Kryzys konwergencji. Zagrożenie dla integracji?

www.feswar.org.pl
„Kryzys konwergencji. Zagrożenie dla integracji?“
___________________________________________________________________________
Kryzys konwergencji. Zagrożenie dla integracji?
23 kwietnia 2015 roku Fundacja im. Friedricha Eberta oraz Fundacja Global.Lab zorganizowały konferencję “Kryzys konwergencji. Zagrożenie dla integracji?”, której tematem
były wyzwania dla procesu integracji europejskiej w kontekście kryzysu finansowogospodarczego w Unii Europejskiej oraz możliwe scenariusze dla przyszłej polityki gospodarczej UE.
Warszawa.
Czy
kryzys
konwergencji
może zagrozić procesowi integracji europejskiej? Jakiej polityki gospodarczej
potrzebuje Europa, aby tego uniknąć i
jednocześnie zapewnić wszystkim państwom członkowskim UE warunki do
rozwoju i osiągnięcia równowagi społecznej? O tych zagadnieniach dyskutowali dr Michael Dauderstädt, niezależny ekspert, były kierownik działu Polityka Gospodarcza i Społeczna oraz referatu Międzynarodowa Analiza Polityczna
Fundacji im. Friedricha Eberta, prof. Leokadia Oręziak ze Szkoły Głownej Handlowej,
prof. Witold Orłowski, członek Rady Gospodarczej przy Premierze RP. Debatę prowadził Michał Sutowski z Krytyki Politycznej.
Po przywitaniu gości przez Rolanda Feichta, dyrektora Fundacji Eberta w Polsce, oraz
Adama Traczyka, prezesa Global.Lab, głos zabrał dr Dauderstädt. Przedstawił on wyniki
raportu “Kryzys Konwergencji. Zagrożenie dla integracji”, który był przyczynkiem do debaty. Stwierdził, że Unia Europejska przez lata odnosiła znaczące sukcesy na polu konwergencji gospodarczej między państwami członkowskimi - także na tle innych ugrupowań
integracyjnych. Dotyczy to szczególnie państw Europy Środkowej i Wschodniej, które od
momentu przystąpienia do UE znacząco skróciły dystans dzielący je gospodarczo od najbogatszych państw Unii. Jednak kryzys ekonomiczny i mająca mu zaradzić polityka
oszczędności, które dotknęły zwłaszcza państwa na południu kontynentu, pokazały dobitnie, że proces integracji europejskiej sam w sobie nie jest gwarantem niwelowania nierówności między bogatymi a biednymi – zarówno między państwami jak i w ramach poszczególnych społeczeństw. Ekspert przedstawił również możliwe skutki dla procesu konwergencji w odniesieniu do czterech różnych scenariuszy dalszej integracji europejskiej:
zdecentralizowanej integracji gospodarczej, częściowej dezintegracji, pogłębienia integra1
www.feswar.org.pl
„Kryzys konwergencji. Zagrożenie dla integracji?“
___________________________________________________________________________
cji politycznej oraz dynamicznego status quo. Niezależnie od obranego scenariusza dr
Dauderstädt podkreślił, że choć Unia Europejska ma ograniczone narzędzia do wspierania
rzeczywistej konwergencji, to powinna dołożyć starań, aby zapobiegać procesom odwrotnym. Jako przykłady takich rozwiązań podał zabezpieczenie przed skutkami szoków finansowych i pozostawienie państwom członkowskim większego pola manewru w zakresie
polityki gospodarczej.
W trakcie dyskusji prof. Leokadia Oręziak wskazała, że kluczem do trwałego zniwelowania
różnic gospodarczych w Europie mogłoby być pogłębienie integracji prowadzące w kierunku federalizmu oraz częściowa rezygnacja ze swoich partykularnych interesów zwłaszcza przez najsilniejsze gospodarczo państwa w Europie. Nawiązując do scenariuszy
przedstawionych przez dr Dauderstädta wskazała jednak, że najbardziej prawdopodobne
jest utrzymanie status quo przy jednoczesnym wprowadzaniu zmian w obszarach, w których państwom członkowskim uda się osiągnąć konsensus. Ewentualne przekształcenie
strefy Euro w organizację federalną - choć z wielu powodów pożądane - uznała za najmniej prawdopodobny scenariusz.
Ekonomistka poruszyła również
temat
aktualnie
Transatlantyckiego
Porozumienie
Handlu
i
negocjowanego
w
dziedzinie
Inwestycji
(TTIP).
Prof. Oręziak wskazała na zagrożenia wynikające z tego
układu. Porównując doświadczenia
Północnoamerykań-
skiego Układu o Wolnym Handlu
(NAFTA),
wskazała,
że
między Meksykiem i pozostałymi dwoma bogatymi państwami członkowskimi nie tylko
nie doszło do konwergencji, lecz w wielu obszarach nastąpił odworotny proces. W kontekście europejskim wskazała ona również na związane z TTIP zagrożenia dla europejskiego
modelu państwa socjalnego.
Prof. Witold Orłowski zwrócił uwagę na problem rozwoju na kredyt i wynikającej z niego
złudnej i nieposiadającej wystarczających podstaw ekonomicznych konwergencji w państwach południa Europy. Z drugiej strony podkreślił sukcesy na polu konwergencji w Europie Środkowo-Wschodniej. Do krajów regionu nastąpił znaczący przypływ kapitału, a
2
www.feswar.org.pl
„Kryzys konwergencji. Zagrożenie dla integracji?“
___________________________________________________________________________
dzięki warunkom stworzonym przez Unię Europejską osiągnięto znaczący wzrost gospodarczy pozwalający na zniwelowanie różnic względem Europy Zachodniej. W tym kontekście wskazał jednak na zagrożenie wpadnięcia w pułapkę średniego rozwoju i brak możliwości przekroczenia przez kraje mniej rozwinięte określonego poziomu.
Michał Sutowski dociekał, czy w najbliższym czasie możliwa jest radykalna zmiana paradygmatu polityki gospodarczej w ramach Unii Europejskiej w kierunku postkeynesizmu
oraz wprowadzenie trwałych rozwiązań, które umozliwiłaby niwelowanie różnic między
państwami południa i północy Europy. Zarówno Michael Dauderstädt jak i Leokadia Oręziak byli w tej kwestii sceptyczni. Prof. Oręziak stwierdziła, że do radykalnych zmian
mógłby doprowadzić jedynie poważny kryzys i bardziej prawdopodobne jest wprowadzanie korekt obecnej polityki.
W trakcie dyskusji, która miała miejsce po wystąpieniach panelistów, przedstawiciele
związków zawodowych nawiązując do sytuacji w Polsce podnieśli problem umów śmieciowych oraz zauważalnej tendencji do ograniczania prac pracowniczych. Prof. Oręziak
zwróciła w tym kontekście uwagę na pojawiający się problem opierania przewagi komparatywnej Polski na niskich kosztach pracy, co, jak zauważyła, wiąże się z postępującym
wyzyskiem pracowników i nie prowadzi do wypracowania modelu zrównoważonego rozwoju.
3