PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z PRZYRODY

Transkrypt

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z PRZYRODY
Sprawdzanie wiadomości i umiejętności na lekcjach przyrody odbywa się systematycznie w zróżnicowanej formie ustnej lub pisemnej.
Bardzo istotny jest aktywny udział uczniów w zajęciach, który jest odpowiednio premiowany. Nauczyciel przyrody kładzie duży nacisk na osiąganie
umiejętności i zrozumienie wiadomości, mniejszy na zapamiętywanie ich.
Na zajęciach przyrody oceniane są następujące formy aktywności ucznia:
- odpowiedź ustna
- odpowiedź pisemna – krótkie kartkówki (10-15 min.), dłuższy wypowiedzi na podany temat,
sprawdziany po każdym dziale, testy
- praca na lekcji, w tym praca z mapą
- zadania domowe
- zeszyt przedmiotowy
- ćwiczenia w zeszycie ćwiczeń
I.
OCENIANE FORMY AKTYWNOŚCI ORAZ ZASADY OCENIANIA STOSOWANE PRZEZ NAUCZYCIELA
Forma aktywności
Odpowiedź ustna
Krótka (10 – 15
minutowa) odpowiedź
pisemna tzw.
kartkówka
Zasady oceniania
Odpowiedź ustna pozwala wzbogacić słownictwo oraz na bieżąco korygować sposób myślenia
ucznia. Przy wypowiedzi ustnej obowiązuje materiał z trzech ostatnich lekcji. Wyczerpująca,
samodzielna wypowiedź ustna oceniana jest bardzo dobrze. Jeżeli uczeń potrzebuje pomocy w
formie dodatkowego pytania ale jego wypowiedź będzie prawidłowa otrzymuje stopień dobry.
Stopień dostateczny otrzymuje uczeń, który będzie odpowiadał na krótkie pytania zadawane przez
nauczyciela w czasie całej jego odpowiedzi. Jeżeli uczeń odpowiada z pomocą nauczyciela ale robi
błędy jego wypowiedź oceniana jest na stopień dopuszczający.
Kontrola pisemna w formie kartkówki dotyczy wiadomości z trzech ostatnich lekcji.
Zadania krótkiej odpowiedzi wymagają wypowiedzi w kilku zdaniach, wykonania schematu lub
prostego rysunku z opisem, przedstawienia symbolu, liczby bądź wstawienia krótkiego pojęcia.
Na lekcjach przyrody są to często zadania typu:
- narysuj i opisz…
Sprawdzian
Praca na lekcji
- zapisz za pomocą symboli np. stan pogody
- zadania z luką np. komórki – tkanki -… - organizm
- zadania typu prawda- fałsz
- zadania na dobieranie
W zadaniach zamkniętych w zależności od sprawdzanych czynności, umiejętności i stopnia
złożoności zadania nauczyciel stosuje skalę punktową 0- 1 lub kilku punktową.
W zadaniach typu otwartego punktacja ustalana jest w zależności od rangi kryterium, o ustalonej
punktacji uczniowie są dokładnie informowani.
Po dużej partii materiału kontrola pisemna umiejętności wiadomości uczniów może być
przeprowadzona w formie sprawdzianu lub testu. Każdą taką formę kontroli poprzedza lekcja
powtórzeniowa. Tydzień czasu po niej uczniowie piszą pracę kontrolną (na życzenie uczniów termin
ten można skrócić lub wydłużyć maksymalnie do dwóch tygodni).
Po otrzymaniu stopnia niedostatecznego uczeń ma prawo do poprawy. Sprawdziany są tak
skonstruowane, że zawierają zadania o różnym stopniu trudności. Część pytań sprawdza
umiejętności na poziomie podstawowym (na ocenę dopuszczającą i dostateczną), a część na
poziomie ponadpodstawowym (na ocenę dobrą, bardzo dobrą).
Sposób punktowania zadań omawiany jest bardzo szczegółowo z uczniami. Po każdym
sprawdzianie uczniowie piszą poprawę w zeszytach przedmiotowych.
Aktywność
Za prawidłowe odpowiedzi na pytania nauczyciela podczas pracy na lekcji uczeń otrzymuje plus (+).
Praca samodzielna
Prowadzenie zeszytu
przedmiotowego
Praca z mapą
Oceny wyrażonej stopniem dokonuje nauczyciel raz w miesiącu zgodnie z ustalonymi kryteriami.
Każda samodzielna praca ucznia na lekcji jest przez nauczyciela oceniana zgodnie z wcześniej
ustalonym z uczniami kryterium.
Zeszyt oceniany jest raz w semestrze. Stopień za prowadzenie zeszytu wystawiany jest zgodnie z
kryterium zapisanym w Szkolnym Systemie Oceniania.
Oceniane będzie:
- wpisywanie przez uczniów nazw obiektów we właściwym miejscu i we właściwy sposób
- wykonywanie schematycznych planów pomieszczeń np. klasy, pokoju
- sprawność w posługiwaniu się mapą
- biegłość w wykorzystaniu map jako źródła informacji nieznanych obszarach poprzez zadania
mające wymiar praktyczny
Sposób oceniania uzależniony będzie od stopnia trudności zadania, Za każdym razem uczniowie
zapoznawani będą z tym sposobem.
II.
KRYTERIA STOPNI
STOPIEŃ CELUJĄCY
Otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania wykraczające
- znacznie wykraczające poza program nauczania przyrody danej klasy
- stanowiące efekt jego samodzielnej pracy
- wynikające z jego indywidualnych zainteresowań
- zapewniające pełne wykorzystanie informacji dodatkowych
- wymagające zastosowania rozwiązań nietypowych
- jest finalistą konkursu pozaszkolnego
STOPIEŃ BARDZO DOBRY
Otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania dopełniające
- złożone, trudne i ważne do opanowania
- wymagające korzystania z różnych źródeł
- umożliwiające rozwiązywania problemów
- pośrednio użyteczne w życiu pozaszkolnym
- gwarantujące pełne opanowanie programu przyrody danej klasy
STOPIEŃ DOBRY
Otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania rozszerzające
- istotne w strukturze przyrody
- bardziej złożone
- przydatne, ale niezbędne w opanowaniu treści przyrody
- użyteczne w szkolnej i pozaszkolnej działalności
- wymagające od niego umiejętności stosowania wiadomości w sytuacjach typowych wg wzorów (przykładów znanych z lekcji i podręcznika
przyrody)
STOPIEŃ DOSTATECZNY
Otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania podstawowe
- najważniejsze w uczeniu się przyrody
- łatwe dla ucznia nawet mało zdolnego
- przystępne, o niewielkim stopniu złożoności
- często powtarzające się w programie nauczania przyrody
- dające się wykorzystać w sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych
- dotyczące prostych, uniwersalnych umiejętności, w najmniejszym zakresie wiadomości
STOPIEŃ DOPUSZCZAJĄCY
Otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania konieczne
- niezbędne w uczeniu się przyrody
- potrzebne w codziennych życiu
STOPIEŃ NIEDOSTATECZNY
Otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań koniecznych.
III.
ZASADY POPRAWIANIA OCEN NIEDOSTATECZNYCH
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Poprawa stopni niedostatecznych odbywa się na prośbę ucznia lub jego rodziców.
IV.
REGULAMIN WYSTAWIANIA STOPNI ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH
1.
Przy wystawianiu stopni przyjmuje się następująca zasadę:
a)
b)
c)
d)
e)
50% stopni stanowią stopnie cząstkowe ze sprawdzianów obejmujących swoim zakresem jeden lub kilka działów programowych.
25% - stopnie z odpowiedzi ustnych i pisemnych
15% - stopnie za zadania domowe i ćwiczenia
5% - stopnie za aktywność
5% - stopnie za prowadzenie zeszytu
Uczeń zgłasza chęć poprawy w dniu kiedy otrzymał informację o stopniu niedostatecznym.
Nie ma możliwości poprawy stopnia niedostatecznego z odpowiedzi, zeszytu lub pracy na lekcji.
Można poprawić tylko ocenę niedostateczną ze sprawdzianu.
Poprawę sprawdzianu uczeń pisze w terminie uzgodnionym z nauczycielem.
Nauczyciel obok oceny niedostatecznej wpisuje ocenę pozytywną. Podczas wystawiania oceny śródrocznej lub rocznej bierze pod uwagę obydwa stopnie.
2. Nauczyciel wystawiając stopień śródroczny, wylicza średnią ze wszystkich ocenianych form aktywności.
3. Uczeń może uzyskać dodatkowe oceny za udział w konkursach przedmiotowych:
a) ocenę celującą wpisywaną do rubryki sprawdziany – za zajęcie jednego z trzech pierwszych miejsc lub wyróżnienie w konkursie powiatowym, wojewódzkim i
ogólnopolskim.
b) ocenę bardzo dobrą wpisywaną do rubryki sprawdziany – za zajęcie jednego z trzech pierwszych miejsc w konkursie międzyszkolnym (gminnym).
c) ocenę bardzo dobrą wpisywaną do rubryki odpowiedzi – za zajęcie jednego z trzech pierwszych miejsc w konkursie szkolnym.
4. Uczeń może uzyskać dodatkową ocenę bardzo dobrą lub celującą wpisywaną do rubryki zadania domowe za wykonanie dodatkowej nieobowiązkowej
pracy, wymagającej korzystania z różnych źródeł informacji.
5. Braki zadań domowych w ilości większej niż wyszczególniono poniżej powoduje obniżenie oceny o 0,5 stopnia od oceny semestralnej i rocznej:
a) 5 lekcji przedmiotu w tygodniu -dopuszczalna ilość braków zadań w semestrze to 10
b) 3 lekcje przedmiotu w tygodniu -dopuszczalna ilość braków zadań w semestrze to 5
c) 2 lekcje przedmiotu w tygodniu - dopuszczalna ilość braków zadań w semestrze to 4
d) 1 lekcja przedmiotu w tygodniu - dopuszczalna ilość braków zadań w semestrze to 3
1.
TABELA ZE SKALĄ OCEN SEMESTRALNYCH
Ocenianie
aktywności
uczniów
Sprawdziany
Odpowiedzi
ustne i
pisemne
Zadania
domowe,
ćwiczenia
Praca na
lekcji
Zeszyt
Procentowy
udział w stopniu
końcowym
50
25
15
5
5
Skala stopni
Średnia ocen
celujący
5,91-6,00
- celujący
5,71-5,90
+ b. dobry
5,26-5,70
b. dobry
4,91-5,25
- b. dobry
4,71-4,90
+ dobry
4,26-4,70
dobry
3,91-4,25
- dobry
3,71-3,90
+ dostateczny
3,26-3,70
dostateczny
2,91-3,25
- dostateczny
2,71-2,90
+dopuszczający
2,26-2,70
dopuszczający
1,91-2,25
- dopuszczający
1,75-1,90
+ niedostateczny
1,25-1,74
niedostateczny
9. TABELA ZE SKALĄ OCEN ROCZNYCH
1-1,24
Skala stopni
Średnia ocen
celujący
5,75-6,00
bardzo dobry
4,75-5,74
dobry
3,75-4,74
dostateczny
2,75-3,74
dopuszczający
1,75-2,74
niedostateczny
0-1,74
V. TRYB I WARUNKI UZYSKANIA OCENY WYŻSZEJ NIŻ PRZEWIDYWANA
Tryb: W czasie nie dłuższym niż 2 dni od powiadomienia o przewidywanej ocenie semestralnej lub rocznej z przyrody, uczeń za pośrednictwem rodzica
ma prawo zgłosić nauczycielowi chęć jej podwyższenia. Wniosek składa rodzic ucznia w sekretariacie szkoły.
Warunki:
1. Frekwencja na zajęciach wynosi mini. 90%, wszystkie nieobecności są usprawiedliwione.
2. Uczeń napisał wszystkie sprawdziany z danych zajęć edukacyjnych.
3. Na bieżąco wykonywał wszystkie zadane prace domowe i zadania dodatkowe.
4. Wykorzystał wszystkie możliwości poprawy oceny niedostatecznej.
Uczeń, który spełni powyższe warunki pisze sprawdzian wiadomości opracowany przez nauczyciela. Zadania sprawdzają umiejętności i wiadomości
ucznia ujęte w wymaganiach edukacyjnych z przyrody w danym semestrze.
VI. WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PRZYRODY DLA KLASY IV, V, VI
KLASA IV
Wymagania na poszczególne stopnie po pierwszym semestrze klasy czwartej
Wymagania konieczne
(ocena dopuszczająca).
Uczeń:
Wymagania podstawowe
(ocena dostateczna).
Uczeń:
Wymagania rozszerzające
(ocena dobra).
Uczeń:
Wymagania dopełniające
(ocena bardzo dobra).
Uczeń:
Wymagania wykraczające
(ocena celująca).
Uczeń:
Dział 1. Poznajemy najbliższe otoczenie






wymienia źródła informacji o
przyrodzie (B)
omawia podstawowe zasady
pracy i bezpieczeństwa
obowiązujące w pracowni
przyrodniczej (B)
proponuje sposoby
bezpiecznego spędzania przerw
(C);
podaje przykłady obowiązków
domowych, które może
wykonywać uczeń 4 klasy (B)
analizuje przykładowy plan
dnia (C);
wymienić formy wypoczynku
aktywnego (B) i biernego (B)








wymienia elementy tworzące
świat przyrody (A);
omawia, czym zajmuje się
przedmiot przyroda (C);
omawia sposób właściwego
przygotowania miejsca do
nauki (B);
wymienia zasady
skutecznego uczenia się (B);
podaje przykłady czynników
pozytywnie i negatywnie
wpływających na
samopoczucie w szkole
i w domu (B)
omawia zasady zdrowego
stylu życia (B);
wyjaśnia, dlaczego należy
planować codzienne
czynności (B);
planuje formy wypoczynku
dostosowane do codziennych
czynności (C)
 podaje przykłady
wykorzystania pomocy
dydaktycznych znajdujących
się w pracowni przyrodniczej
(C);
 omawia zasady skutecznego
uczenia się (B)
 wyjaśnia, czym jest zdrowy styl
życia (B);
 konstruuje własny plan dnia i
tygodnia(D);
 wyjaśnia, dlaczego ważne jest
stosowanie różnorodnych form
wypoczynku (D)
 podaje przykłady zagadnień,
które będzie miał możliwość
poznać na lekcjach przyrody
(C);
 omawia wpływ hałasu na
samopoczucie w szkole (B);
 charakteryzuje czynniki
wpływające na tworzenie
dobrej atmosfery w szkole
i w domu (C)
 uzasadnia, że planowanie
codziennych czynności jest
elementem zdrowego stylu
życia (D)
 analizuje wybrane 2–3
cechy charakteru
i zachowania, które
ułatwiają lub utrudniają
kontakty z rówieśnikami
(D)
 proponuje, wraz z
uzasadnieniem, ciekawe
formy wypoczynku dla
swojej rodziny, możliwe do
zrealizowania w dniu
wolnym od pracy (D)
Wymagania konieczne
Uczeń:
Uczeń:
(ocena dobra).
Uczeń:
Uczeń:
(ocena celująca).
Uczeń:
 wymienia cechy ożywionych
elementów przyrody (A);
 porównuje ilość i rodzaj
informacji uzyskiwanych za
pomocą poszczególnych
zmysłów (C);
 określa rolę obserwacji w
poznawaniu przyrody (B);
 omawia etapy doświadczenia
(A)
 Porównać dwa obserwowane
obiekty
 dobiera przyrząd do
obserwowanego obiektu (C)
 podpisuje na schemacie
poszczególne części
mikroskopu (C);
 wyjaśnia, co to jest widnokrąg
(B);
 omawia budowę kompasu (B)
 omawia sposób wyznaczania
kierunków geograficznych za
pomocą gnomonu (B)
 wyznacza kierunki
geograficzne, stosując poznane
wcześniej sposoby (C)
 wyjaśnia, na czym polega
orientowanie mapy (B);
 podaje przykłady powiązań
przyrody nieożywionej
i ożywionej (A);
 wyjaśnia, czym jest
doświadczenie (B)
 planuje obserwację dowolnego
obiektu lub organizmu w terenie
(D);
 określa przeznaczenie
poszczególnych części
mikroskopu (C)
 wymienia przykłady
wykorzystania w życiu
umiejętności wyznaczania
kierunków geograficznych (B)
 porównuje dokładność
wyznaczania kierunków
geograficznych za pomocą
kompasu i gnomonu (D)
 omawia sposoby wyznaczania
kierunku północnego na
podstawie obserwacji obiektów
przyrodniczych i wytworów
człowieka (C)
 odszukuje na mapie wskazane
obiekty (C/D)
 orientuje mapę za pomocą
obiektów w terenie (C)
 określa warunki niezbędne do
 wyjaśnia, w jaki sposób
zmiana jednego elementu
przyrody może wpłynąć na
pozostałe wybrane
elementy (B)
 podaje historyczne
i współczesne przykłady
praktycznego
wykorzystania umiejętności
wyznaczania kierunków
geograficznych (D)
 prezentuje jedną egzotyczną
roślinę (ozdobną lub
przyprawową), omawiając
jej wymagania życiowe (D)
 przygotowuje informację na
temat roślin leczniczych
uprawianych w domu lub
w ogrodzie (D)
Dział 2. Odkrywamy tajemnice warsztatu przyrodnika












wymienia elementy przyrody
nieożywionej i ożywionej(A);
wymienia zmysły
umożliwiające poznawanie
otaczającego świata (B)
omawia dowolną cechę
przyrodnika (C)
podaje nazwy przyrządów
służących do prowadzenia
obserwacji (A);
przeprowadza obserwację i
notuje spostrzeżenia (C);
podaje nazwy wskazanych
przez nauczyciela głównych
kierunków geograficznych (C)
wyznacza kierunki
geograficzne za pomocą
kompasu (C)
wymienia rodzaje map (A);
odczytuje informacje zapisane
w legendzie planu (C)
wskazuje kierunki
geograficzne na mapie (C)
wymienia zasady pielęgnacji
roślin (B)
zakłada i prowadzi uprawę
fasoli (C);
dzieli rośliny na drzewa,











wyjaśnia znaczenie pojęcia
„przyroda nieożywiona” (B);
wymienia 3 składniki przyrody
nieożywionej niezbędne do
życia (A);
podaje 3 przykłady wytworów
działalności człowieka (B)
omawia rolę poszczególnych
zmysłów w poznawaniu świata
(B);
sformułować cel i spostrzeżenie
prowadzonej obserwacji,
doświadczenia
wymienia cechy przyrodnika
(B)
przyporządkowuje przyrząd do
obserwowanego obiektu (C);
określa charakterystyczne
cechy obserwowanych
obiektów (C)
podaje nazwy głównych i
pośrednich kierunków
geograficznych (A)
wyznacza kierunki
geograficzne za pomocą
gnomonu (C);
określa przeznaczenie różnych
rodzajów map (B);


Wymagania konieczne
Uczeń:
krzewy i rośliny zielne (B);
podaje przykłady zwierząt
hodowlanych (B);

omawia wymagania
zwierzęcia hodowanego w
domu lub w pracowni
przyrodniczej (B);



Uczeń:
rozpoznaje obiekty
przedstawione na planie za
pomocą znaków
topograficznych (C/D)
omawia zasady pielęgnacji
roślin (B);
prezentuje wyniki obserwacji
rozwoju uprawianej fasoli (D)
omawia zasady opieki nad
zwierzętami (B)
(ocena dobra).
Uczeń:
 orientuje mapę za pomocą
kompasu (C)
 rozpoznaje wybrane rośliny
doniczkowe (C);
 podaje nazwy etapów rozwoju
rośliny (A);
Uczeń:
prowadzenia uprawy roślin (C)
 porównuje budowę zewnętrzną
drzew, krzewów i roślin zielnych
(C);
(ocena celująca).
Uczeń:
Wymagania konieczne
Uczeń:
Uczeń:
(ocena dobra).
Uczeń:
Uczeń:
(ocena celująca).
Uczeń:
 analizuje wpływ zmian
temperatury powietrza na życie
organizmów żywych (C);
 wykazuje związek pomiędzy porą
roku a występowaniem
określonego rodzaju osadów (D);
 rozpoznaje rodzaje chmur (D)
 wyjaśnia, jak powstaje wiatr (B)
 na podstawie obserwacji określa
kierunek wiatru (C)
 omawia zmiany długości cienia w
ciągu dnia (B)
 porównuje wysokość Słońca nad
widnokręgiem oraz długość
cienia w poszczególnych porach
roku (C)
 wyjaśnia, popierając
przykładami, zjawiska
sublimacji i resublimacji
(D)
 omawia obieg wody w
przyrodzie (B)
 wykazuje związek rodzajów
chmur z możliwością
wystąpienia opadów (B);
 wyjaśnia różnice między
opadami a osadami
atmosferycznymi (D)
 wymienia fenologiczne pory
roku (A)
Dział 3. Odkrywamy tajemnice zjawisk przyrodniczych
 wymienia stany skupienia wody
w przyrodzie (A); podaje
przykłady (B);
 odczytuje wskazania
termometru (C)
 podaje warunki krzepnięcia
wody (B);
 podaje nazwy przemian stanów
skupienia wody (C);
 wymienia składniki pogody
(A);
 rozpoznaje rodzaje opadów (C)
 przyporządkowuje nazwy
przyrządów do rodzajów
obserwacji meteorologicznych
(C)
 odczytuje symbole
umieszczone na mapie pogody
(C)
 wyjaśnia pojęcia: wschód,
zachód Słońca (B)
 wymienia daty rozpoczęcia
kalendarzowych pór roku (A);
 podaje po 3 przykłady zmian
zachodzących w przyrodzie
w poszczególnych porach roku
(C);









omawia budowę termometru
(B);
wyjaśnia pojęcia: parowanie i
skraplanie wody (B)
obserwuje i nazywa zjawiska
atmosferyczne występujące w
Polsce (C)
zapisuje temperaturę dodatnią i
ujemną (C);
wymienia jednostki pomiaru
składników pogody
dokonuje pomiaru składników
pogody – prowadzi kalendarz
pogody (C)
omawia pozorną wędrówkę
Słońca nad widnokręgiem (B);
wyjaśnia pojęcia: równonoc
jesienna, równonoc wiosenna,
przesilenie letnie, przesilenie
zimowe (B);
omawia cechy pogody
(B)









wyjaśnia zasadę działania
termometru (B);
formułuje wnioski do
przeprowadzonych
doświadczeń (D)
wymienia przyrządy służące do
obserwacji meteorologicznych
(A);
omawia zmiany temperatury
powietrza w ciągu roku, dnia
(B);
omawia sposób powstawania
chmur (B);
rozróżnia rodzaje osadów
atmosferycznych (C)
wyjaśnia, czym jest ciśnienie
atmosferyczne (B);
wyjaśnia, czym są górowanie
Słońca i południe słoneczne (B)
omawia zmiany w pozornej
wędrówce Słońca nad
widnokręgiem
(B)
Wymagania konieczne
Uczeń:
Uczeń:
(ocena dobra).
Uczeń:
Uczeń:
(ocena celująca).
Uczeń:
Dział 4. Odkrywamy tajemnice życia
 wyjaśnia pojęcia: organizm
jednokomórkowy i
wielokomórkowy (B);
 odróżnia organizmy
jednokomórkowe od
wielokomórkowych (C)
 omawia dwie wybrane
czynności życiowe organizmów
(B)
 omawia cechy przedstawicieli
dwóch dowolnych królestw
organizmów (B)
 przyporządkowuje podane
organizmy do grup troficznych
(B)
 podaje przykłady organizmów
cudzożywnych, mięsożerców,
wszystkożerców (B)
 wymienia charakterystyczne
cechy drapieżników (B)
 układa łańcuch pokarmowy z
podanych organizmów (C)
 podaje charakterystyczne
cechy organizmów (B);
 rozpoznaje wybrane
organy/narządy (C);
 wymienia czynności życiowe
organizmów (A)
 podaje nazwy królestw
organizmów (A);
 omawia cechy roślin,
zwierząt i grzybów (B);
 dzieli organizmy na
samożywne cudzożywne (C);
organizmów roślinożernych
(B)
 dzieli mięsożerców na
drapieżniki
i padlinożerców (B);
wszystkożerność (B)
 wyjaśnia, czym są zależności
pokarmowe (B)
 podaje nazwy ogniw
łańcucha pokarmowego (A)










omawia hierarchiczną
budowę organizmów
wielokomórkowych (B);
charakteryzuje czynności
życiowe organizmów (C);
omawia cechy rozmnażania
płciowego i bezpłciowego (B)
omawia cechy przedstawicieli
poszczególnych królestw
organizmów (B);
charakteryzuje królestwo
protistów (B)
wyjaśnia pojęcia: organizm
samożywny, organizm
cudzożywny (B);
wymienia cechy
roślinożerców (B)
odżywiających się szczątkami
glebowymi (B);
wymienia przedstawicieli
pasożytów (B)
wyjaśnia, co to jest sieć
pokarmowa (B)
 podaje przykłady różnych
sposobów wykonywania tych
samych czynności przez
organizmy (np. ruch, wzrost) (C);
 porównuje rozmnażanie płciowe
i bezpłciowe (C)
 porównuje sposoby odżywiania
się roślin, zwierząt i grzybów (C)
 omawia sposób wytwarzania
pokarmu przez rośliny (B)
 określa rolę, jaką odgrywają w
przyrodzie zwierzęta odżywiające
się szczątkami glebowymi (C);
pasożytnictwo (B)





charakteryzuje wirusy (C);
wymienia nazwy jednostek
systematycznych (A);
omawia zasady
nazewnictwa organizmów
(B);
podaje przykłady obrony
przed wrogami w świecie
roślin i zwierząt (C);
uzasadnia, że zniszczenie
jednego elementu przyrody
może doprowadzić do
wyginięcia innych (D)
Wymagania na poszczególne stopnie po drugim semestrze klasy czwartej
Wymagania konieczne
Uczeń:
Uczeń:
(ocena dobra).
Uczeń:
Uczeń:
 omawia rolę składników
 pokarmowych w organizmie
(B);
 wymienia produkty zawierające
sole mineralne (B)
 opisuje drogę pokarmu
w organizmie (B);
 wymienia funkcje układu
krwionośnego (B);
 omawia budowę płuc (B)
oddychanie komórkowe (B)
 porównuje zapotrzebowanie
energetyczne organizmu
człowieka w zależności od
podanych czynników (np. stan
zdrowia, wiek, płeć, wysiłek
fizyczny) (C)
 wymienia zadania mózgu (B)
 wskazuje na planszy drogę
informacji dźwiękowych (C)
 wskazuje różnice w budowie
ciała kobiety i mężczyzny (C);
 omawia rolę poszczególnych
narządów układu rozrodczego
(C)
 omawia główne etapy rozwoju
dziecka wewnątrz organizmu
matki (A)
 charakteryzuje okres wieku
dorosłego i okres starości (A)
 omawia rolę witamin (B);
 omawia skutki niedoboru
i nadmiernego spożycia
poszczególnych składników
pokarmowych (B);
 wyjaśnia rolę enzymów
trawiennych (B);
 omawia wymianę gazową
zachodzącą w płucach (B)
współdziałanie układów:
pokarmowego, oddechowego
i krwionośnego w procesie
uzyskiwania energii przez
organizm (C)
 analizuje wartości energetyczne
wybranych produktów
spożywczych (D)
 wyjaśnia, w jaki sposób układ
nerwowy odbiera informacje
z otoczenia (B)
 wyjaśnia przyczyny różnic w
budowie układu rozrodczego
żeńskiego i męskiego (D)
 omawia rozwój zygoty od
momentu zapłodnienia do chwili
zagnieżdżenia się w macicy (A);
 omawia zmiany zachodzące w
poszczególnych etapach
rozwojowych (A)
 porównuje funkcjonowanie
organizmu w poszczególnych
okresach życia (D)

(ocena celująca).
Uczeń:
Dział 5. Odkrywamy tajemnice ciała człowieka
 dzieli pożywienie ze względu
na pochodzenie (B);
 podaje przykłady produktów
pochodzenia roślinnego i
zwierzęcego (C);
 omawia zasady
przygotowywania posiłków (B)
 wskazuje na modelu położenie
poszczególnych narządów (C);
 wymienia zasady higieny
omawianych układów
narządów (B)
 podaje nazwy substancji
powstających w procesie
oddychania (B)
 wymienia narządy zmysłów (A)
i ich rolę (B)
 przyporządkowuje podane
cechy budowy zewnętrznej do
sylwetki kobiety lub mężczyzny
(C);
 rozpoznaje komórki rozrodcze:
męską i żeńską (C);
 podaje nazwy etapów życia po
narodzeniu (A);
 charakteryzuje dowolny etap
rozwojowy (C)
 podaje przykłady zmian w
organizmie świadczących o
rozpoczęciu okresu dojrzewania
u własnej płci (B)
 wymienia składniki pokarmowe
(A);
 podaje przykłady produktów
zawierających duże ilości
białek, cukrów, tłuszczów (B)
 wymienia zasady spożywania
posiłków (B)
 wymienia narządy budujące
poznane układy, omawia ich
rolę oraz zasady higieny (B);
 opisuje zmiany w wyglądzie
części piersiowej tułowia
podczas wdechu i wydechu (C)
 wymienia produkty oddychania
komórkowego (A)
 omawia rolę poszczególnych
narządów zmysłów (B);
 podaje nazwy elementów
budowy oka, służących do jego
ochrony (A)
 omawia rolę skóry jako
narządu zmysłu (B);
 wymienia zasady higieny oczu
i uszu (B)
 określa rolę układu rozrodczego
(A);
 wymienia zmiany fizyczne
zachodzące w okresie
dojrzewania u dziewcząt i
chłopców (B)
 podaje nazwy kolejnych
okresów rozwojowych (A)









omawia objawy i skutki
anoreksji (B)
omawia rolę narządów
wspomagających trawienie
(B);
wymienia czynniki, które
mogą szkodliwie wpłynąć
na funkcjonowanie wątroby
lub trzustki (A)
charakteryzuje rolę
poszczególnych składników
krwi (B)
uzasadnia konieczność
regularnego odżywiania się
dla prawidłowego
funkcjonowania organizmu
(D)
wyjaśnia, dlaczego
w okresie szkolnym należy
szczególnie dbać
o prawidłową postawę (B);
omawia działanie mięśni
narządów wewnętrznych
(B)
podaje przykłady skutków
uszkodzenia układu
nerwowego (A)
podaje przykłady
czynników, które mogą
zakłócić rozwój płodu (A)
Wymagania konieczne
Uczeń:
Uczeń:
(ocena dobra).
Uczeń:
Uczeń:
 wymienia objawy towarzyszące
gorączce (A);
 wymienia sposoby
zapobiegania zatruciom
pokarmowym (B);
 omawia zasady
przechowywania żywności (C)
 wyjaśnia pojęcie „pasożyty
wewnętrzne” (B);
 podaje przykłady pasożytów
zewnętrznych (B);
 wyjaśnia pojęcie „pasożyty
zewnętrzne” (B);
 omawia zasady zapobiegania
chorobom przenoszonym przez
zwierzęta domowe (C)
 opisuje sposób pielęgnacji
skóry ze szczególnym
uwzględnieniem okresu
dojrzewania (C);
 wyjaśnia na czym polega
higiena jamy ustnej (B)
 charakteryzuje objawy stłuczeń,
złamań i oparzeń (C);
 odczytuje symbole
umieszczane na opakowaniach
substancji niebezpiecznych (C)
 wyjaśnia, czym są niewypały i
niewybuchy (B);
 omawia zagrożenia ze strony
 opisuje objawy wybranych
chorób zakaźnych (B);
 omawia sposób postępowania
w przypadku chorób zakaźnych
(C);
 wymienia drobnoustroje mogące
wnikać do organizmu przez
uszkodzoną skórę (B)
 dzieli pasożyty na zewnętrzne
i wewnętrzne, podając przykłady
(C);
 charakteryzuje objawy mogące
świadczyć o obecności pasożyta
wewnętrznego (C);
 omawia zmiany, jakie mogą
pojawić się na skórze w okresie
dojrzewania (B);
 wyjaśnia na czym polega higiena
osobista (C)
 demonstruje sposób zakładania
opatrunków (C);
 demonstruje sposób
unieruchamiania kończyn (C)
 omawia zasady postępowania w
przypadku zatruć środkami
chemicznymi (C)
 charakteryzuje rodzaje zagrożeń
występujących poza domem (C);
 rozpoznaje 2–3 dziko rosnące
rośliny trujące (C)
(ocena celująca).
Uczeń:
Dział 6. Odkrywamy tajemnice zdrowia
 wymienia drogi wnikania do
organizmu człowieka
drobnoustrojów
chorobotwórczych (A);
 odczytuje informacje
umieszczane na opakowaniach
żywności (skład, data
przydatności do spożycia,
sposób przechowywania) (C);
 wymienia pasożyty wewnętrzne
i zewnętrzne człowieka (A);
 omawia sposoby zapobiegania
zarażeniu się wybranym
pasożytem wewnętrznym (C);
 omawia lub demonstruje sposób
mycia rąk, zębów (C)
 wyjaśnia, dlaczego ważna jest
czystość rąk (B);
 wyjaśnia, dlaczego nawet
drobne zranienia powinny
zostać zdezynfekowane (B);
 wymienia numery telefonów
alarmowych (A)
 omawia zasady bezpiecznego
korzystania z domowych
urządzeń elektrycznych (C)
 wymienia przyczyny
wypadków drogowych (B);
 omawia zasady poruszania się
po drogach (B);
 wymienia przyczyny chorób
zakaźnych (A);
 omawia przyczyny zatruć (B);
 określa zachowania
zwierzęcia, które mogą
świadczyć o tym, że jest ono
chore na wściekliznę (C)
 rozpoznaje wszy i kleszcze
(C);
 omawia sposoby zapobiegania
zarażeniu się pasożytami
wewnętrznymi (C);
 omawia sytuacje sprzyjające
zarażeniom pasożytami
zewnętrznymi (C)
 wyjaśnia, dlaczego należy
dbać o higienę skóry (B);
 opisuje sposób pielęgnacji
paznokci, włosów (C);
właściwy dobór odzieży (C)
 omawia skutki upadków (B);
 omawia zasady udzielania
pierwszej pomocy w
przypadku skaleczeń, oparzeń
(C);
 omawia zasady pielęgnacji
ozdobnych roślin trujących i
silnie drażniących (C)
 omawia zagrożenia związane z
 wyjaśnia istotę
działania szczepionek
(B);
Wymagania konieczne
Uczeń:
 podaje przynajmniej dwa
przykłady negatywnego
wpływu dymu tytoniowego i
alkoholu na organizm
człowieka (B);






Uczeń:
przebywaniem nad wodą (B);
podaje przykłady wypadków,
które mogą się zdarzyć na wsi
(B);
wyjaśnia, na czym polega
bezpieczeństwo podczas
zabaw ruchowych (B);
omawia sposób postępowania
w przypadku pożaru (B);
wyjaśnia, jak należy
postępować z zardzewiałymi
przedmiotami niewiadomego
pochodzenia (B)
podaje przykłady substancji,
które mogą uzależniać (B);
podaje przykłady sytuacji,
w których należy zachować się
asertywnie (C)
(ocena dobra).
Uczeń:
owadów i roślin (B)
palenie bierne (B);
 wymienia skutki
przyjmowania narkotyków (B);
 wyjaśnia, czym jest
asertywność (B)
Uczeń:
 wyjaśnia, czym jest uzależnienie
(B);
 charakteryzuje substancje
znajdujące się w dymie
papierosowym (C);
 uzasadnia konieczność
zachowań asertywnych (D)
(ocena celująca).
Uczeń:
Wymagania konieczne
Uczeń:
Uczeń:
(ocena dobra).
Uczeń:
Uczeń:
(ocena celująca).
Uczeń:
Dział 7. Odkrywamy tajemnice życia w wodzie











wskazuje na mapie lądy oraz
morza i oceany (C);
podaje przykłady wód
słonych (B)
wymienia przystosowania
wybranych zwierząt do życia
w wodzie (C)
podaje 2–3 przykłady
zwierząt oddychających
tlenem rozpuszczonym w
wodzie (B);
podaje przykłady
organizmów żyjących na dnie
zbiornika wodnego (B)
opisuje schemat rzeki, (C)
wskazuje na mapie rzekę
główną i jej dopływy (C)
rozpoznaje na rysunku glony
jednokomórkowe, kolonijne,
wielokomórkowe (C);
odróżnia glony
jednokomórkowe od
pierwotniaków (C);
opisuje, np. na
schematycznym rysunku,
nazwy stref życia w jeziorze
(C);
uzupełnia brakujące nazwy
organizmów tworzących












podaje przykłady wód słodkich
i wód słonych (B);
charakteryzuje warunki życia w
wodzie (B);
omawia przystosowania roślin
do życia w wodzie (C);
wyjaśnia, co to jest plankton
(B)
wymienia źródła tlenu
rozpuszczonego w wodzie (B);
opisuje sposoby pobierania
tlenu przez organizmy żyjące
w wodzie (C)
podaje nazwy organizmów
żyjących w biegu górnym,
środkowym i dolnym rzeki (B)
wskazuje na mapie dorzecze
(C);
wyjaśnia pojęcia: rzeka główna,
dopływ, dorzecze (B)
wymienia cechy glonów (A);
podaje nazwy przedstawicieli
glonów jednokomórkowych,
kolonijnych
i wielokomórkowych (C);
podaje nazwy stref życia w
jeziorze (A)
z podanych organizmów układa
łańcuch pokarmowy w jeziorze
 wyjaśnia pojęcia: wody słodkie,
wody słone (B); charakteryzuje
wody powierzchniowe (C);
 wymienia cechy budowy
zwierząt wodnych ułatwiające
pokonywanie oporu wody (B);
 podaje przykłady zwierząt
unoszonych przez prąd wody,
pływających, przytwierdzonych
pod wodą i żyjących na dnie
(B)
 omawia warunki świetlne
panujące w zbiorniku wodnym
(B)
 omawia przystosowania
organizmów żyjących w biegu
górnym, środkowym i dolnym
rzeki (C)
 omawia sposób pomiaru
prędkości wody w rzece (B)
 wskazuje poszczególne
elementy budowy glonów
wielokomórkowych (C);
 omawia znaczenie glonów,
pierwotniaków (B);
 omawia warunki życia w
jeziorze w zależności od pory
roku (C);
 wymienia czynniki











charakteryzuje wody słodkie
występujące na Ziemi (C);
omawia, jak powstają bagna (B)
wymienia czynniki wpływające
na ilość światła i głębokość, na
jaką ono przenika (B)
oblicza prędkość z jaką woda
płynie w rzece (C)
wyjaśnia pojęcie „plecha” (B);
omawia rolę pierwotniaków w
łańcuchach pokarmowych (C)
wyjaśnia wpływ mieszania się
wód jeziora na życie organizmów
wodnych (B)
wyjaśnia, dlaczego w strefie
przybrzeżnej jeziora występuje
bogactwo organizmów żywych
(B);
charakteryzuje zależności
pokarmowe występujące w strefie
otwartej toni wodnej jeziora (C);
wyjaśnia przyczyny różnic w
zasoleniu w mórz i oceanów (C);
opisuje cechy przystosowujące
organizmy do życia w strefie
głębinowej mórz i oceanów (B)
pozytywnego i
negatywnego wpływu
rzek na życie i gospodarkę
człowieka (D)
pozytywnej i negatywnej
roli glonów morskich (B)
 wskazuje na mapie
położenie morza
najbardziej i najmniej
zasolonego (C)




Wymagania konieczne
Uczeń:
łańcuch pokarmowy w
jeziorze (C);
żyjących w kolejnych
strefach jeziora (B);
podaje nazwy stref życia w
morzach i oceanach (A);
podaje nazwy organizmów
tworzących plankton (A);
podaje nazwy zwierząt
żyjących w strefie
przybrzeżnej mórz i oceanów
(B)






Uczeń:
(C);
omawia warunki panujące w
strefie przybrzeżnej jeziora (B);
podaje przykłady roślin strefy
przybrzeżnej jeziora (B);
żyjących w strefie toni wodnej
lub strefie wód głębokich
jeziora (B)
wymienia czynniki wpływające
na obecność organizmów
żyjących w morzach i oceanach
(A);
omawia piętrowe
rozmieszczenie glonów
w morzach i oceanach (B);
żyjących w strefie otwartej toni
wodnej mórz i oceanów (B)




(ocena dobra).
Uczeń:
warunkujące życie
w poszczególnych strefach
jeziora (A)
charakteryzuje roślinność strefy
przybrzeżnej jeziora (B);
omawia warunki panujące w
strefie otwartej toni wodnej
jeziora (B);
omawia warunki panujące
w strefie głębinowej mórz
i oceanów (B);
podaje przykłady zależności
pokarmowych występujących
w morzach i oceanach (C)
Uczeń:
(ocena celująca).
Uczeń:
Wymagania konieczne
Uczeń:
Uczeń:
(ocena dobra).
Uczeń:
Uczeń:
(ocena celująca).
Uczeń:
Dział 8. Odkrywamy tajemnice życia na lądzie
 wymienia 2 cechy
charakteryzujące skały: lite,
zwięzłe i luźne (C);
 przyporządkowuje skały do
poszczególnych grup (C)
 wymienia 2–3 nazwy gleb (A);
 wymienia organizmy żyjące
w glebie (A)
 omawia przystosowania
zwierząt do zmian temperatury
(C)
 wskazuje warstwy lasu (C);
 wymienia gatunki organizmów
żyjących w jednej lub dwóch
wybranych warstwach lasu (B)
 podaje przykłady drzew
iglastych i liściastych (B);
 rozpoznaje dwa drzewa iglaste
i dwa liściaste (C)
 opisuje wygląd łąki (B);
 podaje przykłady znaczenia
łąki (A);
 wyjaśnia, dlaczego nie wolno
wypalać traw (B)
 podaje nazwy zbóż
uprawianych na polach (C);
 podaje przykłady warzyw
uprawianych na polach (B);
 wymienia nazwy drzew
uprawianych w sadach (A);
 podaje nazwy grup skał (A);
poszczególnych rodzajów skał
(B)
 omawia etapy powstawania
gleby (B);
 omawia budowę gleby (B);
 wymienia rodzaje gleb
występujących w Polsce (A);
 omawia rolę organizmów
glebowych (C)
 omawia rolę korzeni roślin
lądowych (B);
 wskazuje przystosowania
roślin do ochrony przed
niekorzystną temperaturą (C)
 podaje nazwy warstw lasu (A);
 omawia zasady zachowania się
w lesie (B);
 wymienia nazwy
przykładowych organizmów
żyjących w poszczególnych
warstwach lasu (C)
 podaje charakterystyczne
cechy igieł (B)
 wymienia cechy łąki (B);
 wymienia zwierzęta
mieszkające na łące i żerujące
na niej (B);
 w formie łańcucha
pokarmowego przedstawia
proste zależności pokarmowe
 opisuje budowę skał litych,
zwięzłych i luźnych (C)
 wyjaśnia, w jaki sposób
powstaje próchnica (B);
 omawia żyzność
poszczególnych rodzajów gleb
(C);
 charakteryzuje przystosowania
roślin zabezpieczające przed
utratą wody (C);
 wymienia przykłady
przystosowań chroniących
zwierzęta przed działaniem
wiatru (B);
 opisuje sposoby wymiany
gazowej u zwierząt lądowych
(C)
 omawia znaczenie lasu (B);
 omawia wymagania
środowiskowe wybranych
gatunków zwierząt żyjących w
poszczególnych warstwach
lasu (C)
 porównuje drzewa liściaste
z iglastymi (C);
 rozpoznaje rosnące w Polsce
rośliny iglaste (C);
 rozpoznaje przynajmniej sześć
gatunków drzew liściastych
(C);
 wymienia typy lasów
rosnących w Polsce (A)









opisuje skały występujące
w najbliższej okolicy (D)
przyporządkowuje rodzaje skał
do rodzajów gleb, które na nich
powstały (C)
charakteryzuje wymianę gazową
u roślin (C)
charakteryzuje poszczególne
warstwy lasu, uwzględniając
czynniki abiotyczne oraz rośliny
i zwierzęta żyjące w tych
warstwach (D)
przyporządkowuje rodzaj lasu do
typu gleby, na której rośnie (C);
podaje przykłady drzew
rosnących w poszczególnych
typach lasów (C)
uzasadnia, że łąka jest
środowiskiem życia wielu
zwierząt (C)
podaje przykłady innych upraw
niż zboża, warzywa, drzewa i
krzewy owocowe, wskazując
sposoby ich wykorzystywania
(B);
przedstawia zależności
występujące na polu w formie
łańcuchów pokarmowych (C)
 charakteryzuje bory, grądy,
łęgi i buczyny
 wyjaśnia, czym jest walka
biologiczna (B);
Wymagania konieczne
Uczeń:
 wymienia szkodniki upraw
polowych (A);
 uzupełnia brakujące ogniwa
w łańcuchach pokarmowych
organizmów żyjących na polu
(C)
Uczeń:
między organizmami żyjącymi
na łące (C)
 omawia sposoby
wykorzystywania roślin
zbożowych (B);
 wymienia nazwy krzewów
uprawianych w sadach (A)





(ocena dobra).
Uczeń:
przedstawia zmiany
zachodzące na łące w różnych
porach roku (C);
rozpoznaje pięć gatunków
roślin występujących na łące
(C)
wyjaśnia, które zboża należą
do ozimych, a które do jarych
(B);
podaje przykłady
wykorzystywania uprawianych
warzyw (B);
wymienia sprzymierzeńców
człowieka w walce ze
szkodnikami upraw polowych
(B)
Uczeń:
(ocena celująca).
Uczeń:
KLASA V
Wymagania na poszczególne stopnie po pierwszym semestrze klasy piątej
Wymagania konieczne
Uczeń:
Uczeń:
(ocena dobra).
Uczeń:
Uczeń:
(ocena celująca).
Uczeń:
Dział 1. Odkrywamy tajemnice map
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 2.4, 2.5, 2.6, 2.7, 7.1
wykonuje rysunek
przedmiotu w podanej skali,
mając podane wymiary w
skali (C); wyjaśnia, co to jest
plan obszaru (B); oblicza
odległość na planie lub
mapie za pomocą podziałki
liniowej, wykorzystując
kroczek, cyrkiel lub linijkę
(C); odczytuje wartość
wysokości względnej
i bezwzględnej wzniesienia
przedstawionego na rysunku
(C); wymienia rodzaje
wzniesień (A); wskazuje na
mapie ogólnogeograficznej
miasta wojewódzkie, inne
miasta, rzeki, jeziora (C)
oblicza wymiary
przedmiotów lub obiektów w
skali 1 : 10; 1 : 100 (D);
wyjaśnia pojęcia: podziałka
liniowa, mapa (B); opisuje
sposób szacowania
odległości i wysokości w
terenie (B); oblicza odległość
rzeczywistą za pomocą skali
liniowej, wykorzystując
kroczek, cyrkiel lub linijkę
(C); wyjaśnia pojęcia:
wysokość bezwzględna,
wysokość względna (B);
zapisuje wysokość
bezwzględną (C); odczytuje
wysokość punktu
położonego na poziomicy
(C); rozróżnia rodzaje
wzniesień (C); rozpoznaje
formy terenu na mapie
ogólnogeograficznej (C);
odczytuje na mapie
wysokości bezwzględne gór
(D)
wyjaśnia, co to jest plan
przedmiotu (B); oblicza
wymiary przedmiotu w
różnych skalach, np. 1 : 5;
1 : 20; 1 : 50 (D); wyjaśnia
pojęcie poziomica (B);
odczytuje przybliżoną
wysokość punktu
położonego między
poziomicami (C); odczytuje
z mapy poziomicowej
wysokość względną (C);
rozróżnia rodzaje zagłębień
(C); wyjaśnia pojęcia barwy
hipsometryczne, mapa
ogólnogeograficzna (B);
klasyfikuje wypukłe formy
terenu, wykorzystując
przedziały wysokości (C)
wyjaśnia, co to jest skala (B);
zapisuje skalę różnymi
sposobami (C); wyjaśnia
związek odległości na mapie
z zastosowaną skalą
(większa, mniejsza) (D);
oblicza rzeczywiste
odległości między
wskazanymi miastami,
korzystając z podziałki
liniowej (D); oblicza
rzeczywiste wymiary
obiektów, mając podane ich
wymiary w skali, skalę i
rodzaj skali (D); wyjaśnia
pojęcie mapa poziomicowa
(B); opisuje ukształtowanie
terenu na podstawie mapy
poziomicowej (D); wyjaśnia
pojęcie: mapa
hipsometryczna (B);
klasyfikuje wypukłe
i wklęsłe formy terenu,
wykorzystując przedziały
wysokości (C)
przelicza skale planów i map
(D); oblicza odległość na
planie i mapie za pomocą
skali liczbowej lub
mianowanej (D); oblicza
różnicę wysokości między
najwyżej i najniżej
położonymi punktami na
terenie Polski, Europy
i świata (D)
Wymagania konieczne
Uczeń:
Uczeń:
(ocena dobra).
Uczeń:
Uczeń:
(ocena celująca).
Uczeń:
działanie sił wewnętrznych
kształtujących powierzchnię
ziemi (B); zaznacza na mapie
dorzecze Wisły i Odry (C);
wyjaśnia, w jakich celach
tworzy się sztuczne zbiorniki
wodne (B); opisuje zmiany
lesistości Polski na
przestrzeni dziesięciu
wieków (A); uzasadnia
konieczność podziału
administracyjnego kraju (B);
analizuje informacje
(wykresy, tabele) dotyczące
powierzchni i liczby
mieszkańców wybranych
krajów europejskich (D);
podaje przykłady działań UE
mających na celu wsparcie
krajów słabiej rozwiniętych
(B)
opisuje działalność lądolodu
na obszarze Polski (A);
opisuje, w jaki sposób
powstają bagna (B);
wyjaśnia, dlaczego
niekorzystne jest sadzenie
lasów jednogatunkowych
(B); wymienia nazwy państw
europejskich: największych
i najmniejszych, najmniej
i najbardziej zaludnionych
itp. (A); podaje nazwisko
przynajmniej jednego Polaka
działającego we władzach
Unii Europejskiej (D)
Dział 2. Poznajemy naszą ojczyznę i inne kraje sąsiadujące
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 4.9, 7.1, 7.3, 7.6
opisuje rolę wybranej siły
zewnętrznej w kształtowaniu
powierzchni ziemi (A);
odczytuje z mapy nazwy
krain tworzących wybrany
pas ukształtowania
powierzchni Polski (C);
zaznacza na mapie Wisłę od
źródła do ujścia (C);
odczytuje z mapy nazwy
trzech jezior (C); wymienia
przykłady drzew iglastych
i liściastych rosnących
w polskich lasach (A);
zapisuje nazwę
województwa, powiatu,
gminy, w której mieszka (A);
zaznacza Polskę na mapie
Europy i świata (C);
wymienia nazwy trzech
krajów sąsiadujących
z Polską (A); rozpoznaje
symbole UE (flaga, hymn,
waluta) (C)
wymienia siły kształtujące
powierzchnię ziemi (A);
podaje przykłady wpływu
człowieka na zmiany
zachodzące na powierzchni
ziemi (B); wyjaśnia, na czym
polega pasowość
ukształtowania powierzchni
Polski (B); wymienia nazwy
pasów ukształtowania
powierzchni Polski (C);
zaznacza na mapie Odrę od
źródła do ujścia (C);
wymienia typy zbiorników
wodnych występujących
w Polsce (A); zaznacza na
mapie naturalne zbiorniki
wodne (C); wymienia
jednostki podziału
administracyjnego Polski
(A); wymienia nazwy
wszystkich krajów
sąsiadujących z Polską (A);
podaje trzy przykłady praw,
jakie mają obywatele UE (A)
opisuje rolę sił zewnętrznych
w kształtowaniu powierzchni
ziemi (B); zaznacza na mapie
główne dopływy Wisły
i Odry (C); zaznacza na
mapie jeziora zaporowe (C);
zaznacza na mapie
największe obszary bagienne
w Polsce (C); wyjaśnia,
dlaczego rozmieszczenie
lasów w Polsce jest
nierównomierne (B); podaje
nazwy województw
sąsiadujących z tym,
w którym mieszka (A);
wymienia nazwy stolic
krajów sąsiadujących
z Polską (A); wyjaśnia,
w jakim celu państwa UE
podejmują wspólne działania
(B)
Wymagania konieczne
Uczeń:
Uczeń:
(ocena dobra).
Uczeń:
Uczeń:
(ocena celująca).
Uczeń:
Dział 3. Poznajemy sposoby ochrony przyrody
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 5.1, 5.2, 5.3, 5.4, 5.5, 6.6, 6.7, 6.8, 7.4
wymienia rodzaje i źródła
zanieczyszczeń najbliższego
otoczenia (A); wyjaśnia, co
to są dzikie składowiska
śmieci (B); podaje przykłady
działań służących ochronie
przyrody (B); podaje
przykłady miejsc w
najbliższym otoczeniu,
w których zaszły korzystne
i niekorzystne zmiany pod
wpływem działalności
człowieka (B); wymienia 2–3
formy ochrony przyrody
w Polsce (A); wyjaśnia, na
czym polega ochrona
całkowita (B); rozpoznaje
rośliny i zwierzęta
chronione, które może
spotkać w najbliższej okolicy
(C)
proponuje jedną obserwację
i jedno doświadczenie
wykazujące zanieczyszczenie
najbliższego otoczenia (C);
wymienia miejsca, w których
powstają trujące pyły i gazy
(B); wymienia źródła
powstawania ścieków (A);
wyjaśnia, dlaczego
wysypiska stanowią
zagrożenie dla środowiska
(B); wyjaśnia, co to są parki
narodowe (B); podaje
przykłady obiektów
chronionych (B); opisuje
sposób zachowania się na
obszarach chronionych (B);
ochrona częściowa (B);
rozpoznaje wybrane gatunki
roślin i zwierząt chronionych
(C)
wyjaśnia, dlaczego lokalne
zanieczyszczenia mogą
stanowić zagrożenie dla
odległych obszarów (B);
wyjaśnia, dlaczego ścieki
stanowią zagrożenie dla
środowiska (B); wymienia
działania człowieka służące
ochronie przyrody (A);
wyjaśnia cel ochrony
przyrody (B); wyjaśnia, co to
są rezerwaty przyrody (B);
podaje przykłady
organizmów objętych
ochroną częściową (B);
porównuje zasady ochrony
ścisłej i częściowej (C)
opisuje sposób powstawania
kwaśnych opadów i smogu
(B); wyjaśnia, dlaczego
ścieki stanowią zagrożenie
dla zdrowia człowieka (B);
podaje przykłady
unieszkodliwiania
zanieczyszczeń przez
przyrodę (B); wskazuje
różnice między parkiem
narodowym a parkiem
krajobrazowym (C);
ochrona gatunkowa (B)
przedstawia idee akcji
służących ochronie przyrody
(A); podaje przykłady
zwierzęcych roślin i zwierząt
objętych ochroną
w wybranych 3-4 parkach
narodowych (A)
Wymagania konieczne
Uczeń:
Uczeń:
(ocena dobra).
Uczeń:
Uczeń:
(ocena celująca).
Uczeń:
Dział 4. Poznajemy krajobrazy nizin
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 4.1, 5.4, 7.1, 7.2, 7.3, 7.4, 7.5
rozpoznaje na zdjęciach
rodzaje krajobrazów (C);
zaznacza na mapie Polski,
Europy, świata Morze
Bałtyckiego (C); zaznacza na
mapie pas pobrzeży, jeziora
przybrzeżne, Żuławy
Wiślane i 3–4 miejscowości
turystyczne, w tym Gdańsk
(C); zaznacza na mapie
największe i najgłębsze
jezioro w Polsce (C);
zaznacza na mapie pas Nizin
Środkowopolskich (C);
wymienia po dwie cechy
krajobrazów: nizinnego
i wielkomiejskiego (A);
wymienia trzy zabytki, które
warto obejrzeć, będąc
w Warszawie (A);
rozpoznaje symbole parków
narodowych pasa nizin (C);
wpisuje na mapie nazwy
dwóch wskazanych parków
narodowych (C)
wymienia rodzaje
krajobrazów (A); wyjaśnia
pojęcie morze śródlądowe
(B); rozpoznaje pospolite
organizmy występujące
w Morzu Bałtyckim (C);
opisuje cechy wybrzeża
niskiego i wybrzeża
wysokiego (B); wymienia
atrakcje turystyczne Gdańska
(A); wymienia cechy
krajobrazu pojezierzy (A);
opisuje krajobraz nizinny
(B); zaznacza na mapie
miasta, w których dominuje
krajobraz wielkomiejski (C);
wymienia trzy atrakcje
turystyczne Warszawy (B);
opisuje wybrany park
narodowy (położenie,
symbol, osobliwości
przyrodnicze) (C)
wymienia składniki, które
należy uwzględnić, opisując
krajobraz (A); wyjaśnia,
dlaczego Morze Bałtyckie
jest morzem słabo zasolonym
(B); rozpoznaje wybrane
organizmy samożywne
występujące w Morzu
Bałtyckim (C); wyjaśnia
pojęcia: cieśnina, wydmy
ruchome, depresja (B);
niszcząca działalność morza
(B); opisuje krajobraz
wybranego pojezierza (B);
opisuje krajobraz Nizin
Mazowieckich (B); opisuje
krajobraz wielkomiejski (B);
charakteryzuje parki
narodowe położone w pasie
nizin (C)
podaje przykłady
działalności człowieka
skutkujące przekształcaniem
krajobrazu (B); wyjaśnia,
dlaczego Morze Bałtyckie
należy do mórz chłodnych
(B); charakteryzuje
rozmieszczenie organizmów
żyjących w Morzu
Bałtyckim, uwzględniając
głębokość i zasolenie (C);
opisuje rolę Wisły
w kształtowaniu krajobrazu
nadmorskiego (B); opisuje,
w jaki sposób kształtował się
krajobraz pojezierzy (B);
opisuje osobliwości
przyrodnicze Krainy
Wielkich Jezior Mazurskich
(A); opisuje zmiany, jakie
zaszły w krajobrazie Nizin
Środkowopolskich (D);
opisuje zmiany zachodzące
w krajobrazie
wielkomiejskim Warszawy
(A)
wskazuje pozytywne
i negatywne skutki
przekształcenia (lub nie)
krajobrazu najbliższej
okolicy (D); opisuje sposób
powstawania bryzy (B);
wymienia atrakcje
turystyczne miast
nadmorskich, np. Gdyni,
Sopotu (B); wymienia
osobliwości przyrodnicze
pojezierzy (A); wymienia
nazwy rzadkich gatunków
występujących na terenie p
parków narodowych pasa
nizin (A)
Wymagania na poszczególne stopnie po drugim semestrze klasy piątej
Wymagania konieczne
Uczeń:
Uczeń:
(ocena dobra).
Uczeń:
Uczeń:
(ocena celująca).
Uczeń:
Dział 5. Poznajemy krajobrazy wyżyn
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 4.1, 7.1, 7.2, 7.3, 7.4, 7.5
zaznacza na mapie Polski pas
wyżyn (C); zaznacza na
mapie: Wyżynę Śląską,
Wyżynę Krakowsko-Częstochowską i Wyżynę
Lubelską (C); rozpoznaje
rośliny uprawiane na
Wyżynie Lubelskiej (C);
rozpoznaje na zdjęciach 2–3
zabytki Krakowa (C);
narodowych pasa wyżyn (C)
wymienia cechy krajobrazu
wyżyn: Śląskiej, Krakowsko-Częstochowskiej, Lubelskiej
(A); podpisuje na mapie
nazwy głównych miast
Wyżyny Lubelskiej (C);
opisuje dowolny zabytek
Krakowa (C); podaje
przykłady 2–3 zwierząt
żyjących w Ojcowskim PN
i Roztoczańskim PN (C)
podaje przyczyny
przekształcenia krajobrazu
naturalnego Wyżyny Śląskiej
w krajobraz miejsko-przemysłowy (A); podaje
przykłady działań człowieka
służących poprawie stanu
środowiska (B); wymienia
cechy krajobrazu krasowego
(A); wymienia cechy
suchorośli (A); wyjaśnia,
w jaki sposób powstają
wąwozy (B); wymienia
osobliwości Wawelu (A);
opisuje krajobraz
Ojcowskiego PN
i Roztoczańskiego PN (C)
opisuje proces
przekształcania krajobrazu
Wyżyny Śląskiej z
naturalnego w miejsko-przemysłowy (B); podaje
przykłady zmian w
środowisku Wyżyny Śląskiej
spowodowanych
działalnością człowieka (B);
wyjaśnia pojęcie krasowienia
(B); wymienia przyczyny
różnorodności świata roślin
Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej (A);
opisuje czynniki, dzięki
którym na Wyżynie
Lubelskiej intensywnie
rozwinęło się rolnictwo (B);
wyjaśnia pojęcie kotlin
podkarpackich (B)
środowiska na zdrowie ludzi
(B); wymienia postaci,
w jakich węgiel występuje
w skorupie ziemskiej (A);
opisuje sposób
wykorzystania
poszczególnych postaci
węgla (B); opisuje wpływ
turystyki na przyrodę parków
narodowych (B); wymienia
nazwy rzadkich gatunków
występujących w poznanych
parkach narodowych wyżyn
(A)
Wymagania konieczne
Uczeń:
Uczeń:
(ocena dobra).
Uczeń:
Uczeń:
(ocena celująca).
Uczeń:
Dział 6. Poznajemy krajobrazy gór
podpisuje na mapie Polski
Góry Świętokrzyskie, Sudety
i Karpaty (C); na podstawie
zdjęcia wymienia 2–3 cechy
krajobrazu wysokogórskiego
(B); wymienia 2–3 cechy
tatrzańskiej pogody (A);
podaje nazwy pięter
roślinności w Tatrach (A);
narodowych pasa gór (C)
wymienia trzy cechy
krajobrazu Gór
Świętokrzyskich
i Karkonoszy (A); porównuje
roślinność regla dolnego i
regla górnego (C); wymienia
nazwy parków narodowych
położonych w Górach
Świętokrzyskich, Sudetach
i Karpatach (A); wymienia
2–3 osobliwości wybranego
górskiego parku narodowego
(A)
opisuje krajobraz Gór
Świętokrzyskich
i Karkonoszy (C); wymienia
cechy krajobrazu
wysokogórskiego (A);
wyjaśnia, dlaczego
roślinność w górach jest
rozmieszczona piętrowo (B);
oblicza temperaturę
powietrza na szczytach,
znając temperaturę powietrza
u podnóża gór (D);
charakteryzuje wybrany park
narodowy gór (B)
porównuje krajobraz
Sudetów z krajobrazem Gór
Świętokrzyskich (C);
charakteryzuje skały
występujące w górach (B);
wymienia nazwy dużych
tatrzańskich jezior, jaskiń
i dolin (A); porównuje
krajobraz Tatr Wysokich
z krajobrazem Tatr
Zachodnich (C); opisuje
cechy budowy roślin
z poszczególnych pięter
umożliwiające im życie na
danej wysokości (C); opisuje
poznane górskie parki
narodowe (B)
wymienia zasady, których
należy przestrzegać,
wybierając się w góry (A);
opisuje wpływ turystyki na
przyrodę parków
narodowych pasa gór (B);
wymienia nazwy rzadkich
gatunków zwierzęcych roślin
i zwierząt występujących
w górskich parkach
narodowych (A)
Wymagania konieczne
Uczeń:
Uczeń:
(ocena dobra).
Uczeń:
Uczeń:
(ocena celująca).
Uczeń:
Dział 7. Odkrywamy tajemnice świata roślin i grzybów
wymienia miejsca
występowania mchów
i paprotników, roślin
nasiennych, grzybów (A);
rozpoznaje przedstawicieli
mchów i paprotników (C);
podpisuje na ilustracji organy
rośliny nasiennej (C);
wymienia trzy przykłady
znaczenia roślin nasiennych
(A); opisuje budowę
zewnętrzną pędu
nadziemnego (B); opisuje
sposób rozmnażania rośliny
ozdobnej przez podział (a);
podpisuje na rysunku
poszczególne części kwiatu
(C); podaje przykłady
rozsiewania nasion (A);
podaje nazwy części grzyba
(A); na podstawie ilustracji
wymienia charakterystyczne
cechy muchomora
sromotnikowego (C);
rozpoznaje 2–3 gatunki
grzybów jadalnych (C);
dobiera przyrząd do
obserwowanej części rośliny
(C)
opisuje budowę zewnętrzną
mchu i paproci, rośliny
nasiennej, grzyba (B);
opisuje znaczenie mchów
w przyrodzie (B); podaje 3–4
przykłady znaczenia roślin
nasiennych w przyrodzie
i dla gospodarki człowieka
(B); opisuje rolę pędu
nadziemnego roślin
nasiennych (B); wymienia
funkcje liścia (A);
rozpoznaje typy systemów
korzeniowych roślin (C);
rozmnażanie bezpłciowe
roślin (B); podpisuje na
rysunku części kwiatu (A);
podpisuje na schemacie
etapy cyklu rozwojowego
rośliny okrytonasiennej (D);
wymienia miejsca
występowania grzybów (A);
odróżnia gatunki grzybów
jadalnych od gatunków
grzybów trujących (D);
podaje po 2–3 przykłady
pozytywnej i negatywnej roli
grzybów (B)
opisuje budowę zewnętrzną
skrzypów i widłaków (B);
wyjaśnia pojęcia: rośliny
nasienne, rośliny
nagonasienne
i okrytonasienne (B);
porównuje systemy
korzeniowe: palowy
i wiązkowy (C); wyjaśnia, na
czym polega rozmnażanie
płciowe roślin (B); opisuje
rolę poszczególnych części
kwiatu (C); wyjaśnia
znaczenie pojęć: zapylenie
i zapłodnienie (B);
charakteryzuje
przystosowania owoców do
różnych sposobów
rozprzestrzeniania zawartych
w nich nasion (C); wyjaśnia,
dlaczego grzyby tworzą
odrębne królestwo (B);
opisuje budowę grzybów
wielokomórkowych (B
opisuje rolę poszczególnych
części ciała mchu (B);
wskazuje cechy wspólne
w procesie rozmnażania
mchów i paprotników (C);
porównuje budowę
zewnętrzną paproci,
skrzypów i widłaków (D);
podaje przykłady różnych
typów poznanych organów
roślinnych (B); porównuje
budowę dwóch roślin
okrytonasiennych np.
tulipana i mniszka
lekarskiego (D); opisuje
proces zapylenia
i zapłodnienia u roślin
okrytonasiennych (B);
opisuje budowę owocu (C);
wymienia różnice między
grzybami i roślinami (B);
opisuje sposób postępowania
w przypadku podejrzenia
zatrucia grzybami (A)
opisuje budowę komórki
roślinnej (B); podaje
przykłady chronionych
gatunków paprotników (D);
podaje przykłady różnych
przystosowań kwiatów do
zapylania (B); charakteryzuje
porosty (C); podaje
przykłady grzybów
chronionych (B)
Wymagania konieczne
Uczeń:
Uczeń:
(ocena dobra).
Uczeń:
Uczeń:
(ocena celująca).
Uczeń:
Dział 8. Odkrywamy tajemnice materii
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 3.4, 3.5, 3.6, 3.7, 3.8, 3.9, 6.1, 6.2, 6.3, 6.4, 6.5, 10.7, 14.4
podaje przykłady ciał
stałych, cieczy i gazów (B);
rysuje ułożenie drobin
w ciałach stałych, cieczach
i gazach (C); wymienia
właściwości mechaniczne
wybranych ciał stałych (A);
podaje przykłady
przedmiotów wykonanych
z ciał kruchych, twardych
i sprężystych (A); podpisuje
bieguny magnetyczne
w magnesie (C); wymienia
czynniki wpływające na
szybkość parowania cieczy
(A); wymienia nazwy
jednostek masy (A); podaje
przykłady ciał stałych dobrze
i źle przewodzących ciepło
(C); podaje przykłady
wykorzystania w praktyce
zjawiska rozszerzalności
cieplnej cieczy (A)
wyjaśnia, czym są drobiny
(B); opisuje wpływ
temperatury na zmiany stanu
skupienia substancji (A);
rozpoznaje stan skupienia
substancji na podstawie
ułożenia drobin (C);
wymienia właściwości
mechaniczne ciał stałych
(A); podaje przykłady
wykorzystania w życiu
właściwości plastycznych
i magnetycznych ciał stałych
(A); określa właściwości
cieczy w zakresie kształtu
i ściśliwości (A); podaje
sposób wyznaczenia masy
(A); opisuje, popierając
przykładami, zjawisko
dyfuzji w gazach (B); opisuje
wpływ temperatury na
objętość gazów (B)
porównuje właściwości
wody w trzech stanach
skupienia (C); opisuje
ułożenie drobin w ciałach
stałych, cieczach i gazach
(B); wyjaśnia, czym jest
magnes (B); podaje
przykłady ciał przyciąganych
i nieprzyciąganych przez
magnes (B); porównuje
właściwości ciał stałych
i cieczy w zakresie kształtu
i ściśliwości (C); oblicza
masę substancji o danej
objętości, mając daną masę
1 cm3 tej substancji (C);
wyjaśnia pojęcia:
przewodnik ciepła, izolator
ciepła (B); wyjaśnia, na
czym polega nietypowa
rozszerzalność cieplna wody
(B); porównuje zjawiska
parowania i wrzenia (C)
wyjaśnia, od czego zależą
właściwości substancji (B);
porównuje ruch drobin
w ciałach stałych, cieczach
i gazach (C); wyjaśnia,
dlaczego ciała stałe mają
określony kształt i określoną
objętość (B); opisuje
wzajemne oddziaływanie
magnesów (B); wyjaśnia, na
czym polega zjawisko
dyfuzji w cieczach (B);
porównuje przebieg dyfuzji
w cieczach i w gazach (C);
podaje przykłady
zastosowania przewodnictwa
cieplnego ciał stałych (B);
wyjaśnia związek
rozszerzalności cieplnej ciał
stałych z ich budową
drobinową (C); wyjaśnia,
dlaczego szybkość
parowania cieczy zależy od
jej temperatury (B)
wyjaśnia, czym jest atom
(D); podaje przykłady dwóch
cieczy, w których nie
zaobserwujemy zjawiska
dyfuzji, np. woda i olej;
woda i benzyna (B);
wyjaśnia pojęcie gęstości
substancji (B); wyjaśnia, co
to jest próżnia (B); wyjaśnia
zasadę działania termosu
(D); wyjaśnia wpływ
temperatury powietrza na
dokładność pomiarów
wykonywanych przy użyciu
metalowej taśmy mierniczej
(B)
KLASA VI
Wymagania na poszczególne stopnie po pierwszym semestrze klasy szóstej
Wymagania konieczne
(ocena dobra).
Uczeń:
Uczeń:
Uczeń:
Uczeń:
Dział 1. Odkrywamy tajemnice naszej planety
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 10.7; 10.8; 11.1; 11.2; 11.3; 11.6; 11.7; 11.8; 12.1; 12.2; 12.4
rozpoznaje na ilustracji twórcę teorii odróżnia gwiazdy od innych ciał
omawia najważniejsze założenia
wymienia, popierając
heliocentrycznej (A); podpisuje
niebieskich (B); wymienia
teorii heliocentrycznej (B);
przykładami, typy planet (A);
przedstawione na ilustracji ciała
rodzaje ciał niebieskich (A);
wymienia w kolejności planety
wyjaśnia znaczenie terminów:
niebieskie (gwiazda, planeta,
podpisuje bieguny magnesów
Układu Słonecznego (A);
pole magnetyczne, linie sił pola
księżyc) (C); rozpoznaje na ilustracji przyciągających się
rozpoznaje ciała niebieskie na
magnetycznego (B); opisuje
Ziemię i Księżyc (C); opisuje kształt i odpychających się (C); rysuje
podstawie opisu (C); zaznacza na zależność między położeniem
Ziemi (B); podaje przykłady ciał
linie sił pola magnetycznego (C);
rysunki oś ziemską (B); wyjaśnia
ziemskich biegunów
przyciąganych przez magnes i tych,
podpisuje na rysunku
znaczenie terminów: bieguny
geograficznych
których magnes nie przyciąga (A);
schematycznym: południki,
jednoimienne, bieguny
i magnetycznych (B); opisuje
podpisuje na rysunku globusa
południk zerowy i południk 180̊,
różnoimienne (B); opisuje zasadę różnice między południkami
północny i południowy biegun
równoleżniki, równik (C);
działania kompasu (B); wymienia a równoleżnikami (C);
geograficzny, półkule: wschodnią,
zaznacza na mapie punkty leżące
czynniki zakłócające działanie
odszukuje punkt na mapie
zachodnią, północną i południową
na tym samym południku lub
kompasu (A); wyjaśnia znaczenie mając dane jego współrzędne
(C) wyjaśnia, dlaczego na Ziemi
równoleżniku (C); zaznacza na
pojęć: siatka geograficzna, siatka
geograficzne (D) wyjaśnia,
następują po sobie dzień i noc (B);
rysunku schematycznym kierunek kartograficzna, południki,
dlaczego na Ziemi istnieją
podaje, ile czasu trwa obieg Ziemi
ruchu obrotowego Ziemi (C);
równoleżniki, równik (B);
różnice czasu (B); wyjaśnia,
dookoła Słońca (A); wymienia daty
podpisuje na rysunku mapy
wymienia skutki nachylenia osi
dlaczego na obszarach
rozpoczęcia kalendarzowych pór
świata strefy oświetlenia Ziemi
ziemskiej (A); zaznacza na
podbiegunowych trwa noc
roku (A); podpisuje na rysunkach
(C); wymienia nazwy oceanów
rysunku oświetlenie Ziemi
polarna i dzień polarny (B);
zwrotniki Raka i Koziorożca, równik (A); zaznacza na mapie trasę
w dniach tzw. przesileń (C);
opisuje wpływ zmian
i koła podbiegunowe (C); wymienia
wyprawy morskiej Ferdynanda
opisuje rolę oceanu jako
oświetlenia Ziemi przez Słońce
Magellana (C)
nazwy wszystkich ,kontynentów
magazynu żywności i źródła
na warunki życia organizmów
i trzech oceanów na kuli ziemskiej
surowców mineralnych (B);
(B); opisuje poznane kontynenty
(A); opisuje odkrycie Krzysztofa
wymienia przyczyny wielkich
(B); zaznacza na mapie
Kolumba (A)
odkryć geograficznych (A)
portugalską drogę wschodnią i
zachodni szlak hiszpański (C)
(ocena celująca).
Uczeń:
wyjaśnia, dlaczego Ziemia jest
wielkim magnesem,
wykorzystując wiadomości na
temat budowy jej wnętrza (B);
wyjaśnia pojęcia: długość
geograficzna, szerokość
geograficzna (B); określa
położenie geograficzne
dowolnego punktu na mapie
(D); spośród dwóch wybranych
miast wskazuje miasto,
w którym Słońce wzejdzie lub
zajdzie wcześniej (D)
Wymagania konieczne
(ocena dobra).
(ocena celująca).
Uczeń:
Uczeń:
Uczeń:
Uczeń:
Uczeń:
Dział 2. Poznajemy zjawiska fizyczne
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 8.6; 8.7; 8.8; 8.9; 8.10; 9.5; 10.1; 10.2; 10.3; 10.4; 10.5; 10.6; 11.4; 11.5; 15.1; 15.2; 15.3
na podstawie rysunku toru
wyjaśnia, czym jest ruch ciał (B); wyjaśnia, czym jest układ
oblicza drogę, czas, mając
wykonuje obliczenia
rozpoznaje ruch prostoliniowy
charakteryzuje wielkości
odniesienia (B); wyjaśnia, na
podane pozostałe wielkości
wymagające przeliczania
i krzywoliniowy (C); podaje
opisujące ruch: prędkość, drogę i
czym polega względność ruchu
opisujące ruch (D); wyjaśnia, od jednostek prędkości (D); opisuje
przykłady występowania siły tarcia
czas (B); wyjaśnia pojęcie: siła
(B); oblicza prędkość
czego zależy siła tarcia (B);
przystosowania budowy
(A); wymienia czynniki, od których
oporu (B); opisuje wzajemne
poruszającego się ciała (C);
porównuje siły oporu powietrza zewnętrznej zwierząt służące
zależy wielkość siły oporu (A);
oddziaływanie ładunków o takich wymienia sposoby zwiększania i
i wody (C); wyjaśnia, czym są
zmniejszaniu siły oporu ich
podaje przykłady elektryzowania ciał samych i różnych znakach (B);
zmniejszania siły tarcia (B);
wyładowania elektryczne (B);
ruchu (B); wyjaśnia, dlaczego
(B); podaje przykłady odbiorników
podaje przykłady źródeł prądu,
opisuje znaczenie sił oporu (B);
wyjaśnia, czym jest prąd
przebywanie w samochodzie
prądu (A); rysuje schemat prostego
przewodników i izolatorów
wyjaśnia, czym jest siła
elektryczny (B); opisuje wpływ
podczas burzy jest bezpieczne
obwodu elektrycznego (C);
elektrycznych (A); podaje
elektryczna (B); wyjaśnia,
przepływającego prądu na igłę
(B); opisuje zasadę działania
wymienia zasady bezpiecznego i
przykłady naturalnych źródeł
popierając przykładami, pojęcia:
magnetyczną (B); opisuje
bezpieczników (B); opisuje
oszczędnego korzystania z energii
światła (A); rysuje odbicie
przewodniki i izolatory (B);
sposób rozchodzenia się światła zjawisko zaćmienia Słońca;
elektrycznej (A); podaje przykłady
promieni świetlnych od
wymienia skutki przepływu prądu i dźwięku (B); opisuje zasadę
opisuje zjawiska echa,
echolokacji (B)
sztucznych źródeł światła (A);
powierzchni chropowatej (C);
elektrycznego (A); wyjaśnia,
działania camery obscury (B);
podaje cechy obrazu
wyjaśnia, kiedy obraz oglądany
czym jest promień świetlny (B);
wyjaśnia pojęcia: odbicie
zaobserwowanego przez camerę
przez lupę jest obrazem
podaje przykłady wykorzystania
zwierciadlane, ognisko,
obscurę (B); rysuje schemat odbicia
powiększonym (B); wymienia
camery obscury (A) podaje
ogniskowa (B); opisuje sposób
promieni świetlnych od powierzchni cechy dźwięku (B); porównuje
przykłady przyrządów, w których powstawania obrazu w oku (B);
gładkiej (C); wyjaśnia, dlaczego
prędkość rozchodzenia się
wykorzystano zjawisko odbicia
porównuje prędkość światła i
dźwięku w różnych ośrodkach (C) światła (B); opisuje cechy
dźwięku (C)
należy używać elementów
odblaskowych (B); wymienia źródła
dźwięku (B); opisuje wpływ
dźwięku (A)
hałasu na organizm człowieka (B)
Wymagania konieczne
Uczeń:
Uczeń:
(ocena dobra).
Uczeń:
Dział 3. Odkrywamy tajemnice świata zwierząt
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 1.8; 4.3; 4.4; 4.11; 4.14
wymienia miejsca, w których żyją
przyporządkowuje poznane
zwierzęta (A); podpisuje na ilustracji zwierzęta do kręgowców
należących do kręgowców
parzydełkowce, płazińce, nicienie,
i bezkręgowców (B); opisuje
i bezkręgowców (A); opisuje
pierścienice, stawonogi (B);
budowę zewnętrzną tasiemca (B); pokrycie ciała stawonogów (B);
wymienia miejsca, w których żyją
wymienia wspólne cechy budowy porównuje budowę
mięczaki (A); podpisuje na rysunku
różnych grup stawonogów (A);
przedstawicieli poszczególnych
części ciała ryby (B); rozpoznaje na
podpisuje na rysunku części ciała grup stawonogów (C); rozpoznaje
ilustracjach płazy oraz ryby morskie
stawonogów i mięczaków (B);
na ilustracjach przedstawicieli
i słodkowodne, (C); wymienia
wymienia cechy budowy
poszczególnych grup mięczaków
miejsca występowania gadów (A);
zewnętrznej ryb świadczące o ich (C); opisuje sposób oddychania
przyporządkowuje pokazane na
przystosowaniu do życia w
ryb (B); wyjaśnia określenie: ryby
rysunkach gady do poszczególnych
wodzie (A); wymienia cechy
dwuśrodowiskowe (B); wymienia
grup systematycznych (C); wymienia budowy zewnętrznej płazów
cechy budowy gadów świadczące
trzy cechy budowy ptaków
przystosowujące je do życia w
o ich przystosowaniu do życia na
świadczące o ich przystosowaniu do
dwóch środowiskach (A);
lądzie (A); wyjaśnia, popierając
lotu (A); wymienia
rozpoznaje trzy gatunki gadów
przykładami, pojęcia:
charakterystyczne cechy ptaków
żyjące w Polsce (C); wymienia
gniazdownik, zagniazdownik (B);
drapieżnych (A); rozpoznaje na
charakterystyczne cechy ptaków
opisuje przystosowania ssaków
ilustracjach wybrane gatunki ssaków brodzących (A); opisuje
do życia w różnych typach
żyjących w Polsce (C)
środowisk (B)
przekształcenia kończyn ssaka w
zależności od pełnionych przez
nie funkcji (B)
Uczeń:
(ocena celująca).
Uczeń:
wymienia charakterystyczne
cechy kręgowców
i bezkręgowców (A); porównuje
postać polipa i meduzy (D);
porównuje płazińce i nicienie
(C); wskazuje różnice w
budowie przedstawicieli
poszczególnych grup
mięczaków (B); opisuje sposób
rozmnażania się ryb (B); dzieli
płazy na bezogonowe i
ogoniaste, podając ich
charakterystyczne cechy (C);
opisuje sposób rozmnażania się
gadów (B); wyjaśnia, dlaczego
ptaki mają bardzo dobrze
rozwinięty układ oddechowy
(B); porównuje budowę płazów
i gadów (D); charakteryzuje
poznane grupy ptaków (C);
opisuje sposób rozmnażania się
ssaków (B)
opisuje budowę komórki
zwierzęcej (B); wyjaśnia, czym
jest regeneracja ciała
u pierścienic (B); opisuje
rozwój owadów (motyla) (B);
opisuje cechy przystosowujące
ryby do życia w strefach
głębinowych (B); wymienia trzy
gatunki płazów żyjących na
innych kontynentach (A);
podaje przykłady wymarłych
gadów żyjących w różnych
środowiskach (A); opisuje,
podając przykłady, na czym
polega pasożytnictwo lęgowe
(B) wyjaśnia, dlaczego niektóre
ssaki zaraz po urodzeniu są
zdolne do samodzielnego
funkcjonowania, a inne
wymagają opieki matki (B)
Wymagania na poszczególne stopnie po drugim semestrze klasy szóstej
Wymagania konieczne
(ocena dobra).
Uczeń:
Uczeń:
Uczeń:
Dział 4. Poznajemy różnorodność krajobrazów Ziemi
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 3.11; 7.3; 7.7; 13.1; 13.2; 13.3; 13.4
wymienia składniki pogody (A);
wyjaśnia pojęcia: pogoda, klimat określa, jakie czynniki wpływają
podpisuje na mapie przynajmniej (B); wymienia cechy klimatu:
na występowanie danego klimatu
trzy strefy klimatyczne Ziemi
morskiego, kontynentalnego,
(B); wyjaśnia pojęcia: strefy
(C); wymienia dwie cechy
górskiego (A); podpisuje na
klimatyczne, klimat astrefowy
klimatu strefy wilgotnych lasów
mapie przynajmniej trzy strefy
(B); opisuje wpływ działalności
równikowych (A); rozpoznaje na krajobrazowe świata (C);
człowieka na zmiany
ilustracjach krajobrazy strefy:
podpisuje na mapie strefy:
krajobrazów Ziemi (B); podaje
wilgotnych lasów równikowych,
wilgotnych lasów równikowych,
przykłady działań człowieka w
sawann, pustyń gorących,
sawann, pustyń gorących,
strefie wilgotnych lasów
śródziemnomorskiej, lasów
śródziemnomorskiej, lasów
równikowych (B); opisuje
mieszanych, stepów, tajgi,
mieszanych, stepów, tajgi,
roślinność sawanny oraz
tundry, pustyń lodowych, gór
tundry, pustyń lodowych, gór
przystosowania roślinności
wysokich (B); rozpoznaje na
wysokich (C); rozpoznaje
pustyń i stepów (B); wymienia
ilustracjach po trzy przykłady
wybrane zwierzęta wilgotnych
charakterystyczne elementy
roślin i zwierząt występujących
lasów równikowych (C);
krajobrazu pustynnego (A);
w omawianych strefach (C);
odczytuje z wykresu
opisuje cechy klimatu:
podpisuje na mapie Saharę (B);
klimatycznego informacje
śródziemnomorskiego, tundry,
wymienia pięć produktów
dotyczące przebiegu temperatury pustyń lodowych
otrzymywanych z roślin
powietrza i opadów
i wysokogórskiego (B); opisuje
uprawianych w strefie
w omawianych strefach (C);
przystosowania drzew liściastych
śródziemnomorskiej (A)
opisuje przystosowania
do zmian temperatury w ciągu
wybranych zwierząt do życia w
roku i drzew iglastych do
omawianych strefach (B);
warunków klimatycznych tajgi
rozpoznaje na ilustracjach pięć
(B); wyjaśnia pojęcia: step,
roślin uprawianych w strefie
pampa, preria (B); opisuje
śródziemnomorskiej (C);
przystosowania ssaków do życia
wymienia po kolei piętra roślinne na obszarach polarnych (B);
w Tatrach (A)
wymienia po kolei piętra roślinne
w Alpach (A)
Uczeń:
(ocena celująca).
Uczeń:
opisuje cechy klimatu na podstawie
informacji zawartych na wykresie
klimatycznym (C); opisuje związek
między oświetleniem Ziemi
a występowaniem stref
klimatycznych (B); opisuje strukturę
wilgotnego lasu równikowego (B);
opisuje zagrożenia wynikające
z działalności człowieka w strefie
wilgotnych lasów równikowych (B);
opisuje przystosowania roślin do
życia w strefie sawann (B); opisuje
rodzaje pustyń gorących, podając ich
przykłady (B); opisuje cechy roślin
tworzących makię
śródziemnomorską (B); wyjaśnia
pojęcie: roślinność twardolistna (B);
porównuje strukturę lasu liściastego
i wilgotnego lasu równikowego (C);
podaje przykłady przekształcania
stepów przez człowieka (A);
porównuje Arktykę i Antarktydę (C);
porównuje piętra roślinne Tatr i Alp
(C)
podaje przykłady gatunków
endemicznych występujących w
wybranych strefach
krajobrazowych (A); opisuje
sposób powstawania deszczy
zenitalnych (B); opisuje życie i
zajęcia mieszkańców poznanych
stref (B); przyporządkowuje
podane gatunki roślin i zwierząt
do poszczególnych stref
krajobrazowych (D)
Wymagania konieczne
(ocena dobra).
Uczeń:
Uczeń:
Uczeń:
Dział 5. Poznajemy substancje i ich przemiany
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 6.1; 14.1; 14.2; 14.3; 14.5; 14.6
wymienia przykłady mieszanin
wyjaśnia, podając przykłady,
opisuje cechy mieszaniny (B); do
(A); wymienia sposoby
pojęcia: mieszanina
poznanych sposobów
rozdzielania mieszanin
niejednorodna i mieszanina
rozdzielania mieszanin dobiera
niejednorodnych (A); podaje
jednorodna (B); wymienia
przykłady z życia codziennego
przykłady wykorzystania różnych czynniki przyspieszające proces
(C); opisuje składniki roztworu
sposobów rozdzielania mieszania rozpuszczania (A); do podanych
(B); wyjaśnia, czym są stopy (B);
w życiu codziennym (B); nazywa mieszanin dobiera sposób ich
przemiany stanów skupienia
rozdzielania (C); wyjaśnia
przemiana odwracalna
substancji (A)
i nieodwracalna (B)
różnice między rozpuszczaniem
a topnieniem (B); podaje
przykłady przemian
nieodwracalnych zachodzących
w najbliższym otoczeniu (A)
Dział 6. Odkrywamy, jak się zmienia Ziemia
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 5.2; 5.3; 5.4; 5.5
wymienia przykłady zasobów
wyjaśnia pojęcia: zasoby
charakteryzuje wyczerpywalne
przyrody (A); wymienia dwa
przyrody, dziura ozonowa (B);
i niewyczerpywalne zasoby
przykłady globalnych skutków
podaje po dwa przykłady
przyrody (B); wyjaśnia, dlaczego
zanieczyszczeń środowiska (B);
zasobów odnawialnych
zanieczyszczenia powietrza
wymienia nazwy gazów
i nieodnawialnych (B); wymienia należą do szczególnie
cieplarnianych (A); proponuje
przyczyny zanieczyszczeń
niebezpiecznych (B); wymienia
dwa sposoby ratowania ginących środowiska (A); na podstawie
czynniki wpływające na wzrost
gatunków roślin i zwierząt (B)
schematu opisuje powstawanie
ilości gazów cieplarnianych
efektu cieplarnianego (B); podaje w atmosferze (A); podaje
przykłady negatywnego wpływu
przykłady działań na rzecz
kwaśnych opadów na stan
ochrony przyrody prowadzonych
środowiska (B); podaje
przez organizacje
międzynarodowe (A)
przykłady pamiątek z podróży
(przedmiotów), których
przywożenie jest zabronione (B)
Uczeń:
(ocena celująca).
Uczeń:
rozpuszczanie (B); charakteryzuje
powietrze jako jednorodną
mieszaninę gazów (C); opisuje
sposoby rozdzielania podanych
mieszanin jednorodnych
i niejednorodnych (B); opisuje
spalanie jako przykład przemiany
nieodwracalnej (B); porównuje
procesy utleniania i spalania (C)
wyjaśnia, dlaczego katastrofy
tankowców stanowią zagrożenie
dla organizmów morskich (B);
opisuje sposób rozdzielenia
składników naftowej podanej
mieszaniny jednorodnej, której
składnikami są ciecze (B)
wyjaśnia, podając przykłady, czym
są odnawialne i nieodnawialne
zasoby przyrody (B); opisuje rolę
warstwy ozonowej (B); opisuje
skutki wzrostu ilości gazów
cieplarnianych dla środowiska
przyrodniczego (B); podaje sposoby
zapobiegania kwaśnym opadom (B);
podaje przykłady zadań z zakresu
ochrony przyrody wymagających
międzynarodowej współpracy (A);
podaje przykłady międzynarodowych
konwencji na rzecz ochrony
przyrody (A)
zanieczyszczeń środowiska na
zdrowie i życie ludzi w Polsce i
na świecie (A)

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z PRZYRODY

Transkrypt

Podobne dokumenty

Wymagania semestralne w klasie IV

HYDROSFERA Lp. Temat Poziom wymagań konieczny podstawowy

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

Karta pracy nr 1

wyjaśnia przyczyny kryzysu elit politycznych w dobie

15. Wody podziemne wymienia rodzaje wód podziemnych i

Arkusz monitoringu treści podstawy programowej Gimnazjum

Wymagania semestralne w klasie V — Semestr I

Podstawa programowa przedmiotu edukacja dla bezpieczeństwa w