Raport podsumowujący wraz z analizą danych zastanych

Transkrypt

CluStrat – Boosting Innovation through new Cluster Concepts in support of emerging Issues and cross-sectoral
Themes
Output 4.3.1 report on CE potentials
Raport podsumowujący „Potencjał Europy Środkowej”
Lipiec 2013
This project is implemented through the CENTRAL EUROPE Programme
co-financed by the ERDF.
Zamawiający:
Górnośląska Agencja Promocji Przedsiębiorczości S.A.
Ul. Astrów 10
40-045 Katowice
Wykonawca:
EU-Consult Sp. z o.o.
Ul. Wały Piastowskie 1
80-855 Gdańsk
2
Spis treści
Skróty ................................................................................................................................................................... 4
Wstęp ................................................................................................................................................................... 5
1.
Sektory wschodzące w Europie Środkowej (AA, GE, ISM) ..................................................... 6
2.
Współpraca klastrowa sektorów tradycyjnych ze wschodzącymi technologiami .... 11
2.1.
Ogólny zarys organizacji klastrowych we wszystkich badanych regionach
Europy Centralnej.................................................................................................................................... 11
2.2.
Zdrowie, zmiany demograficzne i dobre samopoczucie, przy powiązanym
wschodzącym sektorze przemysłowym – aktywność osób starszych (AA) ..................... 21
2.3.
Działania na rzecz klimatu, efektywność wykorzystania zasobów i surowców,
przy powiązanym wschodzącym sektorze przemysłowym – zielona
gospodarka/zrównoważony rozwój (GE) ...................................................................................... 22
2.4.
Szybki, zielony, zintegrowany transport przy powiązanym wschodzącym
sektorze przemysłowym – mobilność zgodna z zasadami inteligentnego
zrównoważonego rozwoju (OSM) ..................................................................................................... 25
3.
Integracja wschodzących sektorów przemysłu, przekrojowych technologii i usług w
regionach ......................................................................................................................................................... 26
4.
Internacjonalizacja działań klastrów .......................................................................................... 29
5.
Działania dotyczące transferu technologii w klastrach ....................................................... 31
6.
Równość płci/udział kobiet w sektorach dotyczących badań i technologii,
innowacyjne procesy dotyczące równości płci ................................................................................. 34
7.
Macierze mapujących i identyfikujące potencjał regionów w Europie Środkowej ... 36
Podsumowanie .............................................................................................................................................. 58
Wykaz rysunków, tabel i macierzy ........................................................................................................ 60
3
Skróty
EC – Europa Centralna
AA – Active ageing (aktywne starzenie się)
CO – Cluster organization (organizacje klastrowe)
GE – Green economy (zielona gospodarka)
GID – Gender innovation diversity (płeć oraz różnorodność kulturowa)
ICT – Information and comunication technology (technologie informacyjne i
komunikacyjne)
KTT – Knowledge & technology transfer (transfer wiedzy i technologii)
R&D – Research and development (branża badawczo-rozwojowa B+R)
ISM – Intelligent and Sustainable mobility (inteligentna i zrównoważona mobilność)
SPA – Sanitas per aquam (zdrowie przez wodę)
4
Wstęp
Poniższy raport przygotowany został przez firmę EU-CONSULT Sp. z o.o. na zlecenie
Górnośląskiej
Agencji
Promocji
Przedsiębiorczości
S.A.
w
ramach
projektu
strategicznego pod nazwą „CluStrat: Boosting innovation through new cluster concepts
in support of emerging issues and cross-sectoral themes” (“Zwiększanie innowacji
poprzez nowe koncepcje klastrów w celu wspierania pojawiających się problemów i
tematów międzysektorowych”), współfinansowany ze środków Unii Europejskiej –
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w ramach programu dla Europy
Środkowej.
Celem opracowania była analiza istniejącego potencjału oraz szans i wzajemnych relacji
w następujących obszarach:
1. Sektory wschodzące w Europie Środkowej
2. Współpraca klastrowa sektorów tradycyjnych ze wschodzącymi technologiami
3. Integracja wschodzących sektorów przemysłu, przekrojowych technologii i usług
w regionach
4. Internacjonalizacja działań klastrów
5. Działania dotyczące transferu technologii w klastrach
6. Równość płci/udział kobiet w badaniach i rozwoju, transferze wiedzy i
technologii, innowacyjnych procesów dotyczących równości płci
7. Stworzenie matrycy mapującej i identyfikującej potencjał regionów w Europie
Środkowej
Raport objął 20 regionów Europy Środkowej:
1. Baden-Württemberg,
2. Upper Austria,
3. Moravia-Silesia (M-S),
4. Karlovy Vary,
5. Saxony,
6. Hungary,
7. Central Transdanubia,
8. Firuli Venezia Giulia (FVG),
9. Piemont Region,
5
10. Veneto Region,
11. Lower Silesia,
12. Silesian Voivodeship,
13. Slovenia,
14. Bratislava,
15. Trenčín,
16. Nitra,
17. Banská Bystrica,
18. Žilina,
19. Košice,
20. Prešov
1. Sektory wschodzące w Europie Środkowej (AA, GE, ISM)
W tabeli 1 zaprezentowano syntetyczne wnioski dotyczące sektorów wschodzących
(aktywnego starzenia się - AA, zielonej gospodarki – GE oraz inteligentnego i
zrównoważonego transportu – ISM).
6
Tabela 1. Wnioski według poszczególnych regionów Europy Środkowej











Baden-Württemberg
Zrównoważony transport jest istotnym sektorem wschodzącym, który cieszy się
rosnącym zainteresowaniem.
GE odgrywa istotną rolę w regionalnym przemyśle i jest traktowana jako jedna z jego
gałęzi, a nie wyłącznie sektor.
Istnieje zauważalna potrzeba rozwinięcia działań nakierowanych na integrację praktyk
związanych z zieloną gospodarką.
Region jest krajowym liderem w zakresie rozwoju technologii medycznych, które są
istotne w tematyce aktywnego starzenia się.
Duży potencjał sfery innowacji i ekspansji technologii na inne rynki zbytu.
Najważniejsze trendy w gospodarce to wydajność energetyczna oraz wykorzystanie
odnawialnych źródeł energii.
Główne bariery dla rozwoju wschodzących sektorów przemysłu w regionie to:
o niewystarczające środki finansowe,
o skomplikowane, wciąż zmieniające się procedury, zbyt rozbudowana
biurokracja,
o trudności w obszarze KTT,
o dobrze rozwinięty obszar techniczny dla AA nie współgra z rozwojem sfery
socjalno-kulturalnej, co może wpływać negatywnie na stopień zainteresowania
się osobami starszymi.
Jeśli chodzi o KTT, to jest on prowadzony nie tylko na poziomie regionalnym, ale
również na poziomie ponadregionalnym. BW ma silną infrastrukturę KTT jak
nauka/przemysł parków. Miasta i gminy mają wyspecjalizowanych konsultantów
innowacji. Tworzenie infrastruktury realizowana jest przez przedsiębiorstwa takie jak
Steinbeis, Fraunhofer itp. Z drugiej strony, KTT jest prowadzony na poziomie
ponadregionalnym, jak w Niemczech, czy na poziomie europejskim. W BW zakończone
wiele transferów wiedzy i technologii.
Jeden z respondentów wskazał trwające warsztaty, dotyczące np. konstrukcji lekkich,
podczas których prowadzi się prezentacje i dyskusje dotyczące technologii. Według
innego respondenta, sukces komercjalizacji jest zawsze traktowany jako przykład
najlepszej praktyki. Innym przykładem jest technologia fotowoltaiczna. Proces
wytwarzania fotowoltaicznych przedmiotów do tkania był bardzo dobrze
skomercjalizowany i znaczne sumy pieniędzy zostały uzyskane. Wiele różnych środków
wykonawczych zostały wykorzystanych do KTT.
Kilku rozmówców dostrzega możliwość potencjalnych ulepszeń w odniesieniu do KTT
w finansowaniu klastrów, które powinno być bardziej zrównoważone. Ponadto
powinna być realizowana ustandaryzowana polityka innowacyjna dla uczelni. Według
niektórych opinii, firmy BW są dobrze przygotowane do prowadzenia KTT. Potencjał
poprawy widać na uniwersytetach, ponieważ obecnie nie koncentrują się na KTT.
Klastry mogą wspierać proces KTT w następujący sposób:
o rozpoznanie potrzeb,
o informowanie o możliwościach dotyczących KTT,
o wspólna współpracę z firmami poza konkurencją i przyzwoleniem, w celu
określenia potrzeb i prowadzenia wspólnych projektów,
o zaangażowanie klastrów i sieci oraz ich kontrybucja dotycząca uwzględnienia
7
potrzeb przemysłu w pracach badawczych, łączenie ludzi z przemysłu i badań
naukowych.
Upper Austria
 W regionie występuje duże zapotrzebowanie na wykorzystywanie funduszy unijnych w
celu rozwoju wschodzących sektorów gospodarki.
 Konieczne jest zmniejszenie obwarowań administracyjnych oraz skrócenie procesu
decyzyjnego oraz położenie nacisku na praktyczne wykorzystywanie innowacyjności w
regionie.
 Niezbędne dla rozwoju nowych sektorów jest rozwijanie połączeń pomiędzy klastrami
regionalnymi, krajowymi oraz międzynarodowymi.
Moravia-Silesia
 Region jest liderem inicjatyw klastrowych w Czechach. Spośród 14 istniejących
organizacji klastrowych, 12 jest funkcjonalnych, obejmujących głównie tradycyjne
gałęzie przemysłu i usług, takie jak maszyny, motoryzacja, turystyka, przetwórstwo
drewna; technologie przekrojowe, takie jak ICT, energia odnawialna, oszczędność
energii, technologie bezpieczeństwa oraz operatorów sieci komórkowych .
 Wśród przemysłu wschodzących wysoki potencjał stwierdzono w opiece zdrowotnej w
ramach badań biomedycznych i inżynierii. Druga dziedzina dotyczy turystyki dla
starszych osób, spa i wellness - działania opracowane i promowane przez KLACR Klaster turystyczny w innowacyjny sposób, w tym aspektów różnorodności.
 Innowacje w zakresie zrównoważonej mobilności są rozwijane przez Morawsko-Śląski
Klaster Motoryzacyjny (samochody elektryczne, nowe materiały), ENVICRACK
(odzyskiwanie energii kinetycznej lokomotywy), firmy innowacyjne (badania i
konstrukcja inteligentnych domów, parkingów i stacji ładowania),
 Zielona gospodarka jest reprezentowana przez destylację rozkładową odpadów
organicznych (technologia waste2energy), która została opatentowana i
skomercjalizowana (prywatna instytucja badawcza) oraz budowę i eksport domów z
drewna (Morawsko-Śląski Klaster Drewna).
 Są przeprowadzane szeroko zakrojone badania, wymiana wiedzy i doświadczeń
pomiędzy uniwersytetami i uczestnikami rynku. Mimo to, przemysły wschodzące nie są
bezpośrednio wpisane w regionalne strategie rozwoju i innowacji.
Karlovy Vary
 W regionie występuje duże zapotrzebowanie na produkty i usługi związane z aktywnym
starzeniem się społeczności. Wymaga to przede wszystkim usprawnienia współpracy
pomiędzy sektorem prywatnym oraz publicznym.
 Postuluje się zintensyfikowanie działalności badawczej w sektorze AA.
 Widocznie zauważalny jest potencjał sektora zielonej ekonomii, który przekłada się w
dużej mierze na większą świadomość ekologiczną mieszkańców.
 Firmy działają prężnie jedynie w tradycyjnych sektorach. Widoczny jest brak
świadomości nowych sektorów przemysłu. Dlatego też, nie ma zapotrzebowania na
nowe sektory przemysłu.
 Wzajemna współpraca i zaufanie kluczowych graczy są bardzo słabe.
 W regionie Karlove Vary brakuje sektora badań i rozwoju.
Saxony
Aktywne starzenie się:
 W sektorze aktywnego starzenia się, Saxony posiada duży potencjał, w szczególności w
8



następujących obszarach:
o Opieka zdrowotna,
o Czerwona biotechnologia,
o Farmaceutyki,
o Medyczna technologia,
o Technologia diagnostyczna.
Obszary związane z maszynami i przemysłem maszynowym, w branży technologii
informacyjnych i komunikacyjnych oraz mikro-technologii, jak również usługi związane są
obiecujące obszary, w których Saksonia już wiele prosperujących działalności.
We wszystkich wyżej wymienionych obszarach, Saksonia oferuje zdecydowną konkurencję
na polu badań.
Istnieje potrzeba dalszego pielęgnowania systematycznego, ciągłego i wielokrotnego
poszukiwania współpracy ad-hoc z międzynarodowymi partnerami w celu uzupełnienia
luk w łańcuchach wartości i identyfikowaniu rynku popytu w przyszłości.
Zielona gospodarka / Zrównoważony rozwój:
 Potencjał zielonej gospodarki/zrównoważonego rozwoju odgrywa kluczową role w
gospodarce Saksonii, zwłaszcza w obszarach:
o Lekkich konstrukcji,
o Przyjaznej dla środowiska produkcji i przechowywania energii,
o Remontu kopalni,
o Zarządzania recyklingiem,
o Powiązane obszary na skrzyżowaniu przemysłu samochodowego, kolejowego,
lotniczego i budowlanego,
o Powiązane usługi inżynieryjne.
 Sektor lekkich konstrukcji jest jednym z obszarów z największą szansą na badania i rozwój i
największym potencjałem na wymianę wiedzy i doświadczeń.
 Istnieje potrzeba wzmocnienia stałego dialogu między różnymi interesariuszami w skali
regionu i narodu z obszaru badań i praktyki w celu określenia dalszych wschodzących
dziedzin aplikacji oraz nowych możliwości transferu wiedzy i technologii.
Inteligentny i zrównoważony transport:
 Potencjał pochodzący z inteligentnego i zrównoważonego transport odgrywa główną role w
gospodarce Saksonii, w szczególności w obszarach:
o Logistyki,
o Lekkich konstrukcji znajdujących zastosowanie w przemyśle samochodowych,
kolejowym i lotniczym,
o Elektrycznego transportu,
o Usług powiązanych.
 Transport ogółem i logistyka w szczególności jest obiecującym obszarem dla
wewnątrzkrajowej integracji i na międzynarodowy rozwój kompetencji.
 Sektor lekkich konstrukcji jest jednym z obszarów z największą szansą na badania i rozwój
i największym potencjałem na wymianę wiedzy i doświadczeń.
Hungary
 Podstawowym problemem, który wpływa na ograniczenie możliwości rozwoju sektora
GE jest brak prawnych uwarunkowań dla obszaru energii odnawialnej.
9
















Na zadowalającym poziomie funkcjonuje transfer wiedzy i technologii z uczelni
wyższych, powiązany z nowymi sektorami gospodarki.
Najwięcej relacji współpracy firmy węgierskie nawiązują w ramach działalności
związanej z zieloną ekonomią.
Friuli Venezia, Piemont Region, Veneto Region
W regionach działa wiele podmiotów związanych ze wschodzącymi sektorami
gospodarki, co oznacza, iż obszary te są coraz częściej podejmowane.
Szczególnie duże znaczenie ma aktywne starzenie się, powiązane z działalnością
badawczą i rozwojową, medycyną regeneracyjną oraz działaniami agencji zdrowia.
Istnieje duże zapotrzebowanie na położenie nacisku na AA, GE i SM we wszystkich
trzech badanych regionach, które są już odpowiednimi bazami i podjęły odpowiednie
działalności w tych obszarach.
Lower Silesia
Istnieją widoczne trudności w zakresie angażowania podmiotów działających na rynku
do podejmowania działań nakierowanych na wschodzące sektory gospodarki. Sytuacja
ta związana jest głównie z brakiem ich zainteresowania udziałem w badaniach
nakierowanych na AA, GE oraz SM.
Najwięcej podmiotów podejmuje w swojej działalności tematykę aktywnego starzenia
się.
Silesian Voivodeship
W sposób wyraźny widoczny jest brak świadomości dotyczącej wschodzących sektorów
gospodarki. Brakuje na nie w związku z tym popytu.
Większość przedsiębiorstw oraz instytucji skupia się w swojej działalności na głównych
gałęziach przemysłu i nie poszukuje możliwości współpracy w zakresie dziedzin
innowacyjnych.
Zalecane jest wprowadzenie tematyki aktywnego starzenia się, zielonej ekonomii oraz
zrównoważonego transportu poprzez takie podmioty jak: instytucje pośredniczące,
samorządy lokalne, producenci wiedzy.
Slovenia
Przedsiębiorstwa działające w regionie, producenci wiedzy, a także instytucje
pośredniczące przejawiają zainteresowanie podejmowaniem kwestii dotyczących
wschodzącymi sektorami gospodarki.
Mimo, iż AA, GE i ISM stanowią przedmiot zainteresowania podmiotów działających na
rynku lokalnym, jednostki te nie podejmują działań, które umożliwiłyby wykorzystanie
pełnego potencjału wymienionych obszarów, nie wykazują m.in. chęci współpracy
pomiędzy sobą.
Bratislava
Największe zainteresowanie widać na polu zielonej gospodarki.
Branże związane ze wschodzącymi sektorami gospodarki w regionie to np.: produkcja
urządzeń medycznych, działalność badawczo-rozwojowa, automatyka.
W ramach wschodzących sektorów gospodarki podmioty działające w regionie
preferują współpracę z jednostkami na poziomie narodowym.
Trenčín, Nitra, Banská Bystrica
Najwięcej podmiotów związanych z rynkiem w regionach działa w obrębie zielonej
gospodarki, drugie miejsce zajmuje aktywne starzenie, ostatnie inteligentny oraz
zrównoważony transport.
10

Coraz więcej przedsiębiorstw wykazuje zainteresowanie wschodzącymi sektorami
gospodarki.
Žilina, Košice, Prešov
Wszystkie trzy sektory są podejmowane w działalności regionalnych przedsiębiorstw,
producentów wiedzy, w takich dziedzinach jak:
o GE – wydajność energetyczna, nowe materiały, inteligentne systemy produkcji,
o ISM – silniki alternatywne, transport publiczny, systemy przemysłu
transportowego,
o AA – żywność bioaktywna, opieka zdrowotna, odnowa biologiczna, turystyka.

Źródło: Opracowanie własne
2. Współpraca klastrowa sektorów tradycyjnych ze wschodzącymi
technologiami
2.1.
Ogólny zarys organizacji klastrowych we wszystkich badanych
regionach Europy Centralnej
W raporcie ‘Innovation Clusters in Europe: A statistical analysis and overview of current
policy support’1 opracowanym na podstawie danych zaczerpniętych z Eurostatu i
Cluster Observatory, można znaleźć informacje dotyczące najważniejszych kategorii
klastrowych w krajach CE według zatrudnienia i specjalizacji. Dane przedstawione są w
poniższej tabeli 2.
Tabela 2. Wiodące klastry w krajach EC pod względem zatrudnienia i specjalizacji
Lp.
Kraj
1
Austria
2
Czech Republic
Wiodące kategorie klastrowe
 transport

finanse

metal
http://www.central2013.eu/fileadmin/user_upload/Downloads/Tools_Resources/Cluster.pdf, dostęp
17.06.2013
1
11
3
4
5
6
7
8
9
Germany
Hungary
Italy
Poland
Slovakia
Slovenia
Moravia-Silesia

przemysł samochodowy

tekstylia


finanse

metal

technologie wytwarzania

transport

edukacja

żywność

IT

finanse

finance

metal

budownictwo

tekstylia


żywność

budownictwo

edukacja

transport

metal,

budownictwo

żywność

budownictwo,

metal

finanse

transport


energia odnawialna

przemysł drzewny

turystyka
Źródło: ‘Innovation Clusters in Europe: A statistical analysis and overview of current policy
support’/”Innowacyjne klastry w Europie: Analiza statystyczna i przegląd obecnego wsparcia polityk”
12
Finanse to główna kategoria klastrów w prawie każdym kraju Europy Centralnej.
Istnieją również cztery inne kategorie, które pojawiają się często, tj. budownictwo, metal,
transport i żywność. Mniej powszechnymi kategoriami są: tekstylia, przemysł
motoryzacyjny i edukacja. Technologie produkcji są uważane za jedną z najważniejszych
kategorii klastrowych tylko w Niemczech a sektor IT, jako wiodąca kategoria, pojawia
się tylko na Węgrzech.
Jeżeli chodzi o szczegółowe zestawienie organizacji klastrowych w poszczególnych
regionach CE, to znajduje się ono w poniższej tabeli, która służy do oszacowania
potencjału organizacji klastrowych w CE w odniesieniu do różnych tradycyjnych, jak i
wschodzących przemysłów.
Wszystkie regiony na żółtym tle należą do pierwszego poziomu według klasyfikacji
NUTS w UE i wszystkie regiony na zielonym tle są podregionami drugiego poziomu
NUTS.
Tabela 3. Ogólny zarys organizacji klastrowych w Europie Centralnej
No.
Regiony
Baden-
1
Württemberg
Saxony
2
Organizacje klastrowe

Software-Cluster,

High-Tech cluster Baden-Wuerttemberg2 (firmy wiodące:
Daimler Chrysler, Bosch, SAP, Boss),

ICT Cluster Organisation MFG3
Mobilność:
AMZ (Automobilzulieferer Sachsen) – klaster przemysłu
samochodowego
 AMZK (Automobilzulieferer Kunststofftechnik Sachsen) –
dostawcy przemysłu samochodowego w obszarze technologii
plastiku
 ASIS (Aerospace Initiative Saxony) – klaster przemysłu
awiacyjnego
 BTS (Verbundinitiative Bahntechnik Sachsen) – klaster
technologii kolejowych
 Netzwerk Logistik Leipzig-Halle e.V. – klaster logistyki
Nauki o życiu:
 Biosaxony e.V. – klaster nauk o życiu
 HEALTHY SAXONY – klaster opieki zdrowotnej
 VFG (Verein zur Förderung der Gesundheitswirtschaft in der
http://www.tci-network.org/media/asset_publics/resources/000/000/504/original/KHaasis.pdf,
dostęp 17.05.2013
3 http://www.tci-network.org/media/asset_publics/resources/000/000/504/original/KHaasis.pdf,
dostęp 17.05.2013
2
13
3
3
Upper Austria
MoraviaSilesia
Region Leipzig e.V.) – klaster opieki zdrowotnej
Inżynieria i wyposażenie mechaniczne:
 AgroSax e.V. – klaster inżynierii agrokultury
 ILS (Initiative Landtechnik Sachsen) - klaster inżynierii
agrokultury
 Gießereinetzwerk Leipzig e.V. – klaster przemysłu odlewniczego
 ICM (Institut Chemnitzer Maschinen- und Anlagenbau e.V.) –
klaster inżynierii i wyposażenia mechanicznego
 IMPRO e.V. (Interessenverband Metall- und Präzisionstechnik
Osterzgebirge e.V.) – klaster technologii precyzyjnych
 Kompetenzzentrum Maschinenbau Chemnitz / Sachsen e.V. klaster inżynierii i wyposażenia mechanicznego
 MFD (Materialforschungsverbund Dresden e. V.) – klaster badań
dotyczących materiałów
 Mechatronischer Maschinenbau – klaster mechatroniki
 POLYSAX Bildungszentrum Kunststoffe Bautzen e.V. – klaster
przemysłu plastikowego
 SACHSEN!TEXTIL – klaster przemysłu tekstylnego
 INNtex e.V. - Innovation Netzwerk Textil e.V. - klaster
przemysłu tekstylnego
 VEMAS (Verbundinitiative Maschinenbau Sachsen) – klaster
inżynierii i wyposażenia mechanicznego
Mikroelektronika/ Technologie informacyjne i telekomunikacyjne:
 Cool Silicon – klaster wydajności energetycznej w
mikroelektronice
 OES e.V. (Organic Electronics Saxony e.V.) – klaster elektroniki
organicznej
 Nano-CC-UFS (Nanotechnologie-Kompetenzzentrum "Ultradünne
funktionale Schichten") – klaster nanotechnologii
 Nano for Production – klaster nanotechnologii
 Silicon Saxony e.V. – klaster mikroelektroniki
Technologie środowiskowe i energetyczne:
 BDZ e.V. (Bildungs- und Demonstrationszentrum für dezentrale
Abwasserbehandlung) –klaster oczyszczania ścieków
 EESA (Erneuerbare Energien Sachsen) – klaster energii
odnawialnej
 GKZ (Geokompetenzzentrum Freiberg e.V.) – klaster geologii
inżynierii cywilnej
 Netzwerk Energie & Umwelt e. V.- klaster energii i środowiska
 Saxutec e.V. (Sächsischer Verein für internationalen
Umweltschutz und Umwelttechnik) – klaster technologii
środowiska
 Kunststoff Cluster (KC) – (tworzywa sztuczne i aluminiowe),
 Mechatronics Cluster (mechatronika)
 Czech Machinery Cluster
 ENVICRACK (technologia energii, recykling, energia odnawialna)
 IT Cluster
 The Moravian-Silesian Automotive Cluster (przemysł
samochodowy)
 The Moravian-Silesian Energy Cluster (wydajność energetyczna)
 The Moravian-Silesian Wood Cluster (przetwórstwo i przemysł
drzewny)
14






Karlovy Vary
5
W regionie Karlove Vary nie występują funkcjonujące klastry.


Hungary
6
Central
7
Transdanubia




Friuli-Venezia
8
Giulia
KLACR - The Moravian-Silesian Tourism Cluster
Safety Technology Cluster
The Moravian Forestry Cluster
Czech Telecommunication Cluster
Knowledge Management Cluster
Green Horizon (zasoby energii odnawialnej)












9
Piedmont







10
Veneto

Pharmagora Quality of Life Cluster (biomedycyna,farmaceutyki),
Enin Enviromental Industry Cluster (ekologiczny, innowacyjny
klaster dla rozwoju i internacjonalizacji),
HealthTIES (konsorcjum 4 europejskich regionów z bionauk,
medycznych technologii i przemysłu zdrowotnego: Medical Delta
(West of the Netherlands), Oxford and Thames Valley (United
Kingdom), Canton of Zurich (Switzerland), Biocat (Catalonia), i
czołowy region Észak-Alföld na Węgrzech)
INNO-SKART Central Transdanubian Regional IT Cluster
(CTRIC)4,
Pannon Wood and Furniture Cluster – PANFA (West
Transdanubia) (drewno, meble)5
Distretto alimentare di San Daniele (technologia mięsa i
agrokultury)
Distretto del Coltello (sztućce)
Distretto del mobile (meble)
Distretto della sedia (meble)
COMET
DITEDI - Distretto delle Tecnologie Digitali (ICT)
DITENAVE - Distretto delle Tecnologie del settore Navale-Nautica
(sektor morski i żeglarski)
CBM S.c.r.l. - Cluster in Biomedicine (biotechnologia)
Biella the art of eccellence (wełna),
Comitato di Distretto dei Distretti Aggregati (tekstylia),
Distretto agroalimentare di La Morra (wino),
Distretto dei casalinghi di Verbano – Cusio – Ossola (wełna,
sztuće, metalurgia),
Distretto del metallo di Pianezza – Pinerolo (narzędzia,
metalurgia, inżynieria mechaniczna),
Distretto della rubinetteria di Cusio – Valsesia (metalurgia),
Distretto laniero di Biella (sprzęt ciężki),
Distretto orafo di Valenza Po (klejnoty, metale szlachetne),
Distretto tessile di Chieri (tekstylia),
Distretto tessile di Oleggio (tekstylia),
Comitato Distretto Aerospaziale Piemonte (przemysł lotniczy),
Bioindustry Park Silvano Fumero - bioPmed Innovation Cluster
(technologie medyczne, farmaceutyki, zdrowie, biotechnologia)
Distretto dell'occhiale di Belluno (optyka, sprzęt elektryczny,
moda, szkło),
http://kdrik.eu/index.php/hu/, dostęp 17.05.2013
http://www.tci
network.org/media/asset_publics/resources/000/000/233/original/Microsoft_PowerPoint__WTransClusters_TCIConference_030918.pdf, dostęp 17.05.2013
4
5
15


































Consorzio distretto veneto dei beni culturali (kultura),
Consorzio ceramiche artistiche del veneto (ceramika),
Consorzio zona industriale e porto fluviale di Padova (logistyka),
Associazione calzaturifici riviera del Brenta (przemysł
obuwniczy),
Consorzio della moda di Verona (moda),
Unione consorzi vini veneti DOC (wino),
Distretto della ceramica terracotta (ceramika, kwiaty, materiały
konstrukcyjne, artystyczna i literacka kreacja),
Centro Studi sull'Impresa e sul Patrimonio Industriale (turystyka,
wyroby skórzane, tekstylia, meble, sprzęt ciężki, technologie
wytwarzania, klejnoty i metale szlachetne),
Distretto dell'informatica e del tecnologico avanzato (ICT),
Distretto del vetro artistico di Murano (wytwarzanie szkła),
Distretto delle attrezzature alberghiere (logistyka, rozrywka,
przetwarzanie żywności),
Distretto del grafico-cartario Veronese (papier, publikowanie),
DITEX (elektornika),
Montebelluna Style (przemysł obuwniczy),
Portualità, intermodalità e logistica (logistyka, technologie
transportu),
Metadistretto Veneto della filiera legno-arredo (meble),
Distretto vicentino della żoncia (wyroby skórzane),
Distretto turistico (turystyka),
Distretto turistico del Garda (turystyka),
Distretto trevigiano della bioedilizia (technologie konstrukcyjne,
ekologiczne konstrukcje),
Distretto termale euganeo (turystyka),
Distretto sistema moda (odzież),
Distretto regionale della gomma e materie plastic he (tworzywa
sztuczne),
Distretto provinciale della cantieristica nautica (przemysł
morski),
Distretto padovano della logistica (telematyka, logistyka,
dystrybucja),
Distretto ortofrutticolo (logistyka, agrokultura i technologie
przetwarzania),
Distretto logistico Veronese (logistyka, ogólne usługi biznesowe),
Distretto calzaturiero Veronese (przemysł obuwniczy),
Distretto lattiero-caseario (nabiał, agrokultura),
Distretto ittico della Provincia di Rovigo (technologie rybołóstwa,
agrokultura),
Distretto dello Sportsystem di Montebelluna (przemysł
budowniczy, wyroby sportowe),
Distretto della termomeccanica – Veneto clima (inżynieria
mechaniczna),
Distretto della meccatronica (narzędzia mechaniczne,
mechatronika)
Distretto della meccanica e della subfornitura (inżynieria
mechaniczna, metalurgia)
16
11
12
Lower Silesia
Silesian
Voivodeship





















13
Slovenia


















Lower Silesian Mineral Resources Cluster6 (źródła mineralne),
Lower Silesian Renewable Energy Cluster (OZE)7
Cluster of passive and energy-saving construction
(budownictwo),
Silesian water luster (woda),
Silesian Cluster of Design “EASW”8,
Silesian Cluster ECO ENERGIA (eko-energia)9
Slovenian Wood Industry Cluster (przemysł drzewny),
Plasttechnics Cluster of Slovenia (tworzywa sztuczne),
Construction Cluster of Slovenia (technologie budownictwa),
eAliansa IT Cluster,
Technology network Materials (polimery, technologie
materiałów),
Technology network Process Technology (systemy sieciowe),
Toolmakers Cluster of Slovenia (narzędzia maszynowe),
Automotive Cluster of Slovenia
District energy cluster of Slovenia (technologia energii)
Environmental Technologies Cluster Initiative
High Tech Cluster
District energy cluster of Slovenia
Centre of Excellence for Nanoscience and Nanotechnology
Centre of Excellence for Biosensors, Instrumentation and Process
Control
Centre of Excellence for Integrated Approaches in Chemistry and
Biology of Proteins
Centre of Excellence for Low-Carbon Technologies
Centre of Excellence Namaste – Advanced Materials and
Technologies for the Future
Centre of Excellence for Polymer Materials and Technologies
EN-FIST Centre of Excellence
Centre of Excellence for Space Sciences and Technologies
Competence Center for Advanced Control Technologies
Competence Center for Advanced Systems of Efficient Use of
Electrical Energy
Competence Center for Biomedical Engineering
Competence Center for Biotechnological Development and
Innovation
Competence Center for CLoud Assisted ServiceS
Opcomm Competence Centre
Competence Center for Sustainable and Innovative Construction
Pharmaceutical Economic Development Center
Automotive Development Center
Development Center for Electroindustry and Electronics
Development Center for ICT
Development Center for Energy
Development Center for Advanced Materials and Innovative
Technologies
http://www.cuprum.wroc.pl/lower-silesian-mineral-resources-cluster-114
http://www.kignet.pl/en/cluster_initiative_platform/lower_silesian_renewable_energy_cluster.html
8 http://www.projectc-plus.eu/index.php/public-events/118-26th-june-cieszyn
9 http://www.kignet.pl/en/cluster_initiative_platform/silesian_cluster_eco_energia.html
6
7
17
14
Bratislava

AUTOCLUSTER10
15
Trenčín

Konstrukta industry z region Trencin jest członkiem Automotive
cluster w regionie Trnava 11
16
Nitra12

Slovak plastic cluster (tworzywa sztuczne)

17
Žilina13
Z@ict (technologie informacyjne i komunikacyjne oraz
powiązane dziedziny),
Automation Technology and Robotics (AT+R) Cluster (transfer
nowych technologii i innowacji)14
Banská
18


1st Slovak cluster in machine engineering (inżynieria maszyn)
19
Košice16



20
Prešov

Kosice IT Valley (Elcom Company Ltd. z Presov jest członkiem),
BITERAP cluster (system technologiczny i komunikacyjny),
Automation Technology and Robotics AT+R Cluster (transfer
nowych technologii i innowacji)
Automation Technology and Robotics (AT+R) Cluster (transfer
nowych technologii i innowacji)17
Bystrica15
Źródło: Cluster Observatory i inne źródła zaznaczone w przypisach
Jak można zauważyć w powyższej tabeli, regionem CE z największą liczbą organizacji
klastrowych jest Veneto. Pozostałe regiony, które wyraźnie wyróżniają się, jeśli chodzi o
liczbę organizacji klastrowych, są

Saxony,

Piedmont,

Slovenia,

Friuli-Venezia Giulia,

Moravia-Silesia,

Hungary.
Większość organizacji klastrowych w Veneto związanych jest z takimi branżami, jak
turystyka, transport, odzież i ubrania, ceramika, meble i logistyka, a także wiele
rodzajów technologii, np. technologie budownicze, produkcyjne oraz technologie
rybołówstwa i przetwórstwa rolnego.
http://www.bic.sk/projects.php?id=92&tid=308
http://www.metal2012.com/files/proceedings/02/reports/530.pdf
12 http://www.metal2012.com/files/proceedings/02/reports/530.pdf
14 http://clustrat.eu/consortium/partners/cluster-at-r/
17 http://clustrat.eu/consortium/partners/cluster-at-r/
10
11
18
Region Saxony ma największą liczbę klastrów w obszarze wyposażenia inżynierii
mechanicznej. Posiada także organizacje klastrowe w dziedzinach technologii
środowiska i energii, mikroelektroniki, mobilności i nauk o życiu.
W Piemoncie, znaczące organizacje klastrowe związane są z technologiami
włókienniczymi, metalurgią i biotechnologią, np. Distretto della RUBINETTERIA di Cusio
- Valsesia, Comitato di Distretto dei Distretti Aggregati i Bioindustry Park Silvano
Fumero - bioPmed Klaster Innowacji.
Slovenia posiada klastry skupione wokół środowiska i technologii energetycznych, jak i
technologii budowlanych, np. Construction Cluster of Slovenia lub District energy cluster
of Slovenia.
W regionie Friuli-Venezia-Giulia najważniejszymi organizacjami klastrowymi są te
związane z przemysłem meblarskim (Chair and Furniture District), Food i ICT. Z drugiej
strony, najbardziej istotne technologicznymi organizacjami klastrowymi są połączone z
sektorem morskim i biotechnologiami.
W regionie Moravia-Silesia, przemysł samochodowy, maszynowy i energetyczny są
najważniejsze. Są one reprezentowane przez Morawsko-Śląski Klaster Motoryzacyjny,
Czech Machinery Cluster (czeski klaster maszyneryjny), Morawsko-Śląski Klaster
Energii ENVICRACK.
Na Węgrzech, największą organizacją klastrową jest HealthTIES, który stanowi
koncorcjum 4 najważniejszych regionów w dziedzinie bionauk, technologii medycznych
i zdrowia: Medical Delta (Wschodnia część Holandii), Oxford i Thames Valley (Wielka
Brytania), Canton of Zurich (Szwajcaria), Biocat (Katalonia), i główny region ÉszakAlföld na Węgrzech.
Należy jednak zaznaczyć, że mniejsze regiony CE, których w oczywisty sposób nie można
porównać do największych i tych najbardziej rozwiniętych, posiadają także kilka
organizacji klastrowych i znaczących branż. Prešov, Koszyce oraz Żylina posiadają
19
wspólny klaster Automation Technology and Robotics (AT + R) Cluster (transfer nowych
technologii i innowacji), który odgrywa kluczową rolę w gospodarkach tych regionów.
W Bańskiej Bystrzycy, powstał pierwszy słowacki klaster inżynierii maszynowej 18. Jego
główne strategiczne obszary to:
• budowa i transport,
• leśnictwo i rolnictwo,
• energetyka z uwzględnieniem biomasy i innych odnawialnych źródeł energii.
W regionach Słowacji (Bratysława, Trenczyn, Nitra), dobrze rozwiniętymi klastrami są
te związane z przemysłem motoryzacyjnym i tworzywami sztucznymi. Najbardziej
znaczący jest AUTOCLUSTER w Bratysławie.
Jeśli chodzi o województwa śląskie i dolnośląskie, klastry są związane z ochroną
środowiska, energooszczędnym budownictwem, odnawialnymi źródłami energii i wodą,
np. Śląski Klaster ECO ENERGIA.
W Centralnej Transdanubii, istnieją dwa ważne klastry. Są związane z IT i
przetwarzaniem drewna/produkcją mebli.
W Saksonii, istnieje wiele klastrów w transporcie, nauk przyrodniczych, technologii
budowy maszyn i urządzeń, mikroelektroniki i technologii informacyjnych i
komunikacyjnych, a także technologii środowiskowych i technologii energetycznych.
Moravia-Silesia posiada organizacje klastrowe związane z inżynierią, motoryzacją i
odnawialnymi źródłami energii, np. Moravian-Silesian Engineering Cluster.
W Górnej Austrii istnieją klastry związane z tworzyw sztucznymi i mechatroniką.
W Badenii-Wirtembergii, klastry tworzone są wokół branży IT i sektora nowoczesnych
technologii. Najważniejsze marki to, między innymi, Daimler i Chrysler.
18
http://www.1ssk.sk/_zakladne_dokumenty/presentation-of-1ssk-in-english.pdf
20
2.2.
Zdrowie,
zmiany
demograficzne
i
dobre
samopoczucie,
przy
powiązanym wschodzącym sektorze przemysłowym – aktywność osób
starszych (AA)
W związku ze starzeniem się społeczeństwa europejskiego niezbędne będzie podjęcie
działań mających na celu zwiększenie aktywności osób w podeszłym wieku. Na rysunku
1 zaprezentowano obszary kluczowe z punktu widzenia promocji aktywności osób
starszych w UE.
Rysunek 1. Obszary istotne z punktu widzenia promocji aktywności osób starszych w UE
Zatrudnienie
Uczestnictwo w życiu społecznym
Zdrowie i samodzielność
Solidarność międzypokoleniowa
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Jak promować aktywność osób starszych w Europie, wsparcie UE
dla podmiotów lokalnych i regionalnych, AGE Platform Europe 2011
Można wskazać liczne obszary, w wypadku których osoby w wieku 65+ charakteryzują
się wysokim potencjałem. Zaprezentowano je na rysunku 2.
Reprezentanci sektora R&D związani z aktywnością skierowaną na tematykę aktywnego
starzenia się wielokrotnie wskazywali, że zajmują się produkcją i oferują usługi
skierowanych na poprawianie jakości życia osób po 65 roku życia. Dobry przykładem
tego zjawiska jest produkcja takich dóbr jak: sprzęt sportowy, mieszkania, dekoracje
wnętrz, okulary, szkła kontaktowe, robotyka usługowa, mechatronika, środki masowego
transportu, leki, jak również technologie komunikacyjne i informacyjne, np. komputery i
telefony. Także sektory rehabilitacji, wellness i SPA cechują się dużym potencjałem.
Rysunek 2. Potencjał społeczny i gospodarczy osób starszych
21
Pokolenie 65+
Istotna grupa
klientów
korzystających z dóbr
i usług dostępnych na
rynku
Pracownicy
dysponujący wiedzą i
umiejętnościami
potrzebnymi na rynku
pracy
Aktywni obywatele,
członkowie rodzin i
wolontariusze
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Michał Wanke, Jolanta Maj, Maciej Maj Summary report with an
analysis of qualitative studies for emerging industries and cross-cutting technologies and services/Raport
końcowy z analizą jakościowych studiów dot. wschodzących przemysłów i przekrojowych technologii i usług,
Openfield 2013
2.3.
Działania na rzecz klimatu, efektywność wykorzystania zasobów
i surowców, przy powiązanym wschodzącym sektorze przemysłowym –
zielona gospodarka/zrównoważony rozwój (GE)
Zrównoważony rozwój jest jednym z priorytetów Unii Europejskiej. Na rysunku 3
przedstawiono sektory, którym należy poświęcić szczególną uwagę, aby móc osiągnąć
wzrost gospodarczy nieszkodzący środowisku naturalnemu.
Rysunek 3. Sektory pozostające w centrum zainteresowania zielonej gospodarki
22
Rolnictwo
Budownictwo
Zaopatrzenie w energię
Rybołówstwo
Leśnictwo
Przemysł
Turystyka
Transport
Gospodarka odpadami
Woda
Źródło: Opracowanie własne na podstawie http://www.ieep.eu/work-areas/global-issues-and-externalaction/2012/07/green-economy-in-the-european-union [dostęp na dzień: 08.04.2013]
W wypadku każdego z tych sektorów można wyszczególnić szereg przykładowych
kwestii dotyczących zielonej gospodarki. Przedstawia je tabela 4.
Tabela 4. Kwestie związane z GE w poszczególnych sektorach gospodarki
Lp.
Sektor
1.
Rolnictwo
2.
Budownictwo
3.
Zaopatrzenie
w energię
4.
Rybołówstwo
5.
Leśnictwo
6.
Przemysł
Przykładowe kwestie dotyczące zielonej gospodarki
 zarządzanie żyznością gleby,
 wydajne i zrównoważone wykorzystanie wody oraz upraw,
 biologiczna różnorodność roślin i zwierząt
 poziom mechanizacji rolnictwa,
 zrównoważone normy budownictwa,
 wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej nowych i
istniejących budynków (wydajność energetyczna),
 regularna kontrola kotłów i systemów klimatyzacji w budynkach,
 efektywne wykorzystanie odpadów i nowych materiałów
 zwiększanie zachęt dla inwestowania w odnawialne źródła energii,
 bardziej efektywna gospodarka energetyczna na szczeblu miast i
terytoriów,
 rozwój sieci ciepłowniczych i chłodniczych stanowi obiecujący kierunek
działania w zakresie promowania energii niskoemisyjnej,
 odbudowanie zapasów ryb, poprzez reorientację wydatków publicznych
w celu wzmocnienia zarządzania rybołówstwem,
 ograniczenie wylesiania oraz zwiększanie zalesiania,
 certyfikacja systemów drewna oraz produktów tropikalnych,
 płatności za wykorzystywanie ekosystemów,
 oszczędność wykorzystywanych zasobów,
 położenie nacisku na przebudowę, regenerację i recykling w procesie
produkcyjnym,
 zapewnienie alternatywy dla substytucji niebezpiecznych,
23
7.
Turystyka
8.
Transport
9.
Gospodarka
odpadami
10.
Woda
 propagowanie turystyki ekologicznej,
 unikanie lub ograniczenie użytkowania mało ekologicznych form
transportu,
 wykorzystanie transportu kolejowego i wodnego, jako bardziej
ekologicznych,
 propagowanie transportu zbiorowego,
 wprowadzenie technologii produkcji paliwa w celu zmniejszenia
negatywnych skutków społecznych oraz środowiskowych,
 oddzielenie odpadów od tempa wzrostu gospodarczego,
 zwiększenie poziomu recyklingu odpadami ze sprzętu elektrycznego i
elektronicznego,
 wykorzystaniem surowców pozyskiwanych z odpadów,
 zmniejszenie ilości odpadów żywności,
 złagodzenie niedoborów wody poprzez zwiększenie inwestycji w
zakresie zwiększonej wydajności zaopatrywania w wodę,
 ponowne wykorzystanie ścieków przy pomocy technologii filtrujących i
uzdatniających,
 zapobieganie marnotrawienu wody poprzez odpowiednie utrzymanie
sieci wodociągowej,
 nacisk na dokonywanie płatności za wykorzystanie z dóbr ekosystemu.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Leonardo Mazza, Patrick ten Brink, Green economy in the
European Union/Zielona gospodarka w Unii Europejskiej, UNEP 2012
Według respondentów GE i ISM są przyszłością gospodarki i należy zająć się nimi już
dziś. Stanowią obszar, który jest wystarczająco rozległy, aby objąć każdy aspekt nauki,
czy to techniczny, czy społeczny.
Wśród działań podejmowanych przez instytucje czy przedsiębiorstwa, reprezentowane
przez respondentów, znalazły się m.in.:








ekonomiczna technologia wtryskowego spalania metali, wytwarzająca niemal
zerową ilość zanieczyszczeń,
produkcja ogniw słonecznych pozwalających wykorzystanie odnawialnych
źródeł energii,
wykorzystywanie biomateriałów, biomasy,
ograniczanie zużycia energii poprzez stosowanie pomp ciepła, paneli
słonecznych oraz folii termalnych,
budowa inteligentnych, efektywnych ekonomicznie budynków,
technologia ochrony przed korozją, która nie produkuje spalin, a jednocześnie ma
niskie zużycie energii,
wykorzystanie energii wiatrowej oraz elektrowni słonecznych czy elektrowni
wodnych,
używanie odpadów organicznych w rolnictwie.
24
2.4.
Szybki, zielony, zintegrowany transport przy powiązanym wschodzącym
sektorze przemysłowym – mobilność zgodna z zasadami inteligentnego
zrównoważonego rozwoju (ISM)
Mobilność zgodna z zasadami inteligentnego i zrównoważonego rozwoju oferuje liczne
korzyści zarówno dla przedsiębiorstw oferujących takie usługi (rysunek 4), jak i dla
innych podmiotów (rysunek 5).
Rysunek 4. Powody działania w duchu idei zielonego transportu z punktu widzenia firm
Zdobywanie nowych rynków
Regulacje prawne związane z ekologią
Zwiększenie konkurencyjności usług firmy
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Michał Wanke, Jolanta Maj, Maciej Maj Summary report with an
analysis of qualitative studies for emerging industries and cross-cutting technologies and services/Raport
końcowy z analizą jakościowych studiów dot. wschodzących przemysłów i przekrojowych technologii i usług,
Openfield 2013
Rysunek 5. Wielokierunkowość korzyści płynących z zielonego transportu
25
Korzyści dla ludzi
Korzyści dla środowiska
Korzyści dla gospodarki
Źródło: Opracowanie własne
Według respondentów już podejmowane są działania, mające na celu wspomagać
rozwój sektora zrównoważonego transportu. Jako przykład podane jest tutaj
wydarzenie „Brokerage Event 2012”19, które to umożliwia zawiązanie współpracy
pomiędzy potencjalnymi partnerami. Rozwój sektora zielonego transportu umożliwia
ożywienie transportu również w innych branżach, z nim powiązanych.
3. Integracja wschodzących sektorów przemysłu, przekrojowych
technologii i usług w regionach
19
http://www.natic.cz/media/konference/konf-brokerage-event-2011-ostrava
26
W każdym z analizowanych regionów można wyróżnić sektory, które w wyjątkowo silny
sposób oddziałują na gospodarkę. Przedstawiono je w tabeli 5. W celu umocnienia
przewagi konkurencyjnej niezbędne jest podejmowanie wspólnych działań w ramach
klastrów, co pozwoli na szybsze rozwijanie się przedsiębiorstw z danych gałęzi
gospodarki.
Tabela 5. Integracja wschodzących sektorów przemysłu i technologii i usług
przekrojowych w regionach
Lp.
Region
1
BadenWürttemberg
2
Upper Austria
3
MoraviaSilesia
4
Karlovy Vary
5
Saxony
6
Hungary
Integracja wschodzących sektorów przemysłu i technologii i usług
przekrojowych w regionach
 Główny sektorami pod względem zatrudnienia są inżynieria
mechaniczna i konstrukcja motoryzacyjna.
 Produkcja samochodów jest najważniejszym sektorem przemysłu.
 Można założyć, że technologiami przyszłości będą elektromobilność,
ogniwa paliwowe wraz z odnawialnymi źródłami energii oraz
baterie.
 W polu R&D Upper Austria wyróżnia się na tle Europy jako „top
performer”.
 Klastry i sieci w Upper Austria obejmują takie branże jak
motoryzacja, tworzywa sztuczne, mechatronika, HR, design,
efektywność energetyczna, technologia medyczna i środowiskowa,
logistyka, przemysł spożywczy, drzewny i meblarski oraz
ekoenergia.
 Hutnictwo i górnictwo to tradycyjni najwięksi pracodawcy,
 Maszyny, IT, branża motoryzacyjna, przetwórstwo drewna są
rozwijającymi się sektorami,
 Technologie
budowlane,
energetyczne
i
środowiskowe
biomedycyna, zaawansowane materiały – potencjał w przyszłości
 Turystyka i SPA mają wielki potencjał.
 Najwięcej osób w regionie zatrudnionych jest w wydobywaniu
węgla, przemyśle samochodowym i maszynowym.
 Istotne są także produkcja porcelany, szkła i ceramiki.
 najważniejszymi przemysłami są: mobility, nauki o życiu (life
sciences), inżynieria mechaniczna i wyposażenie, mikroelektronika i
technologia informacji i komunikacji i technologie energii i
środowiska,
 obszarami o szczególnym potencjale są w szczególności
biotechnologia z naciskiem na medyczne technologie, lekkie
konstrukcje z całą gamą dziedzin, w których mogą znaleźć
zastosowanie i transport,
 we
wszystkich
powyżej
wymienionych
dziedzinach,
wyspecjalizowane usługi są już dostępne bądź są rozwijane.
 Główne przemysły na Węgrzech to: przemysł ciężki (głównie
górnictwo, metalurgia, produkcja stali i materiałów budowlanych),
inżynieria mechaniczna, przetworzona żywność, tekstylia, chemia
(zwłaszcza farmaceutyka i produkcja tworzysz sztucznych) i
przemysł samochodowy.
 Największy producent elektroniki w Centralnej i Wschodniej
Europie.
 Znajdują się tam liczne fabryki samochodów.
27

7
Central
Transdanubia


8
Friuli-Venezia
Giulia



9
Piedmont


10
Veneto


11
Lower Silesia

12
Silesian
Voivodeship




13
Slovenia

14
Bratislava


15
Trenčín
Następujące sektory mają znaczny potencjał: inżynieria
mechaniczna, stal, jedzenie i chemia.
Klastry samochodowe, ICT i farmaceutyczne cechują się najwyższą
aktywnością w polu innowacji.
Przemysły dominujące to przemysł samochodowy, elektronika, ICT i
aluminium.
Duże znaczenie mają przemysł spożywczy, ICT i produkcja mebli.
Jest to najbardziej uprzemysłowiony region we Włoszech.
Do głównych przemysłów należą: produkcja samochodów i
wszystkie związane z tym przedsiębiorstwa zajmujące się produkcją
pojazdów mechanicznych i usługami z tym związanymi, mechanika i
mechatronika, tekstylia, przemysł spożywczy, turystyka.
Wzrosło znaczenie przedsiębiorstw specjalizujących się w branży
ICT.
Najważniejsze przemysły to: jedzenie, drewno i meble, skóra i
obuwie, tekstylia i ubrania, biżuteria, chemia, metalowomechaniczny i elektroniczny.
Branża odzieżowa (Benetton, Sisley, Geox czy Diesel).
Główne przemysły: samochodowy, chemiczny, maszyneria
przemysłowa, produkcja sprzętu elektronicznego i optycznego,
ceramika i szkło, energia, oświetlenie i jedzenie.
Największym pracodawcą i jednym z największych eksporterów jest
jest KGHM Polska Miedź SA.
Największy producent energii.
Znaczenie górnictwa i przemysłu metalurgicznego spadło na
korzyść inżynierii elektrycznej, technologii informatycznych i
energii.
Największy producent samochodów w Polsce (Fiat, Lancia, Ford,
Opel).
Najważniejsze sektory przemysłu w kraju odpowiadają za produkcję
sprzętu elektronicznego i elektrycznego, chemii i przetworzonej
żywności
W regionie swoją siedzibę mają liczne przedsiębiorstwa z obszarów
IT, inżynierii, chemii, farmaceutyki, maszynerii, jedzenia,
elektrotechniki, telekomunikacji, transportu i innych sektorów.
Do głównych przedsiębiorstw regionu zaliczają się m.in. m.in. SPP
(dystrybucja gazu), Slovak Telecom (IT), Slovnaft (przerób ropy
naftowej) oraz INA Skalica, SAS Automotive, Johnson Controls
International i Delphi Slovensko (wszystkie produkujące części
pojazdów).
Główne przemysły to: maszynowy, samochodowy, elektryczny,
elektroniczny, budowlany oraz produkcja gumy.
28

16
Nitra



17
Žilina


18
19
Banská
Bystrica
Košice




20
Prešov
Nitra ma bardzo duży potencjał, jeżeli chodzi o przemysł,
agrokulturę, jak również w zakresie produkcji komplementarnej do
agrokultury (w związku ze sprzyjającym położeniem i klimatem).
Najważniejsze sektory to: żywność, produkcja maszynerii,
farmaceutyki, chemia i energia nuklearna.
Do najważniejszych zagranicznych inwestorów należą Osram,
SEBordnetze, Kromberg & Schubert i Rieker.
Najważniejsze fabryki zajmują się produkcją samochodów, obróbką
metalu, inżynierią i produkcją papieru.
Najszybszy wzrost odnotowuje się w sektorach zaopatrzenia w
wodę oraz produkcji samochodów i innych urządzeń
transportowych, jak również tekstyliów.
Najważniejsze przemysły to metalurgia, maszyneria, chemia,
drewno i przetwarzanie żywności.
Największy producent stali w Centralnej Europie.
Najważniejsze sektory to metalurgia (ponad 60 produkcji
przemysłowej w regionie i 50% eksportu), obróbka metalu,
motoryzacja, mechanika precyzyjna, elektronika, tworzywa sztuczne
i chemia.
Znajduje się tam jedyna na Słowacji kopalnia soli.
Najważniejsze przemysły to: inżynierii mechanicznej i elektrycznej,
przemysłu odzieżowego i tekstylnego, przetwórstwa spożywczego,
drewna, produkcji samochodów i innych środków transportu,
chemia i farmacja, produkcja wyrobów gumowych, metalowych i
tworzyw sztucznych.
Źródło: Badanie własne oparte na A report summarizing the analysis of secondary data on emerging
industries, cross-cutting technologies and services in the areas: of active ageing, sustainable
development/green economy, sustainable mobility and cross-cutting issues in the economy, in particular
gender equality, internationalization, transfer of knowledge and technology/ Raport końcowy analizy
danych drugorzędnych dot. wschodzących przemysłów, przekrojowych technologii i usługw obszarach:
aktywnego starzenia się, zrównoważonego transportu I przekrojowych kwestii w ekonomii, w szczególności
równości płci, internacjonalizacji, KTT , EU-Consult Sp. z o.o., Gdańsk 2013
4. Internacjonalizacja działań klastrów
Internacjonalizacja, będąca procesem wychodzenia poza granice narodowe wszelkich
aspektów kultury, gospodarki, polityki, nauki i techniki, ma kluczowe znaczenie w
gospodarce XXI wieku, gdyż sprzyja powstawaniu wartości niematerialnych i prawnych.
Umiędzynarodowienie funkcjonowania klastrów jest szczególnie istotne, gdyż zrzeszają
one wiele podmiotów, w związku z czym zinternacjonalizowanie ich działań pozwala na
uzyskanie bardzo silnego efektu synergii na poziomie ponadnarodowym.
29
Rysunek 6. Umiędzynarodowienie klastrów oraz przedsiębiorstw wchodzących w ich
skład
16
14
12
10
8
6
4
2
0
15
6
21 3
8
8
32 3
32
3
11 11
45
1 112
32
1
5
Klastry, których członkowie są
umiędzynarodowieni ze spółkami
za granicą
Klastry współpracujące z
klastrami zagranicznymi na
podstawie umowy
Klastry współpracujące z
klastrami zagranicznymi
nieformalnie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Summary report and analysis of the found data regarding the
cross-cutting issues in the economy, particularly in the respect of gender innovation diversity,
internationalisation, knowledge and technology transfer/Raport końcowy i analiza zebranych danych dot.
kwestii przekrojowych w gospodarce, zwłascza pod względem GID, internacjonalizacji i KTT, EU-Consult Sp.
z o.o., Gdańsk 2013
Jak widać na rysunku 6, klastry w regionach, dla których informacje pozyskano, dość
dobrze radzą sobie, jeśli chodzi o kwestię umiędzynarodowienia członków. W wypadku
pięciu z nich, co najmniej 5 klastrów korzystało z tego typu współpracy na poziomie
ponadkrajowym. Szczególnie warte wyróżnienia są Węgry, gdzie w 15 klastrach
przedsiębiorstwa posiadały zagranicznych partnerów. Poważnym problem stanowi
niewielkie zaangażowanie klastrów we współpracę z klastrami zagranicznymi, czy to
formalną, czy nieformalną. Jedynie w wypadku Słowacji, Węgier i regionu MoraviaSilesia takie działania miały miejsce w wypadku co najmniej 5 podmiotów. Wynika z
tego, iż o ile same przedsiębiorstwa są skore do współpracy z partnerami z innych
krajów, o tyle same klastry wykazują w tym temacie niewielką aktywność. Polityki
poszczególnych
regionów
powinny
w
większym
zakresie
internacjonalizacji klastrów, aby w pełni wykorzystać ich potencjał.
30
skupić
się
na
5. Działania dotyczące transferu technologii w klastrach
Transfer technologii rozumiany jest jako przeniesienie obiektów sprzętowych lub
informacji (jak np. programów komputerowych czy pomysłów). Zawsze wiąże się z
transferem wiedzy niezbędnej do obsługi przekazanej technologii.
Szczególnie
dużą
rolę w tym zakresie powinny odgrywać klastry, gdyż należące do nich liczne
przedsiębiorstwa z całą pewnością zarówno mogłyby przekazać wiele nowoczesnych
rozwiązań technologicznych, jak i odnieść korzyść poprzez wzbogacanie swojej
działalności o osiągnięcia innych podmiotów.
Tabela 6. Kluczowe regionalne podmioty związane z KTT wśród klastrów i ich członków
Klaster
Członek
klastra
31
Inne podmioty
klastra
powiązane
Baden - Würtemberg
5
-
-
Upper Austria
-
-
5
Moravian-Silesian
-
2
-
Saxony
1
2
3
Friuli Venezia Giulia
-
8
-
Piedmont
-
-
4
Lower Silesia
-
4
-
Silesia Voivodeship
-
-
5
Slovenija
-
1
-
Slovakia
3
4
-
Presov
-
2
-
Zilina
Kosice
-
1
2
-
Veneto20
-
6
-
Źródło: Summary report and analysis of the existing data regarding the cross-sectoral issues in the economy,
particularly in the respect of gender innovation diversity, internationalisation, knowledge and technology
transfer/ Raport końcowy i analiza zebranych danych dot. kwestii przekrojowych w gospodarce, zwłascza
pod względem GID, internacjonalizacji i KTT, EU-Consult Sp. z o.o., Gdańsk 2013
Jak można zauważyć w tabeli 6, jedynie w wypadku regionów Baden-Würtemberg,
Saxony i Slovakia klastry należały do kluczowych podmiotów związanych z transferem
wiedzy i technologi. W pozostałych wypadkach w działania takie zaangażowani byli
wyłącznie członkowie klastra bądź inne podmioty powiązane. W regionie Friuli Venezia
Giulia jest największa liczba członków klastrów zaangażowanych w ten sposób. Jedynie
w wypadku Saksonii zarówno klaster, jak i jego członkowie oraz inne podmioty
powiązane należeli do kluczowych graczy KTT. Z całą pewnością można stwierdzić, iż
niezbędne jest zaangażowanie się przez wspomniane podmioty w działania z zakresu
KTT w szerszym zakresie.
20
Źródło: Tabela 3 z obecnego raportu, tzn. Raportu podsumowującego „Potencjał Europy Środkowej”
32
Rysunek 7. Liczba podmiotów finansujących KTT
10
9
9
8
8
6
5
4
4
2
3
4
4
5
5
5
4
3
1
1
0
Jak widać na rysunku 7, pomimo tego, iż w analizowanych regionach występują
podmioty finansujące KTT, to klastry z reguły nie korzystają z ich usług. W regionie
Silesia Voivodeship stwierdzono obecność 9 takich instytucji, jednak ani jednego klastra
zaangażowanego w KTT.
Warto w tym momencie wskazać na najpowszechniej dostępne formy finansowania KTT
w poszczególnych regionach:
 Saxony – finansowanie koncepcji i pracy badawczej, kapitał zalążkowy, kapitał
zalążkowy oraz inne środki publiczne,
 Friuli Venezia Giulia – kapitał przedzalążkowy oraz kapitał zalążkowy,

Upper Austria – kapitał zalążkowy oraz inne środki publiczne,

Piedmont – kapitał udziałowy,

Slovenia – kapitał przedzalążkowy,

Karlovy Vary – bon innowacyjny (dotacja dla przedsiębiorców),

Baden-Würtemberg – inne środki publiczne,

Moravian-Silesian – inne środki publiczne,

Lower-Silesia – inne środki publiczne,
33

Silesia-Voivodeship – inne środki publiczne,

Slovakia –inne środki publiczne,

Presov – inne środki publiczne,

Zilina – inne środki publiczne,

Kosice – inne środki publiczne.
Jak można zauważyć, jedynie w wypadku Saxony możliwe jest sięgnięcie po kapitał na
finansowanie koncepcji i pracy badawczej. Oznacza to, iż w pozostałych regionach może
dochodzić do sytuacji, w których błyskotliwy pomysł związanych z KTT nie zostanie
zrealizowany ze względu na brak finansowania na poziomie idei.
Można stwierdzić, iż w celu zwiększenia transferu wiedzy i technologii w badanych
regionach konieczne jest skłonienie klastrów do większego zaangażowania poprzez
programy promujące KTT, oferowanie szerszego zakresu form finansowania,
upraszczanie procedur pozyskiwania środków, jak również okazywanie większego
zaufania podmiotom na fazie udzielania finansowania.
6. Równość płci/udział kobiet w sektorach dotyczących badań i
technologii, innowacyjne procesy dotyczące równości płci
Jak można zauważyć na rysunku 8, między regionami występują znaczne różnice, jeśli
chodzi o procentowy udział kobiet w ogóle osób zatrudnionych w branży naukowej i
technicznej. Wśród regionów, na których temat były dostępne stosowne informacje,
prym wiodą regiony Karlovy Vary i Moravian-Silesian, w których współczynnik ten
przekroczył 50%. W wypadku pozostałych regionów niezbędne jest kontynuowanie
obecnych działań mających na celu większe zaangażowanie kobiet w pracę w branżach
innowacyjnych oraz, ogólnie, dążenie do równouprawnienia płci (obecnie występujące
34
tej pory niestosowanych rozwiązań.
Rysunek 8. Procentowy udział kobiet w ogóle osób zatrudnionych w branży naukowej i
technicznej w poszczególnych regionach
Kosice region
43,3
Zilina region
43,7
Presov region
44,9
Slovakia
41,90
Slovenija
49,10
Karlovy Vary Region
55,0
Moravian-Silesian Region
51,2
Upper Austria
21,5
0
10
20
30
40
50
60
Jak można zauważyć, nawet pomimo stosowania pełnego zakresu instrumentów w
regionach Zilina i Kosice nie udało się osiągnąć zatrudnienia kobiet w branży naukowej i
technicznej na poziomie 50%. Niezbędne jest promowanie zalet, jakie płyną z udziału
kobiet w branży naukowej i technicznej: wzrostu innowacyjności, nowych perspektyw, nowych
pomysłów. Należy jednak pamiętać, iż takie zmiany wymagają upływu wielu lat, co
związane jest z koniecznością dorośnięcia nowego, chętnego do studiowania na
politechnikach pokolenia kobiet.
Tabela 7. Występowanie praktyk dotyczących równości płci w poszczególnych regionach
Slovakia
Presov
Zilina
Kosice
X
LowerSilesia
Giulia
Friuli Venezia
Saxony
Silesia
Moravia-
Austria
Upper
berg
Wuerttem-
Veneto21
X
e
i
system monitoringu
n
a
ł
a
Baden-
Region
i
z
praktyki w tym zakresie oznaczono przez „X” w tabeli 7), jak również wprowadzanie do
X
X
X
X
X
Źródło: Regional programme for the promotion of women and youth entrepreneurship in Veneto 2009,
http://www.gender4growth.eu/IMG/pdf_ITA__GP_03_women_entrepreneurship.pdf and
http://eige.europa.eu/
21
35
zagadnienia
dotyczące
miejsca pracy
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
zawarcie kwestii gender
w
społecznej
odpowiedzialności
X
X
przedsiębiorstw
Formalne i nieformalne
sieci
mentoring
X
X
X
X
coaching
X
X
X
planowanie
z
uwzględnieniem gender
stosowne
badania
nad
zagadnieniami gender
wspieranie
i
różnorodności
promocja
X
X
X
X
X
X
X
X
X
promowanie kobiet na
X
X
X
X
X
X
kierowniczych
stanowiskach
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Summary report and analysis of the found data regarding the
cross-cutting issues in the economy, particularly in the respect of gender innovation diversity,
internationalisation, knowledge and technology transfer/ Raport końcowy i analiza zebranych danych dot.
kwestii przekrojowych w gospodarce, zwłascza pod względem GID, internacjonalizacji i KTT, EU-Consult Sp.
z o.o., Gdańsk 2013
7. Macierze mapujących i identyfikujące potencjał regionów w
Europie Środkowej
Celem tworzenia macierzy jest przedstawienie analizy potencjału krajów europejskich
w zakresie integracji tradycyjnych sektorów oraz przemysłów wschodzących.
Matryce zamieszczone poniżej stanowią analizę integracji branży w następujących
regionach: Baden-Württemberg, Upper Austria, Moravia-Silesia, Karlovy Vary, Saxony,
Hungary, Central Transdanubia, Friuli Venezia Giulia, Piedmont, Veneto, Lower Silesia,
Silesian Voivodeship, Slovenia, Bratislava, Trenčín, Nitra, Žilina, Banská Bystrica, Košice,
Prešov.
- czerwona kropka oznacza potencjalne połączenia
36
X
Macierz 1. Baden-Wuerttemberg
Przemysły
Sektory tradycyjne
wschodzące
Przemysł
Produkcja
Turystyka
samochodowy
ICT
Biotechnologie
GE
Źródło: Badanie własne
37
Przemysł
Przemysł
chemiczny
lotniczy
Najistotniejsze dla Baden-Wuerttemberg tradycyjne sektory to produkcja, turystyka,
przemysł samochodowy, lotniczy i chemiczny. Mogą w znaczny sposób oddziaływać na
gospodarkę regionu poprzez współdziałanie z przemysłami wschodzącymi. ICT może
zostać połączone z produkcją, przemysłem chemicznym, samochodowym i lotniczym.
Biotechnologie mogą mieć istotny wpływ na produkcję i turystykę, GE może zostać
doskonale dopasowane do potrzeb turystyki.
Macierz 2. Upper Austria
Przemysły
Sektory tradycyjne
wschodzące
Produkcja
Turystyka
ICT
Mechatronika
Ekoenergetyka
Technologie
medyczne
38
Przemysł
samochodowy
GE
Jak widać na macierzy 2, wiele tradycyjnych sektorów jest nierozerwalnie związanych z
sektorami wschodzącymi. Przemysł samochodowy może zostać skutecznie połączony z
technologiami powierzchni, mechatroniką i energetyką. Turystyka może wiązać się z
ekoenergetyką, technologiami medycznymi i GE. ICT może być stosowane w wypadku
produkcji, która może wykorzystywać osiągnięcia mechatroniki, ekoenergetyki i GE.
Macierz 3. Moravia-Silesia
Przemysły
Sektory tradycyjne
wschodzące
Produkcja
Przemysł
Turystyka
samochodowy
ICT
AA
GE
ISM
39
Inżynieria
Opieka
Zdrowotna
Zaawansowane
materiały i
technologie
powierzchni
Analiza struktury przemysłu w regionie wskazuje prymat motoryzacji i przemysłu
maszynowego oraz produkcji. ICT mogą być stosowane do wszystkich gałęzi przemysłu,
które klasyfikują ten sektora wśród tych wiodących w regionie morawsko-śląskim.
Zaawansowane materiały i technologie powierzchniowe mogą być stosowane do
przemysłu samochodowego i inżynierii. Przemysły wschodzące w AA pojawiają się w
sektorze opieki zdrowotnej i turystyce. GE odnosi się do produkcji i inżynierii. ISM
znajduję odzwierciedlenie w branży motoryzacyjnej.
Macierz 4. Region Karlovy-Vary
Przemysły
Sektory tradycyjne
wschodzące
Produkcja
AA
Produkty ekologiczne
GE
Technologie medyczne
40
Turystyka
Najważniejszymi sektorami tradycyjnymi są produkcja i turystyka. Dobra ekologiczne i
GE można połączyć z produkcją, zaś AA, medycznymi technologiami i GE z turystyką.
Macierz 5. Saxony
Przemysły wschodzące
Sektory tradycyjne
Inżynieria i
wyposażenie
mechaniczne
Mobilność (w tym przemysł
samochodowy, kolejowy, lotniczy i
technologie logistyczne)
Mikroelektronika/ICT
Nauki
przyrodnicze/Biotechnologie
Technologie środowiskowe i
energetyczne
Tradycyjnymi siłami napędowymi gospodarki Saksonii są budowa maszyn i urządzeń, a
także transport. W ostatnich dziesięcioleciach, niektóre innowacyjne gałęzie przemysłu
pojawiły się, jako ewentualne nowe i nowatorske dziedziny. Tymi dziedzinami są
41
mikroelektronika i przemysł ICT, nauki przyrodnicze / obszar biotechnologii, jak
również
ochrona
środowiska
i
technologie
energetyczne.
Na skrzyżowaniu branż tradycyjnych z branżami wschodzącymi pojawiają się
interesujące dziedziny. Dzięki połączeniu z budową maszyn i urządzeń oraz w
transportu, mikroelektroniki / ICT możliwy jest rozwój inteligentnych systemów
produkcji (faktory 2.0) i inteligentnego transportu/ Logistics Systems, odpowiednio.
Obiecujący obszar na skrzyżowaniu między naukami przyrodniczymi/ biotechnologią
oraz urządzeniami mechanicznych i sprzętem jest obszar technologii opieki zdrowotnej,
w tym innowacyjnych aplikacji w dziedzinie technologii medycznej i farmaceutycznej.
Wyłania się także branża technologii ochrony środowiska i energii, która oferuje wiele
możliwych zastosowań w tradycyjnych obszarach maszyn i urządzeń, jak również w
transporcies. Jeden wybitny przykład z tych aplikacji można zobaczyć w obszarze lekkiej
konstrukcji.
42
Macierz 6. Hungary
Przemysły
Sektory tradycyjne
wschodzące
Produkcja
Przemysł
samochodowy
Inżynieria
Przemysł ciężki
ICT
Nanoelektronika
Optyka
GE
Jak widać na macierzy 6, ICT, nanoelektronika, technologie powierzchni i GE mogą mieć
zastosowanie w przypadku przemysłu samochodowego. Inżynieria może zostać
połączona z nanoelektroniką, optyką i GE. Przemysł ciężki może korzystać z dorobku GE,
optykę zaś można łączyć z produkcją.
43
Macierz 7. Central Transdanubia
Przemysły
Sektory tradycyjne
wschodzące
Przemysł
Produkcja
Turystyka
samochodowy
Farmaceutyka
Elektronika
ICT
GE
Inżynieria
mechaniczna
W
regionie
Central
Transdanubia
ICT
znajduje
zastosowanie
w
przemyśle
samochodowym, GE w turystyce i farmaceutyce, zaś inżyniera mechaniczna w produkcji
i elektronice.
44
Macierz 8. Friuli–Venezia Giulia
Przemysły
Sektory tradycyjne
wschodzące
Produkcja
Turystyka
Przemysł
Przemysł
Dystrykt
samochodowy
żeglarski
technologiczny
ICT
GE
W regionie Friuli-Venezia Giulia ICT i GE łączą się korzystnie się ze wszystkimi
tradycyjnymi sektorami regionu: produkcją, turystyką, przemysłem samochodowym i
żeglarskim oraz dystryktem technologicznym
45
Macierz 9. Piedmont
Przemysły
Sektory tradycyjne
wschodzące
Produkcja
Turystyka
Przemysł
Przemysł
samochodowy
lotniczy
ICT
GE
Jeżeli chodzi o przemysły wschodzące, do najmocniejszych stron regionu Piedmont
należą ICT (znajdujące zastosowanie w przemyśle samochodowym i lotniczym) i GE
(łączące się z produkcją i turystyką).
Macierz 10. Veneto
46
Przemysły
Sektory tradycyjne
wschodzące
Inne przemysłu
Meblarstwo i
produkcyjne
budownictwo
niskich
technologii
Mechanika i
urządzenia
Turystyka
elektryczne
ICT i
automatyzacja
domów
GE
SM
Jednym z najważniejszych branż wschodzących jest sektor GE, który odgrywa kluczową
rolę w przemyśle meblarskim i budownictwie w zakresie zrównoważonego
mieszkalnictwa tj. przemysłów wschodzących i tradycyjnych gałęzi przemysłu w celu
zapewnienia
zrównoważonych
stylów
mieszkaniowych;
low-tech
przemysłu
wytwórczego, w tym przemysłu mody (odzież, okulary, skóra, itp.) w zakresie zielonej
produkcji (stosowanie zielonych rozwiązań, procesów i podobne) dla mechaniki, RTV i
AGD przemysłu, uwzględniające efektywność energetyczną oraz rozwój energetyki
odnawialnej. AA jest wielka szansa dla przemysłu meblarskiego i budownictwa w
okresie życia wspieranego przez otoczenie i dla turystyki jednym, w zakresie turystyki
(branża wellness spa, integracja leczenia z naturalnym i historycznym dziedzictwem i
turystyki slow food). ICT i domotyka są przemysłami uważanymi za potencjalne siły
napędowej dla branży meblarskiej i budownictwa (do zarządzania efektywnością
energetyczną budynków oraz w zakresie życia wspieranego przez otoczenie), mechaniki
i urządzeń elektronicznych.
47
Macierz 11. Lower Silesia
Przemysły
wschodzące
Sektory tradycyjne
48
Produkcja
Energetyka
Przemysł
samochodowy
Chemia
ICT
Biopaliwa
SM
GE
Jeżeli chodzi o przemysły wschodzące, to wyłącznie GE może znaleźć zastosowanie w
wypadku aż trzech tradycyjnych przemysłów: produkcji, energetyki i chemii. ICT i
biopaliwa łączą się wyłącznie z przemysłem samochodowym, zaś SM z energetyką.
Macierz 12. Silesian Voivodeship
Przemysły
wschodzące
Sektory tradycyjne
49
Produkcja
Przemysł
Przemysł
samochodowy
spożywczy
Przemysł ciężki
ICT
GE
Inżynieria
elektroniczna
Dla tego region wyraźne jest znaczenie inżynierii elektronicznej. Ma ona swoje
zastosowanie zarówno w produkcji, jak i przemysłach samochodowym i ciężkim. GE
oferuje duże potencjalne możliwości dla przemysłów spożywczego i ciężkiego, zaś ICT
dla przemysłu samochodowego.
Macierz 13. Slovenia
Przemysły
wschodzące
Sektory tradycyjne
50
Produkcja
Przemysł
Farmaceuty
samocho-
ka
dowy
Chemia
Budownictw
o
AA
GE
ISM
Przemysłem wschodzącym stanowiącym najbardziej znaczący potencjał w regionie jest
GE, która znajduje zastosowanie w wypadku: produkcji, przemysłu samochodowego,
chemii i budownictwa. AA jest również znaczący i może znaleźć zastosowanie w
tradycyjnych sektorach, t.j. wytwarzaniu, farmaceutykach i budownictwie. ISM rozwija
się w przemyśle wytwarzania i przemyśle samochodowym.
Macierz 14. Bratislava
Przemysły
wschodzące
Sektory tradycyjne
51
Produkcja
Turystyka
Przemysł
samochodowy
Inżynieria
ICT
AA
Elektrotechnika
GE
Dwa główne przemysły wschodzące w regionie Bratislava to ICT (mające zastosowanie
w produkcji i inżynierii) i GE (łączące się z turystyką i inżynierią). AA może kooperować
z turystyką, zaś elektromechanika z przemysłem samochodowym.
Macierz 15. Trenčín
Przemysły
wschodzące
Sektory tradycyjne
52
Produkcja
Przemysł
samochodowy
Chemia
Przemysł
maszynowy
ICT
SM
Elektrotechnika
Dominujący sektor tradycyjny – przemysł samochodowy – stanowi doskonałą podstawę
dla wszystkich trzech istotnych przemysłów wschodzących regionu: ICT, SM i
elektrotechniki. Elektrotechnika może zostać z powodzeniem wykorzystana w
przemyśle maszynowym.
Macierz 16. Nitra
Przemysły
wschodzące
Sektory tradycyjne
53
Farmaceutyka
Przemysł
Turystyka
samochodowy
Energia
Przemysł
nuklearna
maszynowy
ICT
AA
GE
ICT jest wschodzącym sektorem, który może zostać zastosować w wypadku aż trzech
tradycyjnych sektorów: energii nuklearnej, przemyśle samochodowym i maszynowym.
GE może wywrzeć znaczny wpływ na turystykę i przemysł maszynowy, AA wyłącznie na
turystykę.
Macierz 17. Žilina
Przemysły
wschodzące
Sektory tradycyjne
54
Przemysł
Produkcja
Turystyka
samochodowy
Produkcja
papieru
Inżynieria
SM
GE
AA
W regionie Žilina duże możliwości stwarza GE, które może zostać wykorzystane
produkcji, turystyce, produkcji papieru i inżynierii. ISM zdecydowanie stanowi szansę
dla produkcji i turystyki, zaś AA jest potencjalnym źródłem zysku dla turystyki.
Macierz 18. Banská Bystrica
Przemysły
wschodzące
Sektory tradycyjne
55
PrzetwaProdukcja
Przemysł
rzenie
samocho-
drewna i
dowy
jedzenia
Przemysł
Energetyka
maszynowy
ICT
GE
W regionie Banská Bystrica GE może skutecznie połączyć się z przetwarzaniem drewna i
jedzenia, przemysłem samochodowym i maszynowym oraz energetyką, podczas gdy ICT
oferuje duże możliwości produkcji i przemysłowi samochodowemu.
Macierz 19. Košice
Przemysły
wschodzące
Sektory tradycyjne
56
Produkcja
Energetyka
Przemysł
samochodowy
Metalurgia
ICT
SM
Mechanika
precyzyjna
GE
Najbardziej obiecującym tradycyjnym sektorem w regionie jest przemysł motoryzacyjny,
który stanowi doskonałą punkt wyjściowy do ISM i ICT. Mechanika precyzyjna może być
połączona z produkcją i GE z energetyki i metalurgią.
Macierz 20. Prešov
Przemysły
wschodzące
Sektory tradycyjne
57
Produkcja
Przetwarzanie
Przemysł
drewna
samochodowy
Farmaceutyka
ICT
SM
Inżynieria
mechaniczna i
elektryczna
GE
W regionie Prešov produkcja powinna zostać połączona z ICT i inżynierią mechaniczną i
elektryczną, przemysł samochodowy z SM oraz inżynierią mechaniczną i elektryczną,
zaś przetwarzanie drewna i farmaceutyka z GE.
Podsumowanie
Jeśli chodzi o wschodzące sektory w Europie Środkowej, Badenia-Wirtembergia i
Saksonia są najbardziej rozwiniętymi regionami w tym względzie. Nawiązując do
najlepszych klastrów w krajach Europy Centralnej według zatrudnienia i specjalizacji,
finanse są dominującą kategorią klastrową. Kraje wiodące w zakresie największej ilości
organizacji klastrowych to: Veneto, Saksonia, Piemont, Słowenia i Friuli Venezia Giulia.
58
Należy zauważyć jednak, że mniejsze regiony w Europie Centralnej, takie jak Presov,
Koszyce, Zilinia i Bańska Bystrzyca również posiadają organizacje klastrowe i znaczące
gałęzie przemysłu, np. Prešov, Koszyce oraz Zilina mają wspólny klaster Automation
Technology and Robotics (technologie samochodowe i robotyka). Potencjał innych
krajów jest znaczący i należy położyć nacisk na dalszy rozwój ich poszczególnych
sektorów. W niemal wszystkich regionach, ISM, AA i GE są najważniejszymi sektorami,
które odgrywają kluczową rolę we współpracy klastrów tradycyjnych sektorów i branż
wschodzących. Każdy z omawianych regionów posiada ważne powstające sektory
przemysłu i przekrojowe technologie, które mogą być główną siłą napędową dla
gospodarki i współpracy klastrowej. Wszystkie regiony mają porównywalną liczbę
zintegrowanych wschodzących sektorów przemysłu, przekrojowych technologii i usług.
Największą liczbę klastrów, gdzie ich członkowie są zinternacjonalizowanymi firmami
za granicą odnotowano na Węgrzech. Następne są Saksonia, Moravia-Silesia i Badenia
Wirtembergia. Słowacja wyróżnia się w stosunku do liczby klastrów współpracujących z
zagranicznymi klastrami nieformalnie. Saksonia i Węgry mają najwięcej klastrów
współpracujących z klastrami zagranicznymi na podstawie umów. Regiony, które mają
wiele podmiotów związanych z KTT wśród klastrów i ich członków są Friuli Venezia
Giulia, Badenia-Wirtembergia, Upper Austria, Dolny Śląsk i województwo śląskie. Środki
publiczne stanowią najszerzej dostępną formę finansowania KTT. Tylko w przypadku
Saksonii możliwe jest uruchomienie kapitału na sfinansowanie projektu i pracy
badawczej. W odniesieniu do równości płci i udziału kobiet w badaniach i rozwoju, KTT i
GID, najbardziej popularnym regionem jest Moravia-Silesia. W innych regionach,
działania mające na celu zwiększenie udziału kobiet w tradycyjnych, jak i innowacyjnych
sektorach należy koniecznie kontynuować. W Karlovych Varach, zaangażowanie kobiet
powinno wzrosnąć, głównie w sektorach innowacyjnych. Jeśli chodzi o integrację
tradycyjnych sektorów przemysłu z sektorami wschodzącymi, wszystkie regiony mają
znaczący potencjał, zarówno ogromne i już dobrze rozwinięte regiony, jak również
mniejsze. Jednym z sektorów tradycyjnych, które dominują w większości regionów, jest
przemysł motoryzacyjny. Jest to dobry punkt wyjścia dla ISM i ICT, które wraz z GE i
sektorem AA są wschodzącymi gałęziami przemysłu, które są najbardziej widoczne w
badanych regionach. Do pozostałych branż wschodzących, można również przypisać,
m.in., biopaliwa na Dolnym Śląsku, optykę na Węgrzech, elektrotechnikę w Trencinie,
Bratysławie i województwie śląskim oraz technologie medyczne w następujących
59
regionach: Upper Austria, Karlovy Vary i biotechnologie w Saksonii i BadeniaWirtembergii.
Wykaz rysunków, tabel i macierzy
Rysunki
Rysunek 1. Obszary istotne z punktu widzenia promocji aktywności osób starszych w UE
............................................................................................................................................................................. 21
Rysunek 2. Potencjał społeczny i gospodarczy osób starszych .................................................. 21
Rysunek 3. Sektory pozostające w centrum zainteresowania zielonej gospodarki ........... 22
Rysunek 4. Powody działania w duchu idei zielonego transportu z punktu widzenia firm
............................................................................................................................................................................. 25
Rysunek 5. Wielokierunkowość korzyści płynących z zielonego transportu ....................... 25
Rysunek 6. Umiędzynarodowienie klastrów oraz przedsiębiorstw wchodzących w ich
skład .................................................................................................................................................................. 30
Rysunek 7. Liczba podmiotów finansujących KTT .......................................................................... 33
60
Rysunek 8. Procentowy udział kobiet w ogóle osób zatrudnionych w branży naukowej i
technicznej w poszczególnych regionach ........................................................................................... 35
Tabele
Tabela 1. Wnioski według poszczególnych regionów Europy Środkowej ................................ 7
Tabela 2. Kwestie związane z GE w poszczególnych sektorach gospodarki ......................... 23
Tabela 3. Integracja wschodzących sektorów przemysłu i technologii i usług
przekrojowych w regionach ..................................................................................................................... 27
Tabela 4. Kluczowe regionalne podmioty związane z KTT wśród klastrów i ich członków
............................................................................................................................................................................. 31
Tabela 5. Występowanie praktyk dotyczących równości płci w poszczególnych
regionach ......................................................................................................................................................... 35
Macierze
Macierz 1. Baden-Wuerttemberg ........................................................................................................... 37
Macierz 2. Upper Austria ........................................................................................................................... 38
Macierz 3. Moravia-Silesia ........................................................................................................................ 39
Macierz 4. The Karlovy-Vary Region..................................................................................................... 40
Macierz 5. Saxony ......................................................................................................................................... 41
Macierz 6. Hungary ...................................................................................................................................... 43
Macierz 7. Central Transdanubia ........................................................................................................... 44
Macierz 8. Friuli–Venezia Giulia ............................................................................................................. 45
Macierz 9. Piedmont .................................................................................................................................... 46
Macierz 10. Veneto ....................................................................................................................................... 46
Macierz 11. Lower Silesia .......................................................................................................................... 48
Macierz 12. Silesian Voivodeship ........................................................................................................... 49
Macierz 13. Slovenia .................................................................................................................................... 50
Macierz 14. Bratislava ................................................................................................................................ 51
Macierz 15. Trenčín ..................................................................................................................................... 52
Macierz 16. Nitra........................................................................................................................................... 53
Macierz 17. Žilina.......................................................................................................................................... 54
Macierz 18. Banská Bystrica .................................................................................................................... 55
Macierz 19. Košice ........................................................................................................................................ 56
61
Macierz 20. Prešov ....................................................................................................................................... 57
62

Raport podsumowujący wraz z analizą danych zastanych

Transkrypt

Podobne dokumenty