Rudnicka-Fira Elżbieta, prof. zw. dr hab.

Tytuł naukowy: profesor doktor habilitowany
Stanowisko: profesor nadzwyczajny UP w Katedrze Języka Polskiego
Zainteresowania naukowe:
 onomastyka historyczna (głównie antroponimia Krakowa okresu średniopolskiego) i
współczesna
 nazewnictwo w aspekcie gwary ludowej
 dialektologia i język mówiony (perspektywa socjolingwistyczna)
 językoznawstwo statystyczne
 język pisarzy (słownictwo)
 język polski na pograniczach (zwłaszcza polszczyzna na Grodzieńszczyźnie)
Organizacje naukowe i redakcje:
 Polskie Towarzystwo Językoznawcze
 Komisja Językoznawstwa O/PAN w Katowicach
 Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
 Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów
 Komisja Onomastyczna przy Komitecie Językoznawstwa PAN
 Towarzystwo Kultury Języka Zarząd Główny w Warszawie TKJ Oddział w Łomży
 Komisja Onomastyczna przy Komitecie Językoznawstwa PAN w Krakowie
 Komisja Socjolingwistyki przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów
 Rada Naukowa prac zbiorowych „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia
Linguistica”
 Rada Redakcyjna „Polszczyzny Mazowsza i Podlasia” (Towarzystwo Kultury Języka Zarząd
Główny w Warszawie Oddział TKJ w Łomży)
Wybrane publikacje:
Monografie:
1. Słownictwo „Dziadów” Adama Mickiewicza w świetle analizy statystycznej (wybór
problematyki). Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1986, ss. 142.
2. Antroponimia Krakowa od XVI do XVIII wieku. Proces kształtowania się nazwiska.
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2004, ss. 608.
3. Imiennictwo krakowian od XVI do XVIII wieku na tle historii i kultury. Wydawnictwo
Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, Kraków 2013.
Podręczniki, skrypty:
1. Dialektologia. Materiały pomocnicze. Konteksty socjolingwistyczne i
etnolingwistyczne (współautorstwo: Aldona Skudrzyk). Wydawnictwo Uniwersytetu
Śląskiego, Katowice 2010, ss. 281.
Artykuły:
1. Nazewnictwo w „Dziadach” Adama Mickiewicza. W: „Język Artystyczny”. T. 2, Katowice
1981, s. 145–170.
2. Statystyczna struktura słownictwa „Dziadów” Adama Mickiewicza. W: „Prace
Językoznawcze” [Uniwersytet Śląski]. T. 12, Katowice 1985, s. 57–79.
3. Stopień zwerbalizowania dramatu romantycznego na przykładzie „Dziadów” Adama
Mickiewicza. W: „Język Artystyczny”. T. 4, Katowice 1986, s. 73–83.
4. Złożenia rzeczownikowe w staropolszczyźnie. „Język Polski” LXXIII, 1993, z. 1–2, s. 30–40.
5. Wyrazy-klucze w „Dziadach” Adama Mickiewicza odzwierciedleniem postaw ideowoartystycznych poety. W: „Prace Językoznawcze” [Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Krakowie].
T. VIII, Kraków 1994, s. 209–220.
6. Pogranicze dialektalne śląsko-małopolskie i jego historyczneuwarunkowania. W: „Prace
Językoznawcze”. T. 22: Studia historycznojęzykowe [Uniwersytet Śląski], Katowice 1994, s.
147–156.
7. Polszczyzna pisana inteligencji polskiej na Białorusi. W: Język polski dawnych Kresów
Wschodnich. Tom 1. Studia i materiały, pod red. J. Riegera, Warszawa 1996 [Wydawnictwo
Naukowe Semper], s. 111–124.
8. Pragmatyczny aspekt nazw własnych we współczesnej polszczyźnie użytkowej. W: 12.
Slovenská Onomastická Konferencia a 6. Seminár „Onomastiká a Škola”, 25–26 octóbra
1995. Zbornik referátov. Zostavili Milan Majtán a František Ruščak, Prešov 1996, s. 68–73.
9. Losy nazw własnych na ziemiach polskich w czasie okupacji hitlerowskiej (nazwy miejscowe i
nazwy ulic). W: „Prace Językoznawcze” [Uniwersytet Śląski]. T. 25: Studia
historycznojęzykowe, Katowice 1998, s. 143–152.
10. Nazwiska odprzezwiskowe krakowian w XVI wieku. W: Warchoł S., red.: Rozprawy
Slawistyczne. T. 15: Przezwiska i przydomki w językach słowiańskich. Część II [UMCS],
Lublin 1999, s. 45–58.
11. Nazwiska odzawodowe krakowian w średniopolszczyźnie (perspektywa kulturowa). W: Biolik
M., Metodologia badań onomastycznych, Olsztyn 2003, s. 205–216.
12. O pewnym typie motywacyjnym przezwisk antroponimicznych we współczesnej polszczyźnie.
W: Bednarczuk L., Stachurski E., Szymański T., red.: Annales Academiae Paedagogicae
Cracoviensis 19. Studia Linguistica II, Kraków 2004, s. 429–441.
13. Miejsce gwary ludowej w języku mieszkańców miast Górnego Śląska i Zagłębia. W: Sędziak
H., red.: Polszczyzna mówiona mieszkańców miast. Księga referatów z konferencji
językoznawczej w Białymstoku, Białystok 2004, s. 79–91.
14. Imiona Ślązaków w komunikacji potocznej. W:. Ignatowicz-Skowrońska J., red.: Nazewnictwo
na pograniczach. Rozprawy i studia t. (DCLX) 586[Uniwersytet Szczeciński], Szczecin 2005,
s. 155–167.
15. Elementy germańskie w średniopolskiej antroponimii Krakowa. Przenikanie kultur. W: Studia
Philologica Slavica. Festschrift für Gerhard Birkfellner zum 65. Geburtstag. Teilband I-II,
herausgegeben von Benhard Symanzik. Münstersche Texte zur Slavistik, herausgegeben von
Gerhard Birkfellner und Bernhard Symanzik. LIT Verlag Münster-Berlin-Hamburg-LondonWien. LIT Verlag Berlin 2006, s. 621–634.
16. Gwarowa leksyka apelatywna – podstawą kreacji przezwisk ludowych (na przykładzie
Żywiecczyzny). W: Wokół polszczyzny dawnej i obecnej, pod red. B. Nowowiejskiego,
Białystok 2006, s. 301–312.
17. Najpopularniejsze imiona żeńskie w średniopolskich dokumentach krakowskich przejawem
trwałości tradycji i kultury. Prace Filologiczne, tom LIII, Warszawa 2007, s. 479–486.
18. O germanizmach w języku mówionym mieszkańców miast śląskich raz jeszcze (na przykładzie
Rybnickiego Okręgu Przemysłowego). W: Miasto. Przestrzeń zróżnicowana językowo,
kulturowo i społecznie, pod red. M. Święcickiej, Bydgoszcz 2008, s. 147–162.
19. Wariantywność a emocjonalność w obrębie imion w komunikacji potocznej (na materiale
pogranicza – Kresów południowo-wschodnich). W: Rejestr emocjonalny języka. Praca
zbiorowa pod redakcją naukową Krystyny Wojtczuk, Violetty Machnickiej, Siedlce 2009, s.
189–198.
20. Funkcje elementów wschodniosłowiańskich w tekście „Dziadów” Adama
Mickiewicza, [w:] Tworczestwo Adama Mickiewicza i sowrjemiennaja mirowaja kultura.
Sbornik naucznych rabot. Pod red. S. F. Musijenko, Grodno 2010, s. 53–66.
21. Imiona męskie w XVI-wiecznych dokumentach krakowskich w perspektywie tradycji i kultury,
[w:] Miasto w perspektywie onomastyki i historii, pod red. Ireny Sarnowskiej-Giefing i
Magdaleny Graf, Wyd. PTPN, Poznań 2010, s. 209–219.
22. Współczesne przemiany w zakresie leksyki gwarowej (na przykładzie gwar południowej
Polski). [W:] Polszczyzna Mazowsza i Podlasia, tom XIV, pod red. D. Czyż i M. Frąckiewicz,
Łomża 2010 (ŁTN im. Wagów), s.225–235.
23. Miejsce onomastyki w dydaktyce akademickiej, [w:] Istnieć w kulturze. Między teorią a
praktyką edukacyjną, pod red. Małgorzaty Święcickiej, Danuty Jastrzębskiej-Golonki i
Agnieszki Rypel, Bydgoszcz 2010, s.273–284.
24. Nominaty abrewiacyjne jako model nazewniczy we współczesnej cywilizacji a nazwy
kwiaciarni (na przykładzie województwa śląskiego), [w:] Z zagadnień językoznawstwa
słowiańskiego. Tom dedykowany prof. Stefanowi Warchołowi, red. Feliks Czyżewski,
Rozprawy Slawistyczne 23, Lublin 2011, s. 231–240.
25. Jeszcze o profesjonalizmach górniczych (neosemantyzmy), [w:] Odmiany stylowe polszczyzny
– dawniej i dziś. Pod red. Urszuli Sokólskiej, Białystok 2011, s.253–264.
26. „Rodzime” czy „obce” w aspekcie proprialnym – kilka refleksji, [w:] Annales Universitatis
Paedagogicae Cracoviensis. Studia Logopaedica IV – „Język – kultura – edukacja”, pod red.
Leszka Bednarczuka, Stanisława Koziary, Haliny Pawłowskiej-Jaroń, Edwarda Stachurskiego,
Kraków 2011, s.446–454.
27. Językoznawczy warsztat badań nad twórczością Elizy Orzeszkowej, [w:]Tworczestwo Elizy
Orzeszkowej w esteticzeskom prostranstwie sowriemiennosti. Pod red. Swietłany Musijenko,
Grodno, 2011, s. 204–215.
28. Imiona mieszkańców miast Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego w perspektywie
socjolingwistycznej, [w:] Onomastica Slavogermanica XXX, Wrocław 2011, s. 197–207.
29. Miasto czy wieś w perspektywie badań socjolingwistycznych i dialektologicznych, [w:] Miasto.
Przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie, pod red. Małgorzaty Święcickiej,
Bydgoszcz 2012, s.349–363.
30. Germanizmy w śląskim profesjolekcie górniczym, [w:] MISCELLANEA SLAVICA
MONASTERIENSIA. Gedenkschrift fȕr Gerhard Birkfellner, gewidmet von Freunden,
Kollegen und Schȕlern. Hg. v. Bernhard Symanzik. Berlin 2013.
31. Wokół imienia i nazwiska Jubilata – nazwy osobowe w perspektywie lingwistyki kulturowej,
[w:] Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica VIII, Wydawnictwo
Naukowe UP, Kraków 2013, s. 276–285.
32. Wartość społeczno-kulturowa gwary ludowej a stopień jej zachowania w dobie współczesnych
przemian cywilizacyjnych, [w:] Język w środowisku wiejskim. Tom II: Gwara – społeczeństwo
– kultura, Collegium Columbinum, Kraków 2014, s. 13–25.
Redakcje:
1. GorszeNIE w literaturze, języku, mediach i edukacji, Wydawnictwo Uniwersytetu
Pedagogicznego im. KEN w Krakowie, Kraków 2013 (współredaktor: Bogusław Skowronek).
2. Język w środowisku wiejskim. Gwara – społeczeństwo – Kultura, t. II, Collegium
Columbinum, Kraków 2014 (współredaktor: Marzena Błasiak-Tytuła).
Konferencje:
 czynny udział (z referatami) w konferencjach naukowych (o różnej tematyce językoznawczej),
krajowych i międzynarodowych, organizowanych przez ośrodki naukowe w kraju, m. in. we
Wrocławiu (2008 r.), Szczecinie (2004 r.), Warszawie (2008 r.), Krakowie (2007, 2008 r.),
Poznaniu (2006 r.), Białymstoku (2006 r.), Katowicach (2005, 2006 r.), także za granicą
(Niemcy – Münster 2006 r., Białoruś – Grodno 2008 r.), Bułgaria – Sofia 1978 r., Słowacja –
Prešov 1995);
 udział w konferencjach cyklicznych: onomastycznych (organizowanych w różnych ośrodkach
naukowych, m. in. w Krakowie, Olsztynie, Lublinie, Warszawie, Wrocławiu), Miasto w
kontekście językowo-kulturowym(Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy)
oraz Rejestr emocjonalny języka (Akademia Podlaska w Siedlcach);
 udział w corocznych konferencjach językoznawczych nt. Językowa przeszłość Mazowsza i
Podlasia w ramach wakacyjnego obozu dialektologicznego w Łomży (Łomżyńskie
Towarzystwo Naukowe im. Wagów);
 udział w Zjazdach Polskiego Towarzystwa Językoznawczego.
Działalność pedagogiczna i organizacyjna:
 prowadzi zajęcia (na studiach stacjonarnych i niestacjonarnych) z wstępu do onomastyki,
metodologii badań językoznawczych, gramatyki historycznej języka polskiego, dialektologii,
historii języka polskiego, dialektologii, wstępu do językoznawstwa, językoznawstwa
ogólnego, wykłady monograficzne, seminaria magisterskie i licencjackie oraz praktyczną
gramatykę języka polskiego z elementami porównawczej na studiach podyplomowych
(Nauczanie Języka Polskiego jako Obcego);
 jest opiekunem naukowym trzech doktoratów, w tym jeden przewód doktorski otwarty;
 prowadziła lektorat języka polskiego oraz zajęcia z polskiego językoznawstwa w
Uniwersytecie w Münster (Niemcy) w latach 1987–1989;
 jest pełnomocnikiem Rektora ds. Współpracy z Uniwersytetem im. Janki Kupały w Grodnie
(od października 2007 r.);
 jest kierownikiem Kwalifikacyjnych Studiów Podyplomowych – Nauczanie Języka Polskiego
jako Obcego (od października 2008 r.);
 wypromowane dwa doktoraty;
 jest opiekunem 6 doktoratów (w tym 1 przewód otwarty);
 pełnomocnik Rektora (od 2007 do 2012 r.).
Problematyka seminariów magisterskich:
 onomastyka w aspekcie diachronicznym i synchronicznym (antroponimia historyczna i
współczesna, szeroko pojęta chrematonimia - nazwy ulic, nazwy firm, nagłówki prasowe itp.)
 onomastyka literacka
 onomastyka a dialektologia (nazewnictwo w aspekcie gwary ludowej)
Kontakt: [email protected]