studia z logopedii i neurologopedii

Logopedia
Studia
z logopedii
i neurologopedii
Redakcja naukowa
Iwona Nowakowska-Kempna
Akademia Ignatianum
Wydawnictwo WAM
Kraków 2012
Iwona
Nowakowska-Kempna
Wprowadzenie
Logopedia – nauka interdyscyplinarna, czy jak kto woli multiinterdyscyplinarna w ujęciu i propozycji Leona Kaczmarka – wciąż
zaskakuje bogactwem obszarów badawczych, które odsłania i dynamiką przemian. Dotyczy to zarówno wewnętrznych relacji i powiązań między czterema głównymi dziedzinami współtworzącymi logopedię, czyli językoznawstwem, medycyną, psychologią
i pedagogiką, jak i specyfiki diagnozy oraz terapii logopedycznej
w różnych typach zaburzeń i ich odmianach.
Biorąc pod uwagę, iż mowa stanowi proces nadawania i odbioru wypowiedzi, percypowanej słuchem, a w procesie mówienia uczestniczą: narządy mowy, struktury umysłu i układ
nerwowy sterujący wszelkimi czynnościami – w tym mowy; zaś
w skład narządów mowy wchodzą układ oddechowy, fonacyjny
i artykulacyjny, to zakres diagnozowania zaburzeń mowy i oddziaływań terapeutycznych musi uwzględniać wszystkie etapy tworzenia mowy. Powinien też brać pod uwagę – wszędzie,
gdzie to konieczne – relację mowy do zachowań niewerbalnych
(mowy ciała), komunikacji alternatywnej, fonogestów itp.
Jeśli przypomnimy wstępnie różne typologie, np. objawowe
dyzartrii oraz dyzartrię mieszaną, czy też inne podziały według
10
Iwona Nowakowska-Kempna
lokalizacji, związane z miejscem i rozległością uszkodzenia centralnego układu nerwowego (por. typologię E.N. Winiarskiej
i A.M. Pulatova oraz A. Pruszewicza), to sam fakt różności podziałów – dyzartrii uwzględniających jej kompleksowy charakter
jako zespołu objawów spowodowanych chorobami bądź uszkodzeniami neurologicznymi czy zaburzeniami w funkcjonowaniu
mięśni apartu mowy – prowadzi do zróżnicowanej diagnozy logopedycznej i zastosowania różnych form terapii. Wpływa to na
zróżnicowanie analizy przypadków logopedycznych i ukazuje
niezwykłe bogactwo ich opisu.
W gąszczu różnic diagnostycznych i terapeutycznych, wynikających często z wyboru kryterium podziału: etiologicznego czy
objawowego, zróżnicowanie studiów nad odmianami – chociażby dyzartrii czy afazji – rośnie w postępie geometrycznym.
Dodajmy tutaj jeszcze rzadkie schorzenia neurologiczne, jak
arthrogrypoza wielopostaciowa czy zespół Hallervordena-Spatza, a obraz owego zróżnicowania objawów dyzartrycznych stanie
się jeszcze bardziej skomplikowany. Dotyczy to również zakresu terapii logopedycznej, obejmującej narządy mowy tworzone
przez układ oddechowy, aparat fonacyjny oraz artykulacyjny.
Podobnie skomplikowany obraz zaburzeń mowy tworzą
różne typy afazji. W swoich rozważaniach logopedzi coraz częściej odnoszą terapię logopedyczną do niemowląt, a wczesna
interwencja logopedyczna stanowi nowy, jakże istotny, dział logopedii. Sięgają również do rehabilitacji mowy osób starszych
dotkniętych chorobami neurodegeneracyjnymi, wśród których
zaburzenia mowy wywołane chorobą Alzheimera czy Parkinsona zajmują czołową pozycję.
Ten niezwykle dynamiczny rozwój zakresu oddziaływań logopedycznych wowołuje konieczność refleksji teoretycznej nad
diagnostyką logopedyczną, specyfiką i formami terapii, dlatego
też kolejne rozprawy i studia poszerzają obszar zainteresowań
logopedii jako nauki teoretycznej i praktycznej.
Nowy tom Studiów z logopedii i neurologopedii stawia sobie za
cel przybliżenie niektórych ważnych zagadnień z tym związanych, ukazanie nowych obszarów badawczych i wieloaspektowości diagnozy oraz terapii logopedycznej, uwzględniających
ową wielowymiarowość oddziaływań.