Sprawdziany

Szczegółowe zagadnienia do testu
E1
na ćwiczeniach kameralnych z EPHL
Właściwości i rola hodowlana gatunków

Właściwości biologiczne
Porównanie ważniejszych gatunków drzew pod względem maksymalnej osiąganej wielkości (natężenia)
różnych cech: wysokość, pierśnica, gęstość korony, grubość kory i gałęzi, wiek, wielkość liści, tempo
rozkładu ściółki, liczba roczników igieł, wielkość i liczba nasion/owoców oraz możliwości ich
przenoszenia.
Ogólna charakterystyka gatunków: pokrój korony i systemu korzeniowego, zdolność do tworzenia
odrośli, tempo wzrostu na wysokość w młodości, skłonność do wad pokrojowych.

Właściwości ekologiczne
Ogólna charakterystyka gatunków drzew: wymagania termiczne, wilgotnościowe, świetlne i pokarmowe,
odporność na zanieczyszczenia powietrza związkami siarki i azotu, sposoby i częstość uszkodzeń od
zwierzyny.
Siedliskowe zasięgi i optima występowania gatunków. Preferowane cechy gleb: zawartość substancji
organicznej, skład granulometryczny, poziom i rodzaj wody glebowej.

Rola gatunku w drzewostanach i zespołach leśnych
Rola hodowlana gatunków drzew oraz krzewów rodzimych na różnych typach siedliskowych, w różnych
krainach przyrodniczo-leśnych (gatunek główny, współpanujący, domieszkowy, podszytowy).
Gatunki drzew współtworzące ważne leśne zespoły roślinne.
Literatura:
 Siedliskowe podstawy hodowli lasu............................................................................................... DGLP, 2004
 Hodowla lasu. Tom III ................................................................................................................................ A. Jaworski, PWRiL, 2011
 Regionalizacja przyrod.-leśna na podstawach ekologiczno-fizjograficznych . T. Trampler i in., PWRiL, 1990
 Zespoły leśne Polski................................................................................... J. M. Matuszkiewicz, PWN, 2002
 Ekologiczne podstawy siedliskoznawstwa leśnego ............... T. Puchalski, Z. Prusinkiewicz, PWRiL, 1977
 Ogólna hodowla lasu ........................................................................................ T. Włoczewski, PWRiL, 1968
 Charakterystyka hodowlana drzew leśnych .................................................. A. Jaworski, Gutenberg, 1995
 Skale nominalne wymagań klimatycznych gatunków drzew leśnych ................ B. Brzeziecki, Sylwan 3, 1995
 Monografie gatunków drzew ...................................................... Instytut Dendrologii PAN - seria wydawnicza
 Materiały z wykładów i ćwiczeń, artykuły z czasopism leśnych: Sylwan, Las Polski, Prace IBL i in.
KHL '2008
Szczegółowe zagadnienia do testu
E2
na ćwiczeniach kameralnych z EPHL
Charakterystyka elementów środowiska leśnego

Charakterystyka wybranych wskaźników klimatu lasu
Temperatura w drzewostanie: wartości średnie i skrajne, dynamika roczna, porównanie z przestrzenią otwartą. Pionowy gradient
temperatury: dynamika roczna i dobowa, wpływ składu gatunkowego, wieku, zwarcia i struktury pionowej drzewostanu.
Oddziaływanie temperatur ekstremalnych na drzewa: rodzaje szkód, okoliczności ich powstawania, sposoby zapobiegania.
Wielkość a mikroklimat gniazd: przestrzenny rozkład temperatur średnich i minimalnych, prędkości wiatru i opadów. Mikroklimat
den dolinnych i stoków: wpływ położenia i ekspozycji na dynamikę oświetlenia, temperatury i wilgotności. Właściwości termiczne
gleb: nagrzewanie się i wypromieniowanie energii; zależność od składu mechanicznego, uwilgotnienia, ściółki i pokrywy roślinnej.
Opady w drzewostanie: rodzaje, wartości średnie w różnych częściach kraju. Roczna dynamika opadów i ich bilansu. Intercepcja
opadu w koronach: zależność od gatunku, intensywności i długotrwałości opadu. Czynniki wpływające na wykorzystanie opadu
przez drzewa. Transpiracja drzewostanu: wpływ składu gatunkowego, wieku drzewostanu i czynników środowiska. Pionowy
rozkład wilgotności względnej w drzewostanie.
Promieniowanie i światło w drzewostanie: rozpraszanie w atmosferze, skład spektralny, roczna i dobowa dynamika
intensywności, dobowe zmiany bilansu promieniowania. Przenikanie przez korony: zmiany składu spektralnego, zależność od
składu gatunkowego, pory roku, wieku drzewostanu i nasilenia cięć pielęgnacyjnych. światła docierającego do drzewostanu i
przenikającego przez korony różnych gatunków. Punkt kompensacyjny: zależność od wieku, szerokości geograficznej, wysokości
n.p.m., temperatury i siedliska.
Wiatr w lesie: rodzaje korzystnych i niekorzystnych oddziaływań na gospodarkę leśną. Podatność na szkody: zależność od
gatunku, wieku drzewostanu, siedliska, rzeźby terenu. Kształtowanie ładu przestrzennego drzewostanów w sposób ograniczający
szkody: kierunek cięć, oręby, wręby, odstępy gniazd, ściany ochronne, brzegi lasu.
Zjawiska fenologiczne: zasady obserwacji, fenologiczne pory roku, zastosowanie w hodowli lasu.

Szczegółowa analiza dynamiki temperatury i wilgotności powietrza w lesie
Porównanie (większe-mniejsze) wartości chwilowych temperatury i wilgotności powietrza w drzewostanie, na gnieździe i na
zrębie, dla wybranych pór dnia (rano-południe-wieczór-noc), pór roku (wiosna, wczesne lato, późne lato) oraz typów pogody
(dzień ciepły-chłodny). Zależność w/w cech od położenia na gnieździe oraz odległości od ściany zrębu. Wartości ekstremalne:
zakres i godziny występowania.

Geograficzne zróżnicowanie klimatu a występowanie lasów w Polsce
Zakres i kierunki zmienności wykazywane przez podstawowe wskaźniki klimatu Polski: średnie temperatury roku, stycznia i lipca;
długość termicznego sezonu wegetacyjnego; sumy opadów w roku i w sezonie wegetacyjnym; okres zalegania pokrywy śnieżnej;
prawdopodobieństwo występowania przymrozków późnych i wczesnych.
Charakterystyka krain przyrodniczo-leśnych: nazwy, numery, rozmieszczenie, występowanie głównych gatunków lasotwórczych;
różnice (większy-mniejszy) podstawowych wskaźników klimatycznych.
Główne kompleksy leśne: nazwy, położenie geograficzne i przyrodniczo-leśne; główne gatunki w drzewostanach i inne cechy
charakterystyczne.

Oddziaływania allelopatyczne i systemy korzeniowe drzew
Mechanizmy działania substancji allelopatycznych. Oddziaływanie allelopatyczne waznych gospodarczo gatunków drzew.
Porównanie budowy i wielkości systemów korzeniowych gatunków rodzimych. Zależność budowy systemu korzeniowego od
warunków środowiska wzrostu.
Literatura:
 Ekologiczne podstawy siedliskoznawstwa leśnego........................................................ T. Puchalski, Z. Prusinkiewicz, PWRiL, 1990
 Ekologiczne podstawy hodowli lasu ........................................................................................................ S. Szymański, PWRiL, 1986
 Ekologiczne podstawy projektowania składu gatunkowego odnowień. Zagadnienia wybrane ......... A. Jaworski, AR w Krakowie, 1988
 Meteorologia i klimatologia dla leśników ...................................................................................................... J. Tomanek, PWRiL, 1972
 Puszcze, bory i lasy Polski ............................................................................................................................. R. Zaręba, PWRiL, 1986
 Regionalizacja przyrodniczo-leśna na podstawach ekologiczno-fizjograficznych ................................... T. Trampler i in., PWRiL, 1990
 Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010. Zielony R., Kliczkowska A., ..................................................................... CILP, 2012
 Geografia Polski - środowisko przyrodnicze .......................................................................................... L. Starkel (red.), PWRiL, 1999
 Siedliskowe podstawy hodowli lasu ................................................................................................................................... DGLP, 2004
KHL '2013
Szczegółowe zagadnienia do testu
E3
na ćwiczeniach kameralnych z EPHL
Model sukcesji ekologicznej oraz cechy rozwoju drzewostanów

Fazy rozwojowe drzewostanów
Wielkość i kierunki zmian wybranych charakterystyk faz rozwojowych lasu naturalnego: pole przekroju,
zagęszczenie i żywotność drzew, współczynnik kompensacji, pokrywanie i wysokość odnowienia.
Charakterystyka faz rozwojowych w drzewostanach zagospodarowanych o prostej strukturze: wiek drzew,
dynamika przyrostu grubości i wysokości drzew oraz szerokości koron, zwarcie, smukłość, zagęszczenie,
zadrzewienie, zróżnicowanie wysokości drzew, obradzanie, podatność na szkody abiotyczne. Możliwe przypadki
następowania faz rozwojowych po sobie i ich uwarunkowania.

Wskaźniki i właściwości budowy drzewostanów
Cechy rozkładu pierśnic w różnych drzewostanach: liczba i położenie maksimów, zakres, skośność, spłaszczenie,
związki z siedliskiem, wiekiem, sposobem odnowienia i składem gatunkowym. Efekt szerokości klas.
Budowa pionowa drzewostanu: zasady wyróżniania pięter, cechy nalotu, podrostu i podszytu, sposoby
różnicowania budowy, zależność od wieku, składu gatunkowego i siedliska. Wpływ na cechy drzew.
Wskaźniki opisujące współwystępowanie drzew i gatunków w drzewostanie: zasady określania, osiągane zakresy,
zależność od cech drzewostanu

Charakterystyka sukcesji pierwotnej w lesie na podstawie wyników modelu FORLAS
Zmiany udziałów gatunków podczas sukcesji na siedlisku BMśw i Lśw - okres i wielkość występowania maksimów.
Gatunki charakterystyczne dla różnych etapów sukcesji. Czynniki środowiska w istotny sposób wpływające na
odnowienie i wzrost głównych gatunków podczas sukcesji.
Modyfikacje składu gatunkowego drzewostanów zachodzące pod wpływem stopniowych zmian średniej rocznej
temperatury powietrza lub zmian rocznej sumy opadów podczas sukcesji.
Literatura:
 Siedliskowe podstawy hodowli lasu .................................................................................................................................... DGLP, 2004
 Regionalizacja przyrodniczo-leśna na podstawach ekologiczno-fizjograficznych. T. Trampler i in.,.................................. PWRiL, 1990
 Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010. Zielony R., Kliczkowska A., ..................................................................... CILP, 2012
 Ekologiczne podstawy hodowli lasu. Szymański S., ......................................................................................................... PWRiL, 1986
 Fazy rozwojowe drzewostanów a zachowanie różnorodności ekosystemów leśnych. Andrzejczyk T., Brzeziecki B., Las Pol. 8, 1997
 Naturalne fazy rozwojowe drzewostanów - podstawa taksacji leśnych rezerwatów przyrody. Miścicki S., ..................... Sylwan 4, 1994
 Wskaźniki zróżnicowania struktury drzewostanu. Brzeziecki B., ................................................................................... Sylwan 4, 2002
 Struktura drzewostanu i jej znaczenie ekologiczno-hodowlane. Brzeziecki B., ..................................................... Bibl. Leśn. 224, 2005
 Ekologiczny model wzrostu lasu: niektóre problemy metodyczne i kalibracyjne. Brzeziecki B., .................................... Sylwan 9, 1991
 FORLAS 2.0. Podręcznik użytkownika programu. Brzeziecki B., Zajączkowski J., ................................................ KHL SGGW, 2006
 Application of FORLAS 2.1 ecological model to forest stand development study. Zajączkowski J.,.......................................................
................................................................................................................. Ann. Warsaw Agric. Univ., For. and Wodd Technol. 60, 2006
 Rola matematycznego modelowania w prognozowaniu wpływu potencjalnych zmian klimatu na ekosystemy leśne. Brzeziecki B.,
...................................................................................................................................................................................... Sylwan 10, 1994
KHL '2013