problemy z hydroizolacją polmby

Problemy z hydroizolacją budynku „plombowego”
Istniejący, niepodpiwniczony budynek szkoleniowo-wypoczynkowy duŜej firmy (fot. 1)
zlokalizowany w górach, został - decyzją dyrekcji - rozbudowany w ten sposób, Ŝe nie
naruszając go, dobudowano nowy (tym razem podpiwniczony). Linią wspólną została ściana szczytowa.
Cechą charakterystyczną tej lokalizacji jest to, iŜ oba
budynki postawiono na dość stromym zboczu góry - na
niewielkiej działce płaskiej tuŜ nad strumykiem.
Wykonano stosowny projekt budowlany i rozpoczęto
budowę w duŜym tempie robót. Kiedy budowa stanu
surowego miała się ku końcowi, tj. wykonano juŜ
zadaszenie budynku okazało się, Ŝe po kaŜdym
ulewnym deszczu piwnice są silnie zalewane wodą
gruntową. Kiedy ulewne deszcze akurat trwały
kilkanaście dni i kilka pracujących jednocześnie pomp
nie nadąŜało z usuwaniem wody z piwnic (fot. 2),
temat trafił do mnie. Na miejscu okazało się, iŜ
kierownictwo budowy nie miało pomysłu na
rozwiązanie tego problemu. Bezradna była takŜe pani
architekt - projektant obiektu.
1. Konstrukcja budynku dobudowywanego.
Budynek wznoszono w technologii murowanej. Ściany fundamentowe wykonano z
bloczków betonowych (dwie pierwsze warstwy) oraz z cegły pełnej (w pozostałej wysokości)
jako warstwowe ocieplone wewnątrz
styropianem - posadowione na ławach
z betonu zbrojonego. Stropy wykonano
jako Ŝelbetowe monolityczne. Więźba
dachowa drewniana.
2. Warunki gruntowe.
Stwierdzony podczas wykonywania wykopów grunt pod całym
budynkiem stanowiły łupki skalne
ułoŜone warstwowo bez wypełnienia
piaskami. Grunt nośny, lecz silnie
przepuszczalny dla wody. Od strony
wschodniej
(na
wysokości
styku
budynku starego i nowego), podczas
wykopów pod tymczasowy drenaŜ,
natrafiono na skałę posadowioną na
głębokości 4,40 do 4,10 m poniŜej poziomu
terenu. Od strony wschodniej i południowej w
odległości zaledwie kilkunastu metrów
znajduje się strome zbocze góry, od strony
zachodniej płynie potok górski. Usytuowanie
ośrodka
jest szczególnie niekorzystne,
bowiem teren jest bezpośrednio naraŜony na
spływ wód opadowych z terenu stromego
zbocza w kierunku potoku, a takŜe silnego
sączenia wód gruntowych przestrzeniami
pomiędzy łupkami. W pobliŜu budowy nie ma
koryt okresowych potoków górskich.
Problemy z hydroizolacją budynku „plombowego”
strona 2
________________________________________________________________________________________
3. Problem do rozwiązania.
Podczas prac zauwaŜono:
napływ wody gruntowej sączącej się pomiędzy łupkami na całej głębokości wykopu - aŜ
do posadowienia tj. ok. 4,0 m poniŜej poziomu terenu,
wypływ wody gruntowej spod ław fundamentu i ściany szczytowej budynku istniejącego,
ciągły napływ wody pochodzącej ze źródełka istniejącej opodal studni,
silne nawodnienie terenu przeznaczonego na parking i dojazdy.
4. Analiza problemu.
Biorąc pod uwagę istniejące warunki hydrogeologiczne, konfigurację terenu oraz
powierzchniowy spływ wód opadowych, uznałem, Ŝe problem jest złoŜony i nie naleŜy do
łatwych, bowiem:
1. Podziemny napływ wody ma charakter ciągły i
jest niebezpieczny dla konstrukcji obu budynków,
a
szczególnie
dla
istniejącego.
Niebezpieczeństwo spowodowane jest moŜliwością podmywania ścian oraz rozmywania
warstw gruntu pod ścianami fundamentowymi zwłaszcza pod niedawno wykonaną betonową
podbudową ściany szczytowej, którą wykonano z
powodu głębszego posadowienia budynku
nowego niŜ istniejący. Podmywanie wodą grozi
pękaniem ścian nośnych.
2. Napływających wód opadowych i gruntowych nie
da się wyeliminować i trzeba prawidłowo
zorganizować ich odprowadzanie do potoku.
3. Jeśli nawet zastosuje się drenaŜ, to trzeba
przewidzieć moŜliwość powstania za jakiś czas
niedroŜności instalacji drenaŜowej, co wymusza
juŜ teraz wykonanie niezawodnej hydroizolacji ścian piwnicznych budynku nowego trwale
zespolonej z hydroizolacją poziomą pod posadzką piwnicy. Izolacja pozioma i pionowa
piwnicy musi spełniać wymogi stawiane występowaniu wody pod ciśnieniem.
4. Projektant rozbudowy kompletnie nie przemyślała rozwiązania hydroizolacji na ścianie
szczytowej budynku nowego (rys. 1). Podane w projekcie rozwiązanie nie jest moŜliwe do
zrealizowania. Szkoda tylko, Ŝe kierownik budowy nie zgłosił tego problemu jeszcze przed
rozpoczęciem budowy. W rezultacie, nie mogąc wykonać hydroizolacji ściany przyległej, po
prostu ... ją pominięto! Pominięto takŜe wykazanie autorowi projektu ewidentnego błędu!
5. Są juŜ wykonane wszystkie ściany stanu surowego, a szerokość szczeliny pomiędzy
budynkami wynosi zaledwie 18-20 cm (fot. 3).
6. Dokumentacja projektowa nie przewiduje wykonanie drenaŜu: ani opaskowego, ani
odprowadzającego wody spływające ze zbocza. Biorąc pod uwagę warunki
hydrogeologiczne, jest to niewątpliwie kolejny ewidentny błąd projektanta tego obiektu!
7. W piwnicy, oprócz ścian nośnych, występują takŜe i takie elementy jak: fundamenty
schodów, szyb windowy, kanały instalacji c.o. - leŜące poniŜej poziomu posadzki, a
wymagające wykonania hydroizolacji takŜe zespolonych z pozostałymi hydroizolacjami.
8. Są juŜ zaprojektowane wszystkie przyłącza sanitarne do budynku, co pozostawia mały
margines swobody rozplanowania ciągów drenaŜowych.
Zmagając się sam ze sobą oraz z naprawdę trudnym problemem, w końcu opracowałem rozwiązanie. Oto technologia prac, które wykonano:
Przebudowa wlotu kanału wentylacyjnego i kominka w piwnicy.
W związku z tym, Ŝe do wykonania brakującej hydroizolacji na ścianie szczytowej
piwnicy budynku nowego potrzebna jest jednolita jej powierzchnia, najpierw trzeba było
wykonać przebudowę wlotów wentylacyjnych i kominka w hallu rekreacyjnym w piwnicy. W
tym celu zamurowano istniejące wloty w piwnicy pod stropem pomieszczenia (rys. 2). Potem
zabetonowano wszystkie trzy kanały tak, Ŝe górny poziom betonu był zgodny z dolnym
Problemy z hydroizolacją budynku „plombowego”
strona 3
________________________________________________________________________________________
poziomem stropu, tj. oparciem belek stropowych (rys. 2 przekrój A-A). Na styku posadzki
stanu surowego i ściany szczytowej (w pachwinie) wykonano szereg nawiertów w odstępach
co 10 cm, o średnicy 20-25 mm z kątem nachylenia 45o. KaŜdy otwór zakończono na linii
dolnej powierzchni stropu nad piwnicą. Po wykonaniu otworów, kaŜdy z nich przedmuchano
spręŜonym powietrzem. Rozcieńczonym wodą preparatem AIDA KIESOL w stosunku objętościowym 1:1 napełniano te otwory do pełna. Podczas napełniania kontrolowano stan cieczy
w otworach, a w razie ubytku, niezwłocznie go uzupełniano - w celu niedopuszczenia do
wyschnięcia preparatu krzemianującego w otworach. Proces wsiąkania roztworu uwaŜano za
zakończony, gdy w ciągu 1 godziny nie stwierdzono opadania poziomu cieczy. W miejscach
wycieków roztworu na linii styku stropu i ściany szczytowej (tuŜ pod stropem w piwnicy),
pachwinę uszczelniano szlamem AIDA ADS SPEZIALSCHLAMME - wcześniej obficie zwilŜając
pachwinę roztworem. Po ustaleniu się procesu wsiąkania, odczekano 12 godzin, a następnie
resztki roztworu usuwano przez wydmuchanie spręŜonym powietrzem. Do kaŜdego otworu
wprowadzano rozrobioną z wodą wg instrukcji masę AIDA BOHRLOCHSUSPENSION i
pozostawiano do stwardnienia na 24 godziny.
Odprowadzenie spalin z kominka w piwnicy wykonano kanałem z blachy nierdzewnej
w podwójnym płaszczu - izolowanym termicznie wewnątrz płaszcza. Wylot tego kanału
przeprowadzono przez strop nad piwnicą w rurze ochronnej i podłączono do kanału
Problemy z hydroizolacją budynku „plombowego”
strona 4
________________________________________________________________________________________
spalinowego przy pomocy kolana. Podobnie (lecz z wykorzystaniem przewodów PCV i bez
ocieplenia)
wykonano
odprowadzenie od kratek
wentylacyjnych. TuŜ nad
planowanym
poziomem
posadzki na parterze, w
kanale
spalino-wym
obsadzono
wyczys-tkę.
Całość
przewodów
na
poziomie parteru obudowano ceramiką i siedziskiem
(w celach estetycznych).
DrenaŜ opaskowy.
Ze względu na zagroŜenie piwnic zalewaniem wodą podczas prac
hydroizolacyjnych, konieczne
było
wykonanie
najpierw instalacji drenaŜu
opaskowego wokół budynku nowego oraz istniejącego (rys. 3). Zastosowano system drenaŜowy
firmy Frankische. W miejscach oznaczonych R3, R6,
R9, R11 zabudowano studzienki przelotowe OPTICONTROL z osadnikiem
piasku, zaś w miejscach
R1, R2, R4, R5, R7, R8,
R10, R12, R13 zabudowano
studzienki
OPTICONTROL bez osadnika piasku. Wszystkie przewo-dy sączące wykonano jako OPTI-DRAN o
średnicy DN 100 mm. Pomiędzy studzienkami R4 i R5 oraz R7 i R8 rury ułoŜono w kształcie
półkolistym. Odprowadzenie wód ze studzienki R6 do potoku wykonano przewodem pełnym
ROBUKAN DN 200 mm. Przewód ten ułoŜono ze spadkiem 1,0 % tak, Ŝe uzyskano jak
Problemy z hydroizolacją budynku „plombowego”
strona 5
________________________________________________________________________________________
najwyŜej połoŜony wylot w stosunku do swobodnego lustra wody w strumieniu (na wypadek
podniesienia się poziomu wody w strumieniu podczas ulewnych deszczy).
Potem w pierwszej kolejności odkopano ściany piwniczne do poziomu posadowienia
ław, ale nie niŜej. Zanieczyszczenia usunięto, a powierzchnię zmyto na mokro myjką
ciśnieniową. Na przewidywanej powierzchni cokołu nad ziemią wykonano gruntowanie
preparatem krzemianującym AIDA KIESOL rozcieńczonym z wodą w stosunku 1:1, przy
obfitym nasączeniu podłoŜa. TuŜ po zagruntowaniu naniesiono rozrobiony wg instrukcji szlam
sztywny AIDA ADS SPEZIALSCHLAMME przy zuŜyciu 2,0 kg/m2. Nanoszono go przy pomocy
szczotki dachowej ruchami kolistymi, silnie wcierając w podłoŜe. Odczekano potem 3 doby,
po czym wykonano hydroizolację tych ścian środkiem przewidywanym w projekcie tj.
SUPERFLEX 10 i odczekano 5 dni
na pełne wyschnięcie. Potem na
całej tej powierzchni umieszczono
membranę ochronno-filtrującą DSSYSTEMSCHUTZ i wykop zasypano.
Układanie drenaŜu rozpoczęto
od studzienki R6, którą tak posadowiono, Ŝe dno rury drenaŜowej w
tym miejscu znajdowało się na
poziomie -3,90 m w stosunku do
poziomu zerowego posadzki na
parterze. Na dnie wykopu umieszczono tkaninę filtrującą i przysypano
ją płukanym kruszywem granulacji
8-16 mm do wysokości przewidywanego poziomu dna rur. Rury
drenaŜowe układano ze spadkiem
ok. 1,0 % w kierunku studzienki R6.
Zasypano je kruszywem płukanym
warstwą grubości 15 cm. Dalsze
zasypywanie wykopu wykonywano z
pozostawianiem przy ścianie strefy
szerokości 40 cm wypełnionej tym
samym kruszywem.
Na głębokości 40 cm poniŜej
planowanego wykończenia terenu,
wykonano fundamencik z betonu i
domieszką
AIDA
LUFTPORENBILDNER i obsadzono krawęŜnik
betonowy - wcześniej impregnowany preparatem AIDA KIESOL.
Odległość krawęŜnika od ściany
wynosiła 50 cm, a przestrzeń tę
(opaskę)
wypełniono płukanym
kruszywem granulacji 8-16 mm. Po
wykonaniu drenaŜu opaskowego
wykonano prace okładzinowe strefy
cokołu.
Płytki
ceramiczne
przyklejano na klej typu „flex”, a
masę fugową zastosowano takŜe
typu „flex”.
DrenaŜ zbierający wzdłuŜ murów oporowych.
W związku z omówioną wcześniej koniecznością zebrania wód spływających ze zbocza
góry, przewidziałem wykonanie drenaŜu dość rozległych murów oporowych z podłączeniem
takŜe studzienki z istniejącego źródełka. Sposób zabezpieczenia konstrukcji muru oporowego
przed działaniem warunków atmosferycznych przedstawia rys. 4. Przejścia rur
odprowadzających wodę przez mur wykonano w rurach osłonowych zakotwionych betonem
Problemy z hydroizolacją budynku „plombowego”
strona 6
________________________________________________________________________________________
Ŝywicowym. Przestrzeń pomiędzy rurą osłonową a rurą drenaŜową uszczelniano masą
silikonową.
Hydroizolacja ściany szczytowej od strony budynku starego.
Dopiero po tych pracach, moŜliwe było wykonanie hydroizolacji ściany szczytowej
części dobudowywanej na styku z budynkiem istniejącym. W tym celu, po oczyszczeniu dna
szczeliny dylatacyjnej na całej
długości
pomiędzy
budynkami,
zamurowano jej skraje do wysokości
35 cm bloczkiem betonowym na
zaprawie cementowej. Korzystając z
przedłuŜonych trzonków i okrągłych
pędzli całą wewnętrzną powierzchnię
tej
szczeliny
zagruntowano
preparatem SULFITON 3K rozcieńczonym z wodą w stosunku
objętościowym 1:1. ZuŜycie roztworu
wynosiło ok. 0,5 kg/m2 (rys. 5). Po
zagruntowaniu odczekano 3 doby. W
podobny sposób dwukrotnie pokrywano wnętrze szczeliny preparatem
AIDA LLACK ST przy kaŜdorazowym
zuŜyciu
0,5
kg/m2.
Preparat
nanoszono w stanie nie rozcieńczanym. Pomiędzy kolejnymi
powłokami czas odczekania wynosił
24 godziny. Po naniesieniu ostatniej
warstwy odczekano 3 doby na pełne
wyschnięcie, po czym wnętrze
szczeliny wypełniono rozrobioną wg
instrukcji
masą
AIDA
BOHRLOCHSUSPENSION do wysokości
zamurowania, aby górny poziom
wypełnienia przewyŜszał poziom
leŜącej juŜ izolacji poziomej na
murze (SUPERFLEX-10). Całą ilość
masy zalano w jednym procesie
roboczym i odczekano 3 doby, po
czym górną powierzchnię zalania
zagruntowano preparatem SULFITON 3K rozcieńczonym wodą w
stosunku 1:1 i odczekano 24
godziny. Po wyschnięciu gruntu,
naniesiono dwukrotnie preparat
AIDA LLACK ST - tym razem bez
rozcieńczania - przy zuŜyciu 0,5
kg/m2 w kaŜdej warstwie i odczekano 2 doby. Całą wysokość
szczeliny dalej zamurowano cegłą
pełną - aŜ po sufit - na zaprawie
cementowej.
Na linii styku ściany szczytowej i podkładu betonowego w
piwnicy wykonano podcięcie muru
pod kątem 30-45o (rys. 7) przy
pomocy przecinarki tarczowej na
sucho. Po usunięciu resztek muru,
miejsca
nacięte
przedmuchano
Problemy z hydroizolacją budynku „plombowego”
strona 7
________________________________________________________________________________________
spręŜonym powietrzem i odkurzono. Czynność tę przeprowadzano niezwykle starannie, aby
nie uszkodzić leŜącej izolacji SUPERFLEX-10.
Dalsze prace wykonano po naniesieniu na podkładzie betonowym poziomej
hydroizolacji posadzki masą SUPERFLEX-10. Wystającą poziomą powierzchnię SUPERFLEX-10
w wycięciu na ścianie szczytowej oraz na szerokość 30 cm na powierzchni izolacji na
podkładzie betonowym zaszpachlowano warstwą grubości 2 mm i zaraz na świeŜo wciśnięto
taśmę kauczukową VIDIFLEX Nr 3 tak, Ŝe leŜała ona w połowie swojej szerokości w wycięciu,
a w połowie na podkładzie. Jeszcze na świeŜo, połoŜono kolejną warstwę SUPERFLEX-10
grubości 2 mm i starannie zakryto nią całą powierzchnię taśmy. Zwrócono przy tym uwagę
na dokładne wypełnienie najgłębszego miejsca w wycięciu (od tej dokładności zaleŜy
pewność uszczelnienia i ciągłość izolacji poziomej). Odczekano 2 doby.
W przewidywanym miejscu wykonania węgarka drzwi w piwnicy obsadzono kotwy ze
stali oŜebrowanej i zakotwiono je Ŝywicą (rys. 6).
Całą powierzchnię wewnętrzną ściany szczytowej w piwnicy od posadzki do sufitu
oczyszczono z nalotów i kurzu. Wystające nacieki zaprawy usunięto. Spoiny niepełne lub
zapadnięte wypełniano przez szpachlowanie masą AIDA ADS SPEZIALSCHLAMME zmieszaną
na sucho z piaskiem kwarcowym QUARZSAND 0,2-0,7 mm do konsystencji gęstej zaprawy.
Miejsca do wypełnienia obficie zwilŜano wodą na godzinę przed pracami. Zaszpachlowano
równieŜ powierzchnie pod węgarkiem otworu drzwiowego, a takŜe powierzchnie pod
wycięciami pionowymi na ścianie szczytowej.
Przygotowanym roztworem AIDA KIESOL z wodą w proporcji 1:1, przez natrysk
nasączono powierzchnię wewnętrzną ściany szczytowej przy zuŜyciu 0,6 kg/m2. Metodą
„świeŜe na świeŜe” tzn. na wilgotny jeszcze mur, natychmiast naniesiono rozrobiony wg
instrukcji szlam AIDA ADS SPEZIALSCHLAMME przy pomocy szczotki dachowej. Szczotką
wykonywano ruchy kołowe, starannie wcierając szlam w podłoŜe. ZuŜycie szlamu wynosiło
ok. 2,0 kg/m2. Gruntowanie i nanoszenie szlamu rozpoczynano od góry ściany (pod stropem)
i prowadzono pasami
poziomymi
szerokości
ok. 1 m. Prace tak
zorganizowano, Ŝe po
ułoŜeniu pasa długości
ok. 1,5 m rozpoczęto
gruntowanie następnego
i jego szlamowanie itd.
Zapewniono w ten sposób równomierne zespolenie poszczególnych pasów na ścianie. Po
odczekaniu 2 dni, na
całej długości wycięcia
przy posadzce wykonano
szpachlowanie wyrównujące lico przy pomocy
szlamu AIDA ELASTOSCHLAMME zmieszanym
z piaskiem kwarcowym
QUARZSAND 0,2-0,7 w
proporcji 1:2. UwaŜano
przy tym, aby nie zakryć
widniejącej izolacji poziomej. Miejsca zabrudzone natychmiast zmywano czystą wodą i wycierano do sucha. Po wyrównaniu lica wycięcia odczekano 3 doby.
Na całą powierzchnię ściany (z zastygłym szlamem AIDA ADS SPEZIALSCHLAMME)
naniesiono szlam elastyczny AIDA ELASTOSCHLAMME rozrobiony wg instrukcji (produkt 2składnikowy), przy pomocy szczotki dachowej metodą wcierania kołowego i zuŜyciu 1,5
kg/m2. TuŜ po naniesieniu pierwszej warstwy szlamu elastycznego, w miejscach „trudnych”
(detal C), na świeŜo wtopiono taśmę VIDIFLEX Nr 3 oraz taśmę SULFITON FUGENBAND. W
Problemy z hydroizolacją budynku „plombowego”
strona 8
________________________________________________________________________________________
tych miejscach nadano wklęsłą falę - w celu umoŜliwienia jej kompensacji. Po naniesieniu
pierwszej warstwy AIDA ELASTOSCHLAMME odczekano 24 godziny przed naniesieniem
drugiej. Całą powierzchnię ponownie pokryto tym szlamem w identyczny sposób, tym razem
zakrywając w całości taśmy. Przed dalszymi pracami odczekano 5 dni.
Na koniec wykonano skomplikowaną hydroizolację pionową murów piwnicznych od
strony gruntu. Po odkopaniu i oczyszczeniu tej strefy, wykonano nakładki izolacyjne na
powierzchni szlamu (rys. 8).
Na styku izolacji poziomej posadzki w piwnicy oraz ściany szczytowej wykonano
uszczelnienie pachwinowe. Pomiędzy pierwszą a drugą warstwą hydroizolacji wtopiono
kątowo taśmę kauczukową VIDIFLEX Nr 3 i hydroizolację wyprowadzono na wysokość
przewidywanego poziomu posadzki. Podczas wylewania betonowej szlichty posadzkowej
zamocowano elastyczne wkładki dystansowe ze styropianu na całym obwodzie posadzki.
Całą powierzchnię ściany szczytowej od strony wnętrza w piwnicy pokryto płytkami
ceramicznymi (glazura) przyklejanymi na klej typu „flex” oraz fugowano masą takŜe typu
„flex”. Szczeliny pachwinowe wokół węgarków wypełniano masą silikonową. Podczas prac
izolacyjnych zwrócić szczególną uwagę na niezawodne połączenie hydroizolacji kanału c.o.,
obudowy szybu dźwigowego oraz podstawy schodów piwnicy z hydroizolacją posadzki.
Jak widać natrudzono się ogromnie. Koszt tych prac był znaczny. Opóźnienia w
oddaniu obiektu do uŜytku, takŜe. A wszystko przez niefrasobliwość projektanta. Wystarczyło
nieco przemyśleć tak ochoczo narysowaną linię pionową (rys. 1) mającą stanowić
hydroizolację pionową ściany szczytowej.
mgr inŜ. Jerzy Zembrowski
Biuro Doradztwa Budowlanego
Białystok
fotografie i rysunki autora
zastosowano produkty firm: Remmers i Deitermann