Gramatyka opisowa j. pol. - Instytut Języka Polskiego

Nazwa jednostki
Instytut Języka Polskiego UMK
Prowadzący
pracownicy Zakładu Współczesnego Języka Polskiego IJP
1. Nazwa przedmiotu
gramatyka opisowa języka polskiego (fleksja i składnia)
2. Rodzaj studiów
(tryb, rok, semestr)
niestacjonarne studia pierwszego stopnia (specjalność ogólna) – II rok
3. Rodzaj zajęć/liczba godzin
wykład, 20 godzin
4 Przedmioty wprowadzające
5 Punkty ECTS
4
6. Opis treści programowych
Cel zajęć:
Problematyka wykładu (podobnie jak lista lektur) jest ściśle powiązana z
problematyką konwersatorium z gramatyki opisowej języka polskiego na II roku
studiów. Celem wykładu jest przedstawienie wybranych zagadnień polskiej fleksji w
sposób pogłębiony, z położeniem nacisku na teoretyczną stronę zagadnień, co ma
pomóc studentom w przyswojeniu sobie podstawowych pojęć i terminów oraz
współczesnych metod opisu deklinacji i koniugacji. W dalszej części przedstawia się
najważniejsze zasady formalnego opisu polskiej składni.
Treści:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
7. Wybrana literatura
przedmiotu
1.
2.
3.
Klasyfikacja gramatyczna leksemów polskich.
Przedmiot fleksji. Budowa formy fleksyjnej. Pojęcie opozycji
fleksyjnej. Zjawisko i zakres neutralizacji opozycji fleksyjnych.
Kategoria gramatyczna rodzaju. Pojęcie i zakres deklinacji. Typy
paradygmatów deklinacyjnych. Dotychczasowe opisy deklinacji
rzeczowników.
Zasady doboru końcówek równoległych w deklinacji rzeczowników
męskich.
Zasób kategorii gramatycznych w odmianie zaimków rzeczownych.
Kategorie fleksyjne liczebników. Problem liczebników zbiorowych.
Typowy paradygmat liczebnikowy.
Budowa paradygmatu przymiotnikowego. Fleksyjność kategorii
stopnia.
Kategorie fleksyjne czasownikowe. Niefleksyjność strony i aspektu.
Czasownikowe formy fleksyjne syntetyczne, aglutynacyjne i
analityczne.
Paradygmat czasownikowy węższy i poszerzony (pojęcie leksemu i
superleksemu czasownikowego). Zasady tradycyjnych i współczesnych
klasyfikacji fleksyjnych czasowników polskich.
Przegląd grup koniugacyjnych czasowników według Jana Tokarskiego.
Pojęcie składni. Wieloznaczność terminu zdanie. Definicja
strukturalna. Związki linearne, strukturalne i semantyczne.
Składniki bezpośrednie konstrukcji i relacje między nimi.
Akomodacja syntaktyczna i jej rodzaje.
Wymagania akomodacyjne czasowników.
Przegląd kategorii selektywnych czasownika.
Związki akomodacji w konstrukcjach z liczebnikami.
Pojęcie konotacji i jej rodzaje. Człony wymagane i luźne.
Grupy syntaktyczne i frazy. Klasyfikacja prostych grup
syntaktycznych.
Ilość i jakość fraz wymaganych przez verbum finitum jako kryterium
ustalania schematów zdań polskich.
Krytyczne omówienie tradycyjnej klasyfikacji zdań dwukrotnie i
wielokrotnie złożonych. Strukturalna definicja zdań złożonych.
M. Bańko, Wykłady z fleksji polskiej, Warszawa 2002.
Z. Saloni, Klasyfikacja gramatyczna leksemów polskich, Język Polski
LIV, 1974, z. 1, s. 3-13; z. 2., s. 93-101.
Z. Saloni, Kategoria rodzaju we współczesnym języku polskim, [w:]
Nazwa jednostki
Instytut Języka Polskiego UMK
Prowadzący
pracownicy Zakładu Współczesnego Języka Polskiego IJP
4.
5.
6.
7.
8.
Kategorie gramatyczne grup imiennych w języku polskim,
Wrocław,1976, s. 52-64.
Z. Saloni, Wstęp do koniugacji, Olsztyn 2000.
Z. Saloni, M. Świdziński, Składnia współczesnego języka polskiego,
wyd. 4. zmienione, Warszawa 1998.
A. Nagórko, Zarys gramatyki polskiej, Warszawa 1998 (rozdział
Składnia).
Gramatyka opisowa. Materiały do ćwiczeń. Seria druga. Opracowania,
skrypt UW, pod red. D. Kopcińskiej, wyd. 3. rozszerzone, Warszawa
1996, rozdz. Składnia, s. 164-216, oraz Aneksy, s. 227-253 i 295-324.
H. Wróbel, Gramatyka języka polskiego, Kraków 2001 (rozdział
Budowa zdań złożonych, s. 269-339.
8. Forma i warunki zaliczenia Wykład i konwersatorium z gramatyki opisowej języka polskiego trwają przez I i II
rok studiów. Przedmiot ten kończy się egzaminem obejmującym cały materiał
wykładu i konwersatorium, włączając w to również fleksję i składnie