D - Sąd Rejonowy dla Wrocławia

Sygnatura akt IV GC 273/16
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 13 października 2016 r.
Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu Wydział IV Gospodarczy
w składzie:
Przewodniczący SSR Inga Faligowska
Protokolant Magdalena Cetnarowicz
po rozpoznaniu w dniu 29 września 2016 r. we Wrocławiu
na rozprawie
sprawy z powództwa: (...) S.A. z siedzibą we W.
przeciwko: E. D. (1)
o zapłatę
I. uchyla nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym w dniu 8 maja 2015 roku, sygnatura akt IV GNc 1916/15
w całości;
II. zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 25.144,45 zł ( dwadzieścia pięć tysięcy sto czterdzieści cztery złote
czterdzieści pięć groszy) wraz z ustawowymi odsetkami
za opóźnienie liczonym od dnia 13 września 2014 roku do dnia zapłaty;
III. oddala powództwo w pozostałym zakresie;
IV. zasądza od powoda na rzecz pozwanej koszty procesu w kwocie 315 zł;
V. nakazuje powodowi uiścić na rzecz Skarbu Państwa (kasa tutejszego Sądu ) kwotę 1.600,83 zł tytułem opłaty od
zarzutów, od której pozwana była zwolniona.
Sygn. akt IV GC 273/16
UZASADNIENIE
Powódka (...) S.A. (obecnie (...) S.A.) we W. wniosła pozew przeciwko E. D. (1) o zapłatę z weksla kwoty 67.744,45 zł
wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 13 września 2014 r. do dnia zapłaty oraz kosztami sądowymi według
norm przepisanych (uzasadnienie pozwu k.3).
W zarzutach od nakazu zapłaty pozwana wniosła o oddalenie powództwa podnosząc w pierwszej kolejności brak
legitymacji procesowej po stronie powódki. Nadto zarzuciła, że powódce co do zasady nie przysługiwało prawo do
wypełnienia weksla, albowiem strony poczyniły uzgodnienia w zakresie spłaty zadłużenia z tytułu umowy leasingu i
prowadzą w tym przedmiocie negocjacje. Wskazała również, że zadłużenie pozwanej z tytułu rat wynosiło 12 943,71 zł
+ odsetki, a wartość przedmiot leasingu to około 6000 zł, a zatem zawyżenie przez powódkę zadłużenia o niemal 50
000 zł w ocenie pozwanej stanowi próbę wyłudzenia nienależytego świadczenia przy wykorzystaniu weksla in blanco
(uzasadnienie zarzutów k.30-32).
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
W dniu 9 marca 2011 r. strony zawarły umowę leasingu nr (...) dot. nowej maszyny drukującej X. (...) Wartość
ofertowa maszyny wynosiła (...) zł netto. Czas trwania umowy określono na (...) miesięcy. Wysokość czynszu
inicjalnego ustalono na 10%, co stanowiło kwotę (...) zł, wysokość równych miesięcznych rat leasingowych na
2,3858%, co odpowiadało kwocie (...) zł netto, zaś wartość wykupu oszacowano na 20%, co stanowiło kwotę (...) zł
netto. Warunki realizacji umowy zostały sformułowane w OWULO. W § 20 ust. 1 i 3 OWULO określono warunki
rozliczenia umowy leasingu w sytuacji wypowiedzenia umowy przez leasingodawcę z powodu opóźnienia w zapłacie
którejkolwiek z opłat leasingowych i tak w ust. 1 wskazano, że w przypadku opóźnienia w zapłacie którejkolwiek z
opłat leasingowych, pozwana miała płacić odsetki w wysokości czterokrotności stopy lombardowej. Nadto, powódka
mogła rozwiązać umowę ze skutkiem natychmiastowym, po uprzednim wyznaczeniu pozwanej dodatkowego terminu
na piśmie, o ile opóźnienie w zapłacie którejkolwiek opłat przekroczy 14 dni. Takie okoliczności uprawniały powódkę
do natychmiastowego przejęcia posiadania przedmiotu leasingu oraz żądania zapłaty wszystkich pozostałych opłat
leasingowych obliczonych z uwzględnieniem dyskonta według stawki WIBOR dla depozytów jednomiesięcznych.
Ponadto w § 20 ust. 1 zastrzeżono, iż w takiej sytuacji dodatkowo leasingodawcy (LD) przysługuje od leasingobiorcy
(LB ) kara umowna za nienależyte wykonanie zobowiązań wynikających z umowy w wysokości odpowiadającej
wartości wykupu przedmiotu leasingu. W przypadku wystąpienia wyżej opisanej sytuacji wysokość pozostałych
do uiszczenia opłat powódka miała pomniejszyć o wartość netto uzyskaną ze sprzedaży przedmiotu leasingu, o
ile sprzedaż ta odbędzie się w terminie 360 dni od daty przejęcia przedmiotu leasingu. Pozwana miała prawo
uczestniczyć w poleasingowej sprzedaży przedmiotu leasingu, w szczególności poprzez wskazanie powódce osób
zainteresowanych nabyciem własności przedmiotu leasingu (§ 20 ust. 3). W §29 OWULO sformułowane zostały
warunki nabycia przedmiotu leasingu po zakończeniu umowy gdzie m.in. wskazano, że w terminie płatności ostatniej
opłaty leasingowej pozwana chcąc nabyć przedmiot leasingu miała wpłacić kaucję zabezpieczającą w wysokości równej
wartości wykupu (ust. 1). Po zakończeniu zaś leasingu pozwana nabywa jego przedmiot pod warunkiem uiszczenia
wszystkich rat leasingowych, kaucji gwarancyjnej i innych należności wynikających z umowy (ust.2). O ile pozwana
nie skorzystałaby z prawa do nabycia przedmiotu leasingu po zakończeniu umowy oraz nie zapewniła zbycia na rzecz
osoby trzeciej to leasingodawcy przysługuje wtedy kara umowna za nienależyte wykonanie zobowiązań wynikających
z umowy leasingu w wysokości odpowiadającej wartości wykupu przedmiotu leasingu na poczet której leasingodawca
może zaliczyć uiszczoną kaucję zabezpieczającą (ust.9). W §35 ust.1 OWULO wskazano ustalono natomiast, że w
razie opóźnienia w zwrocie przez pozwaną przedmiotu leasingu, powódka zastrzega sobie prawo do naliczania kary
za bezumowne korzystanie z rzeczy cudzej w wysokości 0,5% wartości ofertowej przedmiotu leasingu za każdy dzień
opóźnienia.
dowód: umowa wraz z OWULO -k. 173-180, protokół zdawczo- odbiorczy – k. 181.
Zabezpieczeniem należności wynikających z umowy był weksel in blanco wraz z deklaracją wekslową. Powódka miała
prawo wypełnić weksel w każdym czasie na sumę odpowiadającą zadłużeniu pozwanej z tytułu umowy nr (...) łącznie z
odsetkami oraz kosztami z jakiego bądź tytułu powstałymi oraz opatrzyć weksel datą płatności według swego uznania.
dowód: weksel wraz deklaracją wekslową k.4-5,
W dniu (...) przedmiot leasingu został wydany pozwanej.
okoliczność bezsporna .
Pozwana nie wywiązywała się należycie i terminowo ze zobowiązań wynikających z przedmiotowej umowy. Z powodu
zaległości w płatnościach umowa ta była kilkukrotnie wypowiadana przez powódkę i następnie aktywowana wskutek
uzgodnień pomiędzy stronami, po uregulowaniu zaległości przez pozwaną. Pierwotnie umowa była zawarta na
(...) miesięcy, a ostatnia rata miała być płatna w (...) r. Przed upływem okresu obowiązywania umowy, powódka
przedstawiła pozwanej rozliczenie końcowe, wskazując kwoty należności pozostałych do uregulowania oraz niezbędne
warunki do spełnienia w celu realizacji przez pozwaną opcji wykupu. Jednakże do ostatecznego rozliczenia nie doszło,
w międzyczasie strony dokonały uzgodnień w przedmiocie przedłużenia okresu obowiązywania umowy o 12 miesięcy,
tj. z (...) miesięcy do (...) miesięcy. Przedłużenie to nastąpiło z inicjatywy pozwanej, która wystąpiła z takim wnioskiem
do powódki , w tym w piśmie z dnia 27.02.2014 r. Z uwagi na powyższą zmianę powódka wystawiła pozwanej nowy
harmonogram spłat, z podaniem wysokości rat leasingowych i wartości wykupu określonej na 1% wartości przedmiotu
leasingu.
dowód: korespondencja stron umowy leasingu w okresie luty- marzec 2014r. – k. 49 – 58, pisma strony powodowej
z dn. 20.12.2013 r. i 31.08.2012 r. wraz z harmonogramami spłat k.182-185, rozliczenie końcowe wraz z zał. k.186-195,
korespondencja stron w przedmiocie zmiany okresu obowiązywania umowy k.196-201, zeznania świadka J. K. (eprotokół z dn. 29.09.2016 r.).
Z powodu zaległości w płatnościach rat przez pozwaną powódka pismem z dnia 7 marca 2014 r. wystosowała do
niej ostateczne wezwanie do zapłaty wraz z wykazem zaległości (m.in. rata nr 34 i 35) wzywając do ich uiszczenia
w terminie 3 dni pod rygorem natychmiastowego rozwiązania umowy zgodnie z OWUL. Wezwanie okazało się
bezskutecznie. W konsekwencji powódka pismem z dnia 27 marca 2014 r. rozwiązała z pozwaną umowę ze skutkiem
natychmiastowym – stosownie do treści §20 OWULO. Jednocześnie wezwała pozwana do natychmiastowego zwrotu
przedmiotu leasingu, albowiem z chwilą rozwiązania umowy zaktualizował się obowiązek jego zwrotu. Pozwana mimo
podejmowanych przez leasingodawcę czynności windykacyjnych nie zwróciła przedmiotu leasingu.
dowód: ostateczne wezwanie do zapłaty wraz z dowodem nadania k.202-204, rozwiązanie umowy wraz z dowodem
nadania k.205-207. zeznania świadka J. K. (e-protokół z dn. 29.09.2016 r.).
Po rozwiązaniu umowy powódka dokonała jej rozliczenia i pismem z dnia 5 września 2014 r. wezwała pozwaną
do zapłaty kwoty (...) zł w terminie do dnia (...) informując, że w przypadku braku płatności zostanie na tę kwotę
wypełniony weksel, opatrzony powyższą datą płatności i złożony do wykupienia w siedzibie powódki, a następnie w
oparciu o ten weksel sprawa zostanie skierowana na drogę postępowania sądowego.
Na sumę wekslową w kwocie (...) zł składały się następujące należności cząstkowe:
1. kwota (...) zł – obejmująca zaległości wynikające z wystawionych faktur VAT wskazanych w nocie odsetkowej,
wystawionych w trakcie trwania umowy, tj. faktury VAT nr (...) tytułem raty leasingowej nr (...), faktury VAT nr (...)
tytułem raty leasingowej nr (...), faktury VAT nr (...) tytułem kosztów wezwań do zapłaty oraz faktury VAT nr (...)
tytułem raty leasingowej nr (...);
2. kwota (...) zł – stanowiąca przyszłe zdyskontowane raty leasingowe wraz z wartością wykupu- na podstawie §20
OWULO w zw. z art. 709( 15 )k.c. W tym przypadku były to raty nr (...). Łączna suma tych rat wraz z wartością wykupu
została pomniejszona wg stopy 2,6%, co dało powyższą kwotę;
3. kwota (...) zł – tytułem odsetek od nieterminowych płatności- zgodnie z §20 ust. 1 OWULO. Sposób wyliczenia tych
odsetek zawarto w nocie odsetkowej załączonej do wezwania do wykupienia weksla;
4. kwota (...) zł z tytułu kar za bezumowne korzystanie z przedmiotu leasingu – wyliczonych na podstawie § 35
OWULO. Pozwana nie zwróciła przedmiotu leasingu, pomimo podjętych czynności windykacyjnych, które okazały się
bezskuteczne oraz licznych wezwań do zwrotu kserokopiarki.
dowód: wezwanie z dn. 5.09.2014 r. wraz z notą odsetkową i dowodem nadania k.209-211, faktury VAT k. 212-217,
raport czynności windykacyjnych k.218-220, zeznania świadka J. K. (e-protokół z dn. 29.09.2016 r.), a nadto pismo
procesowe powódki co do sposobu wyliczenia z dn. 14.03.2016 r. k.123-128.
W dniu 26.02.2015 r. zmianie uległa dotychczasowa nazwa strony powodowej tj. z (...) S.A. na (...) S.A. z siedzibą
we W.. Następnie w dniu 01.06.2015 r. nastąpił podział spółki (...) S.A. poprzez przeniesienie części majątku spółki
(...) S.A w postaci zorganizowanej część przedsiębiorstwa, obejmującej pion leasingowy zgodnie z planem podziału,
na spółkę (...) S.A z siedzibą we W.. Tym samym (...) S.A. z siedzibą we W. stała się następcą procesowym spółki
(...) S.A we W. (uprzednio (...) S.A. we W.).
dowód: informacja z KRS spółki (...) S.A., odpis pełny z KRS spółki (...) S.A., plan podziału wraz z wyciągiem z
załącznika nr 4 k.134-172.
Sąd zważył, co następuje:
Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.
Strona powodowa domagała się zapłaty kwoty (...) zł wraz z odsetkami i kosztami procesu na podstawie weksla
wystawionego na zabezpieczenia umowy leasingu nr (...). Na sumę wekslową składały się zaległości wynikające z faktur
VAT wystawionych w czasie trwania umowy leasingu w łącznej kwocie 5541,02 zł, kwota zdyskontowanych przyszłych
rat wraz z wartością wykupu - (...) zł, odsetki od nieterminowych płatności - (...) zł oraz kara umowna za bezumowne
korzystanie z przedmiotu leasingu (...) zł. Pozwana odmówiła zapłaty podnosząc brak legitymacji czynnej po stronie
powodowej. Nadto wskazała, że strony są w trakcie negocjacji ugodowych w przedmiocie spłaty zadłużenia, wobec
czego powodowi co do zasady nie przysługiwało prawo do wypełnienia weksla. Zarzuciła również, że żądana w pozwie
kwota jest 10- krotnie większa niż wartość przedmiotu leasingu, która wynosi (...) zł, a zatem zawyżenie zadłużenia
pozwanej o niemal (...) stanowi zdaniem pozwanej próbę wyłudzenia nienależytego świadczenia. W ocenie pozwanej
niedopuszczalne jest także jednoczesne naliczanie odsetek za opóźnienie i opłat za korzystanie z przedmiotu leasingu,
albowiem naliczenie opłat za korzystanie w wysokości 6-krotnie przekraczającej wartość przedmiotu leasingu jest
obejściem przepisów o odsetkach za opóźnienie i rażącym nadużyciem. Dlatego też pozwana powinna zapłacić jedynie
odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego.
W sprawie bezsporny był fakt zawarcia przez strony umowy leasingu nr (...) oraz jej rozwiązania ze skutkiem
natychmiastowym z uwagi na zaleganie przez pozwaną z płatnościami rat czynszowych, jak również fakt, że przedmiot
leasingu nie został zwrócony powódce mimo podjętych przez nią czynności windykacyjnych.
Rozstrzygnięcie sporu wymagało dokonania oceny zasadności roszczeń powódki w świetle zarzutów podniesionych
przez pozwaną.
Strony łączyła umowa leasingu nr (...).
Zgodnie z art. 7091 k.c. przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego
przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę
rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający
zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie
lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego. Z przepisu tego wynika, iż przedmiotowo istotnym
elementem umowy leasingu jest zatem zobowiązanie korzystającego do zapłaty finansującemu wynagrodzenia.
Wynagrodzenie to zostało w art. 7091 k.c. dość ściśle określone. Przede wszystkim powinno ono mieć charakter
pieniężny, co oznacza, że zawsze powinno być wyrażone i świadczone w pieniądzu. Zapłata może nastąpić w
formie gotówkowej bądź bezgotówkowej. Ponadto określona została minimalna jego wysokość. Powinno ono
bowiem być równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego . Korzystający
zobowiązany jest więc zwrócić finansującemu przynajmniej koszt nabycia rzeczy (który stanowi, co do zasady,
ekwiwalent jej wartości w chwili nabycia). Poza tym w skład wynagrodzenia najczęściej wchodzi również zysk
finansującego (działalność leasingowa bowiem ma dla niego charakter zarobkowy), pokrycie kosztów funkcjonowania
jego przedsiębiorstwa, ewentualnie zwrot kosztów kredytu zaciągniętego w celu sfinansowania nabycia rzeczy.
Wreszcie przepis art. 7091 k.c. wymaga, by wynagrodzenie to było płatne w uzgodnionych ratach. Ponieważ wysokość
wynagrodzenia określona zostaje w umowie i czas trwania leasingu nie ma wpływu na tę kwotę, należy przyjąć, że
wynagrodzenie korzystającego jest świadczeniem jednorazowym, płatnym w ratach. Natomiast wysokość i terminy
płatności rat pozostawione zostały woli stron (zob. Katarzyna Kopaczyńska-Pieczniak, Komentarz do art. 7091 k.c.,
LEX 2010, J. Poczobut (w:) System prawa prywatnego, t. 8, s. 269).
W pierwszej kolejności należy się odnieść do zarzutu braku legitymacji czynnej po stronie powodowej.
Na wstępie należy wskazać, że pozew w nin. sprawie został wniesiony w dniu 11 grudnia 2014 r., gdzie stroną powodową
była (...) S.A. we W.. Następnie w dniu 26 lutego 2015 r. zmianie uległa dotychczasowa nazwa firmy powoda z (...)
S.A. na (...) S.A. Fakt zmiany nazwy firmy był znany Sądowi z urzędu, w związku z czym nakaz zapłaty wydany w
dniu 8 maja 2015 r. zawierał aktualną nazwą strony powodowej, zaś w nawiasie zaznaczono poprzednie brzmienie
firmy. Następnie w dniu 1 czerwca 2015 r. nastąpił podział spółki (...) S.A w trybie art. 529§1 pkt 4 ksh poprzez
przeniesienie części majątku spółki (...) S.A w postaci zorganizowanej części przedsiębiorstwa – obejmujący pion
leasingowy – zgodnie z planem podziału na spółkę (...) S.A. z siedzibą we W.. Tym samym spółka (...) S.A. we W. stała
się w niniejszej sprawie następcą procesowym spółki (...) S.A. we W. (poprzednia nazwa (...) S.A. we W.), co było
zgodne z art. 531 k.s.h. W tym miejscu należy dodać, że podział spółki akcyjnej przez wydzielenie nie prowadzi jedynie
do następstwa ogólnego o charakterze materialno-prawnym, ale powoduje również ogólne następstwo procesowe ex
lege spółki przejmującej. Spółka przejmująca wchodzi wtedy do toczącej się sprawy z udziałem spółki dzielonej jako
ogólny następca procesowy bez konieczności zezwolenia strony przeciwnej. Oznacza to stan zachowania legitymacji
czynnej po stronie spółki przejmującej, jeżeli stała się ona jednocześnie ogólnym sukcesorem prawnym wierzytelności
objętych pozwem i planem podziału. Takie stanowisko jest również podzielane w doktrynie i orzecznictwie (por. np.
wyrok SN z dn. 27.03.2014r., sygn. akt III CSK 181/13). Zgodnie z planem podziału załączonym do nin. sprawy (...)
S.A. przejęła wszelkie prawa i obowiązki oraz wierzytelności i zobowiązania wynikające z umów, które są funkcjonalnie
związane z działalnością pionu (...) S.A, m.in. z umów leasingu operacyjnego, w tym umowy leasingu operacyjnego
nr (...) łączącej strony niniejszego procesu, co znajduje odzwierciedlenie w zał. nr 4 do planu podziału załączonego
do akt. Tym samym obecnie to (...) S.A. we W. stała się z mocy prawa powodem w niniejszej sprawie jako następca
procesowy (...) S.A. we W. – poprzednio (...) S.A. we W.. W rezultacie w ocenie Sądu chybiony był zarzut pozwanej
co do braku legitymacji procesowej po stronie powoda.
Kolejnym zarzutem podniesionym przez pozwaną był zarzut przedwczesności powództwa, gdyż pozwana w sposób
ogólnikowy wskazała, że strony poczyniły uzgodnienia w zakresie spłaty zadłużenia z tytułu przedmiotowej umowy
leasingu, a nadto prowadzą nadal negocjacje w tym przedmiocie, w związku z czym powódce nie przysługiwało co do
zasadny prawo do wypełnienia weksla. Podkreślić należy, iż pozwana w zarzutach nie powołała żadnych konkretnych
ustaleń, które według jej wiedzy miałby zostać poczynione w sprawie rozliczenia umowy leasingu .
Odnosząc się do powyższego należy zauważyć, że zgodnie z art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na
osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Ze względu na powyższą zasadę dotyczącą ciężaru dowodu, według
art. 232 k.p.c., strona w postępowaniu sądowym jest zobowiązana wskazywać fakty oraz dowody na potwierdzenie
jej twierdzeń. Udowodnienie faktów może nastąpić przy pomocy wszelkich środków dowodowych przewidzianych
przez kodeks postępowania cywilnego. W ocenie Sądu pozwana w żaden sposób nie wykazała, aby powództwo było
przedwczesne. Co prawda pozwana powołała na tę okoliczność dowody z zeznań świadków E. D. (2), I. B. i K.
S., jednakże zobowiązana na rozprawie w dniu 9 czerwca 2016r. do sprecyzowania, zgodnie z art. 3 k.p.c., jakie
konkretnie uzgodnienia w sprawie spłaty zadłużenia z przedmiotowej umowy leasingu i z kim konkretnie zostały
poczynione (z podaniem danych osobowych) przez strony sporu w terminie 14 dni pod rygorem negatywnych skutków
dowodowych , nie udzieliła odpowiedzi, w konsekwencji czego postanowieniem z dnia 29 września 2016 r. wydanym
na rozprawie wniosek o przeprowadzenie dowodu z w/w świadków został oddalony jako zmierzający wyłącznie do
przedłużenia postępowania. Co więcej zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że wprawdzie z pozwaną
toczyły się negocjacje dot. zmiany harmonogramu płatności rat, ale po pierwsze miały one miejsce jeszcze przed
rozwiązaniem przedmiotowej umowy, a po drugie pozwana nie wywiązywała się z umówionych zobowiązań, co w
konsekwencji skutkowało rozwiązaniem umowy leasingu oraz podjęciem przez powódkę czynności windykacyjnych
celem odzyskania sprzętu. Nadto J. K. zajmująca się u strony powodowej czynnościami podejmowanymi po
rozliczeniu umowy przesłuchiwana w charakterze świadka wyraźnie wskazała, że powódka po rozwiązaniu umowy nie
prowadziła z pozwaną żadnych negocjacji ugodowych, a sprawę oddała firmie windykacyjnej. Zaznaczyła przy tym, że
windykatorzy prowadzący sprawę umocowani są jedynie do tego, aby odebrać przedmiot leasingu, nie mogą zaś czynić
uzgodnień w zakresie innej spłaty zadłużenia niż wpłata jednorazowa, w szczególności nie mogą rozkładać zadłużenia
na raty ani prolongować terminu spłaty. Z uwagi na powyższe , twierdzenia pozwanej w tym zakresie jako ogólnikowe
i nie poparte żadnymi dowodami nie mogły zasługiwać na uwzględnienie.
W dalszej kolejności należało się odnieść do zarzutu zawyżenia sumy wekslowej podniesionego przez pozwaną.
Na gruncie obowiązującej ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe - zobowiązanie wekslowe ma charakter
samodzielny i abstrakcyjny, co oznacza, że już samo umieszczenie podpisu na wekslu stanowi wyłączną przyczynę i
podstawę zobowiązania wekslowego. Zgodnie z art. 101 prawa wekslowego istotą weksla własnego jest bezwarunkowe
przyrzeczenie zapłaty sumy pieniężnej potwierdzone podpisem. Źródłem zobowiązania wekslowego jest w tym
przypadku umowa dochodząca do skutku przez wydanie weksla lub jego zwrócenie posiadaczowi. W przypadku
dokumentu, który w chwili wręczenia nie zawiera wszystkich elementów weksla własnego- jak w przypadku weksla
in blanco - umowa ta ma na celu powstanie zobowiązania wekslowego w przyszłości. Zobowiązanie powstaje
zatem dopiero po uzupełnieniu dokumentu przez upoważnioną osobę o elementy niezbędne do uznania dokumentu
za weksel własny. Należy podkreślić, iż czynności prawne, z których wynikają zobowiązania wekslowe, same nie
określają celu gospodarczego lub społecznego tego rodzaju przysporzenia. Cel ten określa dopiero wyraźna lub
dorozumiana umowa leżąca u podstaw zaciągnięcia zobowiązania wekslowego, wskazująca tzw. stosunek podstawowy
(kauzalny) dla tego zobowiązania. Umowę tę stanowi w szczególności deklaracja wekslowa, w której strony określają
warunki, od których spełnienia uzależnione jest uzupełnienie weksla in blanco. W przypadku weksla, który w
chwili jego wystawienia był wekslem niezupełnym, abstrakcyjny charakter zobowiązania wekslowego ulega istotnemu
osłabieniu, w szczególności wadliwie wypełnienie weksla in blanco – stosownie do treści art. 10 Prawa wekslowego
umożliwia zobowiązanemu wekslowo uwolnienie się od odpowiedzialności wekslowej. Podnieść należy, iż zarzut
nieprawidłowego uzupełnienia weksla in blanco, tj. wypełnienia sprzecznego z zawartym porozumieniem jako
zarzut osobisty (subiektywny) jest skuteczny tylko wobec bezpośredniego kontrahenta (strony porozumienia o
uzupełnieniu), któremu osoba podpisana na wekslu in blanco weksel ten wręczyła oraz osób, które choćby w dobrej
wierze, nabyły weksel in blanco jeszcze przed jego uzupełnieniem, a także wobec osoby, która nabyła weksel wprawdzie
już po uzupełnieniu od osoby, która weksel in blanco wypełniła, lecz przy nabyciu była w złej wierze lub dopuściła
się rażącego niedbalstwa. Inne zarzuty osobiste, np. niewłaściwe wykonanie umowy, o ile nie opierają się na fakcie
wypełnienia weksla wbrew porozumieniu, lecz na innych podstawach ocenić należy nie według art. 10, lecz według
art. 17 Prawa wekslowego.
W konsekwencji rozpoznając zarzuty od nakazu zapłaty wydanego na podstawie weksla Sąd może uwzględnić
stosunek zobowiązaniowy, w związku z którym weksel został wystawiony wówczas, gdy strona zainteresowana
przeniesieniem sporu na płaszczyznę stosunku podstawowego podejmie stosowne czynności – tj. podniesie stosowne
zarzuty wekslowe dotyczące stosunku zobowiązaniowego będącego podstawą wystawienia weksla. Powyższe nie
oznacza jednak, że w takim przypadku proces o zapłatę należności wynikającej z weksla wypełnionego w oparciu
o porozumienie wekslowe przestaje mieć charakter tzw. "procesu wekslowego". Podniesienie przez dłużnika
wekslowego zarzutów ze stosunku podstawowego (porozumienia wekslowego) nie powoduje bowiem utraty przez
posiadacza weksla formalnej i materialnej legitymacji wekslowej. Odwołanie się w zarzutach od nakazu zapłaty do
stosunku podstawowego prowadzi jedynie do uwzględnienia tego stosunku w ramach oceny zasadności dochodzonego
roszczenia wekslowego. W dalszym etapie postępowania to na dłużniku wekslowym ciąży obowiązek udowodnienia, że
weksel został wypełniony niezgodnie z zawartym porozumieniem (art. 6 k.c.). Nie ma podstaw, aby ciężar dowodzenia
okoliczności ze stosunku podstawowego uzasadniających uzupełnienie weksla przerzucać na wierzyciela wekslowego.
W takiej jednak sytuacji tzn. gdy doszło do zakwestionowania prawidłowości uzupełnienia weksla in blanco, wierzyciel
który nabył weksel nie może zasłaniać się wobec dłużnika abstrakcyjnością zobowiązania wekslowego i ma obowiązek
podać, z jakiego tytułu domaga się zapłaty i przedstawić stosowne wyliczenie. Bez tego wyliczenia dłużnik wekslowy
nie jest bowiem w stanie wykazać zgodności sumy wekslowej z porozumieniem (tak wyroki: Sądu Apelacyjnego w
Łodzi z dnia 11 kwietnia 2013 r. I ACa 1364/12, Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 sierpnia 2007 r., I A Ca
442/07, LEX 446721; Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 marca 2011 r., I A Ca 122/11, LEX 898634 oraz Sądu
Apelacyjnego w Warszawie z dnia 28 października 2011 r., VI A Ca 546/11, LEX 1136133). Nie chodzi w tym wypadku
o rozkład ciężaru dowodu, gdyż obowiązek przedstawienia wyliczenia nie wynika z przerzucenia na stronę powodową
ciężaru dowodu (wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 10.01.2013r., sygn. akt. X Ga 412/12).
W niniejszej sprawie strona powodowa uczyniła zadość temu obowiązkowi. Takie szczegółowe wyliczenie zostało
bowiem przedstawione przez powódkę w wezwaniu do wykupienia weksla z dnia 5 września 2014 r. wraz z notą
odsetkową, a nadto w piśmie procesowym powódki z dnia 14 marca 2016 r., gdzie wskazano, że na sumę wekslową
w kwocie (...) zł składają się:
1. kwota (...) zł – obejmująca zaległości wynikające z wystawionych faktur VAT wskazanych w nocie odsetkowej,
wystawionych w trakcie trwania umowy, tj. faktury VAT nr (...) tytułem raty leasingowej nr 34, faktury VAT nr (...)
tytułem raty leasingowej nr 35, faktury VAT nr (...) tytułem kosztów wezwań do zapłaty oraz faktury VAT nr (...)
tytułem raty leasingowej nr 36;
2. kwota (...) zł – stanowiąca przyszłe zdyskontowane raty leasingowe wraz z wartością wykupu- na podstawie §20
OWULO w zw. z art. 70915 k.c. W tym przypadku były to raty nr 37-48. Łączna suma tych rat wraz z wartością wykupu
została pomniejszona wg stopy 2,6%, co dało powyższą kwotę;
3. kwota (...) zł – tytułem odsetek od nieterminowych płatności- zgodnie z §20 ust. 1 OWULO. Sposób wyliczenia tych
odsetek zawarto w nocie odsetkowej załączonej do wezwania do wykupienia weksla;
4. kwota (...) zł z tytułu kar za bezumowne korzystanie z przedmiotu leasingu – wyliczonych na podstawie § 35
OWULO. Pozwana nie zwróciła przedmiotu leasingu, pomimo podjętych czynności windykacyjnych, które okazały się
bezskuteczne oraz licznych wezwań do zwrotu kserokopiarki. Kwotę ta powódka wyliczyła za okres 162 dni obciążając
pozwaną za każdą dobę 0,5% wartości ofertowej tj. 300 zł za dzień.
Pozwana kwestionowała przede wszystkim naliczenie kary w kwocie (...) zł za bezumowne korzystanie z przedmiotu
leasingu wskazując, że kwota ta jest znacznie zawyżona zważywszy na wartość rynkową przedmiotu leasingu
wynoszącą (...) zł i w jej odczuciu stanowi próbę wyłudzenia nienależytego świadczenia. Takie sformułowanie, w ocenie
Sądu, stanowi niewątpliwie wniosek o miarkowanie kary umownej.
Zgodnie z art. 483 § 1 kc można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego
wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Takie zastrzeżenie
zawierał § 35 OWU leasingu. Na podstawie zgromadzonych dowodów , w tym raportu z windykacji oraz zeznań
świadka J. K., Sąd ustalił, że doszło do opóźnienia w zwrocie przedmiotu leasingu , a tym samym zaktualizowały się
przesłanki z § 35 OWU do naliczenia kary umownej za bezumowne korzystanie z przedmiotu stanowiącego własność
leasingodawcy.
Wobec sformułowanego w zarzutach wniosku o miarkowanie kary umownej Sąd był zobligowany rozważyć jednakże
zastosowanie art. 484 k.c. stanowiącego, iż w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara
umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej
szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony
inaczej postanowiły (§1). Jeżeli zobowiązanie zostało w poniesionej szkody. Jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej
części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest
rażąco wygórowana .
Przewidziane w art. 484 § 2 k.c. uprawnienie dłużnika do żądania zmniejszenia kary umownej jest więc
materialnoprawnym środkiem jego obrony przed żądaniem wierzyciela zapłaty tej kary. Skorzystanie z tego środka
obrony zależy od woli dłużnika. Jeżeli dłużnik chce z uprawnienia tego skorzystać musi złożyć w tym przedmiocie
określone oświadczenie woli, które, zgodnie z art. 60 k.c., może być wyrażone przez każde zachowanie, byleby ujawniło
jego wolę w dostatecznie zrozumiały dla wierzyciela sposób. Jeżeli dojdzie do procesu sądowego, w którym wierzyciel
żąda zasądzenia kary umownej, żądanie dłużnika miarkowania tej kary musi przybrać odpowiednią formę procesową zarzutu procesowego miarkowania kary umownej. Skoro bowiem miarkowanie kary umownej jest dopuszczalne tylko
na żądanie dłużnika, sąd nie może w tym zakresie działać z urzędu. Wprawdzie z uwagi na wskazaną wyżej, wynikającą
z art. 60 k.c., dopuszczalność złożenia przez dłużnika takiego oświadczenia w dowolnej formie, nie musi ono, także w
procesie, być wyrażone jedynie przez jednoznacznie sformułowane żądanie miarkowania kary, to jednak zważywszy na
zasadę kontradyktoryjności polskiego procesu cywilnego oraz zasadę równości jego stron, powinno ono przybrać taką
formę, by wierzyciel mógł podjąć odpowiednią obronę. Dlatego dłużnik, jeżeli w toku procesu wprost nie sformułował
żądania miarkowania kary umownej, powinien przynajmniej wskazać, że jego zdaniem kara umowna jest za wysoka i
wyjaśnić dlaczego. Zgodnie z art. 6 k.c. w zw. z art. 484 § 2 k.c. obciąża go obowiązek udowodnienia okoliczności, które
uzasadniają miarkowanie kary umownej, a zgodnie z art. 232 k.p.c. obowiązany jest wskazać dowody dla stwierdzenia
faktów, z których wywodzi skutki prawne. W konsekwencji pozwany dłużnik, także wtedy, gdy jedynie w sposób
dorozumiany zgłosił żądanie miarkowania kary umownej, obowiązany jest wskazać i udowodnić podstawę faktyczną
tego żądania, a więc przynajmniej jedną z przesłanek art. 484 § 2 k.c., uzasadniającą miarkowanie kary (zob. wyrok
SN z dn.13.06.2012 r., sygn. akt V CSK 375/12).
Miarkowanie kary umownej ma przeciwdziałać dużym dysproporcjom między wysokością zastrzeżonej kary a godnym
ochrony interesem wierzyciela. Kara umowna, podobnie jak odszkodowanie, którego jest surogatem, nie może
prowadzić do nieuzasadnionego wzbogacenia uprawnionego (wyrok SA w Katowicach z dnia 17 grudnia 2008 r., V
ACa 483/08, LEX nr 491137, Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach i Sądów Okręgowych 2009, nr 1, poz. 5,
s. 27). Stosując instytucję miarkowania, sąd powinien mieć na względzie podstawowe funkcje kary umownej, jakimi są
funkcja stymulująca wykonanie zobowiązania, funkcja represyjna w postaci sankcji za niewykonanie lub nienależyte
wykonanie umowy oraz funkcja kompensacyjna, polegająca na naprawieniu szkody, jeśli wierzyciel ją poniósł, bez
konieczności precyzyjnego wyliczania jej wysokości, co znakomicie ułatwia realizację dochodzonego uprawnienia
(wyrok SN z dnia 30 listopada 2006 r., I CSK 259/06, LEX nr 398369, a także Agnieszka Rzetecka-Gil, Komentarz
do art.484 Kodeksu cywilnego , LEX/el. 2011).
Odnosząc się zatem do żądania powoda co do naliczonych kar za bezumowne korzystanie ze sprzętu należy wskazać, że
strona powodowa naliczyła karę w wysokości (...) zł przyjmując kwotę (...) zł za każdy dzień opóźnienia- zgodnie z §35
ust. 1 OWULO, podnosząc iż kwota ta stanowi 0,5% wartości ofertowej przedmiotu leasingu, tj. kwoty (...) Jednakże
z dokumentów dołączonych do akt sprawy wynika, że na dzień przewidywanego zakończenia umowy leasingu tj.
marzec 2015r. ( harmonogram na k. 197 ) wartość końcowa przedmiotu leasingu wynosić miała (...) zł, co też zostało
wskazane przez samą powódkę w piśmie z dnia 6 marca 2014r. Natomiast pozwana w zarzutach od nakazu zapłaty
oszacowała wartość rynkową maszyny na kwotę (...) zł. W tej sytuacji w ocenie Sądu doszło do rażącego wygórowania
kary umownej, albowiem gdyby przyjąć, że przedmiotowa umowa leasingu byłaby prawidłowo realizowana, to dochód
powódki z korzystania z tego przedmiotu w ramach umowy leasingu wyniósłby około (...)zł dziennie (rata netto w
kwocie (...) zł : 30 dni = (...) zł). Natomiast przy karze wynoszącej około (...) zł dziennie po upływie 162 strona
powodowa uzyskałaby kwotę równą 6000 zł czyli 10- krotnie więcej niż wartość końcowa jaka przypadłaby stronie
powodowej w przypadku wykonania umowy leasingu – pismo leasingodawcy z (...) – k. 196 . Mając zatem powyższe
na uwadze Sąd uznał, że miarodajna kara umowna spełniająca wszystkie funkcje, tj. stymulującą, simplifikacyjną i
kompensacyjną, to kwota w wysokości (...) zł i taką kwotę zasądził Sąd w ramach kary umownej, zaś w pozostałej
części dot. kary umownej, tj. co do kwoty (...) zł żądanie oddalił . Podkreślić należy, iż treść zawartej umowy leasingu
wskazuje na brak woli posiadania przez leasingodawcę przedmiotu leasingu po zakończeniu umowy. Przeciwnie celem
umowy było m.in. umożliwienie leasingobiorcy, po wywiązaniu się przez niego z warunków umowy leasingu, nabycia
własności przedmiotu leasingu za cenę równą wartości wykupu określonej w umowie leasingu czyli za kwotę 600 zł
ustaloną w wyniku zaakceptowania przez leasingodawcę nowego harmonogramu rat leasingowych (OWU § 29 pkt. 5
– k. 179 i pismo z 6.03.2014r. dot. wartości końcowej - k. 196 ) . Zważywszy, iż weksel obejmuje wszystkie zaległe oraz
przyszłe raty , czyli powód uzyskuje tym samym świadczenie jakie byłoby mu należne w przypadku kontynuowania
leasingu do ostatniego okresy spłaty rat, żądanie dodatkowo zapłaty (...) zł za bezumowne korzystanie z przedmiotu
leasingu w okresie 162 dni od dnia rozwiązania umowy ((...)) w porównaniu z wartością końcową przedmiotu leasingu
tj. (...) zł wskazuje, iż ma miejsce rażące wygórowanie kary umownej przy jednoczesnym żądaniu spełnienia całości
świadczeń z tytułu zapłaty rat leasingowych.
Odnośnie pozostałych należności składających się na sumę wekslową, to z twierdzeń pozwanej zawartych w sprzeciwie
i dalszym piśmie procesowym wynika jedynie, że były one przedmiotem rzekomych negocjacji ugodowych, a pozwana
co do obowiązku ich uiszczenia wyraźnie się nie odniosła. A zatem zarzuty pozwanej w tej części, zgodnie z art. 6 k.c.
w zw. z art. 232 k.p.c. nie mogły zasługiwać na uwzględnienie.
Stan faktyczny niniejszej sprawy Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów z dokumentów, których
autentyczność nie wzbudzała wątpliwości Sądu dlatego też, zostały uznane za wiarygodne i poczyniono na ich
podstawie ustalenia faktyczne stosowne do dyspozycji art. 245 k.p.c. jak i z zeznań świadka J. K.. Pozostałe wnioski
dowodowe, tj. z zeznań świadków E. D. (2), I. B. oraz K. S. oraz z przesłuchania stron Sąd oddalił z uwagi
na niewykonanie przez pozwaną zobowiązania z dnia 9 czerwca 2016 r. Postawa pozwanej i jej brak reakcji na
zobowiązanie co do sprecyzowania spornych okoliczności związanych z prowadzeniem negocjacji pozwoliły Sądowi na
uznanie, że osobowe wnioski dowodowe zmierzały jedynie do wydłużenia postępowania i nie miały na celu wyjaśnienia
spornych istotnych okoliczności.
Reasumując Sąd uznał powództwo za niezasadne w części dot. kar umownych ponad kwotę (...) zł.
Od kwoty zasadzonej w wyroku na podstawie weksla należne były także odsetki ustawowe za opóźnienie w spełnieniu
należności zgodnie z art. 48 ust. 2 w zw. z art. 103 ustawy prawo wekslowe liczone od dnia kolejnego po terminie
płatności. Art. 48 prawa wekslowego jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 482 § 1 k.c. Jeżeli porozumienie
wekslowe jest zgodne z prawem cywilnym i w chwili uzupełnienia weksla o sumę wekslową suma ta ostała obliczona
zgodnie z porozumieniem i prawem cywilnym , to na podstawie art. 48 posiadaczowi przysługują odsetki od dnia
płatności weksla .
Z uwagi na powyższe Sąd w punkcie I uchylił nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 8 maja 2015 r., sygn.
akt IV GNc 1916/15 w całości. W punkcie II zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę (...) zł - stanowiącą różnicę
między pierwotnym żądaniem, a kwotą z tytułu kar umownych przekraczającą kwotę (...) zł ((...) zł) wraz z odsetkami
ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia (...) r. do dnia zapłaty (zgodnie z żądaniem pozwu).
W konsekwencji powyższego dalej idące powództwo, tj. co do kwoty 42 600 zł podlegało oddaleniu, o czym Sąd orzekł
jak w punkcie III sentencji wyroku.
O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie IV wyroku, na podstawie art. 100 kpc dokonując stosunkowego ich
rozdzielenia. Zważywszy na fakt, że powód wygrał spór w 37% i poniósł koszty w kwocie (...) zł (opłata od pozwu (...)
zł + koszty zastępstwa wraz z opłatą od pełnomocnictwa (...) zł), natomiast pozwany wygrał spór w 63% i poniósł
koszty w wysokości (...) zł (koszty zastępstwa + opłata od pełnomocnictwa) po stosunkowym rozdzieleniu kosztów Sąd
zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę (...) zł tytułem zwrotu kosztów procesu.
W punkcie V wyroku Sąd nakazał powodowi uiścić na rzecz Skarbu Państwa (kasa tut. Sądu) kwotę (...) zł tytułem
opłaty od zarzutów, od której pozwana była zwolniona. Kwota ta stanowiła 63% pełnej opłaty od zarzutów, tj. kwoty
(...) zł, która została pokryta ze środków Skarbu Państwa, a Sąd nałożył na powoda obowiązek jej zwrotu w części w
jakiej powód przegrał spór.
ZARZĄDZENIE
1.odnotować;
2. odpis doręczyć pełnomocnikom stron .