy Łukowa i gminy Obsza.
Struktura liczby mieszkańców poszczególnych sołectw wchodzących w skład gminy Łukowa przedstawia wykres 2.
Ł ukowa I
Ł ukowa II
2%
2%
4%
4%
6%
13%
Ł ukowa III
14%
Ł ukowa IV + Borowiec
Chmielek I
Chmielek II
16%
Szarejówka
14%
9%
16%
Szostaki
Osuchy Kozaki
Podsoś nina
Pisklaki
Wykres 2. Udział liczby mieszkańców sołectw gminy Łukowa w ludności gminy ogółem
Ponad 80 % mieszkańców gminy zamieszkiwało w 6 sołectwach, obejmujących następujące miejscowości: Łukowa
+ Borowiec, Chmielek. W pozostałych 5 sołectwach gminy Łukowa zamieszkuje mniej niŜ 20 % ogółu mieszkańców.
Ludność gminy Łukowa pod względem płci
9
W charakterystyce warunków demograficznych uwzględniono równieŜ strukturę ludności względem płci. Określa ją
procentowy udział męŜczyzn i kobiet w ogólnej liczbie mieszkańców. W 1999 roku na ogólną liczbę 4717 mieszkańców gminy
Łukowa, liczba męŜczyzn wynosiła 2264, a kobiet 2453, co stanowi odpowiednio 47,9 % i 52,1 %. W skali województwa
lubelskiego ogółem procent ten kształtuje się następująco: męŜczyźni 48,8 %, kobiety 51,2 %, zaś w gminach wiejskich
województwa lubelskiego, odpowiednio 49,8 oraz 50,2.
Szczegółowe dane zawarte są w tabeli 4.
Województwo Ogółem
Płeć
Gminy wiejskie
Gmina Łukowa
Liczba
(%)
Liczba
(%)
Liczba
(%)
MęŜczyźni
1093517
48,8
597337
49,8
2264
48
Kobiety
1147682
51,2
602752
50,2
2453
52
2241199
100
1200089
100
4717
100
OGÓŁEM
Tabela 4. Ludność gminy Łukowa z podziałem na płeć, na tle województwa i gmin wiejskich.
W gminie Łukowa na 100 męŜczyzn przypada 108 kobiet. Ten sam wskaźnik, w województwie, kształtuje
się na poziomie 105 kobiet na 100 męŜczyzn, w gminach wiejskich województwa 101 kobiet przypada na 100 męŜczyzn.
Wiek oraz zdolność produkcyjna ludności gminy Łukowa
Struktura wiekowa mieszkańców gminy Łukowa, według stanu na rok 1999, przedstawiała się następująco:
Wiek w latach
Liczba ludności
Struktura w %
0-4
331
7%
5-9
401
9%
10-14
410
9%
15-19
349
7%
20-59
2344
49 %
60 i więcej
882
19 %
OGÓŁEM
4717
100 %
Tabela 5. Struktura wiekowa mieszkańców gminy Łukowa w roku 1999.
49%
od 0 do 4
od 5 do 9
7%
od 10 do 14
od 15 do 19
od 20 do 59
9%
9%
60 i więcej
7%
19%
Wykres 3. Struktura wiekowa mieszkańców gminy Łukowa w roku 1999.
Bardzo waŜny z punktu widzenia moŜliwości rozwojowych gminy, jest udział ludności w wieku przedprodukcyjnym,
produkcyjnym3 oraz poprodukcyjnym w stosunku do ludności ogółem. Wielkości te są waŜnym wyznacznikiem
perspektywiczności rozwoju gminy, a szczególnie dotyczy to udziału ludności w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym.
3
W wieku zdolności do pracy: męŜczyźni 18-64 lata, kobiety 18-59 lat
10
DuŜy lub zwiększający się poziom ludności w wieku poprodukcyjnym, przypadający na ludność produkcyjną, moŜe w
przyszłości zachwiać zdolnością gminy do dalszego jej wzrostu i rozwoju.
Liczbę ludności gminy Łukowa w poszczególnych przedziałach wiekowych oraz procentowy udział tych grup w jej
ogólnej liczbie, w porównaniu z analogicznymi danymi z województwa i gminami wiejskimi w roku 1998 przedstawia tabela
6.
Wiek wg zdolności
produkcyjnych
Przedprodukcyjny
Produkcyjny
Poprodukcyjny
OGÓŁEM
Województwo Ogółem
Gminy wiejskie
Gmina Łukowa
Liczba
(%)
Liczba
(%)
Liczba
(%)
597174
26.7
326193
27.3
1267
26.9
1 289 903
57.6
640975
53.5
2658
56.3
352 423
15.7
229831
19.2
792
16.8
2 239 500
100
1 083 719
100
4717
100
Tabela 6. Liczba i struktura ludności wg zdolności produkcyjnych – Gmina Łukowa oraz województwo
lubelskie oraz gminy wiejskie, rok 1998
Rozkład poszczególnych wielkości w grupach wg zdolności produkcyjnej w gminie Łukowa, nie odbiega od
wielkości zanotowanych w województwie, jak i, w gminach wiejskich. I tak w roku 1999, w gminie Łukowa w wieku:
•
przedprodukcyjnym, było 26,9 % ogółu ludności, w województwie 26,7 %, w gminach wiejskich 27,3 %.
•
produkcyjnym: było 56,3 %, w województwie 57,6 %, w gminach wiejskich 53,5 %
•
poprodukcyjnym: było 16,8 %, w województwie 15,7 %, w gminach wiejskich 19,2%.
60%
50%
40%
30%
Gminy wiejskie
Gmina Łukowa
20%
10%
0%
przedprodukcyjny
produkcyjny
poprodukcyjny
Wykres 4. Struktura ludności gminy Łukowa wg zdolności produkcyjnych w zestawieniu z danymi województwa (rok 1998)
Struktura ludności gminy Łukowa według wieku / zdolności produkcyjnych jest następująca:
56,3%
przedprodukcyjny
produkcyjny
poprodukcyjny
26,9%
Wykre5.
16,8%
Struktura
11
ludności gminy Łukowa pod względem zdolności produkcyjnych
WaŜna z punktu widzenia rozwoju gminy, jest nie tylko obecna struktura wieku w ujęciu zdolności produkcyjnych,
lecz takŜe obserwowanie trendów oraz zmian tych wielkości w czasie.
Wskaźnik ludności w wieku nieprodukcyjnym, przypadającej na 100 osób w wieku produkcyjnym4 w latach 1997 1998 przedstawia się następująco:
Lata
Województwo ogółem
Gminy wiejskie
Gmina Łukowa
1997
75,4
88,4
91,4
1998
73,6
86,7
77,5
Tabela 7. Ludność w wieku nieprodukcyjnym przypadająca na 100 osób w wieku produkcyjnym
w latach 1997 –1998
100
90
80
liczba osób
70
60
50
Gminy wiejskie
40
Gmina Łukowa
30
20
10
0
97
98
Wykres 6. Wskaźnik ludności nieprodukcyjnej przypadającej na 100 osób w wieku produkcyjnym
w latach 1997 -1998.
Na terenie województwa lubelskiego, jak i, w gminach wiejskich, omawiany wskaźnik, choć wysoki, wykazuje
tendencję spadkową. W gminie Łukowa w latach 1997 – 1998, liczba osób w wieku nieprodukcyjnym przypadająca na 100
osób w wieku produkcyjnym zmniejszyła się o 14 osób i w roku 1998 wynosiła 77,5 osoby, w województwie 73,6, w gminach
wiejskich województwa 86,7.
Przyrost naturalny i migracje ludności
Ruch naturalny ludności w gminie Łukowa, a szczególnie przyrost naturalny obejmujący róŜnicę pomiędzy, liczbą
urodzeń i zgonów, w porównaniu z danymi z województwa ogółem oraz gmin wiejskich, w latach 1997 - 1998 przedstawia
tabela 8.
Lata
Gminy wiejskie
Gmina Łukowa
1997
985
- 1049
31
1998
191
- 1558
22
Tabela 8. Przyrost naturalny gminy Łukowa na tle województwa lubelskiego oraz gmin wiejskich,
w latach 1997 – 1998
4
Wskaźnik = (ludność przedprodukcyjna + ludność poprodukcyjna) / ludność produkcyjna
12
W gminie Łukowa w przeciwieństwie do gmin wiejskich województwa lubelskiego, w których w latach 1996 – 1998
odnotowuje się ujemne saldo przyrostu naturalnego, utrzymuje się pomimo tendencji spadkowej, pozytywne zjawisko
dodatniego przyrostu naturalnego.
Saldo migracji, czyli róŜnica między napływem a odpływem ludności, w roku 1998, w gminie Łukowa na tle
województwa lubelskiego i gmin wiejskich województwa lubelskiego, kształtowało się następująco:
Lata
1998
Województwo Wieś
- 2 261
Gmina Łukowa
- 2 542
10
Tabela 9. Saldo migracji ludności gminy Łukowa na tle województwa lubelskiego oraz gmin wiejskich,
w roku 1998
W roku 1998, w gminie Łukowa po raz pierwszy odnotowano dodatnie saldo migracji ludności. Na przykład, w roku
1997 saldo migracji ludności w gminie Łukowa wynosiło -18 osób.
Wykształcenie mieszkańców gminy
Za jeden z kluczowych elementów rozwoju gminy, uwaŜa się poziom wykształcenia jej mieszkańców. Wykształcenie
jest motorem rozwoju społecznego, mając wpływ na wszystkie aspekty funkcjonowania społeczności lokalnych, szczególnie
niewielkich. Struktura ludności gminy Łukowa ze względu na poziom wykształcenia przedstawia wykres 7.
Wykres
7.
30%
wyŜsze
33%
średnie i policealne
zasadnicze zawodowe
podstawowe
niepełne podstawowe
23%
11%
3%
Struktura mieszkańców gminy Łukowa ze względu na poziom wykształcenia
W gminie Łukowa, w roku 1999, na 3605 dorosłych mieszkańców, wykształcenie wyŜsze posiadało 3 %,
wykształcenie średnie i policealne 23 %, wykształcenie zasadnicze – zawodowe 30 %, podstawowe – 33 %, niepełne
podstawowe – 11 %.
Na tle gmin wiejskich województwa lubelskiego, poziom wykształcenia mieszkańców gminy Łukowa przedstawia
się następująco:
Gminy wiejskie
Gmina Łukowa
Wykształcenie
Liczba
(%)
Liczba
(%)
WyŜsze
2 648
3%
104
3%
Średnie i policealne
16 828
19,5 %
817
23 %
Zasadnicze zawodowe
25 315
29,4 %
1 084
30 %
Podstawowe
36 781
42,5 %
1 186
33 %
Niepełne podstawowe
4 895
5,6 %
414
11 %
13
OGÓŁEM
86 467
100 %
3 605
100 %
Tabela 10. Struktura wykształcenia mieszkańców gminy Łukowa na tle gmin wiejskich województwa lubelskiego – rok 1998
45%
40%
35%
30%
25%
Gminy wiejskie
20%
Gmina Łukowa
15%
10%
5%
0%
wyŜsze
średnie i
policealne
zasadnicze
zawodowe
podstawowe
niepełne
podstawowe
Wykres 8. Struktura wykształcenia mieszkańców gminy Łukowa na tle gmin wiejskich województwa lubelskiego – rok 1998
W gminie Łukowa, odsetek mieszkańców z wykształceniem średnim i policealnym wynosił 23 % ogółu
mieszkańców i był wyŜszy od poziomu zanotowanego w gminach wiejskich województwa lubelskiego o 3,5 %.
Na podobnym poziomie, zarówno w gminie Łukowa, jak i, w gminach wiejskich województwa lubelskiego,
kształtował się odsetek mieszkańców z wykształceniem wyŜszym i zasadniczym zawodowym. W gminie Łukowa
wykształcenie wyŜsze posiadało 3 % ogółu mieszkańców, w gminach wiejskich równieŜ 3 %. Wykształcenie zasadnicze
zawodowe posiadało: w gminie Łukowa – 30 %, w gminach wiejskich województwa lubelskiego – 29,4 % ogółu
mieszkańców.
W gminie Łukowa odnotowano mniejszy o 9,5 % udział ludności z wykształceniem podstawowym - 33 %, niŜ ma to
miejsce w gminach wiejskich województwa lubelskiego – 42,5 %.
Odsetek mieszkańców gminy Łukowa w kategorii osób z wykształceniem niepełnym podstawowym wynosił 11 %
ogółu mieszkańców i był wyŜszy o 5,4 %, niŜ w gminach wiejskich województwa – 5,6 %.
Struktura poziomu wykształcenie mieszkańców gminy Łukowa, w roku 1996 i 1999, kształtowała się następująco:
Wykształcenie Gmina Łukowa
Rok 1996
Rok 1999
Liczba
(%)
Liczba
(%)
WyŜsze
60
2%
104
3%
Średnie i policealne
574
19 %
817
23 %
Zasadnicze zawodowe
705
23 %
1084
30 %
Podstawowe
1137
38 %
1186
33 %
Niepełne podstawowe
539
18 %
414
11 %
OGÓŁEM
3015
100 %
3575
100 %
Tabela 11. Struktura poziomu wykształcenie mieszkańców gminy Łukowa, w roku 1996 i 1999
14
40
35
30
25
20
rok 1996
rok 1999
15
10
5
0
wyŜsze
średnie i
policealne
zasadnicze
zawodowe
podstawowe
niepełne
podstawowe
Wykres 9. Struktura poziomu wykształcenie mieszkańców gminy Łukowa w roku 1999
w porównaniu z rokiem 1996
W latach 1996 – 1999 odnotowano pozytywne zmiany w zakresie poziomu wykształcenia mieszkańców gminy
Łukowa. Wzrósł odsetek osób z wykształceniem wyŜszym, z 2 % w roku 1996 do 3 % w roku 1999, ze średnim i policealnym,
z 19 do 23 %, z zasadniczym zawodowym z 23 do 30 %. W analogicznym okresie, zmalał udział osób z wykształceniem
podstawowym, z 38 do 33 % i z niepełnym podstawowym z 18 do 11 %.
5.
INFRASTRUKTURA TECHNICZNA.
Infrastruktura techniczna umoŜliwia funkcjonowanie wszystkich dziedzin gospodarki gminnej. Poziom infrastruktury
technicznej mierzony róŜnymi wskaźnikami jest jednym z najwaŜniejszych wyznaczników poziomu rozwoju gminy.
5.1 UKŁAD DROGOWO – KOMUNIKACYJNY.
Do podstawowego układu dróg w gminie Łukowa naleŜą:
Typ drogi
Długość
Droga wojewódzka
12 km
Drogi powiatowe
41 km
Sieć dróg gminnych
24 km
Tabela 12. Struktura układu drogowego gminy Łukowa
Łączna długości dróg w gminie wynosi 77 km, z czego 57 km odcinków dróg posiada powierzchnię utwardzoną.
53%
droga wojewódzka
drogi powiatowe
sieć dróg gminnych
16%
Wykres
Struktura
drogowego
Łukowa
31%
10.
układu
gminy
15
Drogi wojewódzkie
Od północno - wschodnich do południowych granic gminy Łukowa przebiega droga wojewódzka nr 849, łącząca
Zamość z Przemyślem. Łączna długość odcinka tej drogi wynosi 12 km2. Jest to połączenie gminy z byłym miastem
wojewódzkim Zamościem i terenami powiatu zamojskiego oraz terenami połoŜonymi na południe od gminy tj. gminą Obszą i
terenami powiatu przemyskiego, połoŜonego w województwie podkarpackim.
Lp
Nr drogi
Przebieg
Długość odcinka w km
Rodzaj nawierzchni
1.
849
Józefów – Babice
12
Asfaltowa
Tabela 13. Drogi wojewódzkie gminy Łukowa
Jednym z waŜniejszych projektów inwestycyjnych gminy, jest budowa w pasie drogi wojewódzkiej chodnika w
miejscowości Łukowa oraz remont skrzyŜowania wraz z odwodnieniem centrum Łukowej.
Drogi powiatowe
Przez teren gminy przebiega kilka odcinków dróg powiatowych o łącznej długości 41 km, z czego powierzchnię
utwardzoną posiada tylko 28 km tych dróg, pozostałe odcinki to drogi o powierzchni nieutwardzonej.
Lp.
Nr drogi
Przebieg
Długość odcinka
Km
Rodzaj
Nawierzchni
1.
48530
Pisklaki – Pawluchy
2,0
Gruntowa
2.
48532
Szastaki – Aleksandrów
3,5
3.0 – gruntowa
3.
48538
Podsośnia – Tarnogród
12,0
Asfaltowa
4.
48539
Bobice – Płusy
4,0
5.
48540
Łukowa – KsięŜpol
12,5
6.
48542
Olchowiec – Susiec
7,0
1,5 - asfaltowa
2,5 – gruntowa
11,5 - asfaltowa
0,5 – gruntowa
2,5 - utwardzona
4,5 – gruntowa
Tabela 14, Drogi powiatowe gminy Łukowa
Na dzień dzisiejszy stan tych dróg jest niezadowalający. Nawierzchnie asfaltowe wymagają modernizacji tj. ułoŜenia
nowych dywaników asfaltowych na odcinku ok. 25 km. System odwadniający przy tych drogach nie funkcjonuje prawidłowo,
naleŜy wyprofilować lub pogłębić istniejące rowy przydroŜne, udroŜnić przepusty drogowe oraz rowy odprowadzające.
Celem poprawy bezpieczeństwa na tych drogach, istnieje pilna potrzeba budowy ciągów komunikacyjnych dla
pieszych na odcinku około 12 km.
Odcinek drogi gruntowej w ciągu komunikacyjnym Olchowiec - Susiec wymaga budowy od podstaw oraz połoŜenia,
na odcinku o podbudowie ustabilizowanej cementem, nowego dywanika asfaltowego.
Drogi gminne
Znaczącą rolę w połączeniach wewnątrz gminy odgrywa sieć dróg gminnych, umoŜliwiających dojazd
mieszkańcom do miejsca zamieszkania oraz dojazdy rolnikom do własnych pól, łąk i lasów.
16
Przez teren gminy przebiega 17 odcinków dróg gminnych o łącznej długości 24 km, z tego tylko 10,6 km dróg
gminnych posiada nawierzchnię utwardzoną - asfaltową, pozostałe odcinki, tj. 13,4 km to drogi nieutwardzone / gruntowe.
Drogi nieutwardzone / gruntowe stanowią aŜ 56 % ogółu dróg gminnych.
Odcinki dróg gminnych o powierzchni gruntowej, sukcesywnie będą utwardzane w miarę posiadanych przez gminę
środków finansowych. W pierwszej kolejności utwardzane będą odcinki prowadzące do miejscowości będących siedzibami
osad wiejskich.
Lp.
Nr drogi
Przebieg
Długość odcinka
1.
4826001
Łukowa IV(centrum)
0,5
2.
4826002
Łukowa IV (nad rzeką)
0,7
3.
4826003
Łukowa III
1,0
4.
4826004
Łukowa III (za szkoła)
1,5
5.
4826005
Chmielek Morgi
1,0
6.
4826006
Chmielek Kolonie
1,4
7.
4826007
Chmielek RSP
0,5
8.
4826008
Szostaki Kolonia
1,0
9.
4826009
Podsośnina – Chmielek
3,8
10.
4826010
Podsośnina
0,6
11.
4826011
Kozaki
2,0
12.
4826012
Osuchy
1,0
13.
4826013
Łukowa Kolonia
2,0
14.
4826014
Szarajówka – Chmielek
3,5
15.
4826015
Podsośnina
0,5
16.
4826016
Osuchy
0,5
17.
4826017
Łukowa
2,5
Rodzaj nawierzchni
Asfaltowa
Asfaltowa
Asfaltowa
Asfaltowa
0,6 asfaltowa
0,4 gruntowa
Gruntowa
utwardzona tłuczeń
Gruntowa
Gruntowa
Asfaltowa
0,7 asfaltowa
1,3 naturalna
Asfaltowa
1,0 naturalna
1,0 gruntowa
utwardzony tłuczeń
Gruntowa
Gruntowa
Gruntowa
Tabela 15.. Drogi gminne gminy Łukowa
Drogi rolnicze
Sieci dróg rolniczych / gospodarczych / liczy łącznie ok. 45 km, są to drogi gruntowe, wykorzystywane przede
wszystkim jako drogi dojazdowe do pól, łąk i lasów przez okolicznych rolników.
Drogi te są corocznie remontowane poprzez wyrównywanie nawierzchni, nawoŜenie rodzimego gruntu lub innego
materiału utwardzającego w miejsca trudno przejezdne. Utwardzenie tych dróg przewiduje się jako następny etap po
ukończeniu utwardzania dróg gminnych.
Komunikacja zbiorowa
Potrzeby gminne w zakresie komunikacji zbiorowej zabezpiecza PKS.
17
Łączna długość regularnych linii PKS na terenie gminy wynosi 160 km i całkowicie zabezpiecza potrzeby
mieszkańców w tym zakresie.
Gmina Łukowa posiada bezpośrednie połączenia komunikacyjne z województwem, powiatem oraz sąsiednimi
gminami.
Brak jest na terenie gminy bezpośrednich połączeń kolejowych.
5.2 GAZYFIKACJA, ENERGETYKA, TELEKOMUNIKACJA.
Gazyfikacja
Potrzeba gazyfikacji gminy wynika z dwu podstawowych przesłanek: ekologicznej, bowiem powoduje ograniczenia
odprowadzania produktów spalania do atmosfery, co ma bezpośredni wpływ na stan środowiska naturalnego oraz
ekonomicznej.
Gmina Łukowa jest przewidziana do gazyfikacji wraz z innymi sąsiadującymi gminami, od strony istniejącego
gazociągu wysokopręŜnego φ 200 zlokalizowanego w miejscowości Lubaczów.
Gmina posiada opracowaną koncepcje doprowadzenia gazu wysokopręŜnego oraz program gazyfikacji gminy.
Program ten obejmuje swoim zasięgiem wszystkie miejscowości gminy Łukowa. Rozpoczęcie realizacji tejŜe inwestycji
uzaleŜnione jest od zainteresowania i wsparcia finansowego władz samorządowych sąsiednich gmin.
Zaopatrzenie w ciepło
Mieszkańcy gminy Łukowa zaopatrują się w ciepło, przede wszystkim za pośrednictwem kotłowni indywidualnych,
opalanych tradycyjnie węglem, bez zainstalowanych urządzeń odpylających.
Ponadto na terenie gminy działają cztery kotłownie gazowe – zainstalowane w budynkach osób fizycznych
oraz kotłownie olejowe – zainstalowane w Szkole Podstawowej w Chmielku oraz Łukowej (w budowie) oraz w czterech
budynkach mieszkalnych osób fizycznych
Dodatkowo funkcjonuje kotłownia opalana odpadami powstającymi w procesie produkcji mebli,
zlokalizowana przy fabrykach „FAMES” oraz „STELMACH”, wykorzystująca energię cieplna dla potrzeb własnych.
Energia elektryczna
Na terenie gminy Łukowa odnotowuje się wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną, który związany jest,
między innymi, ze zwiększającym się popytem zgłaszanym przez: nowopowstające zakłady usługowe oraz suszarnie do
tytoniu, masowo montowane w indywidualnych gospodarstwach rolnych.
W przyszłości planuje się modernizację linii niskiego napięcia, przebiegających w terenach budowlanych, z
napowietrznej na kablową doziemną.
Telekomunikacja
Gmina Łukowa została “ztelefonizowana” w latach 1994/1995, posiada nowoczesną centralę automatyczną, o 1000
numerach.
Ilość połączeń automatycznych nie w pełni zabezpiecza potrzeby mieszkańców gminy, dotyczy to szczególnie wsi
oddalonych od centrum gminy, w których funkcjonują telefony bezprzewodowe.
18
Telekomunikacja Polska S.A., która jest operatorem sieci telekomunikacyjnej w Gminie Łukowa, przewiduje w
latach 2001 – 2003, rozbudowę istniejącej centrali i sieci celem podłączenia nowych abonentów. Aktualnie ok. 250
gospodarstw domowych zainteresowanych jest załoŜeniem telefonu.
Aktualny stan telefonizacji w Gminie Łukowa przedstawia się następująco:
Lp
Miejscowość
Ilość połączeń
Ilość
mieszkańców
Ilość mieszkańców
na 1 łącze
1.
Łukowa
450
2708
6
2.
Chmielek
160
1143
7
3.
Pisklaki
14
274
20
4.
Szarajówka
7
74
11
5.
Szostaki
6
80
14
6.
Podsośnina
13
175
14
7.
Kozaki
4
48
12
8.
Osuchy
12
160
14
9.
Borowiec
4
55
14
670
4717
7
OGÓŁEM
Tabela 16. Stan telefonizacji w gminie Łukowa
20
18
16
14
12
10
liczba
mieszkańców na
1 łącze
telefoniczne
8
6
4
2
iec
Bo
row
Os
uc
hy
ki
Ko
za
sta
ki
Sz
o
i
lak
Pis
k
Ch
mi
ele
k
0
Wykres 11. Liczba mieszkańców na 1 łącze telefoniczne – gmina Łukowa w podziale na poszczególne sołectwa
W roku 1999, w gminie Łukowa na ogólną liczbę 4717 mieszkańców, przypadało 670 łącz telefonicznych. Średnio
na 1 łącze telefoniczne przypadało 7 osób.
5.3 GOSPODARKA WODNO – ŚCIEKOWA I ZAGOSPODAROWANIE ODPADÓW.
Zaopatrzenie w wodę
19
W roku 1999 w gminie Łukowa, na 4717 mieszkańców, z wodociągów publicznych korzystało 4614 mieszkańców,
zamieszkałych w siedmiu miejscowościach, co stanowiło około 98 % ogółu mieszkańców.
Z wodociągu publicznego, będącego własnością Gminy Łukowa, korzystało 4 540 osób. Ta sieć wodociągowa liczy
33,8 km, posiada wydajność 1500 m3 na dobę, aktualnie sprzedaŜ dobowa wynosi 600 m3. Obejmuje ona 6 miejscowości:
Łukowa, Chmielek, Podsośnina, Osuchy, Piskalaki oraz Szostaki.
Z wodociągu publicznego, będącego własnością sąsiedniej gminy Obsza, korzystały 74 osoby z miejscowości
Szarajówka. Długość sieci w tej miejscowości wynosi 2,6 km.
W chwili obecnej, mieszkańcy dwóch miejscowości gminy Łukowa tj. Kozaki i Borowiec, nie maja moŜliwości
korzystania z sieci wodociągowej. W przyszłości planuje się zwodociągowanie miejscowości Kozaki poprzez połączenie z
obecnie istniejącym wodociągiem w Osuchach.
96,2%
wodociąg publiczny gminy
Łukowa
wodociąg publiczny gminy
Obsza
brak dostępu do wodociągu
2,2%
1,6%
Wykres 12. Sieć wodociągowa, a ludność w gminie Łukowa.
Odprowadzanie i unieszkodliwianie ścieków
O ile nie ma większych problemów z korzystania przez mieszkańców gminy z sieci publicznych wodociągów, ten
problem w gminie jest dobrze rozwiązany, o tyle istotnym problemem jest dostęp lub jego całkowity barak do sieci
kanalizacyjnej.
Na dzień dzisiejszy brak jest na terenie gminy kanalizacji ściekowo - sanitarnej. Nieczystości gromadzone są w
indywidualnych przyzagrodowych szambach i wywoŜone są przez rolników na ich własne pola, co w sposób znaczny, wpływa
na stan środowiska w gminie.
Aby poprawić istniejący stan rzeczy w 1999 r. rozpoczęto w pierwszym etapie budowę oczyszczalni ścieków dla
miejscowości Łukowa. Jest to oczyszczalnia ścieków typu SBR o przepustowości 440 m3/d, która w pełni zabezpieczy
potrzeby Łukowej w tym zakresie. Zakończenie tej budowy planowane jest na miesiąc sierpień - wrzesień 2000 r.
W następnej kolejności planuje się budowę tego typu oczyszczalni dla miejscowości Chmielek. Wstępne prace
zostały juŜ poczynione, zakupiono działkę pod jej lokalizację oraz opracowano ocenę oddziaływania tej inwestycji na
środowisko.
Obecnie rozpoczęto najwaŜniejszą dla gminy inwestycję, to jest budowę kanalizacji sanitarnej. W roku 2000 planuje
się oddanie do uŜytku pierwszego etapu tej inwestycji tj. 30 przyłączy. Realizacja tej inwestycji rozłoŜona jest na kilka lat i jej
całkowity koszt szacuje się na 7 mln zł.
Po skanalizowaniu miejscowości Łukowa i Chmielek, planuje się budowę sieci kanalizacyjnej w pozostałych
miejscowościach gminy.
20
Zagospodarowanie odpadów
Po kilkuletnich staraniach lokalizacyjnych w 1998 roku oddano do uŜytkowania gminne wysypisko odpadów
komunalnych, spełniające określone wymogi dla tego typu budowli.
Wysypisko zostało zlokalizowane w miejscowości Podsośnina i zajmuje powierzchnie 1,21 ha.
Posiada izolację poziomą w postaci geomembrany o grubości 1,5 cm typu HDPE. WyposaŜone jest w boksy
surowców wtórnych, umoŜliwiające segregację odpadów. Jest ono ogrodzone i nadzorowane.
Aktualnie eksploatowany jest I sektor wysypiska, o powierzchni
0,21 ha.
Wysypisko to zabezpieczy potrzeby gminy, w zakresie zagospodarowania odpadów, przez okres około 20 lat.
Po oddaniu do uŜytkowania wysypiska odpadów komunalnych, rozwiązany został na terenie gminy problem tzw.
dzikich wysypisk.
Podejmowanych jest wiele starań na rzecz segregacji, przez mieszkańców gminy, odpadów komunalnych na szkło,
metal, akumulatory itp.
Ponadto w roku ubiegłym dokonano rekultywacji istniejącego dotychczasowego wysypiska.
6.
RYNEK PRACY.
6.1 POZAROLNICZY RYNEK PRACY
Analiza rynku pracy gminy Łukowa, dotyczy dwóch zagadnień – rolniczego i pozarolniczego rynku pacy.
W roku 1999, na ogólną liczbę 4717 mieszkańców gminy, jedynie 385 osób tj. 8,2 % znalazło zatrudnienie poza
rolnictwem. Odsetek ten jest większy, jeŜeli odniesiemy go do liczby osób w wieku produkcyjnym i kształtuje się na poziomie
14,5 %.
Liczba zatrudnionych poza
Liczba mieszkańców
rolnictwem
gminy Łukowa
Liczba
% ogółu
Rok 1998
4510
827
18,3 %
Rok 1999
4717
385
8,2 %
Tabela 17. Liczba zatrudnionych poza rolnictwem w latach 1998 - 1999
W stosunku do roku 1998, w roku 1999 odnotowano znaczny spadek liczby osób zatrudnionych poza rolnictwem, bo
aŜ o 466 osoby, tj. o 56 %. Wpływ na tak gwałtowną zmianę miał m.in. fakt zmniejszenia się liczby podmiotów prowadzących
działalność gospodarczą na terenie gminy, z 167 w roku 1998, do 89 w roku 1999, tj. spadek o 46,8 %. Szczegółowe dane
przedstawia tabela 18.
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
Wyszczególnienie wg EKD
Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
Rybołówstwo i rybactwo
Górnictwo i kopalnictwo
Działalność produkcyjna
Zapotrzebowanie w energię elektryczną, gaz i wodę
Budownictwo
Handel i naprawy
1998 r.
1999 r.
17
25
1
6
75
3
12
1
2
45
21
8
9
10
11
12
13
14
15
16
Hotele i restauracje
Transport, składowanie i łączność
Pośrednictwo finansowe
Obsługa nieruchomości i firm
Administracja publiczna i obrona narodowa
Edukacja
Ochrona zdrowia i opieka społeczna
Pozostała działalność usługowa, komunalna, socjalna i
indywidualna
Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników
organizacje i zespoły międzynarodowe
OGÓŁEM
1
18
2
8
2
3
2
1
12
1
2
3
2
7
5
-
-
167
89
Tabela 18. Podmioty gospodarcze gminy Łukowa wg klasyfikacji EKD w latach 1998 - 1999
W 1999 roku, na terenie gminy Łukowa, działały następujące podmioty prowadzące działalność gospodarczą,
zatrudniające powyŜej 5 osób.
Lp. Nazwa podmiotu
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
Ilość osób
Urząd Gminy
Bank Spółdzielczy
Gminna Spółdzielnia – Łukowa
Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna - Chmielek
Gminny Ośrodek Kultury – Łukowa
Ośrodek Zdrowia
Szkoła – Łukowa
Szkoła – Chmielek
Szkoła – Osuchy
„WID – PLAT”
Stacja Paliw – Peć Piotr
Józef Kuszka
Fabryka Mebli „FAMES”
Fabryka Mebli STELMACH
Zakład WielobranŜowy – GRASZA
Sklep SpoŜywczo – Przemysłowy Kuceł St.
22
10
24
9
7
9
42
24
13
10
5
8
149
40
8
5
OGÓŁEM
385
Tabela 19. Zakłady i podmioty prowadzące działalność gospodarczą zatrudniające powyŜej 5 osób – gmina Łukowa rok 1999
Na terenie gminy do największych pracodawców zaliczają się Fabryki Mebli „FAMES” oraz „STELMACH”,
zatrudniające ogółem 189 osób, tj. 49,1 % ogółu zatrudnionych poza rolnictwem. 117 osób, tj. 30,4 % znalazło zatrudnienie w
jednostkach sfery budŜetowej, takich jak: szkoły, Urząd Gminy, Ośrodek Zdrowia, Ośrodek Kultury. Pozostałe 79 osób, tj.
20,5%, zatrudnionych było w innych podmiotach, takich jak, m.in.: Bank Spółdzielczy, Gminna Spółdzielnia – Łukowa.
Dane dotyczące zatrudnienia poza rolnictwem nie obejmują osób prowadzących działalność gospodarczą na własny
rachunek, zatrudniających poniŜej 5 pracowników.
Struktura zatrudnienia w rozbiciu na poszczególne działy-sekcje EKD wg stanu na dzień 30 września 1998.
Gminy wiejskie
Gmina Łukowa
Ilość
%
Ilość
%
Ludność ogółem
1083719
100
4510
100
Pracujący ogółem
87895
8,11
827
17,5
W tym w Sekcjach EKD5:
87895
100
827
100
5
Dane dotyczące zatrudnienia ogółem odnoszą się do jednostek do jednostek, w których liczba pracujących
przekracza 5 osób, a w jednostkach budŜetowych bez względu na liczbę pracujących
22
- przemysł i budownictwoA,
29565
33,6
580
70,1
- usługi rynkoweB,
19056
21,7
123
14,9
32636
37,1
106
12,8
C
- usługi nierynkowe
Tabela 20. Struktura zatrudnienia wg sekcji EKD – gmina Łukowa na tle gmin wiejskich województwa lubelskiego
80%
70%
60%
50%
40%
gminy wiejskie
30%
gmina Łukowa
20%
10%
0%
przemysł i
budownictwo
usługi rynkowe
usługi nierynkowe
Wykres
13.
Struktura
zatrudnie
nia wg
sekcji
EKD –
gmina
łukowa
na tle
gmin
wiejskic
h
wojewód
ztwa
lubelskie
go w
roku
1998
W roku 1998, ponad 70 % zatrudnionych poza rolnictwem w gminie Łukowa, pracowało w dziale przemysł i budownictwo, w
województwie odsetek ten wynosił 33,6 %.
Drugą wyróŜniającą się grupę stanowili pracownicy zatrudnieni w dziale usługi rynkowe, tj. 14,9 % ogółu zatrudnionych, w
województwie - 21,7 %.
Jedynie 12,8 % zatrudnionych było w dziale usługi nierynkowe, w województwie 37,1%.
Podobne tendencje w zakresie zatrudnienia, na terenie gminy Łukowa, utrzymywały się w roku 1999.
Istotny wpływ na rozwój pozarolniczego rynku pracy mają równieŜ instytucje, zakłady oraz punkty
usługowe słuŜące zaspokojeniu Ŝywotnych potrzeb mieszkańców gminy, stwarzające jednocześnie moŜliwość
osiągania przez nich dodatkowych dochodów.
Dane dotyczące oceny stopnia zaspokojenia potrzeb na instytucje, zakłady i punkty usługowe, z których
korzystają mieszkańcy gminy Łukowa przedstawia poniŜsze zestawienie.
Wystarcz Niewystar Brak w
Wyszczególnienie
ający
czający
gminie
1
Urzędy pocztowe
+
2
Banki szkoły podstawowe
+
3
Ośrodki zdrowia
+
4
Apteki
+
5
Świetlica, biblioteki
+
6
Kościoły
+
7
Telefony
+
8
Przystanki PKS
+
PUNKTY USŁUGOWE
9
Punkty naprawy sprzętu RTV
+
10 Instalacji elektrycznych
+
11 Gospodarstwa domowego
+
12 Budowlano – usługowe
+
13 Kowalskie, ślusarskie
+
14 Mechaniki pojazdowej
+
15 Tartaczne
+
16 Szewskie
17 Krawieckie
+
18 Fryzjerskie
+
19 Weterynaryjne
+
20 Wytwarzania mat. bud.
+
23
21 Masarnie
+
22 Piekarnie
+
23 Przetwórstwa mleka
+
24 Przetwórstwa warzyw
+
25 Inne przetwórstwa
+
26 Sklepy spoŜywcze
+
27 Kioski z prasą
+
28 Restauracje, bary
+
29 Punkty sprzedaŜy obwoźnej
+
30 Targowiska
+
31 Stacje benzynowe
+
PUNKTY SKUPU
32 Mleka
+
33 śywca i zbóŜ
+
34 Ziemniaków
+
Tabela 21. Ocena stopnia zaspokojenia potrzeb na instytucje, zakłady i punkty usługowe, z których korzystają mieszkańcy gminy
Łukowa
W wyniku dokonanej przez Urząd Gminy w Łukowej oceny funkcjonowania wymienionych wyŜej podmiotów oraz jakości
świadczonych przez nich usług, uznano za niewystarczającą ilość działających punktów usługowych w zakresie naprawy sprzętu
RTV, gospodarstwa domowego, ślusarstwa, kowalstwa, mechaniki pojazdowej oraz ilość jednostek z branŜy handlowo –
gastronomicznej, mających wpływ na jakość oraz standard Ŝycia mieszkańców gminy.
Brak lub niewystarczająca ilość punktów i zakładów usługowych, na terenie gminy, stwarza szansę rozwoju przedsiębiorczości
oraz wzrostu zatrudnienia poza rolnictwem.
6.2 BEZROBOCIE
Uwagi ogólne
Bezrobocie, zjawisko charakterystyczne dla okresu transformacji gospodarki, jest powaŜnym problemem na obszarze
gminy. Według stanu na dzień 31 grudnia 1999 roku liczba zarejestrowanych bezrobotnych wynosiła 177 osób. W porównaniu
z rokiem 1997 liczba bezrobotnych zwiększyła się o 57 osób, co stanowi wzrost o 48 %. Powodem tego stanu rzeczy był m.in.
spadek liczby podmiotów prowadzących działalność gospodarczą na terenie gminy oraz brak nowotworzonych miejsc pracy
nie tylko na terenie gminy Łukowa, lecz takŜe na terenie powiatu biłgorajskiego np. w IV kwartale 1999 roku, Rejonowy
Urząd Pracy w Biłgoraju, dysponował tylko 413 ofertami pracy dla bezrobotnych z całego powiatu.
Podobna tendencja wzrostowa utrzymywała się równieŜ w I półroczu 2000 roku. Według stanu na dzień 30 czerwca
2000, w Powiatowym Urzędzie Pracy w Biłgoraju, z terenu gminy Łukowa, zarejestrowanych było 186 bezrobotnych.
Rok 1999
(31.XII)
Rok 1997
Dynamika
OGÓŁEM
120
100
177
100
148 %
Kobiety
76
63,3
105
59,3
138 %
MęŜczyźni
44
36,7
72
40,7
164 %
W tym:
8
6,7
20
11,3
250 %
Zwolnieni z przyczyn
dotyczących zakładów pracy
Absolwenci
7
5,8
11
6,2
157 %
Pobierający zasiłek
25
20,8
20
11,3
80 %
24
Pozostający bez pracy powyŜej
48
40,0
80
45,2
167 %
12 m-cy
Tabela 22. Bezrobocie w gminie Łukowa w latach 1997 – 1999.
70%
60%
50%
40%
30%
1997
20%
1999
Pozostający bez
pracy powyŜej
12 m-cy
Pobierający
zasiłek
Zwolnieni z
przyczyn
dotyczących
zakładów pracy
Absolwenci
Kobiety
0%
MęŜczyźni
10%
Wykres 14. Struktura bezrobocia w gminie Łukowa w roku 1997 i 1999.
Struktura bezrobocia wg płci
W strukturze bezrobotnych, odnotowano spadek udziału kobiet w ogólnej liczbie bezrobotnych z 63,3 % w roku 1997
do poziomu 59,3 % w roku 1999. Udział ten w województwie lubelskim, w roku 1999, wynosił 51,8 %. RównieŜ w I półroczu
2000 roku, na terenie gminy Łukowa odnotowano spadek udziału kobiet w ogólnej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych, do
poziomu 53,8 %.
Bezrobotni absolwenci
Na przestrzeni lat 1997 – 1999, groźnym społecznie zjawiskiem występującym w gminie Łukowa, był wysoki udział
absolwentów szkół ponadpodstawowych w strukturze bezrobotnych. W roku 1999 stanowili oni 11,3 % ogółu bezrobotnych w
gminie, w województwie – 7,4 %.
W I półroczu 2000 roku odnotowano spadek liczby bezrobotnych absolwentów, według stanu na dzień 30 czerwca
2000 stanowili oni 4,3 % ogółu bezrobotnych.
Bezrobotni z prawem do zasiłku
W roku 1999 w stosunku do roku 1997, wzrosła o 67 % liczba osób pozostających bez pracy powyŜej 12 miesięcy, w
gminie Łukowa stanowili oni 45,2 % ogółu bezrobotnych, a w województwie lubelskim – 42,4 %.
W roku 1999, w porównaniu z rokiem 1997, zmniejszyła się o 20 % liczba osób pobierających zasiłki dla
bezrobotnych. W gminie Łukowa z tej formy pomocy, w 1999 roku, korzystało 20 osób, tj. 11,3 % ogółu bezrobotnych, w
województwie – 18,5 %.
W I półroczu 2000 roku nastąpił dalszy spadek liczby uprawnionych do pobierania zasiłku Według stanu na dzień 30
czerwca 2000 roku, na ogólną liczbę 186 zarejestrowanych bezrobotnych, uprawnionych do pobierania zasiłku, było jedynie 14
osób, tj. 7,5 %.
Szczegółowo, wielkość bezrobocia oraz jego strukturę w gminie Łukowa na tle województwa lubelskiego na dzień
31.XII 1999 przedstawia tabela 23.
25
Gmina Łukowa
Liczba
%
Liczba
%
Ogółem
148096
100
177
100
Kobiety
76721
51,8
105
59,3
MęŜczyźni
71375
48,2
72
40,7
10865
7,4
20
11,3
Zwolnieni z przyczyn
dotyczących zakładów pracy
8243
5,6
11
6,2
Pobierający zasiłek
27469
18,5
20
11,3
W tym:
Absolwenci
Pozostający bez pracy powyŜej
62758
42,4
80
45,2
12 m-cy
Tabela 23. Bezrobocie w gminie Lukowa na tle województwa lubelskiego, stan na dzień 31.XII.1999
Struktura bezrobocia wg wieku
Według stanu na dzień 30 czerwca 2000, w strukturze wiekowej bezrobocia w gminie Łukowa, odnotowano
przewagę ludzi młodych. W wieku do 34 lat jest 75,8 % ogółu bezrobotnych, w tej kategorii wiekowej udział kobiet stanowił
58,9 %, męŜczyzn - 41,1 %. Tak wysoki udział osób do 34 roku Ŝycia w ogólnej liczbie bezrobotnych, świadczy o wyjątkowo
trudnym starcie Ŝyciowym ludzi młodych, szczególnie z rejonów wiejskich.
Udział osób w wieku 35 – 44 lata wynosił 16,1 % ogółu bezrobotnych, w tym udział kobiet: 36,7 %, męŜczyzn - 63,3
%.
W wieku od 45 do 54 lat, odnotowano 7 % ogółu bezrobotnych. Pozostałe 1,1 % to osoby powyŜej 55 roku Ŝycia.
Lp.
Bezrobotni
w gminie
Łukowa
1
2
Bezrobotni wg wieku
15 – 17
18 – 24
25 – 34
35 – 44
45 – 54
55 – 59
60 – 65
RAZEM
Ogółem
0
85
56
30
13
1
1
186
Kobiety
0
51
32
11
6
0
0
100
Tabela 24. Bezrobotni wg wieku w gminie Lukowa, stan na dzień 30.VI.2000
s 15. Struktura bezrobocia w gminie Łukowa wg wieku – stan na dzień 30.VI.2000
Struktura bezrobocia wg wykształcenia
Według stanu na 30 czerwca 2000, największy odsetek wśród ogółu bezrobotnych, stanowili bezrobotni z wykształceniem
zasadniczym zawodowym, tj. 37,1 %, podstawowym i niepełnym podstawowym, tj. 30,6 % oraz z wykształceniem policealnym i
średnim zawodowym, tj. 22 %. Osoby z wykształceniem średnim ogólnokształcącym stanowiły 8,1 % ogółu bezrobotnych, z
wykształceniem wyŜszym jedynie 2,2 %.
Bezrobotni wg wykształcenia
Lp.
Bezrobotni w
gminie
Łukowa
1
Ogółem
4
41
15
69
57
186
2
Kobiety
3
33
14
32
18
100
WyŜsze
Policealne i
średnie
zawodowe
Średnie
ogólnokształcące
Zasadnicze
zawodowe
Podstawowe i
niepełne
podstawowe
RAZEM
26
Tabela 25. Bezrobotni wg wykształcenia w gminie Lukowa, stan na dzień 30.VI.2000
2,2%
30,6%
22,0%
wyŜsze
policealne i średnie zaw.
średnie ogólnokształcące
zasadniczo zaw.
8,1%
Wykres
16.
podstawowe i niep. Podstawowe
37,1%
Struktura
bezrobocia w gminie Łukowa wg wykształcenia – stan na dzień 30.VI.2000
Obok bezrobocia rejestrowanego przez Urzędy Pracy, specyficznym dla obszarów wiejskich województwa
lubelskiego, w tym gminy Łukowa jest bezrobocie agrarne (ukryte). Trudno jest jednoznacznie uchwycić skalę tego zjawiska.
6.3 ROLNICZY RYNEK PRACY
Rok 1996
Rok 1999
Gmina Łukowa
Liczba osób powyŜej 15 roku Ŝycia
Liczba osób
%
Liczba osób
%
3007
100
3575
100
Osoby utrzymujące się wyłącznie z
939
31,2
527
gospodarstwa rolnego
Tabela 26. Osoby utrzymujące się wyłącznie z gospodarstwa rolnego
- gmina Łukowa w latach 1996 - 1999
14,7
Według danych z roku 1996, na ogólną liczbę 3007 mieszkańców powyŜej 15 roku Ŝycia, przypadało 939
osób, tj. 31,2 %, utrzymujących się z pracy na swoim gospodarstwie rolnym, dla których było to jedyne i
podstawowe źródło utrzymania.
W roku 1999, pomimo wzrostu ogółu osób powyŜej 15 roku Ŝycia o 18,9 %, do poziomu 3575 osób, liczba
osób utrzymujących się jedynie z pracy na własnym gospodarstwie rolnym, zmalała o 412 osób w stosunku do roku
1996, i osiągnęła poziom 527 osób, tj. 14,7 % ogółu mieszkańców powyŜej 15 roku Ŝycia.
Strukturę osób utrzymujących się wyłącznie z pracy w gospodarstwie rolnym, w rozbiciu na poszczególne
sołectwa gminy Łukowa, przedstawia wykres 17.
27
Łukowa I
21,6%
Łukowa II
13,1%
Łukowa III
2,3%
Łukowa IV
16,3%
Chmielek I
Chmielek II
Pisklaki
8,5%
Szostaki
3,8%
4,0%
Szarajówka
12,3%
2,7%
13,5%
Osuchy i Kozaki
1,9%
Podsośnina
Ilość gospodarstw gdzie korzysta się z
88
61
78
63
32
81
31
14
1
34
renty lub emerytury
Ilość gospodarstw gdzie ktoś pracuje
34
28
34
20
10
70
13
2
5
8
zawodowo
Tabela 27. Dodatkowe źródła dochodów gospodarstw rolnych – gmina Łukowa, rok 1999
OGÓŁEM
Podsośnina
Osuchy i
Kozaki
Szarajówka
Szostaki
Pisklaki
Chmielek II
Chmielek I
Łukowa IV
Łukowa III
Łukowa II
Łukowa I
Wykres 17. Struktura osób utrzymujących się wyłącznie z gospodarstwa rolnego w rozbiciu na
poszczególne sołectwa gminy Łukowa.
Dodatkowe źródła dochodów gospodarstw rolnych
20
503
6
230
Dodatkowym źródłem dochodów gospodarstw rolnych, są renty lub emerytury otrzymywane przez
rolników. Z tego źródła dochodu, na ogólną liczbę 1035 gospodarstw, korzystało 503, tj. 48,6 % ogółu gospodarstw.
Ponadto w 230 gospodarstwach, tj. w 22,2 % ogółu gospodarstw, dodatkowym źródłem dochodu była praca
zawodowa, wykonywana poza rolnictwem.
7.
SEKTOR ROLNY W GOSPODARCE GMINY.
Struktura powierzchni i uŜytkowania gruntów w gminie Łukowa.
ha
Gmina Łukowa
%
ha
%
Powierzchnia ogółem
2511448
100
14875
100
UŜytki rolne ogółem;
w tym:
grunty orne,
sady,
łąki i pastwiska
1717830,4
68,4
6902
46,4
1348647,5
32648,8
336534
53,7
1,3
13,4
4388,1
59,5
2454,3
29,5
0,4
16,5
Lasy i grunty leśne
547495
21,8
7184,6
48,3
Pozostałe grunty i nieuŜytki
243610
9,7
803,2
5,3
28
Tabela 28. Struktura powierzchni i uŜytkowania gruntów w gminie Łukowa
48,3%
46,4%
lasy
uŜytki rolne
pozostałe grunty
5,3%
Wykres 18. Struktura powierzchni gruntów w gminie Łukowa
Największą powierzchnię w strukturze uŜytkowania ziemi w gminie Łukowa zajmują lasy, których udział w ogólnej
powierzchni gminy wynosi 48,3 % i jest ponad dwukrotnie wyŜszy zarówno od wskaźnika w województwie lubelskim, który
wynosi 21,7 %, jak i wskaźnika w Polsce 28,5 %.
Udział uŜytków rolnych w gminie Łukowa wynosi 46,4 % jej ogólnej powierzchni i jest niŜszy zarówno od
wskaźnika w województwie lubelskim, gdzie udział uŜytków rolnych w ogólnej powierzchni województwa wynosi 68,4 %, jak
i w Polsce 50 %.
Pozostałe grunty zajmują 5,4 % ogólnej powierzchni gminy, w województwie 9,9 %, w Polsce 12,5 %.
Struktura uŜytków rolnych w gminie Łukowa
Struktura uŜytków rolnych w gminie Łukowa, przedstawia się następująco:
63,5%
grunty orne
uŜytki zielone
sady
0,9%
35,6%
Wykres 19. Struktura uŜytków rolnych w gminie Łukowa
Wśród uŜytków rolnych dominującą pozycje zajmują grunty orne, które stanowią 63,5 % ich powierzchni, w
województwie 78,5 %, w Polsce zaś 76,5 % oraz uŜytki zielone, których udział wynosi 35,5 % w gminie Łukowa, w
województwie 16,9, w Polsce 22,1 %.
Sady stanowią najmniejszy udział w gruntach rolnych w gminie Łukowa tj. 0,86 %,w województwie 2 %, w Polsce
1,4 %.
29
UŜytkowanie gruntów w gospodarstwach indywidualnych
Gmina Łukowa
ha
%
ha
%
1867343
100
8935
100
UŜytki rolne ogółem,
w tym;
grunty orne,
sady,
łąki,
pastwiska.
1585171
85
6293
70,4
1255446
31535
233791
65299
67,2
1,9
12,5
3,4
4072
38
1987
196
45,6
0,4
22,2
2,2
Lasy i grunty orne
191261
10
2134
23,9
Powierzchnia ogółem
Tabela 29. UŜytkowanie gruntów w gospodarstwach indywidualnych w gminie Łukowa
Na ogólną powierzchnię 14 875 ha gminy Łukowa, 8935 ha, tj. ponad 60 % jej ogólnej powierzchni pozostaje w
uŜytkowaniu indywidualnych gospodarstw rolnych, w województwie lubelskim wskaźnik ten wynosi 74,3%.
W strukturze uŜytkowania gruntów w gospodarstwach indywidualnych w gminie Łukowa największą powierzchnię zajmują
uŜytki rolne, które stanowią 70,4 % ich ogólnej powierzchni, w województwie lubelskim 85,0 % oraz lasy 23,9 % w województwie
10 %.
Struktura uŜytków rolnych w indywidualnych gospodarstwach rolnych – gmina Łukowa
województwo lubelskie
gmina Łukowa
Ha
%
ha
%
1585171
100
6293
100
1255446
79,1
4072
64.7
- sady
31535
1,9
38
0,6
- łąki
233791
14,7
1987
31.6
- pastwiska
65299
4,1
196
3,1
UŜytki rolne ogółem
W tym:
- grunty orne
Tabela 30. Struktura uŜytków rolnych w indywidualnych gospodarstwach rolnych
64,8%
3,1%
grunty orne
łąki
sady
pastwiska
31,5%
0,6%
Wykres 20. Struktura uŜytków rolnych w indywidualnych gospodarstwach rolnych
30
Wśród uŜytków rolnych w indywidualnych gospodarstwach rolnych w gminie Łukowa, największą powierzchnię
zajmują grunty orne, tj. 64,7 % ich ogólnej powierzchni (w województwie 79,1 %) oraz łąki i pastwiska 34,6 % (w
województwie 18,9 %).
Sady zajmują zaledwie 0,6 % powierzchni uŜytków rolnych gminy Łukowa, w województwie zaś 2 %.
7.1
STRUKTURA OBSZAROWA GOSPODARSTW ROLNYCH.
Struktura obszarowa indywidualnych gospodarstw rolnych w gminie Łukowa przedstawia się następująco:
Indywidualne gospod.
rolne o pow. uŜytków
rolnych w ha
powiat Biłgoraj
Gmina Łukowa
liczba gosp.
%
Liczba gosp.
%
liczba gosp.
%
Ogółem
246559
100
15069
100
1035
100
1.01 - 4,99
128132
51,9
7551
50,1
394
38,0
5,00 - 9,99
82722
33,5
6145
40,7
535
51,6
10,00 - 14,99
24775
10
1138
7,5
93
9,05
15,00 - 19,99
7024
2,8
173
1,1
6
0,65
20,00 - 49,99
3642
1,4
52
0,34
4
0,45
264
0,09
10
0,06
3
0,25
50,00 i więcej
Tabela 31. Struktura obszarowa gospodarstw rolnych w gminie Łukowa
Średnia powierzchnia indywidualnego gospodarstwa rolnego w gminie Łukowa wynosi 6 ha, w województwie 6,1
ha, w Polsce 7,0 ha.
Ze struktury obszarowej indywidualnych gospodarstw rolnych wynika, Ŝe udział gospodarstw małych, do 5 ha,
wynosi w gminie Łukowa 38 % ogółu wszystkich gospodarstw, w województwie lubelskim 52 %. Natomiast udział
gospodarstw średnich od 5 do 10 ha wynosi w gminie 51,6 % i jest większy niŜ w województwie (34 %).
Łącznie w gminie Łukowa, ponad 89 % indywidualnych gospodarstw rolnych, to gospodarstwa o powierzchni
uŜytków rolnych do 10 ha.
Dynamika zmian struktury obszarowej indywidualnych gospodarstw rolnych w gminie Łukowa w latach 1996 – 1999
przedstawiała się następująco:
Grupy obszarowe
uŜytków rolnych
w ha.
Gmina Łukowa
Rok 1996
Rok 1999
Ilość
%
Ilość
%
1-5
253
29,5
394
38,0
5 - 10
466
54,4
535
51,6
10 – 15
114
13,3
93
9,05
15 – 20
18
2,15
6
0,65
20 – 50
4
0,45
4
0,45
PowyŜej 50
2
0,2
3
0,25
OGÓŁEM
857
100
1035
100
Tabela 32. Grupy obszarowe uŜytków rolnych w gminie Łukowa, w latach 1996 - 1999
31
W latach 1996-1999 nastąpił wzrost liczby indywidualnych gospodarstw rolnych, z 857 w 1996 roku do 1035 w roku
1999, tj. o 20,8 %, w szczególności odnotowano znaczny wzrost liczby gospodarstw rolnych w grupie obszarowej od 1 do 5 ha,
o 141 gospodarstw, tj. o 55,7 % oraz w grupie gospodarstw o powierzchni od 5 – 10 ha, o 69 gospodarstw, tj. o 15%.
Jednocześnie zmniejszyła się liczba gospodarstw w grupach obszarowych od 10 do 15 ha, o 21 gospodarstw oraz od
15 do 20 ha o 12.
Biorąc pod uwagę dynamikę zmian, jaka dokonała się w strukturze obszarowej w indywidualnych gospodarstwach
rolnych w latach 1996 – 1999, naleŜy stwierdzić, iŜ następuje proces rozdrobnienia gospodarstw rolnych, i poprzez to następuje
równieŜ zmniejszenie się powierzchni uŜytków rolnych przypadających na jedno gospodarstwo rolne. Zjawisko to jest
niekorzystne z punktu widzenia rozwoju towarowości gospodarstwa rolnego.
Rozdrobnienie gospodarstw rolnych
Liczba działek składająca się
na gospodarstwo rolne
Ilość
gospodarstw
Struktura
w (%)
1
-
-
2–3
21
2,02
4 –5
35
3,38
6 i więcej
979
94,60
1035
100
OGÓŁEM
Tabela 33. Rozdrobnienie gospodarstw rolnych w gminie Łukowa
94,6%
od 2 do 3
od 4 do 5
6 i więcej
3,4% 2,0%
Wykres 21. Struktura rozdrobnienia gospodarstw rolnych z podziałem ilość działek wchodzących w skład indywidualnego
gospodarstwa rolnego - gmina Łukowa
Bardzo wysoki udział gospodarstw małych i średnich, ponad 89 % ogółu gospodarstw w gminie Łukowa oraz
znaczny stopień ich rozdrobnienia, ponad 96,4 % gospodarstw składa się z 6 i więcej działek, stwarza zagroŜenie dla rozwoju
rolnictwa towarowego.
Według spisu rolnego z czerwca 1996 r. na 580 gospodarstw tj. 67,7 % ogółu indywidualnych gospodarstw rolnych, które
mieściły się w grupie obszarowej od 5 – 15 ha, przypadało 6162 hektarów powierzchni uŜytków rolnych, tj. 80,8 % ogółu uŜytków.
Średnio na jedno gospodarstwo, w tej grupie gospodarstw, przypadało około 11 ha. Szczegółowe dane obrazuje tabela 34.
Grupy obszarowe
uŜytków rol. w ha.
Gmina Łukowa
Powierzchnia uŜytków rolnych
Liczba gospodarstw
32
Ha
%
Ilość
%
do 1 ha
31
0,4
59
6,9
1–3
258
3,4
95
11,1
3–5
529
6,9
99
11,6
5–7
2015
26,4
249
29,1
7 – 10
2415
31,7
217
25,3
10 –15
1732
22,7
114
13,3
15 – 20
399
5,2
18
2,1
20 –50
107
1,4
4
0,5
PowyŜej 50
136
1,8
2
0,2
OGÓŁEM
7622
100
857
100
Tabela 34. Powierzchnia indywidualnych gospodarstw rolnych w podziale na grupy obszarowe w gminie Łukowa (stan na
dzień 12 czerwiec 1996 r)6
7.2
STRUKTURA WŁASNOŚCIOWA GRUNTÓW.
Struktura własnościowa gruntów rolnych
Struktura własnościowa uŜytkowanych gruntów rolnych w gminie Łukowa, w latach 1995 – 1999 przedstawiała się
następująco:
1995 r.
1999 r.
Rodzaj uŜytkownika
Ha
%
ha
%
Gospodarstwa indywidualne
7159,86
93,05
7219,23
93,80
PFZ, AWRSP
351,41
4,55
308,00
4,00
RSP,SKR
129,71
1,68
114,49
1,48
Inne
55,18
0,72
55,18
0,72
7696,16
100
7696,16
100
OGÓŁEM
Tabela 35. Struktura własnościowa uŜytkowanych gruntów rolnych w gminie Łukowa w latach 1995 - 1999
93,8%
gospodarstwa indywidualne
PFZ, AWRSP
RSP, SKR
Inne
0,7%
Wykres
Struktura
1,5%
22.
4,0%
własnościowa uŜytkowanych gruntów rolnych w gminie Łukowa – rok 1999
6
Źródło: Powszechny Spis Rolny 1996 – Urząd Statystyczny w Zamościu 1997 r.
33
W gminie Łukowa struktura własnościowa gruntów rolnych na przestrzeni lat 1995 – 1999 nie uległa znacznym
zmianom. Ogółem, w roku 1999, we władaniu sektora prywatnego było 93,8 % gruntów rolnych gminy, zaś we władaniu
sektora publicznego - 6,2 %.
W województwie, sektor prywatny dysponował 84,8 % ogółu uŜytków rolnych, zaś sektor publiczny - 15,2 %.
W stosunku do 1995 roku, nastąpiło nieznaczne przesunięcie własności gruntów rolnych z sektora publicznego (PFZ,
AWRSP) na rzecz gospodarstw indywidualnych, tj. o około 43,5 ha.
Struktura własnościowa lasów i gruntów leśnych
W roku 1999 na ogólną powierzchnię 7184,6 ha lasów i gruntów leśnych w gminie Łukowa, lasy prywatne
zajmowały obszar 1735 ha, tj. 24,1 %, lasy państwowe zaś 5449,6 ha, tj. 75,9 %. Struktura własnościowa nie uległa zmianom
od 1995 roku.
75,9%
lasy prywatne
lasy państwowe
24,1%
Wykres 23. Struktura własnościowa lasów i gruntów leśnych w gminie Łukowa – rok 1999
7.3
STRUKTURA JAKOŚCIOWA GRUNTÓW.
Struktura gleb pod względem jakościowym
Gmina Łukowa zaliczana jest do obszarów średnich dla produkcji rolnej w województwie lubelskim. Na terenie gminy
występuje znaczne zróŜnicowanie gleb pod względem jakościowym.
61,2%
od I do III b
od IV do IV b
od V do VI z
10,0%
28,8%
34
Wykres 24. Struktura jakościowa gleb gminy Łukowa
W strukturze jakościowej gleb w gminie Łukowa dominują gleby średniej-, i słabej klasy i zajmują one 90 % ogólnej
powierzchni gruntów gminy.
Jakość gleb w indywidualnych gospodarstwach w gminie Łukowa na tle jakości gleb w województwie lubelskim
przedstawia się następująco:
Jakość gleb w gospodarstwach indywidualnych
Klasa gruntów
Województwo lubelskie w %
Gmina Łukowa w %
Od I do III b
39,6
10,0
Od IV do IV b
36,0
61,2
Od V do VI z
24,4
28,8
Tabela 36. Struktura gleb pod względem jakościowym w gminie Łukowa w zestawieniu z danym z województwa
70
60
50
40
30
Gmina Łukowa
20
10
0
od I do III b
od IV do IV b
od V do VI z
Wykre
s 25. Dane dotyczące struktury gleb w gminie Łukowa na tle województwa lubelskiego.
Udział gruntów klas od I do IIIb, w powierzchni uŜytków rolnych w gospodarstwach indywidualnych, wynosi 10 %.
W województwie współczynnik ten wynosi 39,6 %.
Grunty średniej jakości klas od IV do IVb wynosi 61,2 %. Analogiczny wskaźnik w województwie wynosi 36,0 %.
Grunty słabe w klasach od V do VIz wynoszą 28,8 %, w województwie 24,4 %.
STRUKTURA GOSPODARSTW WG CELU PRODUKCJI.
7.4
Łukowa IV
Chmielek I
Chmielek II
Pisklaki
Szostaki
Szarajówka
Osuchy i Kozaki
Podsośnina
-
4
8
3
4
-
3
5
-
4
-
31
-
48
19
51
30
-
29
8
-
4
8
197
OGÓŁEM
Łukowa III
Ilość gospodarstw nie prowadzących
produkcji rolnej czasowo lub stale
Ilość gospodarstw produkujących wyłącznie
na swoje potrzeby
Łukowa II
Podział gospodarstw gminy
Wg celu produkcji
Łukowa I
Specjalizacja gospodarstw
35
Ilość gospodarstw produkujących na własne
potrzeby i sprzedaŜ
Ilość gospodarstw produkujących wyłącznie
na sprzedaŜ
140
79
-
-
104 120
-
3
64
68
34
11
3
44
29
696
-
91
-
-
17
-
-
111
OGÓŁEM
1035
Tabela 37. Struktura gospodarstw wg celu produkcji
nie prowadzące produkcji rolnej
67,2%
19,0%
produkujące wyłącznie na
potrzeby własne
produkujące na potrzeby własne
i sprzedaŜ
3,0%
produkujące wyłącznie na
sprzedaŜ
10,7%
Wykres
26.
Indywidualne gospodarstwa rolne wg celu produkcji - gmina Łukowa
Na ogólną liczbę 1035 gospodarstw w gminie Łukowa w roku 1999, jedynie 31 gospodarstw, tj. 3 %, nie prowadziło
czasowo lub stale produkcji rolnej. 197 gospodarstwa, tj. 19,0 % ogółu gospodarstw, produkowało wyłącznie na potrzeby
własne. Łącznie 22,0 % gospodarstw rolnych nie dostarczało produkcji na rynek i miała charakter wyłącznie konsumpcyjny.
Największy udział w ogólnej liczbie gospodarstw w gminie, przypadał na gospodarstwa produkujące, zarówno na
potrzeby własne, jak i na sprzedaŜ i stanowił on 67,2%. Tylko 10,7 % ogółu gospodarstw rolnych stanowiły gospodarstwa
mające charakter wybitnie produkcyjny, które całość swojej produkcji przeznaczały na sprzedaŜ.
Łącznie 77,9 % ogółu gospodarstw osiągało przychody ze sprzedaŜy produktów rolnych, pochodzących z własnego
gospodarstwa.
7.5
STRUKTURA PRODUKCJI ROLNICZEJ.
Produkcja roślinna
Struktura gospodarstw rolnych w latach 1990 – 1999 według kierunków produkcji roślinnej przedstawiała się
następująco:
Ogółem gosp. rol.
w tym;
Indywidualne
Gosp. rol.
Uprawa zbóŜ
Liczba gospodarstw
%
Uprawa ziemniaków
Liczba gospodarstw
%
Uprawa buraków
Liczba gospodarstw
1990 r.
1995 r.
1999 r.
905
926
1036
904
925
1035
802
89
815
88
817
79
900
99
910
98
1000
97
-
-
2
36
%
Uprawa warzyw gruntowych
Liczba gospodarstw
7
11
3
%
0,01
0,01
Uprawy krzewów owocowych
Liczba gospodarstw
42
50
39
%
0,05
005
0,04
Uprawy tytoniu
Liczba gospodarstw
511
680
500
%
56
73
48
Uprawy pod osłonami i w szklarniach
Liczba gospodarstw
4
5
5
%
Tabela 38. Struktura gospodarstw w gminie Łukowa wg rodzajów produkcji roślinnej
Na terenie gminy Łukowa, dominującymi uprawami, była uprawa zbóŜ, ziemniaków oraz tytoniu. Struktura
produkcji roślinnej ogółem, na przestrzeni lat 1990 – 1999, mierzona liczba indywidualnych gospodarstw rolnych, zajmująca
się powyŜszymi uprawami nie uległa większym zmianom, i tak uprawą, np.:
-
zbóŜ, w roku 1995 zajmowało się 815 gospodarstwa, w roku 1999 – 817
-
ziemniaków, w roku 1995 – 910 gospodarstw, a w roku 1999 – 1000; liczba gospodarstw, w których podjęto uprawę
ziemniaka, wzrosła o 90, tj. o 10 %.
-
tytoniu, w roku 1995 – 680 gospodarstw, a w roku 1999 – 500; liczba gospodarstw zmniejszyła się o 180, tj. o 26 %.
1999 r.
Rodzaj upraw
Ha
Ilość gospodarstw
Średnia powierzchnia upraw
na 1 gospodarstwo
ZboŜa
2623
817
3,21
Ziemniaki
385
1000
0,38
Tytoń
620
500
1,24
Buraki cukrowe
60
2
30
Tabela 39. Średnia powierzchnia wybranych upraw przypadająca na indywidualne gospodarstwo rolne –
gmina Łukowa, rok 1999
Średnia powierzchnia upraw zbóŜ w 1999 roku, przypadająca na indywidualne gospodarstwo rolne w gminie Łukowa
wynosiła 3,21 ha, ziemniaków 0,38 ha, tytoniu zaś 1,24 ha.
Struktura i powierzchnia zasiewów w indywidualnych gospodarstwach rolnych
Na ogólną powierzchnię 4072 ha gruntów ornych w indywidualnych gospodarstwach rolnych, w roku 1999 pod
zasiewami znajdowało się 3774 ha, tj. 92,3 %.
1999 r.
Rodzaj upraw
ha
%
ZboŜa
2623
69,5
Ziemniaki
385
10,2
Tytoń
620
16,4
Buraki cukrowe
60
1,6
Pozostałe
86
2,3
Ogółem
3774
100
Tabela 40. Struktura i powierzchnia zasiewów w indywidualnych gospodarstwach rolnych w roku 1999
37
69,5%
zboŜa
ziemniaki
tytoń
buraki cukrowe
10,2%
pozostałe
2,3%
Wykres
Struktura
1,6%
16,4%
27.
zasiewów w indywidualnych gospodarstwach rolnych w gminie Łukowa – rok 1999
W roku 1999, w gminie Łukowa, dominującą grupę upraw produkcji roślinnej zajmowały zboŜa, których udział w ogólnej
powierzchni zasiewów, w roku 1999, wynosił 69,5 %. W województwie udział zbóŜ w powierzchni zasiewów kształtował się na
poziomie 71,8 %, w Polsce 69,6 %.
Znaczącą pozycję w strukturze zasiewów gminy Łukowa, zajmowała uprawa roślin przemysłowych, tj. 18,01 % (województwo
– 7,5 %, Polska – 7,1 %) ogólnej powierzchni zasiewów. Wśród roślin przemysłowych dominującą uprawą, była uprawa tytoniu,
którego powierzchnia upraw wynosiła 620 ha, tj. 16,43 % (województwo – 6,9 %) ogólnej powierzchni zasiewów.
W gminie Łukowa, uprawa ziemniaków zajmowała 10,2 % ogólnej powierzchni zasiewów (województwo – 11 %,
Polska – 10,3 %).
Struktura upraw zbóŜ w gminie Łukowa w roku 1999 przedstawiała się następująco:
1999 r.
Rodzaj upraw
ha
%
Pszenica
800
21,20
śyto
370
9,80
PszenŜyto
33
0,87
Owies
150
3,97
Jęczmień
520
13,78
Mieszanki
750
19,87
Ogółem
2623
100
Tabela 41. Struktura zasiewów zbóŜ w indywidualnych gospodarstwach rolnych w gminie Łukowa
– rok 1999
28,6%
30,5%
pszenica
Ŝyto
pszenŜyto
owies
jęczmień
mieszanki
19,8%
14,1%
5,7%
1,3%
38
Wykres 28. Struktura zasiewów zbóŜ w gminie Łukowa – rok 1999
Wśród tej grupy roślin, największą powierzchnie zajmowała uprawa pszenicy, tj. 30,5 %, w województwie – 30,6 %
ogółu powierzchni zasiewów zbóŜ.
Następne to:
-
mieszanki zboŜowe: gmina Łukowa - 28,6 %, województwo – 22,6 %
-
jęczmień: gmina Łukowa – 19,8 %, województwo 15,3 %
-
Ŝyto: gmina Łukowa – 14,1 %, województwo 17,2 %
-
owies: gmina Łukowa – 5,7 %, województwo – 8,7 %
-
pszenŜyto: gmina Łukowa – 1,3 %, województwo – 4,7 %
Powierzchnia zasiewów ogółem w gospodarstwach rolnych w latach 1990 – 1999 utrzymywała się na zbliŜonym poziomie, tj.
około 3800 ha. Dotyczy to równieŜ struktury upraw poszczególnych grup roślin, za wyjątkiem ziemniaka, którego powierzchnia
upraw zmniejszyła się w stosunku do roku 1990 i 1995 o 169 ha.
1990 r.
1995 r.
1999 r.
ha
%
ha
%
ha
%
Pszenica
809
21,24
1012
26,67
800
21,20
śyto
386
10.13
430
11,37
370
9,80
PszenŜyto
308
8,08
98
2,59
33
0,87
Owies
200
5,25
50
1,32
150
3,97
Jęczmień
332
8,71
450
11,80
520
13,78
Mieszanki
633
16,62
535
14,14
750
19,87
Ziemniaki
554
14,54
560
14,81
385
10,20
Przemysłowe, w tym:
Tytoń
Buraki cukrowe
509
509
-
13,38
13,38
-
620
620
-
16,40
16,40
-
680
620
60
18,01
16,43
1,58
Pozostałe
78
2,05
27
0,80
86
2,30
Ogółem
3809
100
3782
100
3774
100
Tabela 42. Struktura i powierzchnia zasiewów w indywidualnych gospodarstwach rolnych w latach 1990 - 1999
Struktura zasiewów w poszczególnych grupach upraw przedstawiała się następująco:
1)
ZboŜa – uprawa pszenicy i Ŝyta utrzymywała się na zbliŜonym poziomie, tj. odpowiednio 870 ha i 390 ha;
zanotowano zmniejszenie powierzchni upraw pszenŜyta z 380 ha w 1990 do poziomu 33 ha w roku 1999, tj. spadek o
91,3 %; wzrosła natomiast powierzchnia zasiewów mieszanek zboŜowych z 633 ha w 1990 do 750 ha w 1999, tj. o
18,5 % oraz jęczmienia z 332 ha w 1990 roku do 520 ha w roku 1999, tj. wzrost o 56,6 %.
2)
Ziemniaki – odnotowano spadek areału upraw ziemniaka z poziomu około 560 ha w roku 1990 i 1995 do 385 ha w
roku 1999, tj. spadek o 31,3 %
3)
Przemysłowe – w stosunku do roku 1990 nastąpił wzrost powierzchni zasiewów upraw tego typu roślin z poziomu
509 ha do 680 ha w roku 1999, tj. o 33,6 %, w tym na przestrzeniu lat 1995 – 1999 wprowadzono, po raz pierwszy,
na teren gminy Łukowa uprawę buraka cukrowego, którego areał upraw w roku 1999 wynosi 60 ha.
Wysokość plonów wybranych upraw
39
Jakość gleb występujących w gminie Łukowa rzutuje na wysokości plonów uzyskiwanych przez indywidualne
gospodarstwa rolne i tak dla upraw wymagających gleb średniej i słabej jakości wysokość uzyskiwanych w gminie plonów z 1
ha jest na wyŜszym lub zbliŜonym poziomie do wielkości plonów uzyskiwanych w województwie. Natomiast wysokość
osiąganych plonów, upraw wymagających gleb dobrej jakości, np..: pszenica jest poniŜej średnich plonów osiąganych w
województwie. Szczegółowe dane dotyczące wysokości osiąganych plonów z najczęściej uprawianych rodzajów zbóŜ
przedstawia tabela 43.
Gmina Łukowa
RóŜnica
wydajności7
Plony na 1 ha w dt
Plony na 1 ha w dt
(%)
Pszenica
31,6
26
- 17,8 %
śyto
23,9
28
+ 17,2 %
PszenŜyto
27,1
30
+ 10,7 %
Owies
25,5
28
+ 9,8 %
Jęczmień
29,0
28
- 3,5 %
Mieszanki
27,7
27
- 2,5 %
Rodzaj upraw
Tabela 43. Wysokość plonów przykładowych rodzajów upraw zbóŜ w gminie Łukowa na tle województwa lubelskiego – dane
za rok 1999
W gminie Łukowa wysokość uzyskanych plonów upraw pszenicy kształtowała się na poziomie 26 dt/ha i była mniejsza o 5,6
dt/ha, tj. o 17,8 % od wysokości plonów osiąganych w województwie, która kształtowała się na poziomie 31,6 dt/ha. Osiągnięto
natomiast wyŜsze plony upraw Ŝyta (o 17,2 %), pszenŜyta (o 10,7 %) oraz owsa (o 9,8 %). Niewielki róŜnice w wysokości plonów z
1 ha odnotowano w zakresie upraw jęczmienia oraz mieszanek.
35
30
25
20
15
gmina Łukowa
10
5
ie
sz
an
ki
m
ow
ie
s
ps
ze
ni
ca
0
Wykres 29. Wysokość plonów zbóŜ w gminie Łukowa na tle województwa lubelskiego – rok 1999
:RóŜnice w wysokości osiąganych plonów odnotowano równieŜ w zakresie upraw roślin przemysłowych oraz ziemniaków.
Pozytywnym zjawiskiem, jakie naleŜy odnotować w gminie Łukowa jest wysokość osiąganych plonów z uprawy tytoniu – 25
dt/ha w roku 1999, która była wyŜsza o 6,9 dt/ha, tj. o 38,1 % od plonów uzyskiwanych w województwie lubelskim.
W gminie Łukowa w roku 1999, osiągnięto niŜszą wysokość plonów z upraw ziemniaka o 39 dt/ha, tj. 19,6 % oraz z upraw
buraka cukrowego o 10 dt/ha, tj 2,7 % w stosunku do średnich plonów analogicznych upraw w województwie lubelskim.
7
wysokość plonów w województwie = 100 %
40
Gmina Łukowa
RóŜnica
wydajności8
Plony na 1 ha w dt
Plony na 1 ha w dt
(%)
Ziemniaki
199
160
- 19,6 %
Tytoń
18,1
25
+ 38,1 %
Buraki cukrowe
375
365
- 2,7 %
Rodzaj upraw
Tabela 44. Wysokość plonów przykładowych upraw roślin przemysłowych oraz ziemniaków w gminie Łukowa na tle
województwa lubelskiego – dane za rok 1999
Dystrybucja końcowa produkcji roślinnej
Z produkcji roślinnej do dalszej dystrybucji rolnicy w gminie Łukowa, przeznaczają ok. 60 % wyprodukowanych zbóŜ oraz ok.
40 % ziemniaków. Pozostałą część produkcji przeznacza się na spoŜycie własne, skarmianie oraz siew.
Z roślin przemysłowych, jakie uprawia się na terenie gminy, tj. tytoń oraz buraki cukrowe, całość produkcji przeznacza się na
sprzedaŜ.
W gminie Łukowa brak jest wyspecjalizowanej jednostki zajmującej się obrotem produktami rolnymi, jak równieŜ
zorganizowanego efektywnego systemu kontraktacji płodów rolnych.
W roku 1999, dotychczasowy system kontraktacji tytoniu, organizowany przez Universal S.A. oraz Zakłady Tytoniowe S.A. w
Lublinie, załamał się, naraŜając na powaŜne straty jego producentów.
Dotychczasowymi odbiorcami części produkcji roślinnej w zakresie zbóŜ były przede wszystkim: Młyn Gospodarczy Kapka w
Tarnogrodzie oraz Zakład Drobiarski – Bidaczek k/Biłgoraja.
Pozostała część produkcji roślinnej, z powodu niewystarczającego popytu zgłaszanego przez wyŜej wymienione firmy,
dokonywana była poprzez wolny rynek.
Produkcja zwierzęca
Struktura gospodarstw według kierunków produkcji zwierzęcej
Gospodarstwo o powierzchni uŜytków rolnych w ha
1–5
5 – 10
10 – 15
15
Produkcja bydła
Liczba gospodarstw
394
535
93
13
1035
%
38,07
51,68
8,98
1,26
100
3 szt.
112
382
54
1
549
Posiadające krowy
Liczba gospodarstw
394
535
93
13
1035
%
38,07
51,69
8,98
1,26
100
3 szt.
2
3
2
7
Posiadające trzodę chlewną
Liczba gospodarstw
394
535
93
13
1035
%
38,07
51,69
8.98
1,26
100
3 szt.
207
500
92
10
809
Tabela 45. Struktura gospodarstw według kierunków produkcji zwierzęcej - gmina Łukowa, rok 1999
Ogółem
8
wysokość plonów w województwie = 100 %
41
Na ogólną liczbę 1035 gospodarstw, w produkcji bydła specjalizowało się 549 gospodarstw, hodowlą krów 7
gospodarstw oraz hodowlą trzody chlewnej 809. Wszystkie wymienione wyŜej gospodarstwa posiadały 3 lub więcej sztuk
zwierząt. Część gospodarstw specjalizowało się w więcej niŜ jednym kierunku produkcji zwierzęcej.
Z zestawienia kierunków produkcji ze strukturą obszarową gospodarstw wynika, Ŝe najwięcej gospodarstw
specjalizujących się w produkcji zwierzęcej znajdowało się w przedziale o powierzchni uŜytków rolnych od 1 do 5 ha – 321
gospodarstw oraz w przedziale od 5 do 10 ha – 885 gospodarstw. Pozostałe 159 gospodarstw posiadało powierzchnię uŜytków
rolnych 10 ha i więcej.
Zwierzęta gospodarskie na 100 ha
uŜytków rolnych
Polska
Województwo
lubelskie
Gmina Łukowa
Bydło
37,7
36,1
12,4
Trzoda chlewna
103,9
89,0
62,8
Tabela 46. Zwierzęta gospodarskie na 100 ha uŜytków rolnych, gmina Łukowa na tle Polski oraz województwa
W gminie Łukowa na 100 ha uŜytków rolnych, w indywidualnych gospodarstwach rolnych przypada 12,4 szt. bydła,
w województwie 36,1 szt., w Polsce – 37,7 oraz 62,8 szt. trzody chlewnej, w województwie 89,0 szt., w Polsce – 103,9.
Zwierzęta gospodarskie
1995 r.
1999 r.
Bydło ogółem w tym:
1727
782
Krowy
958
513
Trzoda chlewna ogółem w tym:
6566
3954
Lochy
1185
678
Owce
78
40
Konie
28
19
Tabela 47. Zwierzęta gospodarskie w gminie Łukowa w latach 1995 - 1999
W roku 1999 w stosunku do roku 1995, odnotowano znaczny spadek liczby zwierząt gospodarskich w
indywidualnych gospodarstwach rolnych, zarówno, jeśli chodzi o bydło, jak i trzodę chlewną.
Liczba zwierząt gospodarskich ogółem (bydło, trzoda chlewna) w roku 1995 wynosiła 8293 szt., i spadła w roku
1999 do poziomu 4736 szt., tj. o 43 %.
W latach 1995 - 1999, odnotowano spadek:
1)
Pogłowia bydła ogółem o 945 szt., tj. o około 55 %, w tym pogłowie krów zmniejszyło się o 445 szt., tj. o 46,5 %.
2)
Trzody chlewnej ogółem o 2612 szt., tj. o 40 %, w tym liczba loch zmniejszyła się o 507 szt., tj. o 43 %, owiec o 38
szt., tj. o 49 %.
Wpływu na taki stan rzeczy naleŜy doszukiwać się przede wszystkim w spadku opłacalności produkcji zwierzęcej, która
spowodowana była między innymi, wzrostem kosztów produkcji.
Dystrybucja końcowa produkcji zwierzęcej
Dystrybucja końcowa produkcji zwierzęcej w zakresie mleka dokonywana była poprzez mleczarnie w Zamościu oraz
Łuszczowie. śywiec wołowy oraz wieprzowy był skupowany głównie przez Zakłady Mięsne w Jarosławiu oraz prywatne zakłady
42
mięsne w Kunkach, Biłgoraju oraz KsięŜpolu. Obrót w zakresie prosiąt dokonywany był na wolnym rynku, poprzez sieć targowisk
np.: w Józefowie, Tarnogrodzie, LeŜajsku, Sieniawie oraz Biłgoraju.
Poziom wyposaŜenia gospodarstw rolnych
Poziom wyposaŜenia w maszyny rolnicze oraz sprzęt do produkcji rolnej w indywidualnych gospodarstw rolnych w
gminie Łukowa jest bardzo wysoki, np.: na 1 gospodarstwo przypada 1,5 ciągnika.
Prawie kaŜde gospodarstwo posiada na swoim wyposaŜeniu opryskiwacz, kosiarkę rotacyjną, sprzęt do suszenia
siana, siewnik zboŜowy, rozrzutnik do obornika oraz inny drobny sprzęt słuŜący do produkcji rolnej, m.in. brony, pługi,
kultywatory.
8.
8.1
INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA.
SZKOLNICTWO I OŚWIATA.
a) wychowanie przedszkolne
W gminie Łukowa nie ma wyodrębnionych, samodzielnych placówek wychowania przedszkolnego. Program
edukacji przedszkolnej realizowany jest przez oddziały zlokalizowane przy szkołach podstawowych.
Na terenie gminy, w latach 1997 – 1999, działały 3 oddziały wychowania przedszkolnego.
1997
1998
1999
Ilość dzieci
84
78
59
Ilość placówek
3
3
3
Ilość nauczycieli
5
5
3
Tabela 48. Wychowanie przedszkolne w gminie Łukowa w latach 1997 – 1999
W roku 1997, na ogólną liczbę 315 dzieci w wieku przedszkolnym, tj. od 3 do 6 lat, z wychowania przedszkolnego
korzystało 84 dzieci, co stanowi jedynie 27 % ogółu dzieci w tej kategorii wiekowej. W roku 1999, jak i w 1998, wszystkie
dzieci w wieku przedszkolnym objęte były wychowaniem przedszkolnym.
Województwo9
Powiat
Gmina
Dzieci na 1 nauczyciela
15
15
16
Dzieci na placówkę
34
26
26
Rok 1998
Tabela 49. Wychowanie przedszkolne w gminie Łukowa na tle powiatu oraz województwa
W gminie Łukowa, ilość dzieci przypadająca na 1 nauczyciela wychowania przedszkolnego wynosi 16 dzieci, i nie
odbiega od wielkości zanotowanych zarówno w województwie lubelskim, jak i powiecie biłgorajskim.
Dotyczy to równieŜ liczby dzieci przypadających na 1 placówkę, która zarówno w gminie jak i w powiecie
biłgorajskim, kształtowała się na poziomie 26 dzieci na placówkę oświatową.
9
Dane w województwie oraz powiecie obejmują zarówno przedszkola jak i oddziały przedszkolne przy szkołach
podstawowych
43
b) szkolnictwo podstawowe
1997
1998
1999
Ilość uczniów
632
630
556
Ilość placówek
3
3
3
Ilość nauczycieli10
48
49
43
Tabela 50. Szkolnictwo podstawowe w gminie Łukowa w latach 1997 – 1999
Na przestrzeni lat 1997 – 1999 ilość placówek szkolnictwa podstawowego nie uległa zmianie i wynosi 3.
Odnotowano natomiast spadek ilości nauczycieli, zatrudnionych w tych placówkach z 48, w latach 1997-1998, do
poziomu 43 w roku 1999, wiąŜe się to przede wszystkim z wprowadzoną w tymŜe roku reformą szkolnictwa oraz ilości
uczniów z około 630 w roku 1997 i 1998, do 556 w roku 1999.
Województwo11
Gminy
wiejskie
Gmina
Łukowa
Uczniów na 1 nauczyciela
14
12
13
Uczniów na 1 pomieszczenie
19
15
15
Tabela 51. Szkolnictwo podstawowe w gminie Łukowa na tle gmin wiejskich oraz województwa lubelskiego
W 1999 roku, w gminie Łukowa, ilość uczniów przypadająca na jednego nauczyciela, wynosiła 13, i nie odbiegała od
wielkości zanotowanych, zarówno w gminach wiejskich województwa, jak i w województwie lubelskim.
Liczba uczniów przypadająca na jedno pomieszczenie lekcyjne w szkole, wynosiła: w gminie Łukowa – 15, w
gminach wiejskich województwa – 15 oraz w województwie lubelskim – 19 uczniów.
Szczegółowe dane dotyczące szkolnictwa podstawowego w gminie Łukowa – rok 1999, w rozbiciu na poszczególne
placówki przedstawia poniŜsza tabela.
Nazwa szkoły
Liczba
uczniów
Liczba nauczycieli
Na pełnym
Niepełny
etacie
etat
Ilość
pomieszczeń
Liczba uczniów na
1 nauczyciela
Uczniów na 1
pomieszczenie
Osuchy
44
5
6
6
9
8
Łukowa
316
19
7
15
17
21
Chmielek
196
19
-
16
11
13
OGÓŁEM
556
43
13
37
13
15
Tabela 52. Szkolnictwo podstawowe w gminie Łukowa w rozbiciu na poszczególne placówki nauczania – rok 1999
Najmniejszą placówką w zakresie szkolnictwa podstawowego, jest szkoła podstawowa w miejscowości Osuchy, do
której uczęszcza tylko 44 uczniów, tj. 8 % ogółu uczących się. Placówka ta zatrudnia 5 nauczycieli na pełnym etacie oraz 6 w
niepełnym wymiarze godzin. Stąd teŜ posiada najkorzystniejsze wskaźniki odnośnie liczby uczniów przypadającej na 1
nauczyciela, jak i na 1 pomieszczenie lekcyjne.
W pozostałych placówkach liczba uczniów wynosi odpowiednio: szkoła podstawowa w Łukowej – 316, w Chmielku
– 196, tj. odpowiednio 57 % i 35 % ogółu uczniów.
10
liczba nauczycieli zatrudnionych na pełnym etacie
Dane w województwie oraz powiecie obejmują zarówno przedszkola jak i oddziały przedszkolne przy szkołach
podstawowych
11
44
Kadra nauczycielska
Nazwa szkoły
Liczba
nauczycieli
WyŜsze
Wykształcenie
Średnie
pedagogiczne
Inne
Podnosi
kwalifikacje
Osuchy
11
9
2
-
2
Łukowa
26
17
9
-
-
Chmielek
19
13
3
3
-
OGÓŁEM
56
39
14
3
2
Tabela 53. Kadra nauczycielska zatrudniona w gminie Łukowa
W roku 1999, w gminie Łukowa, w szkolnictwie podstawowym zatrudnionych było ogółem 56 nauczycieli, z
tego 43 w pełnym wymiarze czasu pracy oraz 13 w niepełnym wymiarze czasu pracy.
Wskaźnik przeciętnego obciąŜenia nauczycieli w województwie lubelskim kształtował się na poziomie od 5,5 8,6
nauczycieli na 100 uczniów. Analogiczny wskaźnik w gminie Łukowa, w roku 1999 wynosił 7,7 nauczycieli na 100 uczniów i
mieścił się w średniej wojewódzkiej.
70 % zatrudnionych nauczycieli posiadało wykształcenie wyŜsze, 25 % średnie, pozostałe 5 % - inne. Dwoje
nauczycieli podnosi swoje kwalifikacje zawodowe.
Absolwenci
Szkoła
Łukowa
Liczba
absolwentów
12
Chmielek
13
Wykształcenie
wyŜsze
Wykształcenie
średnie
Wykształcenie
zawodowe
Wykształcenie
podstawowe
Liczba
(%)
Liczba
(%)
Liczba
(%)
Liczba
(%)
306
-
0
184
60,1
116
37,9
6
2
775
50
6,5
295
38
430
55,5
-
0
Osuchy14
102
12
11,8
43
42,1
47
46,1
-
0
OGÓŁEM
1183
62
5,2
522
44,1
593
50,1
6
0,6
Tabela 54. Absolwenci szkół podstawowych
Na ogólną liczbę 1182 absolwentów szkół podstawowych, w latach 1967/68 – 1998/99, kontynuowało naukę 1176
uczniów, tj. 99,4 %. Z tego w szkołach zawodowych – 593 uczniów, tj. 50,1 %, w szkołach średnich z maturą – 522 uczniów,
tj. 44,1 %. Po uzyskaniu matury naukę na uczelniach wyŜszych podjęło 62 uczniów, tj. 5,2 % ogółu absolwentów szkół
podstawowych. Wskaźnik ten jest wyŜszy, jeśli odniesiemy go do liczby uczniów, kończących szkoły średnie z maturą, i
wynosił 11,9 %.
Tylko 6 absolwentów, tj. 0,6 %, zakończyło naukę na poziomie szkoły podstawowej.
Dojazdy uczniów do szkół podstawowych
12
absolwenci w latach 1991/92 – 1998/99
14
13
45
Liczba
uczniów
Nazwa szkoły
Liczba uczniów
dojeŜdŜających
Ilość uczniów
%
Osuchy
44
27
61 %
Łukowa
316
3
1%
Chmielek
196
57
29 %
OGÓŁEM
556
87
15,6 %
Tabela 55. Dojazdy uczniów do szkół podstawowych
Istotnym problemem na terenie gminy, związanym z lokalizacją miejsca zamieszkania uczniów, jest problem ich
dojazdu do szkół.
Na ogólną liczbę 556 uczniów szkół podstawowych, w roku szkolnym 1999/2000 - 87 uczniów, tj. 15,6 % dojeŜdŜało
do szkół.
Problem ten dotyczy zwłaszcza uczniów szkoły w miejscowości Osuchy, gdzie na 44 uczniów ponad 60 % ich
dojeŜdŜa do szkoły, w mniejszym zakresie dotyczy to równieŜ placówki w miejscowości Chmielek, do której dojeŜdŜa 29 %
uczniów.
W gminie Łukowa 1999/2000 problem dowozu uczniów do szkół zabezpieczała przede wszystkim komunikacja
publiczna (PKS). Ponad 78 % dojeŜdŜających uczniów korzystało z tej formy dojazdu.
Szczegółowe dane dotyczące dojazdów uczniów do szkół podstawowych w gminie Łukowa, w rozbiciu na
poszczególne placówki oświatowe, przedstawiają tabele: 55, 56, 57.
Sz.Podst. Osuchy - liczba dzieci dojeŜdŜających15 ogółem: 27
Lp.
Liczba dzieci
Środek lokomocji
Skąd
Liczba km
1
7
Autobus PKS
Kozaki
6
Rower lub pieszo
Podsośnina
3,5
16
2
20 (11)
Tabela 56. Dojazdy uczniów do szkół podstawowych –Osuchy
Sz.Podst. Łukowa - liczba dzieci dojeŜdŜających17 ogółem: 3
Lp.
Liczba dzieci
Środek lokomocji
Skąd
Liczba km
1
3
Autobus PKS
Osuchy
4
Tabela 57. Dojazdy uczniów do szkół podstawowych – Łukowa
Sz.Podst. Chmielek - liczba dzieci dojeŜdŜających18 ogółem: 57
Lp.
Liczba dzieci
Środek lokomocji
Skąd
Liczba km
1
49
Autobus PKS
Pisklaki
4
2
8
Autobus PKS
Szostaki
7
Tabela 58. Dojazdy uczniów do szkół podstawowych – Chmielek
Szkoła Podstawowa w Osuchach im. Edwarda Markiewicza ps. „Kalina”
15
Nie zamieszkałych w Osuchach
Liczba dojeŜdŜających samodzielnie w zimie
17
Nie zamieszkałych w Łukowej
18
Nie zamieszkałych w Chmielku
16
46
Szkoła kształci od roku 1981. W 1999 r. w związku z reformą szkolnictwa zmieniono jej charakter ze szkoły 8klasowej na szkole 6-klasową.
Jest to szkoła z klasami łączonymi. Do tego roku szkolnego tj.1998/1999 występowały w niej następujące łączenia, klasy: I - II,
III – IV, V – VI, VII – VIII. W roku szkolnym 1999/2000 planuje się utworzenie następujących oddziałów:
-
klasa I, II, III mają po 17 godzin zintegrowanych, występuje łączenie klas I, II, III – 5 godzin (zespól korekcyjno –
komp., praca z dzieckiem zdolnym, gimnastyka korekcyjna)
-
klasa IV bez łączeń
-
klasa V – VI godziny łączone
Ogółem liczba uczniów w szkole wynosi 51, z tego uczniowie szkoły podstawowej – 44, oraz 7 dzieci w oddziale
przedszkolnym.
Liczba nauczycieli 11, z tego 5 pracujących w pełnym wymiarze godzin oraz 6 pracujących w niepełnym wymiarze.
W roku szkolnym 1999/2000 wprowadzono nauczanie języka angielskiego w klasach IV i V w zakresie 4 godzin
tygodniowo.
Stan techniczny budynku – dobry.
Planowane inwestycje w zakresie stanu technicznego i wyposaŜenia szkoły, to:
1.
wymiana podłogi na holu szkoły
2.
izolacja ścian i posadzki w kotłowni (inwestycja zlecona przez PIP)
3.
remont rynien i kominów
Szkoła Podstawowa w Łukowej
Szkoła podstawowa, rozszerzona o oddział „0” oraz połączona z gimnazjum (klasy VII i VIII). Liczba oddziałów
wynosi 15.
W roku 1999/2000, liczba uczniów w szkole wynosiła 316.
Liczba nauczycieli, zatrudnionych w pełnym wymiarze godzin, wynosiła - 19, oraz 7 nauczycieli w niepełnym
wymiarze godzin.
W roku szkolnym 1999/2000, uczniowie klas VI i VIII kontynuują naukę języka rosyjskiego, natomiast w klasach IV
i V wprowadzona naukę języka angielskiego, w wymiarze 4 godzin tygodniowo.
Stan techniczny budynku szkoły – dobry.
1.
wymiana rur ściekowych w sanitariatach
2.
budowa boksów na rowery dla uczniów
3.
wymiana dachu na budynku szkoły, sali gimnastycznej i jej zaplecza
4.
malowanie pomieszczeń szkoły
5.
wymiana otworów okiennych i drzwiowych - zewnętrznych
Szkoła Podstawowa w Chmielku
Szkoła podstawowa z duŜymi tradycjami. W roku 1997 oddano do uŜytku nowe skrzydło szkoły. Aktualnie szkoła
posiada 12 sal lekcyjnych, w tym:
-
pracownię informatyczną (korzystają z niej równieŜ dzieci oraz nauczyciele z innych szkół)
-
pracownię przyrody
47
-
salę do ćwiczeń korekcyjnych
W roku szkolnym 1999/2000 szkoła liczyła 226 dzieci wraz z oddziałem „0”. W roku 2000/2001 przewiduje się
spadek liczby uczniów do 210 osób, w związku ze zmianami organizacyjnymi i przekształceniem szkoły z 8-klasowej na 6klasową.
Szkoła zatrudnia 19 nauczycieli, w tym 5 w niepełnym wymiarze godzin. Plan na rok 2001 to redukcja liczby
nauczycieli do 15 osób, w tym 3 w niepełnym wymiarze godzin.
Szkoła posiada 3 boiska oraz salę gimnastyczną.
W roku szkolnym 1999/2000 wprowadzono nauczanie języka angielskiego w klasach IV – V w zakresie 2 godzin
tygodniowo.
Stan techniczny budynku szkoły – dobry.
1.
budowa boiska sportowego
2.
wymiana okien oraz posadzki w starym skrzydle szkoły
C) szkolnictwo ponadpodstawowe
W roku szkolnym 1999/2000 w gimnazjum w miejscowości Łukowa, w czterech oddziałach uczyło się 92 uczniów.
Zatrudnionych w tej placówce oświatowej było 15 nauczycieli, w tym 12 w niepełnym wymiarze godzin pracy.
W roku szkolnym 1999/2000 gimnazjum korzystało z pomieszczeń Szkoły Podstawowej w Łukowej.
W roku 2000 planowane jest oddanie do uŜytku na potrzeby gimnazjum nowego budynku szkolnego. W budynku
tym będzie 13 sal lekcyjnych, w tym pracownia: komputerowa, fizyczna, chemiczna oraz prac technicznych. Ponadto:
świetlica, biblioteka i szatnia.
W roku 2000/2001 do szkoły uczęszczać będzie 174 uczniów z terenu całej gminy, z czego 88 uczniów, tj. 50,6 %,
dojeŜdŜać będzie z poza Łukowej.
Gimnazjum w Łukowej- liczba dzieci dojeŜdŜających19 ogółem: 88
Lp.
Liczba dzieci
Środek lokomocji
Skąd
1
57
Autobus PKS
Chmielek
2
10
Autobus PKS
Pisklaki
3
5
Autobus PKS
Szostaki
4
5
Autobus PKS
Osuchy
5
3
Autobus PKS
Kozaki
6
8
Autobus PKS
Podsośnina
Liczba km
Tabela 59. Dojazdy uczniów do gimnazjum w miejscowości Łukowa – w roku szkolnym 2000/2001
8.2
OPIEKA ZDROWOTNA I POMOC SPOŁECZNA.
Opieka zdrowotna
Ośrodek zdrowia usytuowany jest w miejscowości Łukowa I, w połowie odległości pomiędzy Chmielkiem i główną
częścią Łukowej.
Ośrodek wyposaŜony jest w podstawowy sprzęt potrzebny do funkcjonowania tego typu placówki, dodatkowo
posiada aparaturę specjalistyczną tj. aparat EKG i USG.
19
Nie zamieszkałych w Łukowej
48
W ośrodku, na pełnym etacie zatrudnionych jest 2 lekarzy ze specjalizacją: specjalista medycyny ogólnej oraz
specjalista 1-go stopnia chorób wewnętrznych, z rozpoczętą specjalizacją lekarza rodzinnego. Dodatkowo, raz w tygodniu
pracuje lekarz ginekolog oraz stomatolog.
Z personelu średniego, pracują 4 pielęgniarki, z wykształceniem średnim, wszystkie posiadają kurs szczepienia, dwie
ukończyły kursy pielęgniarstwa rodzinnego, jedna kurs oświaty zdrowotnej i rehabilitacji. Opiekę nad szkołami sprawuje
higienistka szkolna – wykształcenie średnie. Personel dodatkowy to sprzątaczka i palacz CO.
Działalność Gminnego Ośrodka Zdrowia obejmuje 4 717 osób.
Ochrona zdrowia stan na dzień 31.XII.1998 r.
Województwo
Gminy
Gmina
lubelskie
wiejskie
Łukowa
Ogółem
4710
449
2
Liczba mieszkańców na 1 lekarza
475
2414
2255
Ogółem
976
229
1
Liczba mieszkańców na 1 dentystę
2295
4733
4510
Ośrodki
Ogółem
261
245
1
zdrowia
Mieszkańcy na 1 ośrodek
8581
4424
4510
Ogółem
574
186
1
Liczba mieszkańców na 1 aptekę
3902
5827
4510
Lekarze
Dentyści
Apteki
Tabela 60. Ochrona zdrowia w gminie Łukowa, na tle gmin wiejskich oraz województwa lubelskiego - stan na dzień
31.XII.1998 r.
Na 1 lekarza zatrudnionego w gminnym ośrodku zdrowia, w roku 1998, przypadało 2255 mieszkańców gminy.
Wskaźnik ten kształtował się na podobnym poziomie w gminach wiejskich województwa lubelskiego i wynosił 2414 osób na 1
lekarza.
ZbliŜone wielkości odnotowano równieŜ odnośnie liczby mieszkańców przypadających na 1 lekarza - stomatologa, tj.
w gminie Łukowa – 4510, w gminach wiejskich – 4733 mieszkańców oraz liczby mieszkańców objętych zakresem działania
Gminnego Ośrodka Zdrowia, tj. gmina Łukowa 4510, gminy wiejskie – 4424 mieszkańców.
JeŜeli chodzi o liczbę mieszkańców obsługiwanych przez aptekę, to wskaźnik ten w gminie Łukowa, wynosił 4510
mieszkańców, i był korzystniejszy od wskaźnika w gminach wiejskich, który kształtował się na poziomie 5827 mieszkańców
na 1 aptekę.
Średnia Ŝycia, ludności zamieszkującej obszar gminy Łukowa w roku 1998, kształtowała się duŜo poniŜej średniej
długości Ŝycia, zarówno w województwie, jak i w Polsce. I tak, w przypadku męŜczyzn wynosiła 60,1 lat, w województwie
lubelskim wskaźnik ten wynosił 67,8 lat, w Polsce - 68,4, w przypadku kobiet - 74,1 lat, w województwie lubelskim wskaźnik
ten wynosił 77,3 lata, w Polsce - 77 lat.
Wśród chorób, które stanowią największe zagroŜenie dla zdrowia i Ŝycia ludności dominują: cukrzyca, choroby
układu krąŜenia, otyłość, choroba nadciśnieniowa, nowotwory i choroby układu ruchu.
Z urazów, głównie podczas działalności rolniczej, dominują złamania, stłuczenia, amputacje palców u rąk oraz
skaleczenia.
W wypadkach drogowych w 1998 r. zginęła 1 osoba, jedna osoba zmarła po poraŜeniu prądem, jedna osoba utonęła
(dziecko).
Potrzeby ośrodka zdrowia, z zakresu spraw lokalowych, dotyczą remontu i modernizacji, tj. dachu, wymiany okien,
odnowienia elewacji.
Potrzeby z zakresu lecznictwa, to wyposaŜenie ośrodka zdrowia, w podstawowy sprzęt do funkcjonowania
laboratorium analitycznego.
49
Pomoc społeczna
W gminie Łukowa, od roku 1997 notuje się stały wzrost liczby osób, które z przyczyn niezawinionych utraciły
podstawę egzystencji i w związku z tym zmuszone zostały do korzystania z róŜnych form pomocy społecznej.
W latach 1997 – 1999, mieszkańcy gminy Łukowa korzystali z następujących form opieki społecznej:
Lp
Rodzaj zasiłku
Rok 1997
Rok 1998
Rok 1999
1
Zasiłki stałe
3
3
4
2
Zasiłki okresowe
23
42
34
3
Zasiłki rodzinne
1
3
3
4
Zasiłki pielęgnacyjne
14
15
18
5
Zasiłki celowe
28
38
57
6
Renty socjalne
17
17
20
7
Zasiłki okresowe gwarantowane
1
2
2
8
Zasiłki macierzyńskie
11
11
21
98
131
159
OGÓŁEM
Tabela 61. Pomoc społeczna w gminie Łukowa w latach 1997 – 1999
Na przestrzeni lat 1997 – 1999 wzrosła liczba osób korzystających z pomocy społecznej, z 98 osób w roku 1997 do
159 w roku 1999, tj. wzrost o 62,2 %.
Spowodowane jest to, m.in.: spadkiem realnego poziomu dochodów niektórych gospodarstw rolnych, związanym z
załamaniem się koniunktury na tytoń oraz wzrostem bezrobocia w gminie.
Największy wzrost zanotowano w kategorii zasiłków celowych, z 28 w roku 1997 do 57 w roku 1999, tj. wzrost o
103,6 % oraz w kategorii zasiłków macierzyńskich z 11 w 1997 roku do 21 w roku 1999, tj. wzrost o 90,9 %.
Zwiększyła się równieŜ liczba przyznawanych zasiłków rodzinnych z 1 w roku 1997 do 3 w roku 1999.
Główną kategorią osób korzystających z pomocy społecznej stanowiły osoby/rodziny, w których występowały:
bezrobocie 10 %, bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych – 15 %, ubóstwo – 5 %, niepełnosprawność – 40 %,
długotrwała choroba –
5 %. Ponadto powodami trudnej sytuacji materialnej i Ŝyciowej były potrzeby związane z ochroną macierzyństwa - 25 %.
8.3
KULTURA, OCHRONA ZABYTKÓW ORAZ SPORT.
Kultura
Na terenie gminy Łukowa istnieje od 1976 r. Gminny Ośrodek Kultury, którego budynek znajduje się w centrum wsi
Łukowa.
Od trzech lat GOK funkcjonuje w połączeniu z Biblioteką Publiczną w Łukowej i jej filią w Chmielku.
Ośrodek kultury wyposaŜony jest w profesjonalny sprzęt nagłaśniający i audiowizualny. Posiada salę widowiskową i
klubową oraz zaplecze instruktorskie, co umoŜliwia organizację spotkań, imprez i całoroczną działalność GOK oraz siłownię,
wyposaŜoną w sprzęt do ćwiczeń siłowych dla młodzieŜy powyŜej 16 roku Ŝycia.
Działalność GOK słuŜy rozwijaniu zainteresowań dzieci i młodzieŜy szkół podstawowych, gimnazjalnych, średnich,
a takŜe studentów poprzez organizowanie zajęć plastycznych, muzycznych, tanecznych i teatralnych. Zadaniem Domu Kultury
jest włączenie w organizację uroczystości i imprez (tj. przeglądy pieśni, doŜynki, święta narodowe) jak największej liczby
50
mieszkańców. GOK współpracuje ze szkołami podstawowymi, Ośrodkiem Zdrowia, harcerzami i zuchami, Ochotniczą StraŜą
PoŜarną, parafią.
Praca z Kołami Gospodyń Wiejskich stwarza warunki kultywowania dawnych łukowskich obrzędów i pieśni.
Gminny Ośrodek Kultury stara się zapraszać takŜe zespoły i artystów profesjonalnych, umoŜliwiają w ten sposób kontakt
społeczności wiejskiej ze sztuką na wysokim poziomie artystycznym.
Zespoły dziecięce oraz młodzieŜowe takŜe Koła Gospodyń Wiejskich działające przy GOK reprezentują naszą gminę
na uroczystościach, konkursach, przeglądach na szczeblu powiatowym, wojewódzkim, a niekiedy ogólnopolskim.
Podstawową funkcją Domu Kultury w ostatnich latach jest rozwijanie zdolności poszczególnych grup dzieci i
młodzieŜy, a nie tylko organizacja imprez masowych. Ograniczona działalność GOK związana jest z ilością zatrudnionych
pracowników.
Bardzo duŜa część dotacji, która otrzymuje GOK z Urzędu Gminy, przeznaczona jest na konieczne remonty (np.
remont sanitariatów, malowanie pomieszczeń). Istnieje pilna potrzeba wyposaŜenia sali klubowej w nowe ławy i fotele oraz
wykładzinę. Do niezbędnych prac remontowych naleŜy takŜe modernizacja zaplecza kuchni i cyklinowanie holu oraz wymiana
wszystkich drzwi w budynku GOK.
Dla prawidłowego funkcjonowania Domu Kultury, spełniającego oczekiwania środowiska, potrzebny jest zakup
przynajmniej dwóch komputerów: dla działalności GOK i Biblioteki Publicznej.
Dla środowiska wiejskiego, zwłaszcza młodzieŜy, oddalonej od teatrów i kin oraz filharmonii, istnieje potrzeba
organizowania systematycznych spotkań i koncertów z artystami profesjonalnymi.
Ochrona zabytków
W rejestrze zabytków nr 490/90 załoŜonym dla gminy Łukowa, wpisanych jest 38 róŜnych obiektów zabytkowych.
Do najstarszych obiektów zabytkowych naleŜą obiekty sakralne w miejscowości Łukowa, pochodzące z I połowy XIX wieku,
m.in.: cmentarz przy kościelny z drzewostanem, dzwonnica murowana, kaplica oraz figurka św. Jana Nepomucena.
Na terenie gminy Łukowa znajduje się największy cmentarz partyzancki z okresu II Wojny Światowej. Ani cmentarz,
ani zbudowany Dom Kombatanta nie posiada kustosza. Ogólnopolskie uroczystości, odbywające się w miesiącu czerwcu, są
jedyną okazją poznania historii tego miejsca. Piękno lasów, czystość rzek oraz tereny największych walk partyzanckich,
przyciągałyby zapewne wielu turystów, gdyby zapewniono dla nich bazę noclegową i przewodnika.
Wśród wymienionych zabytków w gminie Łukowa, znajdują się areszt gminny i plebania drewniana, wymagające
natychmiastowych remontów.
Gminny Ośrodek Kultury we współpracy z harcerzami, od kilku lat planuje zorganizować tam miejsce
przechowywania i wystawiania pamiątek historycznych oraz przedmiotów związanych z kulturą ludową Łukowej.
Szczegółową ewidencję zabytków zlokalizowanych na terenie gminy Łukowa przedstawia tabela 62.
Miejscowość
Obiekt
Młyn wodny, drewniany
Czas powstania
1
Borowiec
I ćw. XX w.
2
Borowiec
Stanowisko archeologiczne (4)
-
3
Chmielek
Pozostałości parku dworskiego
XIX/XX w.
4
Chmielek
Zagroda nr 91(dom, stodoła), drewniana, uŜytkownik J. Buczek
5
Chmielek
Zagroda nr 129 (stodoła) drewniana, uŜytkownik A. śemała
6
Chmielek
Dom nr 115, drewniany, uŜytkownik S. Podinaszek
7
Chmielek
Dom nr 130, drewniany, uŜytkownik J. Otkała
1925 r.
8
Chmielek
Stodoła nr 46, drewniana, uŜytkownik J. Otkała
Początek XX w.
9
Chmielek
Koniec XIX w.
1929 r.
Koniec XIX w.
XIX w.
51
10
Łukowa
Kościół parafialny, murowany
11
Łukowa
Dzwonnica, murowana
12
Łukowa
Plebania, drewniana
Początek XX w.
13
Łukowa
Organista, drewniana
XIX/XX w.
14
Łukowa
Wikarówka, drewniana
XIX/XX w.
15
Łukowa
Cmentarz przykościelny z drzewostanem
Połowa XIX w.
16
Łukowa
Kaplica św. Jana Nepomucena, murowana
I ćw.
17
Łukowa
Figura św. Jana Nepomucena, kamienna
18
Łukowa
KrzyŜ kamienny
19
Łukowa
KrzyŜ kamienny
1905 r.
20
Łukowa
KrzyŜ kamienny
Początek XX w.
21
Łukowa
Pozostałość parku
22
Łukowa
Zagroda nr 518 (dom, stodoła), drewniana, uŜytkownik M. Soszka
Koniec XIX w.
23
Łukowa
Zagroda nr 563 (dom), drewniany, uŜytkownik A. Buczek
Około 1910 r.
24
Łukowa
Dom nr 10, drewniany, uŜytkownik M. Łazor
Około 1890 r.
25
Łukowa
Dom nr 397, drewniany, uŜytkownik A. Dubka
Około 1925 r.
26
Łukowa
Dom nr 398, drewniany, uŜytkownik K. Rój
Około 1930 r.
27
Łukowa
Dom nr 487, drewniany, uŜytkownik J. Hajda
Około 1910 r.
28
Łukowa
Dom nr 500, drewniany, uŜytkownik M. Jeleń
Około 1920 r.
29
Łukowa
Młyn motorowy, drewniany
Początek XX w.
30
Łukowa
Cmentarz grzebalny, czynny
XIX w.
31
Łukowa
32
Osuchy
KrzyŜ kamienny
33
Osuchy
Młyn wodny, drewniany, uŜytkownik J. Barcicki
34
Osuchy
Cmentarz partyzancki, nieczynny
1944 r.
35
Osuchy
-
36
Podsośnina Łuk.
37
Szostaki
Dom nr 11, drewniany, uŜytkownik S. Kołodziej
38
Szostaki
Tabela 62. Ewidencja zabytków gmina Łukowa
Cmentarz wojenny z I wojny światowej
1880 r.
1860 r.
1867 r.
Koniec XIX w.
XIX w.
1908 r.
Początek XX w.
Lata 20 XX w.
1924 r.
-
Sport
Na terenie gminy Łukowa funkcjonuje klub piłkarskich LZS „Victoria” – Łukowa – Chmielek, powstały w 1977
roku, który realizuje działania gminy w zakresie kultury fizycznej i sportu na podstawie „Porozumienia” z dnia 14.01.2000 r.
Klub zrzesza dwa kluby piłkarskie:
•
Zespół „Victoria” I aktualnie występujący w 2 grupie IV ligii piłkarskiej obejmującej swoim zasięgiem
byłe województwa: chełmskie, kieleckie, tarnobrzeskie i zamojskie
•
Zespół „Victoria” II występujący w biłgorajskiej klasie piłkarskiej B, jest to tzw. zespół młodzieŜowy,
stanowiący zaplecze piłkarskie dla zespołu pierwszego. Zrzesza on młodzieŜ z gminy Łukowa.
Ogółem zarejestrowanych jest 40 zawodników. Klub funkcjonuje dzięki wsparciu finansowemu z budŜetu gminy, jak
równieŜ z darowizn prywatnych sponsorów. Kontynuacja działalności klubu oraz rozwój sportu w gminie wymaga
zagospodarowania terenu wokół boiska piłkarskiego (budowa boiska treningowego do piłki noŜnej, budowa boiska do piłki
52
siatkowej, wykonanie kortu tenisowego), wykonanie trybun wokół boiska oraz ich zadaszenie, wykonanie szatni i umywalni
dla potrzeb sportowych, rozszerzenie działalności istniejącej siłowni, zwiększenie nacisku na kulturę fizyczną w szkołach.
Wszystkie powyŜsze działania, w duŜej mierze, uzaleŜnione są od utrzymania dotychczasowych źródeł finansowania oraz
zwiększenia środków finansowych na działalność sportową.
8.4
OCHRONA PRZECIWPOśAROWA.
Na terenie gminy Łukowa działają 4 jednostki Ochotniczych StraŜy PoŜarnych w Łukowej, Chmielku, Pisklakach i
Osuchach, obejmując swym zasięgiem teren zabezpieczenia przeciwpoŜarowego całej gminy. OSP ogółem zrzeszają 115
członków czynnych.
Jednostka w Łukowej jest włączona do krajowego Systemu ratowniczo – gaśniczego i teren jej działania jest szerszy,
na wezwanie Powiatowego Stanowiska Kierowania moŜe być dysponowania na terenie powiatu. Jednostka ta jest dość dobrze
wyposaŜona w podstawowy sprzęt przeciw poŜarowy i samochody poŜarnicze, na stanie posiada m.in. samochód Staw 244
oraz Mercedes 210D, 2 motopompy M-800, motopompę pływającą, piłę spalinową do drewna, piłę spalinową do betony i stali,
2 komplety aparatów oddechowych, hydrauliczny zestaw narzędzi ratownictwa drogowego, walizę z wyposaŜeniem do
ratownictwa przed-medycznego, 2 radiotelefony samochodowe oraz 5 radiotelefonów nasobnych/ przenośnych. Jednostka jest
dobrze wyposaŜona w uzbrojenie osobiste ratowników oraz sprzęt typu węŜe, prądownice itp. W straŜnicy zamontowano
system selektywnego wywoływania z powiatowego Stanowiska Kierowania.
Jednostki OSP w Chmielku i Piskalkach wyposaŜone są w przestarzałe samochody poŜarnicze śuk i Staw 660 oraz
podstawowy sprzęt do ratownictwa gaśniczego /motopompy, węŜe, prądownice itp./oraz uzbrojenie osobiste straŜaków.
Jednostka OSP w Osuchach jest jednostką nowopowstałą (rok załoŜenia 1997). Posiada na stanie samochód
poŜarniczy Staw 200 z minimalnym wyposaŜeniem w podstawowy sprzęt do ratownictwa gaśniczego.
W akcjach gaśniczych jednostki z terenu gminy wspierane są przez Jednostkę Ratownictwa-Gaśniczą Państwowej
StraŜy PoŜarnej w Biłgoraju.
W najbliŜszej przyszłości nie przewiduje się powstawania nowych jednostek organizacyjnych OSP na terenie gminy.
Ich obecną ilość ocenia się na wystarczającą.
W planach inwestycyjnych, naleŜy uwzględnić doposaŜenie w sprzęt i uzbrojenie osobiste ratowników OSP w Osuchach oraz
wymianę samochodów w jednostkach w Chmielku, Pisklakach i Łukowej.
9.
BUDśET GMINY NA ROK 2000.
Z analizy budŜetu gminy na rok 2000 wynika, iŜ planowane dochody gminy na rok 2000 wynoszą 7.819.107 zł,
przychody 683.365 zł, zaś wydatki 8.502.472 zł.
Największą pozycję w dochodach stanowi udział we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych
zamieszkałych w gminie i wynosi on 4.254.777 zł, tj. 50,04 % w stosunku do całości budŜetu. Taki stan rzeczy wynika z
wysokiego wskaźnika zatrudnienia miejscowej ludności.
Drugim pod względem wielkości dochodem gminy jest subwencja oświatowa, która wynosi 1.739.688 zł. NaleŜy tu
stwierdzić, Ŝe kwota ta pokrywa tylko wydatki bieŜące utrzymania szkół. Wydatki inwestycyjne w oświacie finansowane są z
własnych środków.
Na budowę oczyszczalni ścieków w Łukowej, gmina pozyskała środki z funduszy pomocowych w ramach Programu
Phare Struder II – 100.000 EURO. Ponadto gmina prowadzi część zadań zleconych przez Wojewodę, na które otrzymuje
dotacje. Te zadania to:
-
oświetlenie ulic, dla których gmina jest zarządcą,
53
-
sprawy opieki społecznej,
-
sprawy administracji rządowej (USC, ewidencja ludności),
-
przeprowadzanie wyborów, spisów rolnych itp.
Ponadto gmina posiada dochody własne z tytułu podatków i opłat. Są to dochody znacznie niŜsze od wymienionych
wcześniej, i tak:
-
podatek rolny od osób fizycznych i prawnych
-
209.992 zł,
-
podatek leśny
-
75.010 zł,
-
podatek od nieruchomości
-
330.617 zł,
-
podatek od środków transportowych
-
48.826 zł,
-
wpływy z karty podatkowej
-
6.000 zł,
-
podatki od spadków i darowizn
-
2.000 zł,
-
opłata targowa
-
4.000 zł,
-
opłata skarbowa
-
35.000 zł,
-
opłata za zezwolenia na sprzedaŜ alkoholu
-
65.000 zł,
-
odsetki od chwilowych lokat
-
20.000 zł,
-
odsetki od nieterminowych wpłat
-
1.400 zł.
Wydatki pod względem wykorzystania moŜemy podzielić na dwie grupy. Jedną grupę stanowią wydatki
przeznaczone na bieŜącą działalność gminy, tj. 4.490.917 zł. Druga grupa to wydatki majątkowe (inwestycyjne) - 4.011.555 zł.
III. ANALIZA SWOT.
1.
ANALIZA SWOT – ARKUSZ ZBIORCZY.
Silne strony
•
•
•
Słabe strony
Korzystne połoŜenie geograficzne na pograniczu dwóch •
PołoŜenie gminy na skraju województwa lubelskiego i
duŜych jednostek fizjograficznych: WyŜyny lubelskiej i
powiatu
Kotliny sandomierskiej, w sąsiedztwie Roztocza.
lubelskiego i województwa podkarpackiego).
Dogodne
połączenia
komunikacyjne
z
Lublinem, •
Brak programu wykorzystania zasobów wodnych, np.
Przez teren gminy przebiega droga wojewódzka Zamość
turystyki.
•
Nie rozwiązany problem gospodarki wodno – ściekowej,
Niewielki stopień degradacji środowiska naturalnego
brak kanalizacji ściekowo – sanitarnej.
oraz niewielki stopień zagroŜenia czystości powietrza •
Szamba przydomowe.
•
•
Na terenie gminy zlokalizowany jest Park Krajobrazowy
Puszczy Solskiej.
Kotłownie
i
paleniska
domowe
opalane
przede
wszystkim węglem.
DuŜa lesistość gminy – ponad 48 % jej powierzchni
zajmują lasy.
•
województwa
tworzenia zbiorników małej retencji dla potrzeb
atmosferycznego.
•
(pogranicze
Zamościem oraz gminami Roztocza.
–Obsza.
•
biłgorajskiego
Istnienie drogi wojewódzkiej Zamość –Obsza powoduje
wzrost zanieczyszczeń powietrza.
•
Mały udział ludności z wykształceniem wyŜszym –
54
•
•
Krajobrazowego.
•
tylko 3 %.
Urozmaicona fauna i flora występująca na terenie Parku
niepełnym podstawowym – około 44%.
Czyste rzeki – przełomowe i źródliskowe odcinki rzek
•
posiadają wybitne walory krajobrazowe.
DuŜy udział ludności z wykształceniem podstawowym i
DuŜy udział ludności z wykształceniem średnim i
•
Dobra jakość wód podziemnych.
•
Występowanie wód mineralnych.
•
Mała gęstość zaludnienia na 1 km2 – 31 osób.
•
DuŜa koncentracja siedliskowa – ponad 80 % ludności •
Spadek liczby podmiotów prowadzących działalność
zamieszkuje w dwóch miejscowościach: Łukowa i
gospodarczą zatrudniających powyŜej 5 osób.
policealnym – około 23 %.
Chmielek.
•
DuŜy i rosnący udział ludności w wieku produkcyjnym •
•
– aktualnie 56,3 % ogółu mieszkańców.
•
Niski poziom przedsiębiorczości w gminie.
Wzrastające bezrobocie.
Spada wskaźnik ludności w wieku nieprodukcyjnym •
W gminie nie ma organizacji zawodowych lub instytucji
przypadająca na 100 osób w wieku produkcyjnym z 91,4
wspierających przedsiębiorczość.
•
w roku 1997 do 77,5 w roku 1998.
Brak wykwalifikowanej kadry pracowniczej – duŜy
•
Dodatnie saldo przyrostu naturalnego oraz migracji.
udział absolwentów szkół ponadpodstawowych w
•
Wzrostu poziomu wykształcenia mieszkańców gminy.
strukturze bezrobotnych.
•
Stabilna sytuacja ekonomiczno – finansowa fabryk •
DuŜa lesistość na terenie gminy ok. 48 % ogranicza
mebli „Fames” oraz „Stelmach” – 49,1 % zatrudnionych
rozwój gospodarstw rolnych.
•
w sektorze pozarolniczym.
•
•
Mały stopień zdegradowania środowiska naturalnego
90%.
stwarza warunki do rozwoju rolnictwa ekologicznego, tj. •
DuŜe rozdrobnienie gospodarstw rolnych ponad 97%
produkcji „zdrowej Ŝywności”.
gospodarstw składa się z 4 i więcej działek.
Wysoka specjalizacja i doświadczenie w zakresie upraw •
Niekorzystna struktura obszarowa gospodarstw, ponad
przemysłowych /tytoń/ - około 50% gospodarstw
89% to gospodarstwa do 10 ha.
zajmuje się tą uprawą.
•
Dominacja w gminie gleb średniej i słabej jakości - ok.
Wysoki
poziom
wyposaŜenia
•
Wielokierunkowość produkcji rolniczej.
•
Niska wydajność produkcji roślinnej i zwierzęcej.
•
Brak przetwórstwa rolno – spoŜywczego.
indywidualnych •
gospodarstw rolnych w maszyny rolnicze i sprzęt do
Brak systemowych rozwiązań dotyczących dystrybucji
płodów rolnych /systemu kontraktacji i skupu/.
produkcji rolnej.
•
DuŜy udział uŜytków zielonych 35,5% w uŜytkach
rolnych.
•
Brak
oznakowanych
szlaków
turystycznych
oraz
•
Uregulowany stan prawny lasów.
•
Zwarte powierzchnie leśne.
•
Zły stan dróg.
•
ZróŜnicowana fauna i flora.
•
Brak gazyfikacji gminy.
•
Korzystny układ drogowy w gminie.
•
Niewystarczający stopień stelefonizowania gminy –
•
Rozwiązany problem komunikacji zbiorowej w gminie.
około
•
Wysoki stopień zwodociągowania gminy – około 98 %
telefonów.
mieszkańców korzysta z wodociągów publicznych.
•
•
Wysypisko odpadów komunalnych z moŜliwością ich •
segregacji.
•
wyznaczonych ścieŜek rowerowych.
Działająca oczyszczalnia ścieków w miejscowości
•
250
gospodarstw
oczekuje
na
załoŜenie
Brak kanalizacji ściekowo – sanitarnej.
Zły system finansowania oświaty – niedoinwestowanie.
Niewystarczające
zabezpieczenie
szkół
w
naukę
języków obcych.
55
•
Łukowa.
•
Racjonalna organizacja sieci szkół – na terenie gminy
funkcjonują
dwa
typy
szkół:
podstawowa
w wyposaŜeniu sal lekcyjnych w pomoce naukowe.
oraz •
gimnazjum.
•
Dobre
Nie najlepszy stan techniczny sal lekcyjnych oraz braki
Niski poziom finansowania słuŜby zdrowia oraz
występujące trudności z wdraŜaniem reformy słuŜby
przygotowanie
kadry
nauczycielskiej
do
zdrowia.
•
wykonywania zawodu.
Średnia Ŝycia mieszkańców, kształtuje się poniŜej
•
Zabezpieczone wychowanie przedszkolne dzieci.
średniej długości Ŝycia zarówno w województwie jak i
•
Dobry stan techniczny budynków.
Polsce.
•
Funkcjonowanie w gimnazjum w Łukowej pracowni •
Brak laboratorium analitycznego.
komputerowej z dostępem do Internetu oraz pracowni •
Nie najlepszy stan techniczny budynku Ośrodka
informatycznej w szkole podstawowej w Chmielku.
Zdrowia. Budynek wymaga remontu i modernizacji.
•
Zabezpieczenie potrzeb ludności w zakresie ochrony
•
zdrowia.
Niski
poziom
dochodów
niektórych
gospodarstw
•
Rozwiązany problem opieki medycznej w szkołach.
rolnych.
•
WyposaŜenie ośrodka zdrowia w specjalistyczny sprzęt •
Niewystarczające finansowanie potrzeb GOK.
medyczny, tj. aparatu EKG oraz USG.
•
Zły stan techniczny budynku i urządzeń GOK.
•
Wykwalifikowana kadra medyczna.
•
Potrzeba
•
Powszechna dostępność do usług stomatologicznych i
inwestycji
w
zakresie
modernizacji
i
unowocześnienia wyposaŜenia GOK.
ginekologicznych.
•
Brak kustosza w Domu Kombatanta.
•
Na terenie gminy funkcjonuje apteka.
•
Brak pomieszczeń na przechowywanie i wystawianie
•
Powołanie Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej.
pamiątek historycznych oraz przedmiotów związanych z
•
PręŜnie funkcjonujący Gminny Ośrodek Kultury.
kulturą łukowską.
•
Profesjonalne wyposaŜenie GOK w sprzęt nagłaśniający •
Zły stan techniczny niektórych obiektów zabytkowych,
i audiowizualny.
np. plebani, aresztu gminnego.
Opracowany i realizowany przez GOK program •
Brak boiska treningowego do piłki noŜnej i siatkowej,
uaktywnienia dzieci i młodzieŜy gminy poprzez
kortu tenisowego.
•
organizację
•
•
zajęć
plastycznych,
muzycznych, •
Braki w sprzęcie oraz uzbrojeniu osobistym ratowników
tanecznych i teatralnych.
OSP w Osuchach.
Współpraca z Kołem Gospodyń Wiejskich na rzecz •
Zły stan samochodów w OSP w Chmielku, Łukowej i
kultywowania dawnych łukowskich obrzędów i pieśni.
Pisklakach.
Bogate dziedzictwo historyczne gminy – 38 pozycji .
uwzględnionych
w
ewidencji
zabytków,
w
tym
największy cmentarz partyzancki z okresu II WŚ oraz
Dom Kombatancki zlokalizowany w miejscowości
Osuchy.
•
Funkcjonowanie klubu piłkarskiego LZS „Vicoria”.
•
Dobra organizacja systemu ochrony przeciwpoŜarowej
w gminie - 4 jednostki OSP zabezpieczają teren gminy
w zakresie ochrony ppoŜ.
•
WyposaŜenie jednostek OSP w profesjonalny sprzęt
ratowniczy.
•
System selektywnego wywoływania z powiatowego
Stanowiska Kierowania.
56
Szanse
•
ZagroŜenia
Rozwój turystyki, agroturystyki i lecznictwa
sanatoryjnego.
•
•
•
Wzrost bezrobocia.
•
Pogorszenie się koniunktury w branŜy meblowej,
Budowa szlaków krajobrazowych dla turystyki
będzie miał wpływ na spadek zatrudnienia w
pieszej i rowerowej.
sektorze pozarolniczym.
Podjęcie na szeroką skalę, z udziałem sąsiednich
•
gmin, gazyfikacji gminy Łukowa.
•
•
gospodarstw rolnych,
Istnienie programów pomocowych i dotacji na
•
•
Modernizacja istniejących kotłowni i przejście na
produkcji w kontekście integracji z UE.
•
•
poza rolniczych
gałęzi
Brak konkretnego zintegrowanego programu dla
Brak
ustawowego
uregulowania
zgodnie
z
Budowa kanalizacji ściekowo – sanitarnej na
wymogami UE spraw związanych z gospodarką
terenie gminy.
leśną.
Dalszy rozwój fabryk mebli: „Fames” oraz
•
Realny spadek subwencji oświatowych.
„Stelmach” stwarza szanse wzrostu zatrudnienia w
•
Dekapitalizacja majątku trwałego szkół.
sektorze pozarolniczym.
•
NiŜ demograficzny – spadek liczby uczniów.
Stworzenie programu rozwoju przedsiębiorczości
•
Likwidacja szkół.
•
Odpływ doświadczonej kadry nauczycielskiej.
•
Zwiększanie się liczby osób korzystających z
przedsiębiorczości
nowych
związanych
z
formy
rozwojem
turystyki i agroturystyki.
Rozwój systemu ulg i preferencji podatkowych dla
Rozwój
rolnictwa
ekologicznego
pomocy społecznej.
•
przedsiębiorstw tworzących nowe miejsca pracy.
•
rolnictwa i
rolnictwa.
Budowa oczyszczalni ścieków dla miejscowości
w gminie oraz promowanie
•
Niedostateczne środki finansowe na wsparcie
rozwoju
Chmielek.
•
•
ochronę środowiska.
opalanie gazowe lub olejowe.
•
Brak instrumentów zwiększających dochodowość
/zdrowa
pomoc społeczną.
•
Ŝywność/.
Realny spadek nakładów na słuŜbę zdrowia i
Dalszy spadek realnych dochodów gospodarstw
rolnych.
•
MoŜliwość tworzenia większych obszarów upraw
•
warzyw i owoców,
sport.
•
Rozwój grup producenckich,
•
Stworzenie programu wielofunkcyjnego rozwoju
•
MoŜliwość
wykorzystania
pomocowych
na
potrzeby
programów
rozwoju
Dalsze
niszczenie
i
dewastacja
obiektów
zabytkowych.
•
wsi.
•
Spadek wydatków kulturę, ochronę zabytków oraz
Wycofanie
się
sponsorów
prywatnych
z
finansowania sportu.
i
restrukturyzację rolnictwa w gminie.
•
MoŜliwość wykorzystania kompleksów leśnych w
rozwoju turystyki i agroturystyki.
•
MoŜliwość wykorzystania środków na zalesianie
gruntów o słabej jakości gleb.
•
MoŜliwość utworzenia silnego wielofunkcyjnego
centrum edukacyjnego na bazie istniejących szkół.
57
•
Wzrost nakładów na słuŜbę zdrowia i opiekę
społeczną.
•
Wzrost wydatków na kulturę.
•
Opracowanie i wdroŜenie w Ŝycie programu
promowania tradycji i kultury łukowskiej.
•
Opracowanie programu ochrony zabytków oraz
miejsc pamięci.
•
Utworzenie
Muzeum
Gminnego
lub
Izby
Historycznej.
•
Opracowanie programu rozwoju kultury fizycznej i
sportu na terenie gminy oraz promocji kultury
fizycznej
jako
zdrowotnej
–
najtańszej
rozbudowa
formy
profilaktyki
istniejącej
bazy
sportowej.
•
Wzrost nakładów na ochronę przeciwpoŜarową.
IV. STRATEGIA ROZWOJU GMINY ŁUKOWA.
1.
WPROWADZENIE.
W warunkach gminy Łukowa rozwój obszarów wiejskich w strategii rozwoju gminy traktowany jest jako
proces zrównowaŜonego działania podejmowanego w trzech obszarach tj. rozwoju infrastruktury społeczno –
technicznej, wielofunkcyjnego rozwoju wsi oraz restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa wraz z zachowaniem
naturalnego środowiska i dziedzictwa kulturowego.
Poprawa dochodów mieszkańców wsi poprzez rozwój działalności poza rolniczej jest jednym z wiodących celów
strategii rozwoju gminy.
Wielofunkcyjny rozwój wsi, związany z rozwojem róŜnych form przedsiębiorczości pojawia się jako przyczyna, a
jednocześnie skutek restrukturyzacji rolnictwa.
W odniesieniu do gminy Łukowa problemem nie jest pytanie czy wielofunkcyjny rozwój wsi ułatwi przekształcenie
gospodarstw rolnych, problemem jest pytanie, co naleŜy zrobić, aby stworzyć szansę zatrudnienia dla tych, którzy chcą
pozostać na wsi.
W kompleksowym rachunku ekonomicznym wariant walki z bezrobociem przez pobudzanie dopływu kapitału i
tworzenie sprzyjających warunków do podejmowania działalności gospodarczej i tworzenia nowych miejsc pracy na terenach
wiejskich w dłuŜszej perspektywie czasowej, jest wariantem nie tylko bardziej skutecznym, ale i tańszym. Wymaga to jednak
specjalnych rozwiązań dostosowawczych. Na poprawę sytuacji w tym zakresie mogą wywrzeć wpływ programy
przedakcesyjne Unii Europejskiej między innymi takie programy jak PHARE, SAPARD i ISPA, program rozwoju wsi
58
finansowany z Brytyjskiego Funduszu Know-How, program rozwoju terenów wiejskich realizowany przez Bank Światowy i
inne. Wszystkie te programy mają jedną zasadniczą cechę – poszukują mechanizmów generujących rozwój.
Gminna strategia wielofunkcyjnego rozwoju wsi zasadza się na umiejętnym wkomponowaniu w wiejską przestrzeń
coraz większej liczby funkcji poza rolniczych. Zakłada odejście od traktowania wsi jedynie jako obszaru produkcji surowców
rolniczych. Nie moŜna jednak wielofunkcyjnego rozwoju wsi ograniczać tylko do powstawania nowych miejsc pracy w poza
rolniczych działach gospodarki. Jest to pojęcie znacznie szersze, w którym problemy wsi i rolnictwa traktowane muszą być
kompleksowo, istnieją, bowiem ścisłe zaleŜności między rolnictwem, a wielofunkcyjnym rozwojem wsi. Zarówno w Polsce jak
i gminie rolnictwo nie ulegnie zasadniczym przeobraŜeniom, jeśli nie zmieni się jego bezpośrednie otoczenie. Modernizacja
rolnictwa winna dokonywać się między innymi poprzez uwalnianie z gospodarstw rolnych siły roboczej, która powinna
znaleźć zatrudnienie poza rolnictwem, ale w otoczeniu najbliŜszym miejscu zamieszkania.
Wielofunkcyjny rozwój wsi naleŜy postrzegać jako jedną ze ścieŜek, które prowadzą do restrukturyzacji rolnictwa i
łagodzenia skutków bezrobocia na wsi. ZróŜnicowanie gospodarki wiejskiej - co oznacza odejście od jej monofunkcyjnego
charakteru na rzecz tworzenia kompleksowej infrastruktury niezbędnej dla przyszłych inwestycji gospodarczych oraz
aktywizacji społeczeństwa gminy na rzecz jej rozwoju – powinno stać się priorytetowym zadaniem wspomaganym przez
Państwo w miejsce wąsko rozumianej polityki wspierającej nawet nietowarowe gospodarstwo rolne.
Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich jest równoznaczny z rozwojem zrównowaŜonym. Potrzeby ludzi
zamieszkujących na wsi nie mogą być zaspokojone w oderwaniu od otaczającego ich środowiska, zarówno przyrodniczego,
kulturowego jak i społecznego.
ZrównowaŜony rozwój wyraŜa się między innymi w:
•
racjonalnym wykorzystaniem dostępnych zasobów, w pierwszej kolejności odtwarzalnych,
•
zintegrowanym wykorzystaniu potencjału przez rozwiązywanie róŜnych problemów łącznie,
•
stosowaniu rozwiązań respektujących ograniczenia wynikające z moŜliwości ekosystemów,
•
kontynuacji pozytywnych tradycji i szacunku dla dziedzictwa,
•
współpracy między władzą samorządową, podmiotami gospodarczymi i społecznymi,
•
kooperacji gospodarczej.
Centralnym punktem strategii rozwoju gminy winien być przede wszystkim człowiek Ŝyjący i pracujący na wsi, jego
Ŝyciowe cele i aspiracje, jego inicjatywa i przedsiębiorczość, podwyŜszanie wiedzy i kwalifikacji, problemy demograficzno –
zawodowe itp.
Temu celowi nadrzędnemu muszą zostać podporządkowane cele strategiczne rozwoju gminy.
Biorąc powyŜsze rozwaŜania moŜna wyznaczyć misję gminy, która za swój podstawowy, niezbywalny cel musi
przyjąć dąŜenie do zapewnienia społeczności gminy realnych szans i moŜliwości godnego, wysokiej jakości Ŝycia na wsi,
odpowiadającego oczekiwaniom, inicjatywom i własnej pracy mieszkańców.
2.
CELE STRATEGICZNE.
2.1
ROZBUDOWA INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ.
Znaczenie infrastruktury w procesie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich wynika z faktu, Ŝe stanowi ona
podstawę wszelkiej działalności gospodarczej, warunkując jej zakres, strukturę i przestrzenne rozmieszczenie. Słaby poziom
wyposaŜenia w urządzenia infrastruktury technicznej jest jedną z zasadniczych barier w ich rozwoju. Działania podejmowane
w dziedzinie poprawy infrastruktury technicznej mają decydujące znaczenie dla podniesienia atrakcyjności wsi jako miejsca
zamieszkania i inwestowania w przedsięwzięcia tworzące miejsca pracy. Poprawę stanu zaopatrzenia w energię i wodę, rozwój
komunikacji i sieci telekomunikacyjnej uznaje się za podstawę rozwoju gospodarczego i społecznego obszarów wiejskich
59
zmierzający do zwiększenia atrakcyjności obszarów wiejskich dla inwestorów lokalnych i inwestorów zewnętrznych oraz
zapewnienia mieszkańcom wsi odpowiednich standardów Ŝycia.
W ramach tego celu strategicznego przewiduje się realizację następujących celów operacyjnych:
CELE OPERACYJNE:
•
budowa oczyszczalni ścieków dla miejscowości Chmielek
•
budowa kanalizacji ściekowo – sanitarnej
•
gazyfikacja gminy
•
telefonizacja gminy
•
kontynuacja budowy i modernizacji dróg
2.2
ROZWÓJ ROLNICTWA.
Rolnictwo w gminie w większości zachowało swój tradycyjny charakter. Gospodarstwa rolne prowadzą głównie
produkcje wielokierunkową stosując metody ekstensywne. Produkcja zwierzęca jest zdekoncentrowana i opiera się na własnej
bazie paszowej, w tym wykorzystaniu trwałych uŜytków zielonych. Nie nastawione na intensywną, wyspecjalizowaną
produkcję towarową, rolnictwo w gminie nie wpłynęło w duŜym stopniu na przekształcenie środowiska naturalnego oraz
krajobrazu gminy. Walory przyrodnicze gminy Łukowa w połączeniu z duŜymi zasobami siły roboczej umoŜliwiają rozwój
pracochłonnych kierunków produkcji rolnej, w szczególności rolnictwa ekologicznego. W gminie na ponad tysiąc gospodarstw
rolnych o przeciętnej powierzchni 6 ha, tylko dla około 14,7 % gospodarstw jedynym źródłem dochodów są dochody z
działalności rolniczej (liczba tych gospodarstw systematycznie się zmniejsza).
Przestarzałe w rolnictwie techniki wytwarzania, określone przez wadliwą strukturę agrarną i społeczno-zawodową,
brak powiązań kooperacyjnych między rolnictwem a przetwórstwem i niepewność zbytu wytworzonego surowca, brak
infrastruktury rynku rolnego, niski poziom wykształcenia producentów rolnych i tradycyjne wyobraŜenie o gospodarstwie
rolnym sprawia, Ŝe w wielu gospodarstwach rolnych są 1-2 krowy, kilka świń, drób, wiele upraw produkcji roślinnej,
uniemoŜliwiających często określenie dla gospodarstwa wiodącego kierunku produkcji. Celem zmiany istniejącego stanu
rzeczy oraz poprawy efektywności gospodarowania w ramach tego celu strategicznego przewiduje się realizację następujących
celów operacyjnych:
CELE OPERACYJNE:
•
wspieranie powstawania grup producenckich oraz organizacji zrzeszających producentów
•
tworzenie centrów magazynowania, przechowywania i przygotowania produktów rolnych do sprzedaŜy
•
rozwój przetwórstwa
2.3
ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI LOKALNEJ I TWORZENIE NOWYCH MIEJSC PRACY.
Rozwiązywanie trudności wsi i rolnictwa postępować musi przez tworzenie na szeroką skalę miejsc pracy na obszarach
wiejskich i podejmowanie przez liczną rzeszę gospodarstw działalności pozarolniczej. Wszystkie inne działania, tj. budowa
infrastruktury technicznej i społecznej, rozwój doradztwa i form oświaty dla wsi, tworzenie nowych instytucji, itp.,
podporządkowane być muszą temu pierwotnemu celowi. Jeśli bowiem nie będziemy w stanie stworzyć szansę innego
zarobkowania ludności rolniczej i przyspieszyć tym samym odpływ siły roboczej do innych zawodów to Ŝadne przemiany
modernizacyjne na obszarach wiejskich nie dokonają się. Do obniŜenia wciąŜ wysokich kosztów produkcji, stosowania postępu
60
biologicznego i technicznego, konkurencji z gospodarstwami Unii Europejskiej zdolne będą tylko gospodarstwa najlepsze. Ci,
którzy nie będą chcieli być rolnikami lub nie wytrzymają konkurencji, przyszłość swoją związać będą musieli ze wsią, ale z
innym zawodem i inną pracą niŜ gospodarstwo rolne i trzeba im stworzyć, poprzez finansowe wsparcie i pewien rodzaj
preferencji, szansę na zrealizowanie tych zamiarów.
Do głównych barier utrudniających rozwój tego sektora naleŜy zaliczyć brak dostępu do kapitału i usług wspierających
rozwój przedsiębiorczości, słabo rozwiniętą infrastrukturę oraz brak inicjatyw lokalnych.
CELE OPERACYJNE:
•
pobudzenie przedsiębiorczości na obszarach wiejskich, pełniejsze wykorzystanie potencjału ludzkiego oraz
łagodzenie problemów bezrobocia
•
tworzenie przedsięwzięć umoŜliwiających pozyskiwanie przez rolników dochodów poza pracą w rolnictwie
•
wzrost dochodów ludności wiejskiej
•
przełamywanie barier psychologicznych społeczeństwa gminy związanych z podejmowaniem inicjatyw
gospodarczych
•
organizacja szkoleń z zakresu marketingu i zarządzania
2.4
OGRANICZENIE
RYNKOWEJ.
BEZROBOCIA, PRZYSTOSOWANIE KWALIFIKACJI SIŁY ROBOCZEJ DO POTRZEB GOSPODARKI
Bezrobocie, zjawisko charakterystyczne dla okresu transformacji gospodarki, jest powaŜnym problemem na obszarze
gminy. Całkowite bezrobocie na obszarach wiejskich w Polsce szacuje się na 2 miliony osób. W kolejnych latach, w
następstwie procesów modernizacji i restrukturyzacji rolnictwa, spadku rentowności produkcji rolnej, wzrostu
konkurencyjności na rynku rolnym oraz tendencji demograficznych liczba bezrobotnych będzie systematycznie wzrastać.
CELE OPERACYJNE:
•
przełamywanie bariery psychologicznej ludności wiejskiej w zakresie dostosowania do uwarunkowań gospodarki
rynkowej w drodze szkoleń
•
ułatwienia tworzenia nowych miejsc pracy przez istniejące juŜ zakłady pracy oraz tworzenie systemu ułatwień dla
osób bezrobotnych podejmujących działalność gospodarczą,
•
pomoc w organizowaniu dla osób bezrobotnych pracy nakładczej, przekwalifikowanie bezrobotnych
•
przeciwdziałanie bezrobociu wśród absolwentów szkół
2.5
POPRAWA STANU ZDROWOTNOŚCI I SYSTEMU OPIEKI SPOŁECZNEJ.
Dostępność usług medycznych oraz wszechstronność ich świadczenia odgrywa istotny wpływa na podniesienie
poziom stanu zdrowotności ludności zamieszkującej na obszarach wiejskich.
Średnia długość Ŝycia ludności wiejskiej kształtuje się poniŜej średniej długości Ŝycia ludności miejskiej, na co
wpływają między innymi: warunki Ŝycia na wsi, stan świadczonych usług medycznych, jakość usług opieki społecznej oraz
wzrastające zagroŜenie ze strony chorób cywilizacyjnych takich jak: choroby układu krąŜenia, cukrzyca, choroby
nowotworowe, stres.
61
W ramach tego celu strategicznego proponuje się realizację następujących celów operacyjnych:
CELE OPERACYJNE:
•
zapewnienie szerokiej dostępności świadczeń zdrowotnych na terenie gminy
•
rozszerzenie zakresu pomocy i poprawa jakości usług opieki społecznej
•
promowanie zdrowego trybu Ŝycia
2.6
ROZWÓJ TURYSTYKI I AGROTURYSTYKI.
Z sytuacji, w jakiej aktualnie znajduje się wieś i rolnictwo oraz stopnia zamoŜności gospodarstw rolnych wynika, iŜ
poszukiwanie róŜnych nowych form zarobkowania dla rolników staje się nakazem chwili. Jest to zjawisko, które występuje nie
tylko w Polsce, ale i w krajach Unii Europejskiej, bowiem nie wszyscy rolnicy w warunkach silnej konkurencji na rynku
rolnym, mogą osiągać zadowalającą rentowność z prowadzonej działalności rolniczej we własnym gospodarstwie.
W związku z tym, naleŜy poszukiwać innych względnie tanich sposobów oraz przedsięwzięć, nie wymagających
duŜych nakładów organizacyjnych i finansowych, które mogą być uruchomione względnie szybko, na małą skalę,
pozwalających wykorzystać walory krajobrazowo – przyrodnicze gminy i własnego gospodarstwa rolnego.
Taką formą jest agroturystyka, rozumiana jako organizowanie przez rodzinę rolniczą na wsi, wypoczynku lub
krótkiego pobytu turystycznego we własnym gospodarstwie rolnym, przy czym pobyt ten związany jest z szeregiem atrakcji
wiejskich, które turystom oferuje region i gospodarstwo rolne tam się znajdujące oraz turystyka wiejska pojmowana jako
rozwój na obszarach wiejskich, poza gospodarstwami rolnymi, usług turystycznych i rekreacyjnych w dowolnych formach
(ścieŜki rowerowe, ścieŜki zdrowia, oznakowane szlaki turystyczne itp.) i przez dowolne podmioty gospodarcze.
CELE OPERACYJNE:
•
•
określenie potencjału turystycznego gminy
przeprowadzenie badań marketingowych mających na celu określenie segmentów rynku, do których kierowana
będzie oferta turystyczna
•
zbudowanie konkretnych produktów turystycznych, opartych na posiadanym potencjale
•
stworzenie wizerunku gminy w aspekcie rozwoju turystyki (gmina gościnna, bezpieczna, czysta itd.)
•
zagospodarowanie infrastrukturalne obszarów rekreacyjnych i wypoczynkowych dla potrzeb turystyki
•
tworzenie „małej architektury” w miejscach o duŜej atrakcyjności turystycznej
•
promocja walorów turystycznych gminy
•
kształcenie kadr dla potrzeb turystyki i agroturystyki
•
opracowanie informatora o gospodarstwach agroturystycznych i ich promowanie
2.7
INFORMACJA, MARKETING I PROMOCJA GMINY.
Istotnym elementem umoŜliwiającym dalszy rozwój gospodarczy gminy jest napływ kapitału zewnętrznego oraz
pozyskanie dla gminy potencjalnych inwestorów, stąd teŜ tak waŜnym jest stworzenie jej właściwego wizerunku na zewnątrz,
poprzez prawidłową informację, marketing i promocję. Prezentacje historii gminy, jej walorów krajobrazowo – przyrodniczych
oraz warunków inwestowania jest elementem niezbędnym kampanii prowadzonej w celu pozyskiwania nowych moŜliwości
inwestowania w gminie, pozwala, bowiem dotrzeć do szerszego kręgu potencjalnych inwestorów.
62
Korzyści, jakie osiągnie się w wyniku prowadzonej kampanii promocyjnej, dadzą wymierny efekt w postaci
inwestycji zewnętrznych, co przełoŜy się na wzrost dochodów gminy oraz jej mieszkańców, wpłynie na wzrost
przedsiębiorczości w gminie, zmniejszenie się bezrobocia itp.
CELE OPERACYJNE:
•
promowanie gminy poprzez wydawnictwa, publikacje, wystawy, organizacje imprez itd.
•
gromadzenie i upowszechnianie informacji na temat moŜliwości róŜnicowania działalności gospodarczej na obszarze
gminy poprzez organizacje zawodowe, stowarzyszenia oraz media
•
rozwój inicjatyw zbiorowych na rzecz marketingu przedsięwzięć róŜnicowania działalności gospodarczej na obszarze
gminy poprzez wsparcie badań marketingowych, promocji lokalnych produktów, udział w targach oraz publikowanie
materiałów promocyjnych, i inne.
•
stworzenie bazy danych na temat ofert inwestycyjnych i bazy wolnych mocy oraz obiektów i terenów w gminie
•
aktywna polityka w zakresie pozyskiwania inwestorów zewnętrznych
2.8
SYSTEMY FINANSOWEGO WSPARCIA STRATEGII ROZWOJU.
Dla wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich zasadnicze znaczenie mieć będzie wielkość środków
finansowych, jaka na ten cel przeznaczona będzie, zarówno z budŜetu Państwa jak i wielkość środków zagranicznych
przekazanych Polsce przez róŜnego rodzaju fundusze i organizacje unijne, w związku z postępującym procesem akcesyjnym
Polski z Unią Europejską.
Wynika to między innymi ze szczupłość środków budŜetowych gminy jak teŜ ograniczonych moŜliwości finansowych jej
mieszkańców, jakie mogą być przeznaczane na finansowanie dalszego jej rozwoju gospodarczego oraz podejmowanie i
realizowanie nowych przedsięwzięć inwestycyjnych.
W tym celu zarówno w budŜecie Państwa jak i w programach i funduszach pomocowych Unii Europejskiej
wyodrębnione zostały środki finansowe na restrukturyzacje i modernizację rolnictwa, rozwój infrastruktury społeczno –
technicznej, wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich itd.
SłuŜą temu między innymi takie programy jak:
Program Agencji i Restrukturyzacji Rolnictwa, który realizuje zadania z zakresu polityki strukturalnej państwa na
rzecz rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich wspierając:
•
inwestycje w rolnictwie, przetwórstwie rolno – spoŜywczym i usługach dla rolnictwa
•
przedsięwzięcia tworzące nowe miejsca pracy poza rolnictwem na obszarach wiejskich
•
rozwój infrastruktury technicznej wsi
•
tworzenie infrastruktury rynkowej
•
szkolenie (doskonalenie kwalifikacji rolniczych oraz zmianę kwalifikacji zawodowych), działania z
zakresu doradztwa i informacji w rolnictwie
Stosowane przez Agencje formy pomocy finansowej obejmują:
•
dopłaty do oprocentowania kredytów
•
finansowanie lub udział w finansowaniu (dotacje)
•
poŜyczki
•
gwarancje i poręczenia kredytowe
Cechą wspólną wszystkich form pomocy finansowej realizowanych przez Agencję jest łączenie środków publicznych ze
środkami własnymi inwestorów, którzy muszą partycypować w określonej części kosztów realizowanego przedsięwzięcia.
63
Program Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, realizuje przede wszystkim zadania wiąŜące się z
restrukturyzacją i prywatyzacją mienia przejętego po byłych państwowych przedsiębiorstwach gospodarki rolnej, a takŜe
innego mienia rolnego stanowiącego własność Skarbu Państwa.
Zmierzają one do osiągnięcia takich rezultatów jak:
•
stworzenie warunków sprzyjających racjonalnemu wykorzystaniu mienia rolnego Skarbu Państwa
•
poprawa efektywności produkcji rolniczej w oparciu o to mienie
•
tworzenie miejsc pracy w związku z realizowaną restrukturyzacją
•
współpraca z instytucjami i organizacjami zajmującymi się zwalczaniem bezrobocia
•
udzielanie wsparcia inicjatywom regionalnym i lokalnym w zakresie tworzenia nowych miejsc pracy
Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej zajmuje się udzielaniem kredytów na przedsięwzięcia w zakresie małej
przedsiębiorczości na terenach wiejskich z dopłatami do odsetek ze środków Funduszu Pracy realizowanymi przez Krajowy
Urząd Pracy oraz poręczeniami / gwarancjami kredytowymi Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa - realizuje dwa
programy;
A) Kredyty małej przedsiębiorczości:
Przez małą przedsiębiorczość naleŜy rozumieć wszelkie pozarolnicze inwestycyjne przedsięwzięcia gospodarcze (tj. z
wyłączeniem działalności rolniczej w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych –
Dz. U. Z 2000 r. Nr 14, poz. 176, art. 2, ust. 2) w dziedzinie produkcji lub usług, tworzące nowe, stałe miejsca pracy na
terenach wiejskich dla zarejestrowanych bezrobotnych, w wymiarze do 8 osób zatrudnionych na stałe w pełnym wymiarze
czasu pracy, z wyłączeniem sklepów spoŜywczych, barów i restauracji, wszelkich form wyszynku napojów alkoholowych,
finansowania regulacji stosunków własnościowych w zakresie nieruchomości oraz refundacji juŜ poniesionych wydatków
inwestycyjnych. W przypadku podmiotów juŜ prowadzących działalność gospodarczą liczba zatrudnionych pracowników do
prowadzenia tej działalności w chwili złoŜenia wniosku o kredyt nie moŜe przekraczać łącznie 30 osób.
Przedmiotem kredytowania mogą być nakłady inwestycyjne związane z uruchomieniem nowych lub rozwojem
istniejących przedsięwzięć gospodarczych w zakresie małej przedsiębiorczości na terenach wiejskich lub w miastach do 15 tys.
mieszkańców ze szczególną preferencja dla gmin uznanych za zagroŜone szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym, w
tym zwłaszcza dla regionów byłych Państwowych Przedsiębiorstw Gospodarki Rolnej, obejmujące:
•
zakup, budowę, rozbudowę, modernizację lub adaptację obiektów produkcyjno – usługowych
•
wyposaŜenie inwestycyjne tych obiektów w maszyny, urządzenia i ręczne narzędzia pracy, w tym równieŜ
w środki transportowe jednoznacznie związane z realizowanym przedsięwzięciem
B) Mikrokredyty na terenach wiejskich
Od stycznia 2000 roku Fundusz rozpoczął wdraŜanie nowej, specyficznej linii kredytowej, adresowanej głównie do
młodzieŜy i mniej zasobnych mieszkańców terenów wiejskich, w zakresie udzielania preferencyjnych mikrokredytów na
pozarolniczą działalność gospodarczą na terenach wiejskich.
Linia ta ma charakter pilotaŜowy i obsługiwana jest aktualnie na terenie województwa lubelskiego przez Bank
Spółdzielczy w Radzyniu Podlaskim oraz jego oddziały.
Mikrokredyty mogą być udzielane na sfinansowanie wszelkich nakładów związanych z uruchomieniem nowych lub
rozwojem istniejących pozarolniczych przedsięwzięć gospodarczych w dziedzinie produkcji, handlu lub usług, które są
realizowane na wsi i w miastach do 20 tys. mieszkańców, z wyłączeniem produkcji rolnej oraz wszelkiej działalności
związanej z produkcją, handlem oraz wyszynkiem napojów alkoholowych.
Krajowy Urząd Pracy – oferta Krajowego Urzędu Pracy skierowana jest zarówno do pracodawców jak równieŜ
osób bezrobotnych, chcących podjąć działalność gospodarczą na własny rachunek i swoim zakresem obejmuje:
64
•
niskooprocentowane poŜyczki z Funduszu Pracy dla pracodawców na zorganizowanie miejsc pracy dla
osób bezrobotnych
•
niskooprocentowane poŜyczki z Funduszu Pracy dla osób chcących rozpocząć działalność gospodarczą na
własny rachunek
•
szkolenie pracowników w zakładach przewidzianych do restrukturyzacji
•
szkolenie kandydatów do pracy na podstawie „trójstronnych umów szkoleniowych”
•
niskooprocentowane kredyty inwestycyjne powiązane z tworzeniem nowych miejsc pracy na obszarach
wiejskich i w małych miastach, które po części finansowane są ze środków Funduszu Pracy (dopłaty do odsetek)
•
programy specjalne wspierające tworzenie nowych miejsc pracy dla osób zakwalifikowanych przez
Powiatowe Urzędy Pracy do tzw. grup ryzyka w ramach których mogą być udzielane nie oprocentowane poŜyczki z
Funduszu Pracy.
Fundacja Wspomagania Wsi – program realizowany przez FWW obejmuje mikropoŜyczki dla mieszkańców
terenów wiejskich i małych miast. Program ma na celu przeciwdziałanie bezrobociu na terenach wiejskich i małych
miastach poprzez stworzenie moŜliwości uzyskania niewielkiego kapitału w formie poŜyczki na rozpoczęcie lub rozwój
działalności gospodarczej oraz dostępu do szkoleń i doradztwa mieszkańcom tych terenów lub innym osobom, które
prowadząc tam działalność gospodarczą utworzą dodatkowe miejsca pracy.
PoŜyczki udzielane są na następujące rodzaje działalności gospodarczej:
•
produkcję, z wyłączeniem produkcji rolniczej, łowiectwa i leśnictwa
•
usługi, w tym usługi budowlane i transportowe
•
handel, w tym handel obwoźny (poŜyczki na zakup towaru, środki obrotowe, mogą być udzielane
wyłącznie dla nowopowstających przedsięwzięć gospodarczych)
•
turystkę i agroturystykę
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – celem programu jest wspieranie finansowania
przedsięwzięć zgodnie z celami określonymi w ustawie z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska (teks
jednolity Dz. U. Z 1994 r. Nr 49, poz. 196 wraz z późn. zm.) oraz zgodnie z priorytetami Narodowego Funduszy Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej. Zakresem program obejmuje następujące dziedziny:
•
ochronę wód i gospodarkę wodną
•
ochronę powietrza
•
ochronę powierzchni ziemi
•
leśnictwo
•
geologię i górnictwo
•
edukację ekologiczną
•
programy międzydziedzinowe
Polska Fundacja Promocji i Rozwoju Małych i Średnich Przedsiębiorstw – jest fundacją Skarbu Państwa, której
celem jest tworzenie warunków rozwoju sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Dla realizacji tego celu Fundacja
podejmuje działania zmierzające do podniesienia konkurencyjności sektora, zwiększenia szans jego rozwoju we wszystkich
regionach orz promocji małych i średnich przedsiębiorstw na rynkach krajowym i zagranicznym.
Program SAPARD – zgodnie z Rozporządzeniem Rady (WE) 1268/99 opracowany został przez Ministerstwo
Rolnictwa i Rozwoju Wsi, program operacyjny obejmujący okres 2000 – 2006 opierający się na dwóch zrównowaŜonych
osiach priorytetowych: Poprawa efektywności sektora rolno – spoŜywczego oraz Poprawa warunków prowadzenia działalności
65
gospodarczej i tworzenia miejsc pracy. Osie te zgodnie z priorytetami Rozporządzenia Rady (WE) 1268/99 mają słuŜyć
realizacji celów strategicznych programu SAPARD w Polsce, które określona jako:
•
poprawa ekonomicznej konkurencyjności polskiego sektora rolno – spoŜywczego na rynku krajowym i
rynku międzynarodowym
•
dostosowanie sektora rolno – spoŜywczego do standardów acquis communautaire w zakresie jakości,
higieny i bezpieczeństwa Ŝywności oraz ochrony środowiska
•
stymulowanie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich poprzez wspieranie rozwoju infrastruktury
technicznej oraz tworzenie warunków do podejmowania pozarolniczej działalności gospodarczej na wsi
Strategia ta jest zgodna zarówno ze Spójną polityką strukturalną rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa, jak i
Narodowym programem przygotowania Polski do członkostwa w Unii Europejskiej.
Dla realizacji powyŜszych celów przewidziane są cztery główne działania, uszczegółowione w schematach pomocy.
W ramach pierwszego działania: Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych i rybnych planuje się
program wspierania przetwórstwa produktów pochodzenia zwierzęcego oraz owoców i warzyw. Uwzględniona teŜ wsparcie
grup producenckich.
Drugie działanie: Inwestycje w gospodarstwach rolnych obejmuje schematy pomocy głównie w sektorze
mleczarskim i mięsnym oraz program zapobiegania zanieczyszczeniu środowiska w wyniku prowadzenia działalności rolnej.
Trzecie działanie: Poprawa infrastruktury wiejskiej przewiduje wsparcie rozwoju podstawowych elementów
infrastruktury technicznej.
Czwarte działanie: RóŜnicowanie działalności gospodarczej na obszarach wiejskich, obejmuje wsparcie
indywidualnych inwestycji poza konwencjonalnym rolnictwem, promowanie inicjatyw informacyjnych i marketingowych o
charakterze wspólnym oraz pilotaŜowe projekty rolnośrodowiskowe i w zakresie zalesień.
Komponent Regionalny – wsparcie dla regionów będzie miało charakter kompleksowy, co oznacza jednoczesne
oddziaływanie na trzy podstawowe elementy struktury społeczno – gospodarczej decydującej o moŜliwościach rozwoju i
konkurencyjności regionów:
•
pomocy dla sektora wytwórczości (w tym w szczególności MŚP, co będzie słuŜyć dywersyfikacji gospodarki
regionalnej), rozwojowi sektora prywatnego oraz restrukturyzacji i modernizacji przemysłu,
•
wzmacnianiu zasobów ludzkich poprzez działania określane jako cztery filary Europejskiej Strategii Zatrudnienia:
zwiększenie moŜliwości zatrudnienia, rozwój przedsiębiorczości, przystosowywanie się firm i pracowników do
zmian, równe szanse dla kobiet i męŜczyzn,
•
rozbudowie i modernizacji infrastruktury technicznej, w tym w szczególności systemów decydujących o sile
konkurencyjnej gospodarek regionalnych - drogowych, telekomunikacyjnych, ochrony środowiska, edukacji, itd.
Priorytet 3: Program Rozwoju Małych i Średnich Przedsiębiorstw na Terenach Gmin i Małych Miast Lubelszczyzny
(21,63 mln euro, udział Phare – 5,9 mln euro)
•
Program Rozwoju Przedsiębiorczości (1,48 mln euro). Program zakłada świadczenie ogólnych i specjalistycznych
usług szkoleniowych z zakresu przedsiębiorczości w takich dziedzinach jak: marketing i rozwój rynku, zarządzanie
zasobami ludzkimi i szkolenie personelu, opracowanie produktów i ich rozwój, księgowość i zarządzanie finansowe,
kontrola jakości, planowanie strategiczne, nowe technologie, itd. Dofinansowanie usług szkoleniowych ze środków
Phare nie powinno przekraczać 60 %, planowana wysokość dotacji na jeden wniosek – od 3,5 tys. do 5 tys. euro.
•
Regionalny Fundusz Poręczeń Kredytowych dla MŚP (wkład Polski w wysokości 3,5 mln euro). Program ma na
celu ułatwienie korzystania przez MŚP z zewnętrznych źródeł finansowania, takich jak kredyty z instytucji
bankowych i niebankowych. Zakłada się, Ŝe w ramach programu będą udzielane gwarancje na kwoty od 2,5 tys. do
75 tys. euro.
•
Regionalny Fundusz Dotacji dla MŚP (3,2 mln euro). Dofinansowanie działalności inwestycyjnej przedsiębiorstwa
nie moŜe przekraczać 25 % kwoty planowanej inwestycji, przy czym pozostałe 75 % środków powinno pochodzić z
66
kredytu bankowego. Planowana wysokość dotacji na jeden wniosek inwestycyjny – od 5 tys. do 50 tys. euro. Aby
skorzysta© z dotacji przedsiębiorstwo będzie musiało przede wszystkim: być zarejestrowane na terenie
województwa, przez co najmniej 6 miesięcy, mieć przynajmniej w 51 % kapitał polski, inwestować w nowe
technologie (zakup maszyn i urządzeń) oraz tworzyć nowe miejsca pracy.
•
Regionalny Program Wspierania Działalności Eksportowej MŚP (0,92 mln euro). Program będzie zajmował się
promocją MŚP i ich produktów na rynkach zagranicznych (misje handlowe, wizyty studialne, targi, itp. do krajów
Unii Europejskiej i krajów byłego ZSRR).
Priorytet 4: Program Promocji Zatrudnienia i Rozwoju Potencjału Ludzkiego w Województwie Lubelskim (udział Phare
7,6 mln euro).
1.
Program szkolenia i doradztwa zawodowego w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej dla osób
zagroŜonych bezrobociem (4,5 mln euro). Program zakłada prowadzenie dwóch rodzajów działań:
•
Szkolenia zawodowe dla osób zagroŜonych bezrobociem w takich dziedzinach jak: obsługa komputera, korzystanie z
internetu, języki obce, przyuczanie do konkretnych zawodów, itd.
•
Szkolenia i doradztwo dla nowo tworzonych MŚP (start-ups) w turystyce, agroturystyce, handlu itd. Przewidywane
są kursy szkoleniowe w zakresie: ABC biznesu, podstawy prawne i finansowe prowadzenia działalności
gospodarczej, podatki, podstawy zarządzania, i marketingu, przygotowanie biznes planu, itp.
2.
Program szkolenia dla kadry zarządzającej i pracowników MŚP (2,5 mln euro). Program ten będzie
obejmował specjalistyczne kursy z zakresu: zarządzania (zasobami ludzkimi, finansami, jakością, itp.), prawa
gospodarczego (prawo pracy, prawo podatkowe i bankowe, systemy rozliczeń finansowych, itp.),prowadzenia
działalności w rozwojowych sektorach gospodarki (usług, handel, turystyka i agroturystyka, itp.).
3.
Program szkolenia dla przedstawicieli gmin, powiatów i partnerów społecznych odpowiedzialnych za
przygotowanie i wdraŜanie lokalnych paktów zatrudnienia (0,6 mln euro). Szkolenie dla 5 wybranych
powiatów (Lubartów, Łuków, Opole Lubelskie, Tomaszów Lubelski, Włodawa).
PoŜyczki Banku Światowego będą dostępne dla beneficjentów w formie poŜyczek czy darowizn, prawdopodobnie
obydwie formy będą uzasadnione w zaleŜności od przeznaczenia.
Do rejonów objętych pierwszą poŜyczką zaliczono siedem województw: podkarpackie, świętokrzyskie, zachodnio –
pomorskie, małopolskie, lubelskie, warmińsko – mazurskie, kujawsko – pomorskie. PoŜyczka Banku Światowego wspierająca
Program Aktywacji Terenów Wiejskich moŜe być wykorzystana na następujące cele:
A)
– rozwój sektora prywatnego (lokalne Ośrodki Obsługi Biznesu i inkubatory przedsiębiorczości, lokalne fundusze
gwarancyjne, public relations, prywatne przetwórstwo rolne)
B)
– rozwój kapitału ludzkiego
-
B1 – ponowne zatrudnienie bezrobotnych na wsi (informacja o rynkach pracy, Fundusz Ponownego Zatrudnienia),
-
B2 – zatrudnienie poza rolnictwem (mikrokredyty),
-
B3 – kształcenie (poprawa jakości nauczania w szkołach podstawowych i gimnazjach, modernizacja i renowacja
szkół, wyposaŜenie dla nauczania, dowóz uczniów, wzmocnienie zdolności planowania kształcenia, zarządzania i
administrowania na szczeblu gminy),
-
B4 – szkolenie pracowników administracji lokalnej / regionalnej (poprawa skuteczności i sprawności administracji, a
przez to poprawa warunków tworzenia miejsc pracy poza rolnictwem i pozytywnej realizacji pozostałych części
składowych projektu),
C)
– infrastruktura na terenach wiejskich (zaopatrzenie wsi w wodę, odprowadzanie i oczyszczanie ścieków,
gospodarka odpadami stałymi, drogi wiejskie, telekomunikacja wiejska, gazyfikacja i inne).
67
2.9 ZAKOŃCZENIE.
Uchwalenie przez Gminną Radę strategii rozwoju Gminy Łukowa oraz przyjęcie strategicznych celów jej rozwoju jest
pierwszym etapem prac nad strategią.
Wybór programów strategicznych i konkretnych programów realizacyjnych to kolejne kroki zmierzające w kierunku
realizacji strategii. Nie jest to jednak koniec, a właściwie dopiero początek długiego, co najmniej kilkunastoletniego procesu
planowania strategicznego, który gmina właśnie rozpoczyna.
Wejście na tę drogę oznacza zmianę sposobu myślenia, liczenie korzyści w długim horyzoncie czasowym oraz ciągłe
udoskonalanie i modyfikowanie podejmowanych programów realizacyjnych. Dlatego teŜ – oprócz wdraŜania i
upowszechniania normalnych procedur planowania strategicznego – naleŜy w gminie wypracować system kontroli realizacji
strategii rozwoju, umoŜliwiający stałe korygowanie niektórych jej elementów bez konieczności ponownego jej całościowego
opracowania.
Główną zaletą takiego podejścia jest znaczna oszczędność czasu, uzyskana poprzez wyeliminowanie pracochłonnych
czynności planistycznych oraz skupienie się na bezpośredniej modyfikacji tych elementów strategii, które tego wymagają ze
względu na zmieniające się okoliczności.
Kontrola taka powinna być wykorzystywana do ciągłego badania i śledzenia zmian, tendencji, trendów i zdarzeń
zachodzących w gminie oraz jej otoczeniu, a poprzez to pozwalać władzom samorządowym szybciej i skuteczniej reagować na
pojawiające się zagroŜenia rozwojowe. Celowym wydaje się, więc być powołanie w Urzędzie Gminy stałej komórki, która
odpowiedzialna będzie za kontrolę i koordynację prac związanych z realizacją strategii rozwoju gminy.
68

Strategia Rozwoju gminy Łukowa

Transkrypt

Podobne dokumenty

Zapoznaj się z regulaminem Konkursu

Wycena wyposażenia pom. sanitarnych bez cen

Karta katalogowa

Gra miejska – „Moje miasto nocą”

Europejska Sztafeta Dobroci z Łukowa do Pragi

KMP BIAŁA PODLASKA AWANTURA O KROWĘ

Specyfikacja przedmiotu zamówienia Opis produktu

Stała poręcz łukowa Ř32 L.650 mm

Warsztat multimedialna mapa Łukowa scenariusz: Anna Płachecka