Ocena rozpowszechnienia i analiza objawów suchego oka u

Góra-Kupilas
Probl
Hig Epidemiol
K, Malara
2007,
B, Joœko
88(1):
J. 51-54
Ocena rozpowszechnienia i analiza objawów suchego oka u studentów z krótkowzrocznoœci¹
51
Ocena rozpowszechnienia i analiza objawów suchego oka
u studentów z krótkowzrocznoœci¹
Evaluation of prevalence and analysis of dry eye symptoms in myopic students
KALINA GÓRA-KUPILAS, BEATA MALARA, JADWIGA JOŒKO
Katedra i Zak³ad Medycyny i Epidemiologii Œrodowiskowej w Zabrzu Œl¹skiej Akademii Medycznej w Katowicach
Introduction. Dry eye becomes more and more common ophthalmological
problem in the civilized world and affects people at different age including
young and active. Dry eye symptoms lead to constant discomfort and may be
so severe that reading, driving, working with computers are difficult or even
impossible. There are some risk factors of dry eye development including
environmental factors, general and local diseases and iatrogenic effects.
Association between myopia and the number and intensity of dry eye
complaints is still widely discussed.
Aim. To evaluate the prevalence of dry eye symptoms in myopic students, to
analyze dry eye complaints and define whether myopic students are predisposed
to have more dry eye symptoms.
Material and methods. The study (October 2005 – December 2005) included
143 medicine and dentistry students of Silesian Medical University in
Katowice, aged between 19-26. Among them 73 students declared myopia.
All students filled in an anonymous questionnaire developed by the authors.
Results. Dry eye symptoms were declared by 130 students including 71
students with myopia. Refractive error – myopia was significantly associated
with three or more of dry eye symptoms. Wearing contact lenses was an
important factor leading to increasing amount and intensity of dry eye
complaints.
Conclusions. Dry eye is a frequent eye problem in myopic students. Myopic
students are predisposed to have more dry eye symptoms in comparison
with students without the refractive error.
Key words: students, myopia, dry eye
Wprowadzenie. Suche oko jest narastaj¹cym problemem okulistycznym,
który dotyka nie tylko osoby starsze, ale coraz czêœciej m³ode i aktywne
zawodowo. Przykre objawy suchego oka zwi¹zane ze zmniejszon¹ iloœci¹ lub
jakoœci¹ filmu ³zowego utrudniaj¹, a czasem wrêcz uniemo¿liwiaj¹
wykonywanie codziennych czynnoœci takich jak czytanie, jazda samochodem,
praca przy komputerze. Istnieje wiele czynników sprzyjaj¹cych rozwojowi
suchego oka wœród których wymienia siê wp³ywy œrodowiskowe, choroby
miejscowe i ogólnoustrojowe oraz dzia³ania jatrogenne. Zwi¹zek pomiêdzy
wystêpowaniem krótkowzrocznoœci a liczb¹ i nasileniem objawów suchego
oka nie jest jak dot¹d jednoznacznie okreœlony.
Cele pracy. Ocena rozpowszechnienia objawów suchego oka wœród studentów
z krótkowzrocznoœci¹. Analiza rodzaju zg³aszanych objawów suchego oka.
Próba okreœlenia, czy krótkowzrocznoœæ sprzyja nasileniu dolegliwoœci suchego
oka.
Materia³ i metody. Badania przeprowadzono w okresie paŸdziernik-grudzieñ
2005 r. i objêto nimi grupê 143 studentów Wydzia³u Lekarskiego
i Stomatologii ŒAM w Zabrzu, w przedziale wiekowym 19-26 lat. Wœród
badanych studentów 73 osoby deklarowa³y wystêpowanie krótkowzrocznoœci.
Do badañ u¿yto kwestionariusz opracowany przez autorów pracy.
Wyniki. U 130 badanych osób stwierdzono obecnoœæ objawów suchego
oka, w tym u 71 osób z krótkowzrocznoœci¹. Osoby krótkowzroczne znamiennie
czêœciej zg³asza³y minimum trzy charakterystyczne dla suchego oka objawy.
G³ównymi objawami zg³aszanymi czêsto lub ca³y czas by³y odpowiednio
zmêczenie oczu i uczucie piasku w oczach. Stwierdzono, ¿e rodzaj stosowanej
korekcji mia³ wp³yw na liczbê zg³aszanych dolegliwoœci. Noszenie soczewek
kontaktowych sprzyja³o zwiêkszeniu liczby objawów suchego oka
Wnioski. Suche oko jest czêstym problemem wœród studentów
z krótkowzrocznoœci¹. Wystêpowanie krótkowzrocznoœci sprzyja nasileniu
dolegliwoœci suchego oka w badanej populacji studentów.
S³owa kluczowe: studenci, krótkowzrocznoœæ, suche oko
© Probl Hig Epidemiol 2007, 88(1): 51-54
Adres do korespondencji / Address for correspondence
www.phie.pl
Lek. Kalina Góra-Kupilas
Katedra i Zak³ad Medycyny i Epidemiologii Œrodowiskowej w Zabrzu
Œl¹skiej Akademii Medycznej w Katowicach, ul. H. Jordana 19
41-808 Zabrze, tel: 0-502-233-226, e-mail: [email protected]
Nades³ano: 25.09.2006
Zakwalifikowano do druku: 30.03.2007
Wprowadzenie
Suche oko jest problemem zdrowotnym, z którym pacjenci coraz czêœciej zg³aszaj¹ siê do okulisty,
b¹dŸ do lekarza pierwszego kontaktu poszukuj¹c pomocy. Dolegliwoœci powstaj¹ce w wyniku zaburzenia iloœci i/lub jakoœci ³ez bywaj¹ tak dokuczliwe, ¿e
uniemo¿liwiaj¹ wykonywanie codziennych czynno-
œci, takich jak czytanie, praca przed monitorem komputera czy prowadzenie samochodu. Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi w USA blisko 10 milionów Amerykanów stosuje preparaty sztucznych ³ez,
a co pi¹ty Amerykanin cierpi z powodu objawów suchego oka nie wiedz¹c o tym [1].
52
Cele pracy
1. Ocena rozpowszechnienia objawów suchego
oka wœród studentów z krótkowzrocznoœci¹.
2. Analiza rodzaju zg³aszanych objawów suchego
oka.
3. Próba okreœlenia, czy krótkowzrocznoœæ sprzyja
nasileniu dolegliwoœci suchego oka.
Materia³ i metody
Badanie przeprowadzono w okresie od paŸdziernika 2005 do grudnia 2005 r. Do badania przyst¹pi³o
153 studentów Wydzia³u Lekarskiego i Stomatologii
w Zabrzu Œl¹skiej Akademii Medycznej w Katowicach, w przedziale wiekowym 19-26 lat.
Badanie przeprowadzono metod¹ anonimowej
ankietyzacji. U¿yto kwestionariusza opracowanego
przez autorów pracy. Kwestionariusz zawiera³ pytania dotycz¹ce aktualnego stanu refrakcji studentów.
Z badanej grupy dalszej analizie poddano 143 kwestionariusze studentów z krótkowzrocznoœci¹ i bez
wady refrakcji. Dalsze pytania dotyczy³y wystêpowania objawów typowych dla suchego oka oraz czêstotliwoœci ich wystêpowania. Brano pod uwagê 10 ob-
jawów: uczucie suchoœci oka, uczucie piasku, pieczenie, zaczerwienienie, uczucie zmêczenia oczu, ból
podczas mrugania, obecnoœæ nieprawid³owej wydzieliny, przejœciowe pogorszenie ostroœci wzroku, œwiat³owstrêt, nadmierne ³zawienie. Do okreœlenia czêstotliwoœci wystêpowania objawów pos³u¿ono siê
skal¹: nigdy, rzadko (przynajmniej raz na 3-4 miesi¹ce), czasami (przynajmniej raz na 2-4 tygodnie), czêsto (przynajmniej raz na tydzieñ), ca³y czas. Dodatkowe pytania dotyczy³y wspó³istniej¹cych chorób
oczu, stosowanej korekcji oraz przebytych zabiegów
okulistycznych.
Wyniki opracowano za pomoc¹ programu Statistica.
Wyniki
Wœród badanych studentów 73 osoby deklarowa³y wystêpowanie krótkowzrocznoœci (ekwiwalent
sferyczny minimum –0,5 D); 70 osób zaprzeczy³o
istnieniu jakiejkolwiek wady wzroku, 3 osoby wiedzia³y o istnieniu nadwzrocznoœci a 7 studentów nie potrafi³o okreœliæ stanu swojej refrakcji.
Wœród 143 studentów, których ankiety poddano
analizie, subiektywne dolegliwoœci ze strony narz¹du
wzroku zg³asza³o 130 osób (91,0%), w tym 71 osób
(97,3%) w grupie z krótkowzrocznoœci¹, 59 osób
(84,3%) w grupie bez wady refrakcji. Wœród osób z
krótkowzrocznoœci¹ 58 (79,5%), a w grupie bez wady
refrakcji 22 (31,4%) studentów zg³asza³o minimum
trzy objawy suchego oka. Osoby krótkowzroczne znamiennie czêœciej zg³asza³y minimum trzy charakterystyczne dla suchego oka objawy (p<0,05). Rozpowszechnienie i liczbê zg³aszanych objawów suchego
oka w badanej populacji obrazuje rycina 1.
Badani studenci najczêœciej skar¿yli siê najczêœciej na uczucie zmêczenia oczu – 89 osób, przejœciowe os³abienie ostroœci wzroku – 68 osób, pieczenie
oczu – 54 osoby, zaczerwienienie oczu – 49 osób, nadmierne ³zawienie – 42 osoby. W grupie bez wady
16
Liczba osób / number of students
Istnieje wiele czynników ryzyka rozwoju suchego oka. Wœród nich wymienia siê wp³ywy œrodowiska, choroby ogólnoustrojowe i miejscowe oraz dzia³ania jatrogenne [2].
Bardzo istotnym czynnikiem sprzyjaj¹cym powstawaniu suchego oka jest podesz³y wiek [3,4]. Zaburzenia filmu ³zowego u osób w starszym wieku nie
wynikaj¹ wy³¹cznie z samego procesu starzenia siê
organizmu ale s¹ w du¿ej mierze skutkiem wspó³istniej¹cych chorób ogólnoustrojowych (np.: kolagenozy, choroby tarczycy, cukrzyca), miejscowych (np.:
odwiniêcie starcze powiek) oraz stosowanych leków.
Zgodnie z dostêpnymi danymi z piœmiennictwa
problem suchego oka dotyka coraz czêœciej osoby
m³ode i aktywne zawodowo [5]. Dolegliwoœci typowe dla suchego oka zg³aszane przez osoby m³ode s¹
w g³ównej mierze zwi¹zane z nara¿eniem na dzia³anie czynników œrodowiskowych takich, jak np.: praca przed monitorem komputera, przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach oraz jatrogennych
(noszenie soczewek kontaktowych, stosowanie doustnej antykoncepcji) [6].
Wœród czynników maj¹cych wp³yw na wystêpowanie i nasilenie objawów suchego oka wymienia siê
równie¿ stan refrakcji oka. Dostêpne dane z piœmiennictwa nie podaj¹ jednoznacznie czy obecnoœæ krótkowzrocznoœci sprzyja wyst¹pieniu i nasileniu objawów suchego oka. Wiadomo natomiast, ¿e rodzaj stosowanej korekcji, a przede wszystkim noszenie soczewek kontaktowych, chirurgia refrakcyjna s¹ wa¿nymi czynnikami ryzyka rozwoju suchego oka [6,7].
Probl Hig Epidemiol 2007, 88(1): 51-54
krótkowzrocznoœæ / myopia
14
brak wady refrakcji / no refractive error
12
10
8
6
4
2
0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Liczba zg³aszanych objawów / number of reported symptoms
10
Ryc. 1. Rozpowszechnienie i liczba objawów suchego oka w grupie
z krótkowzrocznoœci¹ i bez wady wzroku
Fig. 1. Prevalence and number of dry eye symptoms in the students with
myopia and without refractive error
Góra-Kupilas K, Malara B, Joœko J. Ocena rozpowszechnienia i analiza objawów suchego oka u studentów z krótkowzrocznoœci¹
10
5
pieczenie / burning
sensation
10
piasek / irritaton
0
³zawienie / lacrition
5
œwiat³owstrêt /
hypersensitivity to light
15
15
suchoϾ / dryness
Liczba osób / number of studen
ca³y czas / all the time
20
ca³y czas / all the time
pogorszenie ostroœci /
visual impairment
czêsto / often
czêsto / often
20
nieprawid³owa wydzielina
/ abnormal discharge
rzadko / rarely
25
rzadko / rarely
zmêczenie / fatigue
czasami / sometimes
czasami / sometimes
ból / pain
nigdy / never
nigdy / never
zaczerwienienie / redness
30
25
Liczba osób / number of students
refrakcji najczêstsz¹ dolegliwoœci¹ by³o uczucie zmêczenia oczu, na które skar¿y³o siê 43 studentów natomiast w grupie osób z krótkowzrocznoœci¹ przejœciowe pogarszanie siê ostroœci wzroku, które deklarowa³o 53 studentów jako objaw wystêpuj¹cy rzadko.
Studenci krótkowzroczni jako objawy wystêpuj¹ce
czêsto lub ca³y czas podali odpowiednio zmêczenie
oczu i uczucie piasku w oczach. Rodzaj i czêstotliwoœæ wystêpowania typowych objawów w poszczególnych grupach przedstawiaj¹ ryciny 2 i 3.
53
pieczenie / burning
sensation
³zawienie / lacrition
œwiat³owstrêt /
hypersensitivity to light
pogorszenie ostroœci /
visual impairment
nieprawid³owa wydzielina /
abnormal discharge
zmêczenie / fatigue
ból / pain
zaczerwienienie / redness
piasek / irritaton
suchoϾ / dryness
objawy / symptoms
0
Ryc. 3. Rodzaj i czêstotliwoœæ wystêpowania objawów suchego oka w grupie bez wady refrakcji
Fig. 3. Type and incidence of dry eye symptoms in the students without
refractive error
zyka rozwoju tego schorzenia. Niewiele prac podejmuje problem suchego oka u osób m³odych [3,4,5].
Ryc. 2. Rodzaj i czêstotliwoœæ wystêpowania objawów suchego oka w gruWyniki badañ w³asnych wykaza³y, ¿e minimum
pie z krótkowzrocznoœci¹
trzy
subiektywne objawy suchego oka zg³asza 31%
Fig. 2. Type and incidence of dry eye symptoms in the myopic students
osób bez wady wzroku a prawie 80% studentów
Rodzaj stosowanej korekcji mia³ wp³yw na liczbê z krótkowzrocznoœci¹. W badaniach przeprowadzozg³aszanych dolegliwoœci; 11% studentów z krótko- nych w Indonezji w podobnej grupie wiekowej rozwzrocznoœci¹ deklarowa³o noszenie soczewek kon- powszechnienie objawów suchego oka by³o ni¿sze
taktowych, wœród nich 73,7% zg³asza³o minimum ni¿ w badanej populacji i wynosi³o 19%. Autorzy nie
trzy objawy suchego oka. Wœród osób stosuj¹cych wykazali tam zwi¹zku pomiêdzy wystêpowaniem
tylko korekcjê okularow¹ powy¿ej trzech objawów wady wzroku a zwiêkszeniem liczby i nasileniem subiektywnych objawów suchego oka [5]. Inne badawystêpowa³o u 44,1% osób.
nia, przeprowadzone z u¿yciem kwestionariuszy,
wykaza³y rozpowszechnienie objawów suchego oka
Dyskusja
rzêdu 29% w populacji Kanady i 33% w Japonii [8,9].
Suche oko – to wieloczynnikowe zaburzenie Wartoœci te s¹ zbli¿one do wyników otrzymanych
funkcji filmu ³zowego wynikaj¹ce ze zmniejszenia ilo- w badanej populacji studentów medycyny, którzy deœci lub zaburzenia jakoœci wydzielanych ³ez. Problem klarowali brak wady refrakcji. W badaniach kanadyjsuchego oka dotyka coraz wiêkszej liczby osób na skich i japoñskich nie oceniono zwi¹zku pomiêdzy
ca³ym œwiecie. Zgodnie z dostêpnymi danymi z piœ- wystêpowaniem wady wzroku a stopniem nasilenia
miennictwa, opartymi na badaniach ankietowych, objawów suchego oka. Kolejne badania przeprowarozpowszechnienie suchego oka waha siê w grani- dzone w 2005 roku oceniaj¹ce rozpowszechnienie
cach od 14,4% do 33% w ró¿nych populacjach [1]. objawów suchego oka na podstawie zg³aszanych doWiêkszoœæ dostêpnych badañ ogranicza siê do legliwoœci subiektywnych i wyników obiektywnych
osób starszych stanowi¹cych podstawow¹ grupê ry- testów diagnostycznych wykaza³y czêstsze wystêpoobjawy / symptoms
54
wanie suchego oka u osób z wad¹ refrakcji w porównaniu do osób normowzrocznych. Rozpowszechnienie suchego oka by³o najwy¿sze u osób z nadwzrocznoœci¹ i wynosi³o 22,9%. Wœród pacjentów z krótkowzrocznoœci¹ czêstoœæ wystêpowania suchego oka
oceniono na 16,8% [10].
Otrzymane w badaniu w³asnym wyniki wskazuj¹ce na tak du¿e rozpowszechnienie subiektywnych
objawów suchego oka w badanej populacji studentów, zw³aszcza krótkowzrocznych, wskazuj¹ na koniecznoœæ przeprowadzenia dalszych badañ z u¿yciem obiektywnych testów diagnostycznych celem ich
potwierdzenia. Z drugiej strony obecnoœæ subiektywnych objawów suchego wystêpuj¹cych czêsto lub ca³y
czas jest wystarczaj¹cym powodem do stosowania
preparatów sztucznych ³ez i unikania b¹dŸ przynajmniej ograniczania nara¿enia na szkodliwe czynniki
œrodowiskowe i dzia³ania jatrogenne. Ponadto otrzymane wyniki trudno odnieœæ jednoznacznie do dostêpnych danych z piœmiennictwa, w których brak
badañ przeprowadzonych na podobnej populacji.
Studenci medycyny stanowi¹ bowiem bardzo specyficzn¹ grupê m³odych ludzi, których narz¹d wzroku
jest szczególnie obci¹¿ony prac¹ z bliskiej odleg³oœci,
przed monitorem komputera, czêsto w nieprawid³owo wentylowanych pomieszczeniach i przy nieprawid³owym oœwietleniu. Jak wskazuj¹ przeprowadzone badania w³asne odsetek osób krótkowzrocznych
wœród studentów medycyny jest zdecydowanie wy¿szy ni¿ na innych kierunkach studiów, co w po³¹czeniu z szerokim rozpowszechnieniem subiektywnych objawów suchego oka w badanej populacji potwierdza bezwzglêdn¹ koniecznoœæ przeprowadzania
obowi¹zkowych okresowych badañ narz¹du wzroku
w tej populacji [11].
Probl Hig Epidemiol 2007, 88(1): 51-54
Przeprowadzone badania wykaza³y równie¿
wp³yw noszenia soczewek kontaktowych na zwiêkszenie liczby i nasilenie objawów suchego oka. Wyniki te pozostaj¹ w zgodzie z dostêpnymi danymi z piœmiennictwa, choæ odsetek osób zg³aszaj¹cych subiektywne objawy suchego oka wœród osób nosz¹cych soczewki kontaktowe w badanej populacji by³
wy¿szy [6,12]. Subiektywne objawy suchego oka towarzysz¹ce osobom nosz¹cym soczewki kontaktowe
mo¿na zredukowaæ poprzez stosowanie preparatów
nawil¿aj¹cych, dlatego konieczne jest uœwiadamianie
m³odych ludzi o przyczynach ich dolegliwoœci i mo¿liwoœciach ich eliminacji.
W rozwoju suchego oka u osób m³odych najwiêksz¹ rolê przypisuje siê czynnikom œrodowiskowym (praca przed monitorem komputera, klimatyzacja, centralne ogrzewanie, nara¿enie na dym tytoniowy) i dzia³aniom jatrogennym (soczewki kontaktowe, doustna antykoncepcja). Zarówno jedne jak
i drugie nale¿¹ do grupy czynników, których niekorzystny wp³yw na narz¹d wzroku mo¿na ograniczyæ
i zredukowaæ, dlatego edukacja studentów w zakresie czynników ryzyka suchego oka, mo¿liwoœci ich
eliminacji a tak¿e metod terapeutycznych znosz¹cych
przykre subiektywne objawy ze strony oczu jest
szczególnie istotna.
Wnioski
1. Subiektywne objawy suchego oka stanowi¹ powszechny problem w badanej populacji.
2. Wystêpowanie krótkowzrocznoœci sprzyja³o nasileniu dolegliwoœci suchego oka w badanej populacji studentów.
Noszenie soczewek kontaktowych by³o czynnikiem predysponuj¹cym do zwiêkszenia liczby objawów suchego oka.
Piœmiennictwo / References
1. Brewitt H, Sistani F. Dry eye disease: the scale of the
problem. Surv Ophthalmol 2001, 45(2): 199-202.
2. Moss SE, Klein R, Klein BEK. Prevalence of and risk factors
for dry eye syndrome. Arch Ophthalmol 2000, 118:
1264-1268.
3. Moss SE, Klein R, Klein BEK. Incidence of dry eye in an
older population. Arch Ophthalmol 2000, 122(3):
369-373.
4. Lin PY, Cheng CY, Hsu WM et al. Association between
symptoms and signs of dry eye among an elderly Chinese
population in Taiwan: The Shihpai Eye Study. Invest
Ophthalmol Vis Sci 2005, 46(5): 1593-1598.
5. Lee AJ, Lee J, Saw S-M, Gazzard G, Koh D, Widjaja D,
Tan DTH. Prevalence and risk factors associated with dry
eye symptoms: a population based study in Indonesia.
Br J Ophthalmol 2002, 86: 1347-1351.
6. Guillon M, Maissa C. Dry eye symptomatology of soft
contact lenses wearers and nonwearers. Optom Vis Sci
2005, 82(9): 829-834.
7. Battat L, Marci A, Dursun D et al. Effects of laser in situ
keratomileusis on tear production, clearence, and the
ocular surface. Ophthalmology 2001, 108(7): 1230-1235.
8. Shimmura S, Shimazaki J, Tsubata K. Results of
a population-based questionnaire on the symptoms and
lifestyles associated with dry eyes. Cornea 1999, 4:
408-411.
9. Caffrey BE, Richter D, Simpson T et al. The Canadian dry
eye epidemiology study. [In:] Sullivan DA et al. (ed.):
Lacrimal gland, tear film and dry eye syndrome. New York
Plenum Press. 1998, 805-806.
10. Sahai A, Malik P. Dry eye: prevalence and attributable
risk factors in a hospital-based population. Indian
J Ophthalmol 2005, 53(2): 87-91.
11. Góra-Kupilas K, Joœko J, Malara B i wsp. Refraction defects
in the second year dentistry students of Silesian Medical
School. Polish J Environ Stud 2004, 13(II): 127-129.
12. Nichols JJ, Ziegler C, Mitchell GL, Nichols KK. Selfreported dry eye disease across refractive modalities. Invest
Ophthalmol Vis Sci 2005, 46(6): 1911-1914.