Dwup³ciowe niedŸwiedzie

http://portalwiedzy.onet.pl/0,11121,1307078,czasopisma.html
David Usborne „The Independent”, 17.01.2006
Dwupłciowe niedźwiedzie
Toksyczne odpady przyczyną hermafrodytyzmu u niedźwiedzi polarnych.
Arktycznym niedźwiedziom polarnym zagraża już nie tylko globalne ocieplenie. Badacze odkryli
właśnie, że zwierzęta te cierpią też z powodu powszechnie stosowanych w Europie i Ameryce
Północnej związków chemicznych służących do zmniejszania palności przedmiotów codziennego
użytku: kanap, odzieży, dywanów.
Zespół naukowców z Kanady, Alaski, Danii i Norwegii alarmuje, że w tkance tłuszczowej
niedźwiedzi polarnych stwierdzono ostatnio obecność znaczących ilości polibromowanych eterów
fenylowych (PDBE), czyli związków zmniejszających palność. Dotyczy to głównie zwierząt z okolic
wschodniej Grenlandii i wysp norweskiej prowincji Svalbard.
Badania nad ewentualnym wpływem PDBE na niedźwiedzie są właśnie prowadzone. Jednak testy
wykonane na zwierzętach laboratoryjnych, czyli myszach, wskazują, że efekty działania PDBE mogą
być poważne. Związki te mogą wpływać na pracę tarczycy, gruczołów płciowych, zdolności do
poruszania się oraz funkcjonowania mózgu.
Są już dowody, że substancje podobne do PBDE przyczyniają się do zadziwiająco częstego
występowania hermafrodytyzmu u niedźwiedzi polarnych. Około 50 samic niedźwiedzi polarnych na
Svalbardzie ma zarówno męskie, jak i żeńskie narządy płciowe, co naukowcy bezpośrednio wiążą
ze skutkami zanieczyszczenia.
„Arktyka jest obecnie chemicznym zlewem” – mówi Colin Butfield, lider kampanii Światowego
Funduszu na rzecz Natury (Worldwide Fund for Nature). Niedawno Fundusz informował, że
zamieszkujące Arktykę drapieżne walenie - orki – również cierpią z powodu podwyższonego
poziomu zanieczyszczenia substancjami zmniejszającymi palność i innymi związkami stworzonymi
przez człowieka. „Chemikalia znajdujące się w produktach, których używamy na co dzień,
zanieczyszczają przyrodę Arktyki”.
Zanieczyszczenia są niesione z uprzemysłowionych rejonów Stanów Zjednoczonych i Europy
Zachodniej na północ przez prądy morskie, a zwłaszcza przez wiejące w kierunku północnym
wiatry. Zanieczyszczona para kondensuje się w zimnym klimacie Arktyki i się tam odkłada, by
następnie włączyć się w łańcuch pokarmowy.
Od kilku lat naukowcy obserwują, jak stężenia zanieczyszczeń zwiększają się w kolejnych ogniwach
łańcucha pokarmowego, od planktonu przez ryby do morskich ssaków: fok, wielorybów i
niedźwiedzi polarnych. Nowe badania, opublikowane niedawno w „Environmental Science and
Technology”, pokazują na przykład, że jeden ze związków miał 71 razy wyższe stężenie w
organizmach niedźwiedzi polarnych niż w przypadku fok, którymi niedźwiedzie w normalnych
warunkach się żywią.
Działacze na rzecz ochrony środowiska są szczególnie zaniepokojeni tymi nowymi wynikami z
powodu i tak już słabej kondycji arktycznych niedźwiedzi polarnych – niektóre z ich populacji mogą
ulec wyniszczeniu przed końcem stulecia, w miarę jak podnosząca się temperatura ogranicza im
tereny łowieckie. Na przykład w kanadyjskim rejonie Zatoki Hudsona liczba niedźwiedzi polarnych
spadła z 1100 w roku 1995 do zaledwie 950 w 2004 roku.
Niebezpieczeństwo, jakie obecnie stanowią PBDE, przypomina kryzys sprzed 30 lat związany z PCB
– polichlorowanymi bifenylami, wysoce toksycznymi produktami ubocznymi wielu gałęzi przemysłu,
które także migrowały do Arktyki. Wyrzucanie PCB zostało szybko zakazane. Od 2004 roku w USA
zaprzestano wytwarzania dwóch najbardziej toksycznych środków zwanych penta i okta. Wciąż
jednak istnieją ich zapasy.
Według Dereka Muira z Departamentu Ochrony Środowiska Kanady, który kieruje nowymi
badaniami, w Arktyce i organizmach niedźwiedzi polarnych pojawia się także nieco inna substancja
zmniejszające palność, używana zwykle w materiałach budowlanych i wyposażeniu mieszkań „To
związek, którego działanie należy obserwować, ponieważ jego stężenia wzrastają w wodnych
sieciach pokarmowych i wydaje się on być szeroko rozpowszechnionym zanieczyszczeniem”.
Zespół badawczy przetestował 139 niedźwiedzi schwytanych w 10 różnych miejscach Arktyki.
Okazało się, że niedźwiedzie z norweskiego Svalbardu, obszaru chronionego, gdzie wszelkie
polowania są zabronione, miały poziom chemikaliów wyższy 10 razy niż niedźwiedzie z Alaski i
cztery razy wyższy niż te z Kanady.