Szczepienia przeciw grypie i zachorowania oraz podejrzenia

392
Probl Hig Epidemiol 2012, 93(2): 392-398
Szczepienia przeciw grypie i zachorowania oraz podejrzenia
zachorowań na grypę w powiatach: wolsztyńskim
i poznańskim w latach 1997-2007
Influenza immunization and confirmed and suspected influenza cases in the Poznańskie
& Wolsztyńskie counties between 1997-2007
Lidia Kwinto 1/, Jerzy Gałęcki 2/, Alicja Krzyżaniak 2/
1/
2/
Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Wolsztynie
Zakład Epidemiologii Katedry Medycyny Społecznej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Wstęp. W każdym sezonie epidemicznym grypy do lekarzy rodzinnych
oraz różnych innych specjalistów zgłaszają się pacjenci z objawami grypy
w różnych postaciach; mogą to być stany lekkie – grypopodobne lub
ciężkie powodujące zaburzenia różnych układów i narządów. Przebieg
kliniczny choroby zależy od naturalnych właściwości wirusa, stanu
odporności populacji, wieku pacjenta, odżywienia, palenia papierosów,
współistniejących chorób.
Cel pracy. Ocena sytuacji epidemiologicznej dotyczącej zachorowań
i podejrzeń zachorowań na grypę oraz szczepień przeciw grypie w powiatach
wolsztyńskim i poznańskim w latach 1997-2007.
Materiał i metoda. Informacje na temat przeprowadzonych szczepień
przeciw grypie i zachorowań na grypę zebrano w Powiatowej Stacji
Sanitarno-Epidemiologicznej w Wolsztynie i Poznaniu na podstawie druków
zgłoszenia MZ-55 i MZ-54.
Wyniki badań i wnioski. Współczynnik zapadalności na grypę w powiecie
poznańskim był wielokrotnie mniejszy, zwłaszcza w latach 2006-2007
jak w powiecie wolsztyńskim. W powiecie poznańskim współczynnik
wykonanych szczepień w przeliczeniu na 100 tys. ludności był kilkakrotnie
wyższy jak w powiecie wolsztyńskim.
Introduction. Every year during the influenza epidemic season, the family
doctors and other specialists are consulted by patients with various signs
of influenza – light or heavy ones, which can cause disorders of various
internal systems and organs. Clinical picture of the disease depends on
the type of virus, immunity of the population, age and nutritional status
of a patient, smoking or concomitant diseases.
Aim. The assessment of epidemiological situation concerning influenza
cases and immunization in the Poznanskie and Wolsztynskie counties
between 1997-2007.
Material & method. All information on the subject was gathered in the
County Sanitary-Epidemiologic Station in Poznan and Wolsztyn, based on
the MZ-55 and MZ-54 report forms.
Results & conclusion. In the studied period the influenza incidence in
the Poznanskie county was significantly lower than in Wolsztynskie. The
influenza immunization coefficient calculated per 100000 of population
was significantly higher there than in Wolsztynskie. Immunization is the
best way to protect the population against influenza.
Key words: influenza, incidence, immunization, epidemic
Słowa kluczowe: grypa, zapadalność, szczepienia, epidemia
© Probl Hig Epidemiol 2012, 93(2): 392-398
www.phie.pl
Nadesłano: 14.04.2012
Zakwalifikowano do druku: 21.05.2012
Wstęp
Grypa jest to ostra, bardzo zakaźna choroba, ze
szczególnym powinowactwem do układu oddechowego, szerząca się drogą kropelkową i powodująca
cyklicznie powtarzające się epidemie i pandemie [1].
Wywołana jest przez wirus grypy A, B lub C z rodziny
Orthomyxoviridae.
W każdym sezonie epidemicznym grypy, do lekarzy rodzinnych oraz różnych innych specjalistów
zgłaszają się pacjenci z objawami grypy w różnych
Adres do korespondencji / Address for correspondence
Lidia Kwinto, Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna, ul.
Drzymały 16, 64-200 Wolsztyn, tel. + 48 68 384 20 71; 600 195 359,
e-mail: [email protected]
postaciach, mogą to być stany lekkie-grypopodobne
lub ciężkie powodujące zaburzenia różnych układów
i narządów. Przebieg kliniczny choroby zależy od
naturalnych właściwości wirusa, stanu odporności
populacji, wieku pacjenta, odżywienia, palenia papierosów, współistniejących chorób.
Cechy charakterystyczne grypy:
•charakter epidemiczny,
•wysoka zakaźność,
•powikłania pogrypowe,
•poważne, wymierne skutki ekonomiczne,
Kwinto L i wsp. Szczepienia przeciw grypie i zachorowania oraz podejrzenia zachorowań na grypę w powiatach ...
•bezwzględna konieczność działań profilaktycznych [3].
Na grypę ludzie chorowali od najdawniejszych
czasów. Była ona i jeszcze ciągle jest przyczyną wielu tragedii. Pierwsze zapiski o epidemiach grypy
pochodzą z 412 r. p.n.e. i są autorstwa Hipokratesa
oraz Liwiusza [2]. Epidemia w 1510 r. rozpoczęła się
w Afryce, a następnie rozprzestrzeniła się w Europie,
powodując przypadki śmiertelne o dużym zasięgu.
Następne doniesienia o występowaniu pandemii grypy
dotyczą lat 1570-1693 [2]. Na podstawie historycznych zapisków można wnioskować, że pandemie
pojawiały się z przerwami od czasów starożytnych.
Przez ponad 200 lat, do 1900 r. zanotowano 16 dużych
epidemii, które mogą być traktowane jako pandemie
lub duże epidemie. Wirus grypy jednak w tym okresie
nie został wyizolowany, nie określono też jego antygenowej charakterystyki.
Pandemie grypy w ujęciu tabelarycznym przedstawiono w tabeli I.
Większość informacji dotyczących poszczególnych epidemii lub pandemii zaczyna się w latach
1918-1919 od „pandemii Hiszpanki”. Grypa tego
okresu spowodowana była przez wirus pochodzenia
ptasiego podtypu A/H1N1/. Podczas jej trwania odnotowano około 50-100 milionów zgonów.
W ciągu jej przebiegu wystąpiły trzy fale. Pierwsza
pojawiła się na wiosnę 1918 r. i charakteryzowała się
umiarkowaną liczbą zachorowań, a śmiertelność nie
była wysoka. Przede wszystkim chorowali ludzie starsi,
także zarejestrowano znaczną liczbę zgonów wśród
osób w wieku 15-45 lat.
Druga fala wystąpiła jesienią 1918 r. i spowodowała miliony zgonów na świecie. Grupą wiekową
w najwyższym stopniu przez nią dotkniętą były osoby
pomiędzy 20-40 rokiem życia. Zgony z tej grupy stanowiły prawie połowę ogólnej liczby osób zmarłych
z powodu grypy.
393
Trzecia fala przypadła na początek 1919 r.
i okazała się łagodniejsza, lecz udział śmiertelnych
przypadków w grupach wiekowych był podobny.
W lutym 1957 r. rozpoczęła się w Chinach pandemia grypy azjatyckiej. Spowodowana była podtypem
A/H2N2/. Najbardziej rozprzestrzeniła się w tropikalnych rejonach Azji. Zachorowań było bardzo dużo,
a ofiar śmiertelnych około 1-4 mln, najwięcej wśród
osób powyżej 65 roku życia.
Grypa Hongkong, pandemia, czerwiec 1968 r.,
zapoczątkowana została w południowo-wschodnich
Chinach. Wywołał ją wirus grypy podtypu A/H3N2/.
Do końca 1971 r. rozprzestrzeniła się po całym świecie.
Liczba zachorowań i zgonów podobna jak w pandemii
azjatyckiej.
Nowe szczepy wirusa grypy, na które człowiek ma
niską odporność, pojawiają się cyklicznie, czego rezultatem są siejące spustoszenie pandemie [2]. Pandemie
azjatycka i Hongkong w porównaniu z hiszpanką
okazały się bardzo łagodne.
Wynika to z faktu, że:
•były już dostępne szczepionki przeciw grypie,
•nikt nie negował celowości szczepień, mimo że nie
były takiej jakości, jak obecnie,
•w tym czasie żyli ludzie, którzy pamiętali hiszpankę,
•była zsyntetyzowana amantadyna-lek przeciw
zakażeniu wirusem grypy typu A.
Kilka ostatnich lat przyniosło pewne wyraźne
modyfikacje epidemii grypy. Występują one częściej,
ale nasilenie ich jest wyraźnie mniejsze. Odnosi się
wrażenie, że grypa przybiera charakter coraz bardziej
epidemiczny, do czego przyczynia się zapewne fakt
równoczesnego krążenia w populacji więcej niż jednego podtypu wirusa.
Najbardziej charakterystyczną cechą wirusa
grypy jest jego zmienność, wyróżniająca go spośród
Tabela I. Pandemie grypy w ciągu ostatnich 250 lat wg Ch.W. Potter
Table I. Influenza pandemic experience during the last 251 years – by Ch.W. Potter
Rok
Obszar występowania
Pierwsze
rozpoznanie
Pochodzenie Uwagi
1580
Europa, Afryka, Ameryka Płn.
lato
Azja
1729-33 Europa, Rosja, Ameryka Płn. i Płd.
wiosna
Rosja
1781-82 Europa, Chiny, Indie, Ameryka Płn., Rosja
jesień
Rosja/Chiny Dwie fale; druga silniejsza
1830-33 Europa, Rosja, Ameryka Płn., Indie, Chiny
zima
Chiny
Dwie fale; druga silniejsza
1847-48 Europa, Rosja, Ameryka Płn.(?)
wiosna
Azja/Rosja
Brak zgodności wśród historyków: możliwa prawdziwa pandemia
1889-91 Ogólnoświatowa
wiosna
Rosja
Rozległe rozprzestrzenienie wiosną i latem; zimą pandemia. Później
fala surowsza
1900
nieznane
nieznane
Małe kliniczne zachorowania; nowy podtyp wirusa rozpoznawany
serologicznie
1918-20 Ogólnoświatowa
wiosna
USA/Chiny
Dwie odrębne fazy; druga surowsza
1957-58 Ogólnoświatowa
zima/wiosna
Chiny
Dwie fale; druga równie lub bardziej surowsza
1968-70 Ogólnoświatowa
lato
Chiny
W Europie, szczyt rok po USA
1977-78 Ogólnoświatowa
lato
Chiny/Rosja
Europa, Australia, Ameryka Płn. i Płd.
Dwie odrębne fale albo dwie odrębne epidemie; druga silniejsza
394
wszystkich znanych wirusów. Zmiany w wirusie grypy,
dotyczące części składowych wirionu, zależą nie tylko
od struktury komórek gospodarza, w których wirus
się namnaża, ale także od reakcji immunologicznych
organizmu, który uległ zakażeniu.
Typy wirusów grypy
Klasyfikacja ta opiera się na różnicach antygenowych między głównymi białkami wirionu, tj. białkiem
M i nukleoproteiną NP. Typy te różnią się pod względem epidemiologicznym.
Typ A wirusów dzielony jest na podtypy w oparciu
o właściwości ich antygenów powierzchniowych – neuraminidazy (NA) i hemaglutyniny (HA). I tak wirusy
grypy A występują w 16 podtypach antygenowych HA
(H1-H16) i 9 podtypach NA (N1-N9). Podział ten
jest obecnie uznany w systemie nomenklaturowym
wirusa grypy A i zalecany przez Światową Organizację
Zdrowia. Wirus grypy A, będący główną przyczyną
infekcji, zakaża ludzi na całym świecie, powodując
zachorowania, które w zależności od nasileń przybierają formę epidemii lub pandemii. Wirus grypy A
zakaża nie tylko ludzi, ale także konie, świnie, norki,
ssaki wodne-takie jak foki i wieloryby, również ptaki.
Wszystkie podtypy występują wśród ptaków, lecz tylko kilka z nich wśród ludzi (H1-H3; N1, N2), świń
(H1N1) i koni (H3N8; H7N7) [2].
Wirus grypy B zakaża wyłącznie człowieka. Grypa
nim spowodowana ma zwykle łagodniejszy charakter,
choć u wielu chorych występuje pełen obraz kliniczny
i komplikacje jak przy grypie A. Grypa B ma najczęściej charakter endemiczny, a nasilenia zachorowań
wywołanych tym wirusem przybierają także formę
epidemiczną i są obserwowane w odstępach 2-3
lat [2].
Wirus grypy C zakaża ludzi i świnie. Badania serologiczne wskazują, ze zakażenia tym typem wirusa
występują powszechnie i są najczęściej bezobjawowe
[2]. Zakażenie następuje droga kropelkową (kichanie, kasłanie), czasem przez kontakt bezpośredni
z przedmiotami zanieczyszczonymi wydzielinami
z układu oddechowego.
Okres zaraźliwości występuje od chwili namnażania się wirusa na błonach śluzowych i trwa przez
cały czas choroby. Po wniknięciu wirus grypy zakaża
komórki nabłonkowe jamy nosowo-gardłowej, następnie replikuje się w komórkach rzęskowych układu
oddechowego, prowadząc do ich martwicy, jak również martwicy komórek kubkowych błony śluzowej.
W konsekwencji większość komórek ulega złuszczeniu; następnie doprowadza to do obnażenia błony
śluzowej dróg oddechowych, a tym samym inwazji
patogenów bakteryjnych, powodujących różnorakie
powikłania pogrypowe [2].
Probl Hig Epidemiol 2012, 93(2): 392-398
Przebieg kliniczny
Choroba występuje nagle, charakteryzuje się dużą
zakaźnością. Po okresie inkubacji (najczęściej 2 dni)
pojawiają się:
•objawy ogólne-złe samopoczucie(uczucie ogólnego
rozbicia), dreszcze, przeczulica skóry, temperatura
ciała powyżej 37,80C,
•objawy ze strony układu oddechowego-surowicza
wydzielina z nosa, ból gardła, chrypka, bóle w klatce
piersiowej, suchy, szczekający kaszel, prowokujący
wymioty,
•objawy ze strony innych układów-ból głowy, brak
łaknienia, bóle mięśniowe, zawroty głowy, biegunka, bóle brzucha, nudności i wymioty, senność lub
ospałość (występuje u około 50% dzieci poniżej
4 roku życia, lecz tylko u 10 % dzieci w wieku
między 5-14 rokiem życia). Objawy żołądkowojelitowe, głównie nudności i wymioty, występują
bardzo często u dzieci, natomiast z mniejszą częstotliwością u dorosłych.
Kliniczny przebieg choroby grypy zależy od
właściwości wirusa, wieku pacjenta, stanu immunologicznego, palenia tytoniu, współistnienia chorób,
immunosupresji, ciąży, stanu odżywienia itp. [2].
Osoby chore i podejrzane o zachorowanie na
grypę H5 i H7 podlegają obowiązkowej hospitalizacji,
zgodnie z art. 34 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń
i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2008 r. Nr 234,
poz. 1570).
Powikłania pogrypowe
Mogą uwidocznić się dopiero po pewnym czasie
od przebytej infekcji.
Najczęściej występują:
•zapalenie płuc i oskrzeli (przez upośledzenie transportu śluzowo- rzęskowego i złuszczenie nabłonka
u dzieci i dorosłych spowodowane wirusem grypy,
możliwe jest przyleganie bakterii w drogach oddechowych) [5]
•zapalenie ucha środkowego, zapalenie mięśnia serca
i osierdzia, zespół wstrząsu toksycznego, zapalenie
nerek,
•choroby naczyniowe mózgu, nasilenie częstości
napadów padaczkowych,
•zapalenie mózgu i opon mózgowych,
•ostre psychozy.
Profilaktyka
Coraz większa liczba ludności, szczególnie w krajach rozwiniętych, ma odporność nabywaną na skutek
szczepień ochronnych. Dotyczy to grup ryzyka: osób
starszych powyżej 65 roku życia, przewlekle chorych
bądź o obniżonej odporności, małych dzieci do 5 lat,
Kwinto L i wsp. Szczepienia przeciw grypie i zachorowania oraz podejrzenia zachorowań na grypę w powiatach ...
pracowników służby zdrowia i służb publicznych
o dużych możliwościach zakażenia i transmisji wirusa.
Dzieci stanowią rocznie 30-40% zachorowań z całej
populacji [6].
W 1941 r. wydano pierwsze zezwolenie na zastosowanie szczepionek u ludzi.
W Polsce szczepienia przeciw grypie jako szczepienia zalecane figurują w kalendarzu szczepień od
1994 r. Szczepionka zawiera zabite (inaktywowane)
wirusy grypy.
Szczepionka jest każdego roku modyfikowana na
skutek obserwacji w wielu rejonach świata, głównych
typów i podtypów wirusa i przygotowywana tak, aby
mogła być skuteczna przeciw dominującemu aktualnie
szczepowi wirusa.
Istnieje wiele dowodów na to, że profilaktyka
przez szczepienie jest najtańszą i najskuteczniejszą
metodą do walki z grypą. W Polsce pomimo wielokrotnie przedstawianych przez Krajowy Ośrodek ds.
Grypy danych dotyczących korzyści wynikających ze
szczepień, zarówno zdrowotnych jak i ekonomicznych
oraz mimo wystąpienia o wpisanie szczepionek i leków
antygrypowych na listę leków refundowanych, nie
doczekano się jak dotąd pozytywnego rozwiązania tej
sprawy.
Cel pracy
Celem pracy było dokonanie oceny epidemiologicznej w zakresie:
•zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę,
•szczepień przeciw grypie, z uwzględnieniem poszczególnych grup wieku,
•hospitalizacji, ich przyczyn oraz wieku osób skierowanych do szpitala w powiecie wolsztyńskim
i poznańskim.
Materiał i metody
Korzystny efekt działania szczepień ochronnych
przeciw grypie na zmniejszenie liczby przypadków
grypy, można stwierdzić w badaniach prospektywnych
i retrospektywnych, jednak to drugie jest lepsze i bardziej polecane przez badaczy amerykańskich [7].
Dane dotyczące liczby zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę zebrano z meldunków o zachorowaniach i podejrzeniach zachorowań na grypę MZ‑55.
Meldunki te w zależności od okresu sprawozdawczego
i sytuacji epidemiologicznej są dwutygodniowe, tygodniowe lub dzienne.
Zachorowania i podejrzenia zachorowań na grypę zgłaszane były wg wieku chorych; przedstawiono
je wg poszczególnych okresach sprawozdawczych
w tabeli II.
395
Tabela II. Podział na grupy wieku – wg zgłoszeń meldunków o zachorowaniach i podejrzeniach zachorowań na grypę – MZ-55
Table II. Division into age groups – by MZ-55 reports on confirmed and
suspected influenza cases
Rok
1997-1999
2000-2003
2004-2006
2007
Grupy wieku
ogółem
0-14
0-4
0-4
w tym do
14 lat
15 i więcej
5-14
5-14
15-24
15-64
25-44
65 i więcej
45-64
65 i więcej
Podstawy prawne:
zobowiązujące do zgłaszania rozpoznania zachorowania i podejrzenia zachorowania na grypę:
•art. 27 Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych
u ludzi (Dz. U. z 2008 r. Nr 234, poz.1570). Ustawa obowiązuje od 1 stycznia 2009 r.
•art. 20 ust. 3 Ustawy z dnia 6 września 2001 r.
o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz. U.
z 2001 r. Nr 126, poz.1384 z późn. zm.). Ustawa
obowiązywała od 1 stycznia 2002 r. do 31 grudnia
2008 r.
•art. 6 Ustawy z dnia 13 listopada 1963 r. o zwalczaniu chorób zakaźnych (Dz. U. z 1963 r. Nr 50,
poz. 279). Ustawa obowiązywała od 18 listopada
1963 r. do 31 grudnia 2001 r.
oraz zobowiązujące do zgłaszania dodatniego wyniku
badania laboratoryjnego w kierunku wirusa grypy
i paragrypy:
•Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 października 2007 r. w sprawie rodzaju biologicznych
czynników chorobotwórczych podlegających
zgłoszeniu, wzorów formularzy zgłoszeń dodatnich wyników badań laboratoryjnych w kierunku
biologicznych czynników chorobotwórczych,
okoliczności dokonywania zgłoszeń oraz trybu
ich przekazywania (Dz. U. z 2007 r. Nr 203,
poz.1467). Rozporządzenie obowiązuje od 17
listopada 2007 r.
•art. 21 ust.1 Ustawy z dnia 6 września 2001 r.
o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz. U.
z 2001 r. Nr 126, poz.1384 z późn. zm.). Przepis
ten obowiązywał od 1 stycznia 2002 r. do 16 listopada 2007 r.
Dane dotyczące liczby szczepień przeciw grypie
uzyskano z rocznych sprawozdań ze szczepień ochronnych MZ-54. W sprawozdaniach tych liczby szczepień
podane są z podziałem na grupy wieku; przedstawiono
je w poszczególnych latach w tab. III.
Zapadalność na grypę obliczano jako liczbę
nowych zachorowań zarejestrowanych w ciągu roku
przypadająca na 100 000 ludności danego terenu.
396
Probl Hig Epidemiol 2012, 93(2): 392-398
Rok
1997-2000
2001-2003
2004-2005
2006-2007
Grupy wieku
0-19
0-4
0-4
0-4
20 i więcej
5-19
5-14
5-14
20-49
15-24
15-64
50 i więcej
25-44
65 i więcej
45-64
65 i więcej
współczynnik zapa- liczba nowych zachorowań na grypę
=
xk
dalności na grypę
liczba ludności w środku okresu „x” na danym terenie
k=100 000
Tabela IV. Liczba ludności w powiatach: wolsztyńskim i poznańskim
Table IV. Population in the Wolsztyńske and Poznańskie counties
Rok
Powiat wolsztyński
Powiat poznański
1997
54 700
825 851
1998
54 921
826 907
1999
53 959
841 107
2000
53 727
842 772
2001
53 971
844 198
2002
54 097
846 497
2003
54 283
848 845
2004
54 507
851 702
2005
54 688
855 894
2006
54 866
859 990
2007
55 125
864 527
Tabela V. Liczba zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę w powiatach:
wolsztyńskim i poznańskim
Table V. Number of confirmed and suspected influenza cases in the Wolsztyńske and Poznańskie counties
Powiat wolsztyński
Liczby bezwzględne
Liczby bezwzględne
Współczynnik
na 100 000
ludności
1997
990
1809,87
1 518
183,81
1998
1 208
2199,52
1 360
164,46
1999
2 113
3915,93
1 495
177,74
2000
1 033
1922,68
2 344
278,12
2001
765
1417,42
885
104,83
2002
31
57,3
303
35,79
2003
649
1195,58
3 849
453,43
Rok
2004
85
155,94
1 215
142,65
2005
3 609
6599,25
3 869
452,04
2006
2 887
5261,91
587
68,25
2007
2 142
3885,71
455
52,62
7000
6000
Wyniki badań i ich omówienie
Zapadalność na grypę w obydwu badanych powiatach przedstawia tabela V. Chociaż populacja powiatu
poznańskiego jest wielokrotnie wyższa od populacji
powiatu wolsztyńskiego to współczynnik zapadalności na grypę jest 10-15 krotnie wyższy w latach
1997‑2005 w powiecie wolsztyńskim. Najniższa różnica w zapadalności wystąpiła w 2002 roku, a w latach
2006-2007 obserwowano kilkadziesiąt razy mniejszy
współczynnik zapadalności w powiecie poznańskim
(tab. V).
W latach 2002 i 2004 różnica między zapadalnością w powiecie wolsztyńskim i poznańskim była
najmniejsza (ryc. 1).
W powiecie poznańskim współczynnik wykonanych szczepień przeciw grypie w przeliczeniu na
100 000 ludności był od 1,5-3 krotnie wyższy jak
w powiecie wolsztyńskim, co znalazło także odzwier-
powiat poznański
powiat wolsztyński
5000
4000
3000
2000
1000
0
Liczba ludności w powiecie poznańskim jest ok.
15-krotnie bardziej liczna jak w powiecie wolsztyńskim. Dlatego w dalszym materiale posługiwać się
będziemy współczynnikiem w przeliczeniu na 100 000
ludności.
Powiat poznański
Współczynnik
na 100 000
ludności
Współczynnik zapadalności
Tabela III. Podział na grupy wieku – wg rocznych sprawozdań ze szczepień
ochronnych MZ-54
Table III. Division into age groups – by yearly MZ-54 immunization reports
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Ryc. 1. Zapadalność zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę
w powiatach: wolsztyńskim i poznańskim – wg współczynnika na
100 000 ludności
Fig. 1. Number of confirmed and suspected influenza cases in the
Wolsztyńskie and Poznańskie counties by a coefficient of 100 000
of population
ciedlenie w mniejszej liczbie przypadków grypy wśród
ludności powiatu poznańskiego.
Szczegółowo liczbę szczepień przeciw grypie
w powiatach wolsztyńskim i poznańskim przedstawia
tabela VI i ryc. 2.
Wykonane szczepienia przeciw grypie wg kategorii wieku w poszczególnych badanych latach przedstawia tabela VII dla powiatu wolsztyńskiego i tabela
VIII dla powiatu poznańskiego.
W obu powiatach, najwięcej osób poddaje się
szczepieniom przeciw grypie w wieku około 50 roku
życia. Współczynnik hospitalizacji z powodu powikłań
grypy w powiatach wolsztyńskim i poznańskim był
niski, a wszystkie przypadki hospitalizacji z powodu
powikłań grypy miały miejsce wśród ludności powiatu
poznańskiego (tab. IX, X).
Kwinto L i wsp. Szczepienia przeciw grypie i zachorowania oraz podejrzenia zachorowań na grypę w powiatach ...
Tabela VI. Liczba szczepień przeciw grypie w powiatach: wolsztyńskim
i poznańskim
Table VI Number of influenza immunizations in the Wolsztyńske and Poznańskie counties
Powiat wolsztyński
Powiat poznański
Rok
Liczby bezwzględne
Współczynnik
na 100 000
ludności
1997
148
270,57
6 848
829,21
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
195
754
1 080
928
1 092
1 350
1 096
1 268
948
999
355,06
1 397,36
2 010,16
1 719,44
2 018,60
2 486,97
2 010,75
2 318,61
1 727,85
1 812,24
10 392
23 882
38 933
32 198
40 336
39 283
39 650
46 535
33 575
35 657
1 256,73
2 839,35
4 619,64
3 814,03
4 765,05
4 627,82
4 655,38
5 437,01
3 904,12
4 124,45
6000
Liczba szczepień
5000
Liczby bezwzględne
Współczynnik
na 100 000
ludności
powiat poznański
powiat wolsztyński
397
Tabela VIII. Szczepienia przeciw grypie z podziałem na grupy wieku w powiecie poznańskim na 100 000 ludności
Table VIII. Influenza immunizations by age groups in the Wolsztyńske and
Poznańskie counties in 100 000 of population
Rok
0-19
1997
529,8
20 i pow.
940,0
1998
762,8
1433,5
1999
1530,2
3301,3
2000
2522,2
5323,3
Rok
0-4
5-19
20-49
50 i pow.
2001
738,9
2446,4
3171,8
6243,6
2002
1051,7
3152,9
4069,3
7420,4
2003
1158,8
1839,3
4307,6
7255,8
Rok
0-4
5-14
15-24
25-44
45-64
2004
1101,7
1743,6
2570,4
4809,7
5100,8
9659,2
2005
2116,6
2816,2
3648,6
5225,8
5766,0
10636,9
Rok
0-4
5-14
15-64
65 i pow.
2006
1440,6
2272,7
3355,9
9114,1
2007
1153,7
1898,1
3815,1
8607,7
65 i pow.
Tabela IX. Przyczyny hospitalizacji z powodu powikłań grypy w powiecie
poznańskim
Table IX. Reasons for hospitalization due to influenza complications in the
Poznańskie county
4000
3000
Wiek
2000
Rok
0-14
lat
15 lat i
powyżej
1997
0
0
0
0
0
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
0
0
25
0
0
5
0
4
0
0
0
0
57
1
0
4
2
2
1
0
0
0
0
0
0
2
0
0
0
0
0
0
82
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
1
0
7
1
6
1
0
1000
0
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Ryc. 2. Liczba szczepień przeciw grypie w powiatach: wolsztyńskim
i poznańskim
Fig. 2. Number of influenza immunizations in the Wolsztyńske and
Poznańskie counties
Tabela VII. Szczepienia przeciw grypie z podziałem na grupy wieku w powiecie wolsztyńskim na 100 000 ludności
Table VII. Influenza immunizations by age groups in the Wolsztyńske and
Poznańskie counties
Rok
0-19
20 i pow.
1997
330,1
240,2
1998
396,0
334,8
1999
1590,4
1303,9
2000
1797,5
2109,8
Przyczyny hospitalizacji
Objawy ze
strony układu
krążenia
Podejrzenia
zapalenia płuc
lub oskrzeli
Inne przyczyny
Tabela X. Hospitalizacje z powodu powikłań grypy w powiatach: wolsztyńskim
i poznańskim we współczynniku na 100.000 ludności
Table IX. Hospitalizations due to influenza complications in the Wolsztynskie
and Poznańskie counties by a coefficient of 100 000 of population
Powiat wolsztyński
Rok
0-4
5-19
20-49
50 i pow.
2001
1253,1
1163,6
1306,6
3127,8
2002
776,9
1124,2
1671,5
3773,4
2003
1493,0
2034,2
1641,0
4567,0
Rok
0-4
5-14
15-24
25-44
45-64
65 i pow.
2004
568,7
1586,7
1002,5
1200,2
2412,7
6357,3
2005
1386,3
1785,2
1515,2
1730,3
2606,2
5771,6
Rok
0-4
5-14
15-64
65 i pow.
2006
623,2
811,4
1570,5
4521,1
2007
832,0
1307,5
1520,7
4937,0
Powiat poznański
Rok
Liczby bezwzględne
1997
0
0
0
0
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
82
1
0
9
2
6
1
0
0
0
9,73
0,12
0
1,1
0,23
0,70
0,12
0
Współczynnik i na Liczby bez- Współczynnik na
100 000 ludności względne 100 000 ludności
398
Najwięcej powikłań grypy, które skierowano na
hospitalizację, zaobserwowano w 2000 r. i była to
populacja powyżej 15 r.ż. (tab. IX). Przyczyną kierowania do szpitala były podejrzenia zapalenia płuc lub
oskrzeli.
Najczęstszą przyczyną skierowania do szpitala
z powodu powikłań pogrypowych były objawy ze strony układu oddechowego oraz sporadycznie powikłania
ze strony układu krążenia i innych przyczyn.
W powiecie wolsztyńskim nie obserwujemy hospitalizacji z powodu powikłań grypy (tab. X).
Probl Hig Epidemiol 2012, 93(2): 392-398
Wnioski
Szczepienia ochronne są najważniejszym sposobem zabezpieczenia ludności przed wirusem grypy.
W populacji, w której jest wysoka wyszczepialność
szczepieniami przeciw grypie, zapadalność na tę chorobę jest znacznie niższa bez względu na liczebność tej
populacji. Pogląd ten od wielu lat podkreśla w swoich
pracach specjalista ds. wirusa grypy Narodowego
Instytutu Zdrowia – Państwowego Zakładu Higieny,
prof. L. Brydak.
Piśmiennictwo / References
1. Zakażenia i zarażenia człowieka. Epidemiologia, zapobieganie
i zwalczanie. PZWL, Warszawa 2001.
2. Grypa, pandemia grypy – mit czy realne zagrożenia? Rytm,
Warszawa 2008.
3. Brydak LB. Monitoring szczepień przeciw grypie w Polsce
i krajach Unii Europejskiej. Prz Epidemiol 2003, supl 1.
4. Podstawy epidemiologii i kliniki chorób zakaźnych. PZWL,
Warszawa 1986.
5. Lange J, Krenke K, Paradzyńska J, Kulus M. Powikłania płucne
w przebiegu chorób zakaźnych wieku dziecięcego. Terapia
2009, XVIII: 10(231): 23.
6. Brydak L. Grypa zagrożeniem dla dzieci. Prz Pediatr 2009,
2, 39: 81.
7. Orenstein EW, De Serres G, Haber MJ, Shay DK, Bridges CB,
Gargiullo P, Orenstein WA. Methodological issues regarding
the use of three observational study designs to assess influenza
vaccine effectiveness. J Epidem 2007, 36, 3: 623‑631.