CFP Jewish-German-Polish: histories and traditions in - H-Net

Transkrypt

H-Judaic
CFP Jewish-German-Polish: histories and traditions in
medical cultures / Conference in Jewish Historical Institute
in Warsaw / 9-11 September 2015
Discussion published by Marcin Moskalewicz on Tuesday, March 10, 2015
* FOR GERMAN AND POLISH PLEASE SCROLL DOWN *
Jewish–German–Polish: histories and traditions in medical culture(s)
15th International Conference of the German-Polish Society for the History of Medicine
Poznan University of Medical Sciences
In co-operation with:
Friedrich-Alexander-Universität Erlangen-Nürnberg
German Historical Institute, Warsaw
Jewish Historical Institute, Warsaw
9-11 September 2015, Jewish Historical Institute, Warsaw, Poland
The submissions should be either in German, Polish or English (during the conference there will be
simultaneous translation of Polish and German papers into English). It is also possible to present a
poster. Please send a 200-500 words abstract to [email protected] by the
20th of March 2015. Participants will be notified by the end of March. Conference fee is 50
Euros/200 PLN and includes lunch and drinks.
Jewish culture is an integral part of European culture as present in the history of both Eastern and
Western Europe. For a vast number of contingent, historical reasons, it has had special connections
to Polish and German culture. This is true with respect to tolerance, assimilation, and acculturation,
as well as regarding the history of segregation and persecution, which culminated in the massmurder and genocide in the 20th century, and continued after the World War II leading to new waves
of Jewish migration, having great impact on science.
Jewish culture is as much a common link in the history of Poland and Germany respectively, as it is a
link connecting both national cultures. When in medieval times Jews migrated from Germany
(Ashkenaz) to Poland, their German dialect evolved into Yiddish as a fusion language of German,
Hebrew, and Slavic components. Jewish communities developed in different regional neighborhoods
of Austrian, Belarusian, Prussian, Lithuanian, Polish, Ukrainian, etc. origin. Jews thus had been cross-
Citation: Marcin Moskalewicz. CFP Jewish-German-Polish: histories and traditions in medical cultures / Conference in Jewish Historical
Institute in Warsaw / 9-11 September 2015. H-Judaic. 03-10-2015. https://networks.h-net.org/node/28655/discussions/63637/cfp-jewih-german-polish-histories-and-traditions-medical-cultures
Licensed under a Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 United States License.
1
H-Judaic
border mediators right since medieval times. On the other hand, Jewish culture and communities also
differed in German and Polish historical contexts. While in German territories the Jewish part of the
population had been comparatively small, in Warsaw until the German invasion in 1939 it spanned
about one third of the population. The East European “Shtetl” is a Jewish community of its own, one
not paralleled by a comparable phenomenon in German history.
Even though there is no isolated history of Jewish medical culture(s), the context of medicine and
health provides a starting focal point to re-consider the impact of Jews and Jewish culture on Polish,
German and Central European history, and vice versa. Learned Jews played an eminent role within
the vast process of transformation from the ancient Mediterranean to the medieval medicine of
transalpine Europe. Since the Middle Ages disintegration of Jews had been leading to the formation
of special Jewish communities that had to develop their own institutional framework of health care
services, complying to their religious beliefs and practices. Therefore, there have been strong
relations between religion, medicine and health care, while welfare was very much contingent on the
social structure of communities practicing it as a common challenge. Since the 19th century
academic training promising professional career as a physician or medical scientist had been a major
factor of Jewish acculturation. At the same time, since the medieval discourse on the “limpieza de
sangre” up to the 20th century discourses on racial hygiene and eugenics, medicine had been engaged
in defining and deprecating the Jewish body as the foreign and dangerous object, thus fuelling antiJudaic and racist social practices. The latter had a multifaceted impact on medical history, among
others legally, through bioethical considerations influencing science, and socially, through emigration
of Jewish medical scientists from the German Reich.
Jewish history as a part of Polish and German history and vice versa is thus to be considered as a
matter of “longue durée” – including the problem of essential change regarding intra-cultural
coherence as well as the inter-cultural relatedness of German, Polish, Jewish, and medical history.
The conference aims at addressing a long period of shared history without ignoring its felonious
turns. In particular, we would encourage papers that explore:
1) Jewish medical traditions in either German or Polish historical contexts, including the influence
of religion on healthcare and prevention, preferably in a comparative perspective
2) Medical education and research as means of acculturation and transfer of knowledge across
national, cultural and language-related borders; academic career and professional specialization of
Jews in Germany and Poland; the impact of physicians and medical scientists of Jewish origin on
medical research
3) Doctor-patient relationships within medical practice in Jewish and non-Jewish communities and
institutions (hospitals and other healthcare centers)
4) Constructing the Jewish Other: medical perceptions of the Jewish body and the Jewish mind;
leitmotif of a Jew in anti-Semitic and hygiene-related stereotypes in visual and literary arts
5) Physicians and the debate on Jewish identity: hybrid identities and multiple loyalties in
Jewish–German–Polish histories; medical aspects of segregation, integration and assimilation of Jews
2
H-Judaic
within non-Jewish societies
6) Medical aspects of the Holocaust
Organization Committee (in alphabetical order)
Dr. Ute Caumanns (Treasurer of the German-Polish Society for the History of Medicine Heinrich
Heine Universität Düsseldorf)
Doc. Fritz Dross (Vice-President of the German-Polish Society for the History of Medicine, FriedrichAlexander-Universität Erlangen-Nürnberg)
Dr. hab. Ruth Leiserowitz (Vice-Director of the German Historical Institute, Warsaw)
Dr. Joanna Lusek (Upper Silesia Museum, Bytom)
Prof. dr. hab. Anita Magowska (Head of the Chair of the History of Medical Sciences, Poznan
University of Medical Sciences)
Dr. Marcin Moskalewicz (President of the German-Polish Society for the History of Medicine, Poznan
Prof. dr. hab. Paweł Śpiewak (Director of Jewish Historical Institute, Warsaw)
Conference office
Zuzanna Lewandowska (Poznan University of Medical Sciences)
Contact: [email protected]
Jüdisch–Deutsch–Polnisch:
Geschichte(n) und Tradition(en) in medikalen Kulturen
XV. Konferenz der Deutsch-Polnischen Gesellschaft für Geschichte der Medizin
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
(Poznan University of Medical Sciences), Poznań
Deutsches Historisches Institut Warschau
Żydowski Instytut Historyczny / Jewish Historical Institute, Warschau
3
H-Judaic
9.–11. September 2015 im Jewish Historical Institute, Warschau (PL)
Die jüdische Kultur ist integraler Bestandteil der europäischen Kultur, wie sie sich aus der
europäischen Geschichte sowohl in West- als auch in Osteuropa entwickelt hat. Dies wird
insbesondere in der gemeinsamen deutsch-polnischen Geschichte deutlich und gilt für die Geschichte
von Toleranz, Assimilation und Akkulturation, wie es eben auch für die Geschichte von Ausgrenzung
und Vertreibung bis zum Völkermord an den europäischen Juden und seinen vielfältigen
Nachwirkungen in der zweiten Hälfte des 20. Jahrhunderts mit ihren Folgen auch für die
Wissenschaftsgeschichte gilt.
Jüdische Kultur und Geschichte in der Mitte Europas ist damit gleichzeitig ein gemeinsames wie auch
ein verbindendes Element der deutschen mit der polnischen Geschichte und der jeweiligen
nationalen Kulturen. Seit der mittelalterlichen Migration von Juden aus deutschen Territorien
(Ashkenaz) nach Polen entstand das Jiddische als eine Fusionssprache mit deutschen, hebräischen
und slawischen Bestandteilen. Jüdische Gemeinschaften etablierten sich in österreichischen,
preußischen, weißrussischen, ukrainischen und polnischen (etc.) Umgebungen. Seit dem Mittelalter
spielen Juden mithin eine eminente Vermittlerrolle zwischen den (prä-)nationalen Gesellschaften.
Dabei sind unterschiedliche Entwicklungen im deutschen und polnischen Kontext nicht zu übersehen.
Während in den deutschen Territorien die Zahl der jüdischen Einwohnerinnen und Einwohner
vergleichsweise gering blieb, machten diese in Warschau bis zur deutschen Invasion 1939 etwa ein
Drittel der Bevölkerung aus. Das osteuropäische Shtetl ist eine Gemeinschaftsform eigener Qualität,
die es in der westeuropäischen Geschichte nicht gegeben hat.
Obwohl freilich die Geschichte einer jüdischen medikalen Kultur nicht aus diesen Kontexten gelöst
werden darf, vermag die Konzentration auf Medizin und Gesundheit einen aufschlussreichen Fokus
für den Einfluss jüdischer Kultur auf die polnische, deutsche und mitteleuropäische Geschichte
ergeben. Bereits für den Transformationsprozess der antik-mittelmeerischen Medizin in das
hochmittelalterliche Europa spielten jüdische Gelehrte eine zentrale Rolle. Seit dem Mittelalter
erzwang die Ausgrenzung von Juden die Formation besonderer jüdischer Gemeinschaften, in denen
sich angepasste Strukturen entwickelten, um gesundheitliche und soziale Fürsorge gleichzeitig auch
den religiösen Praktiken anzupassen. Es gilt also, die prägende Rolle von Religion sowie der sozialen
Struktur der Gemeinden und ihrer Bedrohungssituation für die Gesundheitsfürsorge als
Gemeinschaftsaufgabe herauszuarbeiten. Seit dem 19. Jahrhundert spielen universitäre Ausbildung
und akademische Karrieren als Arzt und Wissenschaftler eine erhebliche Rolle für
Akkulturationsprozesse. Gleichzeitig spielt die Medizin seit dem mittelalterlichen Diskurs um die
Reinheit des Blutes (“limpieza de sangre”) bis zum rassenhygienisch-eugenischen Diskurs des 20.
Jahrhundert eine wesentliche Rolle bei der Definition des “jüdischen Körpers” als eines fremden und
gefährlichen Körpers – antijüdische, antisemitische und andere rassistische Praktiken waren
medizinisch legitimiert und angeleitet. Die daraus resultierende Flucht, Vertreibung und Ermordung
jüdischer Mediziner hatte weitreichende Folgen für die Medizin- und Wissenschaftsgeschichte der
Nachkriegszeit, nicht zuletzt auch in bioethischen Erwägungen.
Jüdische Geschichte als Teil der deutschen und polnischen, insbesondere ihrer gemeinsamen
Geschichte mit Blick auf Medizin und Gesundheit ist damit ein historischer Gegenstand der “longue
4
H-Judaic
durée” – und damit selbstverständlich auch erheblichen Wandels sowohl der innerkulturellen
Kohärenzen als auch der interkulturellen Beziehungen zwischen deutscher, polnischer, jüdischer und
Medizingeschichte. Die Konferenz will diese lange geteilte Geschichte in den Blick nehmen, ohne die
katastrophalen und verbrecherischen Teile auszublenden. Insbesondere vergleichende Perspektiven
zu den folgenden Bereichen sind willkommen:
1) Jüdische medikale Traditionen in deutschen und/oder polnischen historischen Kontexten,
einschließlich des Einflusses der Religon und religiös motivierter Praktiken auf die
Gesundheitsfürsorge
2) Medizinisch-akademische Ausbildung und Forschung als Weg des Wissenstransfers sowie der
Akkulturation über nationale, kulturelle und Sprachgrenzen hinweg; akademische Karrieren und
professionelle Spezialisierung jüdischer Mediziner in Deutschland und Polen; Einfluss jüdischer
Mediziner und Gelehrter auf medizinische Forschung
3) Patienten-Arzt-Beziehungen in jüdischen und nicht-jüdischen Gemeinschaften und
Gesundheitsinstitutionen (Hospitäler / Krankenhäuser)
4) “Othering”, Konstruktion des jüdischen Anderen: medizinische Konstruktion und Perzeption
des jüdischen Körpers und Geistes; medizinisch und hygienisch angeleitete antisemitische Stereotype
in Kunst und Literatur
5) Rolle der Ärzte in der Debatte um eine jüdische Identität: hybride Identäten und mehrfache
Loyalitäten in der jüdisch-deutsch-polnischen Geschichte; medizinische Aspekte von Segregation,
Integration, Akkulturation und Assimilation von Juden in nicht-jüdischen Gesellschaften
6) Die Medizin und der Holocaust
Vortragsvorschläge von einer Seite (max. 3.000 Anschläge) werden bis zum 20. März 2015 in
deutscher, polnischer oder englischer Sprache an <[email protected]>
erbeten. Posterpräsentationen sind ebenfalls willkommen. Die Benachrichtigung über die Annahme
der Beiträge erfolgt bis Ende März 2015. Auf der Konferenz werden die deutsch- und
polnischsprachigen Referate synchron ins Englische übersetzt. Die Konferenzgebühr beträgt 50 Euro.
Die Konferenz wird organisiert von
Dr. Ute Caumanns (Schatzmeisterin der Deutsch-Polnischen Gesellschaft für Geschichte der Medizin,
Heinrich-Heine-Universität Düsseldorf)
PD Dr. Fritz Dross (Vizepräsident der Deutsch-Polnischen Gesellschaft für Geschichte der Medizin,
Friedrich-Alexander-Universität Erlangen-Nürnberg)
Dr. hab. Ruth Leiserowitz (stellv. Direktorin des Deutschen Historischen Instituts Warschau)
Dr. Joanna Lusek (Muzeum Górnośląskie, Bytom)
Prof. dr. hab. Anita Magowska (Direktorin des Lehrstuhls für Geschichte der Medizin, Poznan
5
H-Judaic
Dr. Marcin Moskalewicz (Präsident der der Deutsch-Polnischen Gesellschaft für Geschichte der
Medizin, Poznan University of Medical Sciences)
Prof. dr. hab. Paweł Śpiewak (Director of Jewish Historical Institute, Warsaw)
Konferenzbüro
Zuzanna Lewandowska (Poznan University of Medical Sciences)
Contact: [email protected]
Żydzi – Niemcy – Polacy:
historie i tradycje w kulturach medycznych
XV Międzynarodowa Konferencja
Polsko-Niemieckiego Towarzystwo Historii Medycyny
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
we współpracy z:
Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie
Żydowski Instytut Historyczny w Warszawie
9-11 września 2015 roku, Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa
Kultura żydowska jest nieodłączną częścią kultury europejskiej i jest obecna w historii tak
wschodniej, jak i zachodniej Europy. Z wielu, mniej lub bardziej przygodnych, historycznych
powodów, ma ona szczególny związek z kulturą polską i niemiecką. Odnosi się to zarówno do
tolerancji, asymilacji i akulturacji, jak i do historii segregacji i prześladowań, których punktem
kulminacyjnym były masowe mordy i ludobójstwo w XX wieku. Prześladowania miały miejsce także po
drugiej wojnie światowej, prowadząc do powstania nowych fali migracji Żydów, co miało ogromny
wpływ na rozwój nauki.
Kultura żydowska stanowi spoiwo historii Polski i Niemiec, łącząc również kultury obu krajów. Gdy w
6
H-Judaic
średniowieczu Żydzi migrowali z Niemiec (Aszkenazu) do Polski, ich niemiecki dialekt ewoluował w
język jidysz, będący połączeniem języka niemieckiego i hebrajskiego z elementami słowiańskimi.
Wspólnoty żydowskie rozwijały się lokalnie w odmiennych społecznościach, austriackich,
białoruskich, pruskich, litewskich, polskich, ukraińskich itp. Żydzi byli więc międzynarodowymi
pośrednikami już od czasów średniowiecznych. Z drugiej strony, żydowskie wspólnoty i ich kultura w
Polsce i w Niemczech różniły się w zależności od odmiennych uwarunkowań historycznych. Podczas
gdy na ziemiach niemieckich mniejszość żydowska stanowiła niewielki odsetek całej liczby ludności,
w Warszawie, aż do czasu inwazji niemieckiej w roku 1939, Żydzi stanowili mniej więcej jedną trzecią
całej populacji miasta. Wschodnioeuropejski „Sztetl” jest jedyną w swoim rodzaju wspólnotą, nie
mającą swojego odpowiednika w historii Niemiec.
Pomimo tego, że nie istnieje odrębna historia żydowskiej kultury medycznej, tematyka medycyny i
zdrowia stanowi punkt wyjścia dla ponownego rozważenia wpływu Żydów i kultury żydowskiej na
historię Polski, Niemiec i Europy Środkowej – i vice versa. Wykształceni Żydzi odegrali istotną rolę w
ogromnym procesie, jakim było przekształcenie starożytnej, śródziemnomorskiej medycyny w tę,
która funkcjonowała w średniowieczu w zaalpejskiej części Europy. Od czasów średniowiecza,
rozproszenie Żydów prowadziło do powstania wyjątkowych wspólnot, które musiały rozwinąć
własną sieć opieki zdrowotnej, zgodną z ich wiarą i zwyczajami. W związku z tym zachodził w nich
ścisły związek pomiędzy religią i strukturą społeczną, a medycyną i opieką zdrowotną. Począwszy od
XIX wieku, do akulturacji Żydów w dużej mierze przyczyniło się kształcenie akademickie, prowadzące
do zdobycia zawodu lekarza. Jednocześnie, począwszy od średniowiecznych rozważań nad „czystością
krwi” aż po dwudziestowieczny dyskurs higieny rasowej i eugeniki, medycyna uczestniczyła w
procesie definiowania żydowskiego ciała jako wrogiego i niebezpiecznego elementu, napędzając tym
samym antysemickie i rasistowskie praktyki społeczne. Te ostatnie miały wielowymiarowy wpływ na
historię medycyny, m. in. prawny, za pośrednictwem rozważań bioetycznych, czy społeczny, za
sprawą emigracji żydowskich naukowców pracujących w obszarze nauk medycznych z Niemieckiej
Rzeszy.
Historia Żydów jako część polskiej i niemieckiej historii – i vice versa – może być zatem uznana za
element „długiego trwania”, włączając w nie przemiany wewnątrzkulturowej spójności, jak i
międzykulturowej zależności między historią medycyny, a historiami poszczególnych nacji. Celem
konferencji jest właśnie dotknięcie problematyki wspólnej historii, bez pomijania jej zbrodniczych
etapów. W szczególności zachęcamy do nadsyłania propozycji wystąpień dotyczących następujących
tematów:
1) Żydowskie tradycje medyczne w kontekście historycznym, polskim bądź niemieckim, z
uwzględnieniem wpływu religii na opiekę medyczną i prewencję, najlepiej w perspektywie
porównawczej.
2) Edukacja medyczna i badania naukowe jako środki akulturacji oraz transferu wiedzy ponad
barierami narodowości, kultury czy języka; kariera akademicka i ścieżki specjalizacji Żydów
niemieckich i polskich; wpływ lekarzy i badaczy pochodzenia żydowskiego na rozwój medycyny.
3) Relacje pomiędzy lekarzem a pacjentem w praktyce medycznej w żydowskich i nie-żydowskich
społecznościach i placówkach opieki zdrowotnej (szpitalach i innych ośrodkach służby zdrowia).
7
H-Judaic
4) Konstruowanie Żyda jako Innego: medyczne poglądy na żydowskie ciało i umysł; motyw
przewodni Żyda w sztukach wizualnych i literaturze, antysemickie stereotypy związane z higieną.
5) Lekarze i debata na temat żydowskiej tożsamości: tożsamości wielokulturowe i podwójna
przynależność a losy Żydów, Polaków i Niemców; medyczne aspekty segregacji, integracji i asymilacji
Żydów w społeczeństwach nieżydowskich.
6) Medyczne aspekty Holokaustu.
Prosimy o nadsyłane zgłoszeń w języku angielskim, niemieckim bądź polskim. Istnieje również
możliwość prezentacji w formie posteru. Prosimy o nadsyłanie abstraktu o długości 200-500
słów na adres mailowy [email protected] do dnia 20 marca 2015 r.
Uczestnicy konferencji zostaną poinformowani do końca marca. Opłata konferencyjna wynosi 200
złotych i obejmuje materiały konferencyjne, lunch oraz napoje.
Komitet naukowy (w porządku alfabetycznym):
Dr Ute Caumanns (Skarbnik Polsko-Niemieckiego Towarzystwa Historii Medycyny, Heinrich Heine
Universität Düsselforf)
Doc. Dr Fritz Dross (Wiceprezes Polsko-Niemieckiego Towarzystwa Historii Medycyny, FriedrichAlexander-Universität Erlangen-Nürnberg)
Dr hab. Ruth Leiserowitz (Wicedyrektor Niemieckiego Instytutu Historycznego w Warszawie)
Dr Joanna Lusek (Muzeum Górnego Śląska, Bytom)
Prof. dr hab. Anita Magowska (Kierownik Katedry Historii Nauk Medycznych, Uniwersytet Medyczny
w Poznaniu)
Dr Marcin Moskalewicz (Prezes Polsko-Niemieckiego Towarzystwa Historii Medycyny, Uniwersytet
Medyczny w Poznaniu)
Prof. dr hab. Paweł Śpiewak (Dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie)
Sekretariat konferencji
Zuzanna Lewandowska (Uniwersytet Medyczny w Poznaniu)
kontakt: [email protected]
8
H-Judaic
9

CFP Jewish-German-Polish: histories and traditions in - H-Net

Transkrypt

Podobne dokumenty

Stowarzyszenie Freediving Poland

świadectwa zdrowia

Prace z Historii Sztuki

jerzy goliszewski

Jews in Toruń in the Years 1793–1950

„Wir sind Analytiker der Zeitgeschichte, nicht politische Akteure

Grażyna Jurkowlaniec: selected publications

SIMONE RUEß - Galeria Le Guern

Bezirksamt Berlin-Steglitz-Zehlendorf Fachbereich Kultur (Hg.) (2013)