Pobierz

ANALITYKA:
NB RB oświadcza o konieczności reformy realnego sektora gospodarki na tle wzrostu
problemowych aktywów bankowych
Przegląd rynku finansowego i systemu bankowego Białorusi
Przeprowadzana przez Narodowy Bank Białorusi (NB RB) polityka redukcji stóp procentowych
i stabilizacji rynku walutowo-kredytowego państwa w dalszym ciągu napotyka nowe wyzwania.
Z jednej strony czynniki zewnętrzne sprzyjają stabilności kursu BYR, kilka miesięcy z rzędu
trwa wyprzedaż walut ze strony ludności i przedsiębiorstw na krajowym rynku walutowym,
spowalniają procesy inflacyjne, obniżane są stawki na depozyty rublowe, - z drugiej zaś
utrzymuje się napięcie na rynku depozytów, zwłaszcza walutowych, rośnie udział aktywów
problemowych w systemie bankowym.
Tymczasem, ogólnie wskaźniki funkcjonowania systemu walutowo-kredytowego znajdują się
w ramach prognozowanych.
Tabela. Podstawowe wskaźniki działalności sektora finansowego Białorusi w roku 2016
Fakt na dzień 1
Oficjalna prognoza na dzień
maja 2016 r.
1 stycznia 2017 r.
Średni kurs dolara USD wobec rubla białoruskiego 20538,7 (średni kurs za 22719 (średnioroczny)
BYR, rubli za dolara
styczeń-kwiecień 2016 r.)
Stopa redyskontowa, w % rocznie
22*
21-24
Inflacja, w % od początku roku
4,6
12
Międzynarodowe aktywa rezerwowe na
4,229
4,176-4,476
Białorusi w definicji SSRD MFW, mld USD
Przyrost masy pieniężnej od początku roku, %
Przyrost oczekiwań bankowych od gospodarki od
początku roku, %
* od 1 maja 2016 r.
Minus 0,7
3,7
16-20
14 – 18
PROBLEMOWE AKTYWA POWODUJĄ OBAWY
Kolejnym wyzwaniem, które wciąż pozostaje bez należytej uwagi ze strony władz Białorusi,
staje się szybki wzrost aktywów problemowych banków w aktywach, narażonych na ryzyko
kredytowe. Fakt ten jest bezpośrednią konsekwencją kryzysu w białoruskiej gospodarce, który
najbardziej dotknął realny sektor gospodarki.
Według NB RB, udział problemowych aktywów banków w aktywach, narażonych na ryzyko
kredytowe, na dzień 1 maja 2016 r. wyniósł 12,34% wobec 6,83% na dzień 1 stycznia br.
i 5,54% na dzień 1 maja 2015 r. Przy tym w ujęciu nominalnym problemowe aktywa banków od
początku 2016 r. wzrosły 1,8 krotnie do 51,1 bln BYR na dzień 1 maja, podczas gdy łączna
wartość aktywów białoruskich banków, narażonych na ryzyko kredytowe, wzrosła tylko o 2,3%
do 414,4 bln BYR.
Przy tym, jak się okazuje, problemy realnego sektora najbardziej interesują nie rząd, a NB RB,
który po rozszerzonym posiedzeniu zarządu na początku maja oświadczył, że "ograniczenie
ryzyka kredytowego wyłącznie kosztem sektora bankowego nie jest możliwe.
W celu niedopuszczenia do dalszego pogorszenia wyników działalności banków należy
uregulować problem kredytów bezobsługowych oraz zdjąć klauzulę ochrony z nieefektywnych
przedsiębiorstw".
STAWKI SPADAJĄ W ŚLAD ZA STOPĄ REDYSKONTOWĄ
Obniżenie stopy redyskontowej (z dnia1 kwietnia) o 1 punkt procentowy, a następnie o kolejne 2
punkty procentowe od 1 maja, do 22% rocznie, znalazło swoje odbicie w kwietniowej statystyce
stóp procentowych. W kwietniu średnia stawka jednodniowych kredytów na rynku
międzybankowym wyniosła 23,6% w skali roku wobec 29,3% miesiąc wcześniej i 29,4%
w styczniu 2016 r. Przy czym w maju spadek stawek na rynku międzybankowym był
kontynuowany i do końca miesiąca cena jednodniowych kredytów rublowych spadła prawie do
16% w skali roku.
Równie szybko na działania regulatora reagują stopy procentowe na nowe depozyty w walucie
krajowej. Według NB RB, w kwietniu 2016 r. średnia stopa dla nowych terminowych
depozytów bankowych w rublach białoruskich wyniosła 17,6% rocznie wobec 24,3% miesiąc
wcześniej i 26,4% w styczniu 2016 r. Koszty kredytów banki obniżają nie tak chętnie: średnie
oprocentowanie nowych kredytów bankowych (bez MBK) w kwietniu br. wyniosło 28,3%
rocznie wobec 30,9% w marcu i 32,2% rocznie w styczniu 2016 r.
Istotna różnica w tempie spadku oprocentowania depozytów i kredytów świadczy o tym, że
banki komercyjne nadal uważają sytuację w gospodarce Białorusi za bardzo niestabilną, a ich
prognozy na najbliższą perspektywę są znacznie mniej optymistyczne niż oczekiwania NB RB.
SYTUACJA NA RYNKU DEPOZYTOWYM POZOSTAJE WYZWANIEM
Mimo wysiłków NB RB, wielkość depozytów osób fizycznych nadal się zmniejsza. Według NB
RB, całkowita wartość terminowych depozytów rublowych osób fizycznych na dzień 1 maja
2016 r. wyniosła 24,9 bln BYR - wzrost w kwietniu wyniósł zaledwie 1%, co, biorąc pod uwagę
poziom stóp procentowych, mówi raczej o odpływie depozytów. Można powiedzieć, że przyrost
depozytów terminowych jest zapewniony dzięki kapitalizacji odsetek. Od początku br.
terminowe depozyty rublowe ludności zmniejszyły się o 4,6%.
Terminowe depozyty rublowe przedsiębiorstw, które pokazują nie tylko obecność u osób
prawnych wolnych zasobów, ale i są swego rodzaju wskaźnikiem wiary przedsiębiorstw
w przyszłość gospodarki, w kwietniu gwałtownie spadły. Według regulatora, ich wielkość
zmniejszyła się w ciągu miesiąca o 11,6% do 17,4 bln BYR na dzień 1 maja. Od początku 2016
r. spadek wyniósł 14,2%.
Z kolei terminowe walutowe depozyty osób fizycznych w kwietniu spadły o 1,2%, osiągając na
dzień 1 maja 7,446 mld USD. Od początku roku ich spadek wyniósł 3,2%, lub 93,7 mln USD.
Terminowe depozyty walutowe osób prawnych obniżają się w szybkim tempie. Za kwiecień
spadek wyniósł 8% - do poziomu 2 mld USD. Od początku roku spadek wyniósł 6,8%, lub
176,8 mln USD.
Główną przyczyną zmniejszenia się wielkości depozytów terminowych jest kryzys gospodarczy,
a także poszczególne działania podejmowane przez władze - walki z nim. Zarówno ludność, jak i
przedsiębiorstwa muszą rezygnować z długoterminowych oszczędności i wydawać je na
utrzymanie dotychczasowego poziomu życia lub bieżącej działalności. Ponadto określony
negatywny wpływ na sytuację na rynku wywiera utrzymujący się brak zaufania do prowadzonej
przez władze polityki makroekonomicznej.
ZACHOWUJE SIĘ SPRZEDAŻ WALUTY NETTO
Dążenie gospodarstw domowych do utrzymania na dotychczasowym poziomie wydatków
konsumpcyjnych w warunkach obniżenia realnych dochodów pieniężnych poprzez
wykorzystanie posiadanych oszczędności, w tym w walucie obcej, doprowadziło do sytuacji, że
już trzeci miesiąc z rzędu, osoby fizyczne pozostają sprzedawcami netto waluty obcej. Podobna
sytuacja występuje w innych segmentach białoruskiego rynku walutowego.
Według NB RB, w kwietniu na Białorusi podaż netto walut obcych we wszystkich segmentach
rynku wewnętrznego wyniosła 330,7 mln USD wobec 236,5 mln USD miesiąc wcześniej.
W sumie, w okresie styczeń-kwiecień 2016 r. ludność, a także firmy rezydenci i nierezydenci
sprzedały o 461,2 mln USD netto więcej, niż kupiły, okazując tym samym znaczne wsparcie
rezerwom złotowo-walutowym kraju.
Największą sprzedaż netto walut obcych w kwietniu zapewniły osoby fizyczne. Według
regulatora, sprzedały one walutę obcą netto w formie gotówkowej i bezgotówkowej na kwotę
198,7 mln USD wobec 191 mln USD miesiąc wcześniej. Przy tym całkowita ilość zakupionej
do kwietnia przez ludność waluty obcej wyniosła 430,9 mln USD, co stanowi spadek
w porównaniu z marcem o 4,3%. Sprzedaż waluty wyniosła 629,6 mln USD, co stanowi spadek
o 1,8%.
Sprzedaż waluty przez osoby prawne (rezydentów) przekroczyła jej zakup w kwietniu o 115,9
mln USD wobec 20,9 mln USD w marcu. Zakup waluty obcej przez osoby prawne w kwietniu
wyniósł 1,266 mld USD (minus 0,4% do poprzedniego miesiąca), sprzedaż – 1,382 mld USD
(+7%).
W najbliższym czasie można spodziewać się nieznacznego wzrostu popytu na walutę obcą
z powodu zbliżania się sezonu urlopowego. Przy tym, mimo wszelkich starań NB RB
w kierunku dedolaryzacji gospodarki, popyt może rosnąć zarówno ze strony osób fizycznych,
które wolą jechać na wakacje z gotówką, jak też ze strony osób prawnych.
REZERWY ZŁOTOWO-WALUTOWE POZOSTAJĄ NA NISKIM POZIOMIE
Optymistyczna sytuacja na krajowym rynku walutowym jednak nie pozwala NB RB na znaczne
zwiększenie rezerw - z powodu znaczących zadłużeń wewnętrznych i zewnętrznych. Według
NB RB, za kwiecień 2016 r. międzynarodowe aktywa rezerwowe Białorusi w definicji SSRD
MFW wzrosły o prawie 0,9%, lub o 37,1 mln USD do 4,229 mln USD na dzień 1 maja 2016 r.
Od początku br. rezerwy przyrosły o 1,3%, lub o 52,7 mln USD.
Jeśli weźmiemy pod uwagę rezerwy w przekroju elementów, to w kwietniu br. ilość złota
monetarnego zmniejszyła się o 2,2% do 1,673 mld USD na dzień 1 maja (+16,8% od początku
roku), rezerwy w walucie obcej za kwiecień spadły o 11,7% do 1,728 mld USD (minus 11,6%),
SDR wzrosły o 0,6% do 0,527 mld USD (+2,63%). Znowu gwałtownie wzrosły inne aktywa,
które w ciągu miesiąca podskoczyły z 0 do 300,8 mln USD (+9,5% od początku roku). NB RB
nie ujawnia struktury tego wskaźnika, można jednak przypuszczać, że jego znaczenie jest
związane z różnymi krótkoterminowymi operacjami NB RB związanymi z regulowaniem
poziomu rezerw.
Zważając na fakt, że na rok bieżący NB RB ma za zadanie przynajmniej nie dopuścić do spadku
rezerw w porównaniu z ich poziomem z dnia 1 stycznia 2016 r., można uznać, że NB RB na
razie radzi sobie z tym zadaniem.
Prezes zarządu NB RB Paweł Kałłaur na konferencji prasowej w maju poinformował, że
Białoruś powinna się orientować na poziom międzynarodowych aktywów rezerwowych
w wysokości 10 mld USD. "Pewien minimalny poziom (międzynarodowych aktywów
rezerwowych), na który nasz kraj powinien się orientować, to 10 mld USD. To jest poziom,
który zadowoliłby agencje rankingowe, wierzycieli i pozwalałby państwu zaciągać pożyczki na
rynkach zewnętrznych wg mniejszych stóp procentowych, niż to się dzieje dzisiaj".
Z ww. można wywnioskować, że obecnie sektor walutowo-kredytowy Białorusi pozostaje
niestabilnym i to mimo pozytywnej dynamiki podstawowych wskaźników. Na pierwszy plan
wysuwa się konieczność restrukturyzacji długów problemowych realnego sektora gospodarki
przed bankami krajowymi. Również nie traci na aktualności konieczność poszukiwania przez
Białoruś źródeł uzupełnienia rezerw złotowo-walutowych.