Kolokwia Platońskie – Timajos (Karpacz, 13–17.09.2000 r.)

3U]HP\VáDZ3DF]NRZVNL
.RORNZLD3ODWRVNLH±7LPDMRV
.DUSDF]±U
IeZlhgh\kdb_ kh[_k_^h\Zgby ± LbfZchk
DZjiZq – ]
=RUJDQL]RZDQH
SU]H]
,QVW\WXW
)LOR]RILL
8QLZHUV\WHWX
:URFáDZVNLHJR
Ä.RORNZLD 3ODWRVNLH ±
Timajos´ UR]SRF]
á\ F\NO FRURF]Q\FK NRQIHUHQFML SoZL
FRQ\FK QDMZD*QLHMV]\P GLDORJRP 3ODWRQD 3U]\ W\P WDN MDN WR E\áR L W\P
UD]HP P\O 3ODWRQD VWDQRZLü PD RND]M
GR VSRWNDQLD ILOR]RIyZ L KLVWRU\NyZ
filozofii z uczonymi – specjalistami w wybranych dyscyplinach naukowych.
5R]ZD*DQLD QDG 3ODWRVNLP Timajosem SRáF]RQR ] LQWHUG\VF\SOLQDUQ G\VNXVM
QDG NRVPRORJL ZLDWyZ PR*OLZ\FK ± WDND RWZDUWD IRUPXáD XF]\QLáD NRQIHUHnFM
W\P EDUG]LHM FLHNDZ
.RORNZLD 3ODWRVNLH ]JURPDG]Lá\ XF]RQ\FK ] ZLHOX RURGNyZ :URFáDZLD
.DWRZLF /XEOLQD 3R]QDQLD *GDVND .UDNRZD L 5]HV]RZD 5HIHUDW\ WZRU]\á\
SHZQH QLHIRUPDOQH EORNL WHPDW\F]QH Z UDPDFK NWyU\FK SRUXV]RQR QDVW
SXMFH
zagadnienia:
1. NRVPRORJLD ZLDWyZ PR*OLZ\FK GU * %HVOHU 8 &]\ ' /HZLVD µZLDW\
PR*OLZH¶ PDM VWDWXV RELHNWyZ LGHDOQ\FK" GU - -DVNyáD 8:U =DVDGQRü URzZD*DQLD NRVPRORJLL ZLDWyZ PR*OLZ\FK; dr J. Mrozek, UG, Zasada antropiczna
MDNR ]DVDGD UHGXNFML ZLDWyZ PR*OLZ\FK; mgr R. Ciesielski, UAM, ZLDW\
J. Campbella; mgr K. Chrobak, UJ, &]\P VL
Uy*QL U]HF]\ZLVWRFL &KZLVWND RG
ZLDWyZ PR*OLZ\FK"; prof. M. Fleischer, System biologiczny, socjalny i system
kultury z perspektywy konstruktywizmu epietemologicznego – kognitywna konVWUXNFMD U]HF]\ZLVWRFL; dr A. Tomkowska, UWr, Historie kosmiczne, czyli
usensownienie dziejów)
2. ZVSyáF]HVQH LQWHUSUHWDFMH L UHFHSFMD 3ODWRVNLHJR Timajosa (dr K. Szlachcic, UWr, 3ODWRVNLH LGHH Z NRVPRORJLL $ N. Whiteheada; mgr K. Zawisza, KUL,
µ7LPDMRV¶ Z ZLHWOH ZVSyáF]HVQHM IL]\NL; dr L. Kleszcz, UWr, 3RFKZDáD PQLHPD;
GU / 0LRGRVNL 8:U ‘Timajos’ w idealizmie niemieckim; mgr A. Pacewicz,
UWr, 3UyED LQWHUSUHWDFML 3ODWRVNLHM NRQFHSFML µSDUDGHLJPD¶ Z ZLHWOH WHRULL LGHL
R. Ingardena; dr R. Frei, UWr, Kosmos i Praxis; dr Z. E. Roskal, KUL, PrzedPLRWRZH L PHWDSU]HGPLRWRZH LQVSLUDFMH 3ODWRVNLHJR µ7LPDMRVD¶; dr A. Noras,
8 Platonizm N. Hartmanna)
3. P\O FKU]HFLMDVND ZREHF 3ODWRVNLHJR Timajosa (dr M. Manikowski,
UWr, Agnostos Theos: ‘Timajos’ 28c GU - =LHOLVNL 8:U :F]HVQRFKU]HFi303
ZLDWD D 3ODWRVNL µ7LPDMRV¶ PJU - 6XU]\Q 8
Platoski ‘Timajos’ w komentarzu Wilhelma z Conches)
4. funkcja i miejsce Timajosa w filozofii Platona (prof. J. Gajda, UWr,
‘Timajos’ pitagorejski. Koncepcje Demiurga w filozofii pitagorejskiej; prof.
0 :HVRá\ 8$0 +LVWRULD µSHUL SK\VHRV¶ Z XM
FLX 3ODWRVNLHJR µ7LPDMRVD¶;
dr P. Paczkowski, WSP Rzeszów, Kosmologia-matematyka-paideia)
5. rola Demiurga w filozofii PlDWRQD GU : 'áXEDF] .8/ Rola Demiurga
w filozofii Platona GU - -DVNyáD 8:U Rola koncepcji Demiurga w rozpoznawaniu relacji idee a rzeczy)
6. kosmologia Platona – fizyka i matematyka (M. Szamlicki, UWr, %U\á\
3ODWRVNLH Z µ7LPDMRVLH¶ GU - ZLGHUHN 80&6 =ZL]HN SRPL
G]\ ZLDWHP
PDWHPDW\NL D ZLDWHP IL]\F]Q\P Z GLDORJX µ7LPDMRV¶; dr A. Tomkowska, UWr,
µ.RáR WR*VDPRFLRZH¶ ± MHGQRü L Uy*QLFD MDNR ]DVDG\ NRVPRORJLF]QH; dr M. Podbielski, KUL, 3LHUZRWQH HOHPHQW\ ZLDWD ]P\VáRZHJR Z µ7LPDMRVLH¶ L Z QDXFH
niepisanej GU 0 6]F]HQLDN 8$0 .RVPRORJLF]QH NRQFHSFMH ZLHORFL ZLatów GU ' .XERN 8 Σϕαιρος X SUHVRNUDW\NyZ L Z 3ODWRVNLP µ7LPDjosie’)
7. Timajos i Fileb ± Sy(QD P\O 3ODWRQD SURI % 'HPELVNL 8 ‘Timajos’
L µ)LOHE¶ 7HRORJLF]Q\ Z\PLDU P\OHQLD 3ODWRVNLHJR GU - 6 %DND 8 Miara
L ZVSyáPLHUQRü Z 3ODWRVNLFK GLDORJDFK µ7LPDMRV¶ L µ)LOHE¶ GU ' 2OHVLVNL
8 3UREOHP -HGQRFL L :LHORFL Z ZLHWOH 3ODWRVNLHJR µ)LOHED¶ L µ7LPDMRVD¶)
8. 3ODWRVNLH SRM
FLH chora L MHJR ZVSyáF]HVQH LQWHUSUHWDFMH GU % 2JURGQLN
8 2 ZVSyáF]HVQ\FK UR]ZLQL
FLDFK SODWRVNLHM NDWHJRULL µFKRUD¶; dr M. Kostyszak, UWr, .RQLHF ILOR]RILL L ]DGDQLH P\OHQLD Z µ7LPDMRVLH¶ 3ODWRQD ± NRPHQWDU]
do ‘Chory’ J. Derridy).
2VWDWQL WHPDW Z]EXG]Lá QDMZL
FHM NRQWURZHUVML Z\ZRáXMF EXU]OLZ G\VNuVM
QDG ZDUWoFL 'HUULGLDVNLFK SUyE ÄF]\WDQLD´ 3ODWRQD
Krótki komentarz na koniec. Timajos jest jedynym dialogiem Platona,
MD VNLH NRQFHSFMH VWZRU]HQLD
Z NWyU\P SRGM
WD ]RVWDáD SUREOHPDW\ND NRVPRORJLF]QD =DSODQRZDQ\ ]RVWDá
SU]\ W\P MDNR SLHUZV]D F]
ü WU\ORJLL
Timajos – Kritiasz – Hermokrates; Platon,
] QLH]QDQ\FK QDP SRZRGyZ SRU]XFLá SUDFH QDG QL L ]DMá VL
SLVDQLHP Praw.
2ED IDNW\ URG] S\WDQLH R PLHMVFH Timajosa w filozofii Platona: dlaczego Platon
Z RJyOH SRGMá WDN Z\MWNRZ Z MHJR WZyUF]RFL SUREOHPDW\N
MDNLH MHVW PLHjVFH NRVPRORJLL Z FDáHM MHJR QDXFH MDNLH ]QDF]HQLH PD IDNW *H Z\NáDGD M XVWaPL SLWDJRUHMF]\ND" 2GSRZLHG]L QD SLHUZV]H S\WDQLH PR*QD V]XNDü Z Prawach,
NWyUH ]DVWSLá\ QLHXNRF]RQ WU\ORJL
± Z ; NVL
G]H W\FK*H SRW
SLD 3ODWRQ MDNR
]JXEQH GOD OXG]L SRJOG\ JáRV]FH
*H ZLDW
MHVW G]LHáHP QDWXU\ L SU]\SDGNX
SUDZD ]D ± VNXWNLHP XPRZ\ 3ROHPLND ] VRILVWDPL L ILOR]RIDPL QDWXU\ VWDQRZL
PRW\Z SU]HZRGQL FDáHM ILOR]RILL 3ODWRQD DOH WX F]\WDP\
zgubne GOD
z Timajosa
OXG]L ± PR*QD ]DWHP SU]\SXV]F]Dü
*H
*H
LFK SRJOG\ V
NRVPRORJLF]QH UR]ZD*DQLD
Z\UD(QLH VNRQIURQWRZDQH ] ZF]HQLHMV] ILOR]RIL
physis
PLDá\
SHáQLü IXQNFM
SDLGHW\F]Q NRVPRV VWDQRZLü SRZLQLHQ Z]yU ]DUyZQR GOD GXV]\
F]áRZLHND MDN L GOD XVWURMX SDVWZD *áyZQ\P SU]HVáDQLHP
304
Timajosa jest twier-
G]HQLH L* Z G]LHG]LQLH U]HF]\ SRZVWDMF\FK L JLQF\FK ZLDW VSRáHF]HVWZR
F]áRZLHN GREUR RVLJDQH MHVW SU]H] UR]XPQH SU]HNRQ\ZDQLH QDWXU\ NWyUHJR
Z]RUHP PD E\ü G]LDáDQLH 'HPLXUJD Z
ZLHFLH
'LDORJL
Kritiasz i Hermokrates
VWDQRZLü PLDá\ ]DSHZQH SU]\ W\FK VDP\FK SDLGHW\F]Q\FK FHODFK ]HMFLH
Z ZLDW OXG]L L SUH]HQWRZDü W
VDP NRQVWUXNFM
KLVWRULD SU]HMFLD RG FKDRVX GR
SRU]GNX Z RGQLHVLHQLX GR VSRáHF]HVWZD 3RZWyU]P\ WR P R * H VWDQRZLü RdSRZLHG( QD S\WDQLH GODF]HJR 3ODWRQ QDSLVDá
Timajosa.
7DNLH UR]ZL]DQLH SR]ZDOD SRQDGWR ZNRPSRQRZDü NRVPRORJL
]
Timajosa
Z UDP\ FDáHM 3ODWRVNLHM ILOR]RILL DOH L WDN PR*QD VL
]DVWDQDZLDü QDG LFK DXWoQRPLF]Q ZDUWRFL RUD] ZSá\ZHP QD UR]ZyM QRZR*\WQHJR PDWHPDW\F]QHJR
SU]\URGR]QDZVWZD 2SLQLH XF]RQ\FK Z WHM NZHVWLL V VNUDMQH SU]HFLZZDJ
GOD
SRW
SLDMF\FK 3ODWRVN WHOHRORJL
VWDQRZL ] SHZQRFL RFHQD +HLVHQEHUJD
:UHV]FLH VSRUQ NZHVWL V JUDQLFH GR MDNLFK 3ODWRQ ÄSLWDJRUHL]XMH´
QLHNWyU]\ ERZLHP XZD*DM
w Timajosie
*H
QLH PD WDP Z RJyOH QLF ] RU\JLQDl-
QHM P\OL 3ODWRQD 2G F]DVyZ 7D\ORUD SRJOG WHQ ZFL* VWDQRZL LQWU\JXMF
propo]\FM
LQWHUSUHWDF\MQ
.ROHMQ JUXS
SUREOHPyZ ]ZL]DQ\FK ] GLDORJLHP
Timajos wyznacza kon-
FHSFMD 'HPLXUJD XF]HVWQLF\ NRQIHUHQFML VWDUDOL VL
GDü RGSRZLHG( QD S\WDQLH
R MHM
(UyGáD
URO
Z ILOR]RILL 3ODWRQD R ERVNLP U]HPLHOQLNX ZVSRPLQD 3ODWRQ
jeszcze w 6RILFLH, w Filebie
]D Z NRQWHNFLH UR]ZD*D QDG GREU\P
*\FLHP
PyZL R UR]XPLH MDNR SU]\F]\QLH PLDU\ Z U]HF]DFK ]PLHV]DQ\FK RUD] ZSá\ZLH
na teoORJL
FKU]HFLMDVN
3U]HGPLRWHP DQDOL] Z NLONX UHIHUDWDFK E\áD VWUXNWXUD
ZLDWD
]P\VáRZHJR
w Timajosie 3ODWRQ LG]LH GDOHM QL* ILOR]RIRZLH SU]\URG\ ]DNáDGDMF FR EDUG]LHM
SLHUZRWQHJR RG WUDG\F\MQLH Z\Uy*QLDQ\FK ÄSLHUZLDVWNyZ´ SU]HFLZLHVWZD
ZRGD ± RJLH SRZLHWU]H ± ]LHPLD L SRV]XNXMF EDUG]LHM SLHUZRWQHJR Z\MDQLeQLD VSRVREX Z MDNL WZRU] RQH ZLDW ]P\VáRZ\ QL* G]LDáDQLH PLWRORJLF]Q\FK VLá
0LáRFL L 1LHQDZLFL 7X XMDZQLD VL
PDWHPDW\F]Q\ FKDUDNWHU NRVPRORJLL 3ODWoQD JHRPHWU\F]QH ]DáR*HQLD RNUHODM PDNUR L PLNURVWUXNWXU
MHJR NRVPRVX
RQH Z\MDQLDM
V]F]HJyá\ WHM JLJDQW\F]QHM NRQVWUXNFML ,QWHUHVXM FH
PR*H E\ü
SU]\ W\P MDN SRND]DOL QLHNWyU]\ SUHOHJHQFL OHG]HQLH SRGRELHVWZ PL
G]\ 3OaWRVN ZL]M D ZVSyáF]HVQ\PL RGNUyciami
naukowymi.
,QWHUHVXMFH MHVW WH* QLHZWSOLZLH ÄGUXJLH *\FLH´ 3ODWRVNLFK LGHL ZH ZVSyáczesnej metafizyce (Whitehead), ontologii (Ingarden), teorii poznania (neokanW\]P F]\ NRVPRORJLL NRQFHSFMD ZLDWyZ PR*OLZ\FK =DLQWHUHVRZDQ\FK EOL*-
V]\PL V]F]HJyáDPL RGV\áDP GR PDWHULDáyZ SRNRQIHUHQF\MQ\FK NWyU\FK GUXN
organizatorzy zapowiedzieli na rok 2002.
1DVW
SQH .RORNZLD 3ODWRVNLH PDM E\ü SRZL
FRQH GLDORJRZL
Parmenides,
*y-
QDMEDUG]LHM HQLJPDW\F]QHPX WHNVWRZL ILOR]RILF]QHPX DQW\NX 0R*QD ]DWHP
ZLü QDG]LHM
*H E
G
SU]\QDMPQLHM UyZQLH LQWHUHVXMFH L QDXNRZR SáRGQH MDN
pierwsze.
305