Dokument programowy Polskiego Klubu Ekologicznego w 30

Dokument programowy Polskiego Klubu Ekologicznego
w 30-lecie powstania organizacji
Strategia na lata 2010-2015
Autorzy: Maria Staniszewska, Danuta Bener, Dominika Sułkowska przy współudziale
uczestników warsztatów1 oraz konsultacji członka-załoŜyciela: Pana Profesora Stanisława
Juchnowicza
Wprowadzenie
Strategia na lata 2010-2015 została napisana w oparciu o wspólne warsztaty
przeprowadzone z członkami Polskiego Klubu Ekologicznego w dniach 9-11 kwietniu
2010 r., jak i materiały uprzednio przygotowane na postawie zebranych ankiet i sprawozdań
jednostek PKE. Strategia ta jest nawiązaniem do dokumentów programowych powstałych
w latach 2003-2005 na 25-lecie PKE.
Strategia jest podstawowym dokumentem, którego treść opisuje cel istnienia
organizacji (misje), wizję poŜądanego stanu w przyszłości obejmującą wszystkie szczeble
organizacji. Ponadto opisuje wartości organizacyjne oraz strukturę organizacyjną, zawiera cel
nadrzędny i cele strategiczne. Opisuje rodzaj działań przyczyniających się do realizacji wizji.
KaŜda znacząca organizacja posiada swoją strategię, aktualizowaną w miarę potrzeb
i zmieniającej się sytuacji wewnętrznej i zewnętrznej. A zatem odwołując się do definicji
wg J. Stoner, R. Freeman, D. Gilbert 1997 strategia to szeroki program wytyczania i osiągania
celów organizacji, reakcja organizacji w czasie na oddziaływanie jej otoczenia.
Przygotowanie strategii odbyło się wieloetapowo. Rozpoczęło się od zebrania ankiet
i sprawozdań z poszczególnych okręgów, następnie dane te zostały opracowane w dwóch
częściach i były bazą do dalszej pracy. Kolejnym etapem były warsztaty strategiczne na które
zostali zaproszeni przedstawiciele wszystkich okręgów, członkowie Zarządu Głównego, jak
i pracownicy biura. Po trzy dniowych warsztatach nastąpiła faza opracowywania strategii,
konsultacji na podstawie przygotowanego materiału. Cały proces trwał od sierpnia 2009 do
czerwca 2010. Główna zasadą opracowywania dokumentu było zaangaŜowanie jak
największej grupy członków PKE w ten proces. Wychodzono z załoŜenia, Ŝe jest to nasza
wspólna strategia, którą planujemy równieŜ wspólnie realizować.
Z uwagi na ilość materiału, który powstał w trakcie opracowywania strategii i jego
wagę wszystkie przygotowane opracowania, wykresy, zapisy zamieszczamy w aneksie. Jest
to nasza forma podziękowania tym członkom, którzy zdecydowali się poświęcić swój czas,
wiedzę i zaangaŜowanie dla rozwoju organizacji.2
Krótki rys historyczny
Przeszłość jest niezwykle waŜna dla członków PKE i dlatego myśląc o przyszłości nie
sposób pominąć tych dokonań i sukcesów które były przełomowe 30 lat temu, a takŜe mają
1
2
Lista uczestników podana w załączniku nr 2.
Rozwinięcie wprowadzenia zamieszczono w Aneksie (załącznik nr 1).
1
wpływ na nasze postawy i wartości do dnia dzisiejszego. Dlatego pisząc strategię
nawiązywano do najwaŜniejszych dokonań tych 30 lat.
Polski Klub Ekologiczny (PKE) powstał w 1980 r., w Krakowie, w okresie
Solidarności, z inicjatywy środowisk naukowych, ekspertów z całej Polski, jako niezaleŜna
organizacja ekologiczna. Był pierwszą w bloku państw socjalistycznych organizacją
pozarządową otwarcie walczącą o dostęp do informacji o stanie środowiska naturalnego,
sprzeciwiającą się traktowaniu go w kategoriach dobra niczyjego i nieistotnego, stanowiącego
wartość drugorzędną w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju. PKE podkreślało od
początku swego istnienia ideę ekorozwoju, dzięki czemu powstał w czasie obrad Okrągłego
Stołu podzespół do spraw ekologii. Do dziś wypracowana koncepcja jest podstawą polityki
ekologicznej państwa. Za podstawy swego działania PKE przyjęła zapisy Konstytucji RP
podkreślające znaczenie art. 5 Konstytucji RP dotyczącego ochrony środowiska jako dobra
ogólnonarodowego, Deklaracji sztokholmskiej, Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka oraz
Konwencję genewską.3
Ocena obecnego stanu Polskiego Klubu Ekologicznego i jego potencjału
Polski Klub Ekologiczny w realizacji swoich celów statutowych bazuje głównie na
nieodpłatnej pracy członków i pozyskanych środkach zewnętrznych. Taki sposób
funkcjonowania daje duŜą niezaleŜność w wyborze metod i obszarów działania. Powoduje
jednakŜe, Ŝe ich zakres i dynamika w duŜej mierze jest uzaleŜniona od czynników, na które
organizacja nie ma wpływu, tj. priorytetów i kryteriów przyznawania środków zewnętrznych,
wolnego czasu i poziomu zaangaŜowania wolontariuszy, poziomu zainteresowania mediów.
PowyŜsze czynniki sprawiają, iŜ wartościowe merytorycznie i cenne społecznie działania są
realizowane w ograniczonym zakresie, obszarze i czasie, co nie pozwala na wykorzystanie
całego potencjału PKE.
Polski Klub Ekologiczny jest organizacją sieciową. Zarząd Główny mieści się
w Krakowie. Na dzień dzisiejszy (16.06.2010) funkcjonuje 10 okręgów i 116 kół.
3
Rozwinięcie historii PKE, najbardziej spektakularnych sukcesów PKE oraz spuściznę wartości umieszczono
w Aneksie (załącznik nr 1).
2
Tabela 1. Zestawienie danych podstawowych Okręgów Polskiego Klubu Ekologicznego
Lp.
1
Okręg
DOLNOŚLĄSKI
Adres siedziby
tel./fax
ul. Czerwonego KrzyŜa 2/4 tel./fax: 71 347 14 45
50-020 Wrocław
E-mail
www
E-mail: [email protected]
www.ekoklub.ehost.pl
Liczba
członków
251
Liczb
a kół
21
Zatrudnienie w biurze
wolontariat
Pracownika brak
Wolontariusze
184 266,02 – przychody 2009
2
GÓRNOŚLĄSKI
ul. Sławka 5
40-032 Katowice
tel.: 32 7939483
E-mail: [email protected]
www.polskiklubekologiczny.pl
402
25
1 pracownik etatowy
+ wolontariusze
191 850,34 – przychody 2009
3
LUBUSKI
ul. Witosa 12
67-100 Nowa Sól
tel./fax: 68 84702772
E-mail: [email protected]
www.pkeol.org
330 + 2
21
wspierające
1 pracownik +
staŜyści i wolontariusz
28 109,59 – przychody 2009
4
MAŁOPOLSKI
ul. Słowackiego 48
30-018 Kraków
tel./fax: 12 6336721
E-mail: [email protected]
250
16
Pracownika brak
4 642,72 - przychody 2009
5
MAZOWIECKI
ul. Mazowiecka 11/16
00-052 Warszawa
tel./fax: 22 827 33 70
E-mail: [email protected]
www.pke-om.most.org.pl
162
11
1 pracownik etatowy
+ wolontariusze
6
POMORSKOKUJAWSKI
Pl. Św. Katarzyny 3
87-100 Toruń
tel.: 56 652 23 22
Email: [email protected]
www.pke-opk.most.org.pl/
60
2
Pracownika brak
7
ŚRODKOWOWSCHODNI
ul. Królewska 17/9
20-109 Lublin
tel./fax: 81 441 10 32
E-mail: [email protected]
www: brak
46
2
Pracownika brak
8
WIELKOPOLSKI Os. Rzeczpospolitej 111
61-389 Poznań
tel.: 669 99 75 37
e-mail: [email protected]
40
12
Pracownika brak
WSCHODNIOPOMORSKI
tel.: 58 342 56 66
120
3
Pracownika brak
8
9
ZACHODNIOPOMORSKI
ul. Narutowicza 11/12
80-952 Gdańsk
www.pke-ow.most.org.pl
e-mail: ewapodlesiń[email protected]
www.pke.gdansk.pl
ul. Kazimierza Królewicza tel.: 501 69 33 77
e-mail: [email protected]
3-4/H
www: brak
71-550 Szczecin
Źródło: Dane ze sprawozdań za okres 2005–2008 oraz ze stron internetowych.
201 766,23 – przychody 2009
48
5
Pracownika brak
3
Analiza SWOT na postawie powyŜszego zestawienia i materiałów które powstały po
warsztatach strategicznych.4
Silne strony:
Polski Klub Ekologiczny to organizacja ogólnopolska o charakterze sieciowym –
łącznie 126 kół i okręgów. Posiada 30-letnią historię i dobrze, rozpoznawalne logo. Bazuje na
wieloletnim doświadczeniu i wiedzy członków, często ekspertów z róŜnych dziedzin. Jako
jedna z niewielu organizacji ekologicznych zajmuje się szerokim zakresem tematów stosując
róŜnorodność form działania. PKE został włączony do sieci i systemów międzynarodowych
organizacji ekologicznych i nadal tam funkcjonuje realizując wspólnie wiele projektów. Nie
bez znaczenia jest negocjacyjny, dialogowy model pracy (zrównowaŜone, przemyślane
stanowiska, brak radykalizmu). Mamy doświadczenia współpracy z róŜnymi podmiotami
zarówno, uniwersytety szkoły, przedszkola, ale teŜ samorządy, leśnicy i inni. Posiadamy
umiejętność pisania projektów i na dzień dzisiejszy jest to jedyne źródło pozyskiwania
funduszy.
Słabe strony:
Brak zaplecza logistycznego, pomimo, Ŝe większość okręgów posiada swoje siedziby,
tylko w trzech jest zatrudniony pracownik. Niewielka ilość wolontariuszy. Strony internetowe
prowadzone są w tylko w pięciu okręgach, tylko dwie aktualizowanie na bieŜąco. Na 118 kół
tylko 4 posiadają osobowość prawną, co daje im moŜliwość realizacji samodzielnie
projektów. Ilość przychodów osiągnięta przez cały Klub w roku 2009 to: 1 160 662,98
(w tym 751 794,31 zł Zarząd Główny) dane dotyczą 5 okręgów oraz Zarządu Głównego.
NajwaŜniejsze słabe strony, jakie zidentyfikowaliśmy podczas warsztatów:
• niedostateczne zaangaŜowanie członków w działalność Klubu, jak równieŜ mała ilość
nowych członków i niewielka liczba wolontariuszy. Stwierdzenie to wywołało
dyskusję, w wyniku której powstał postulat przyjęcia modelu „skandynawsko –
szwajcarskiego” podział członków na aktywnych i wspierających jedynie organizację
(głównie finansowo),
• niewystarczająca komunikacja wewnętrzna organizacji i słaby przepływ informacji
w ramach sieci,
• słaba promocja zewnętrzna i związany z tym brak PR;
• niedostatki środków finansowych na bieŜącą działalność,
• niewystarczająca liczba osób umiejąca pisać projekty, a takŜe niska ściągalność
składek;
• nieatrakcyjna forma wizualna legitymacji członkowskiej (brak systemu identyfikacji
wizualnej);
• niewielka aktywność na forum międzynarodowym – prowadzi ją Zarząd Główny,
jeden okręg i jedno koło.
4
Całość analizy SWOT zawarto w „Materiale powarsztatowym” – załącznik 3.
4
Szanse:
WaŜniejsze zdefiniowane szanse jakie daje nam otoczenie zewnętrzne:
• członkostwo Polski w UE i moŜliwość wykorzystywania wszystkich aspektów
ekologicznej polityki unijnej jak i moŜliwości finansowania przez programy unijne
• polityka ekologiczna państwa i związany z tym wymóg konsultacji społecznych,
potrzeba mediatorów w konfliktach pomiędzy rozwojem a ekologią;
• rosnąca świadomość ekologiczna, związana z tym teŜ moda na ekologię i potrzeba
rzetelnych i konkretnych informacji.
ZagroŜenia
Wynikające z otoczenia zewnętrznego:
• postawa decydentów i społeczeństwa „nie stać nas na ekologię” – ekologia kosztuje,
zmęczenie ekologią i jej infantylizowanie;
• polityczne interesy zagraŜające środowisku, a jednocześnie brak autorytetów na
najwyŜszym szczeblu władzy mających wiedzę umoŜliwiającą debatę i rozpatrywanie
inwestycji nie tylko w kwestii korzyści społ-gosp, ale i kosztów środowiskowych
i powodowanie chaosu informacyjnego;
• wykorzystywanie problemów ekologicznych przez media do obniŜania autorytetu
ekologicznych NGOsów, brak rzetelnej dyskusji nad nimi, problemy ekologiczne jako
trampolina do realizacji innych partykularnych celów – „granie na ekologię”,
„ekoterroryzm”.
Cele organizacji – Polskiego Klubu Ekologicznego
Pozyskane podczas 30-letniej działalności PKE wartości są waŜną częścią
modyfikowanej strategii. Pozwalają na określenie cech wyróŜniających organizację spośród
setek innych zajmujących się w kraju tematyką ekologiczną. Aby wartości te pozostały nadal
aktualne i pobudzały do działania wszystkich członków zawieramy je w celach strategicznych
i planowanych działaniach.
Cele główne Polskiego Klubu Ekologicznego zapisane są w Statucie organizacji
(rozdz. II § 9). Są one wyraŜone w moŜliwie szeroki sposób, poniewaŜ stanowią centrum
uwagi wspólne dla całej organizacji i brzmią następująco:
1. uznanie zrównowaŜonego rozwoju, jako podstawy polityki społeczno-gospodarczej
państwa,
2. ochrona środowiska, w tym ekologia rozumiana, jako ochrona człowieka, zwierząt,
roślin i ochrona całego dziedzictwa przyrodniczego,
3. ochrona krajobrazu naturalnego i dziedzictwa kulturowego,
4. kształtowanie w społeczeństwie świadomości, Ŝe jakość Ŝycia zaleŜy od racjonalnego
gospodarowania zasobami naturalnymi i zachowaniem równowagi między
środowiskiem a rozwojem cywilizacji,
5. powszechna edukacja ekologiczna,
6. poprawa jakości środowiska człowieka,
5
7. integracja europejska oraz rozwijanie współpracy między społeczeństwami w zakresie
ochrony środowiska.
Cele organizacji stanowią o kierunkach działania, definiują wspólne dla jej członków
wartości, określają punkt wyjściowy w planowaniu kierunków rozwoju organizacji określają
status społeczny organizacji. PowyŜsze cele od 30 lat istnienia organizacji są realizowane
przez jej członków. JednakŜe w zaleŜności od pozycji społecznej, ekonomicznej, prawnej
i międzynarodowej PKE następowały okresowe wzrosty bądź spadki aktywności
w działaniach podlegających ww. celom.
Obszary Strategiczne PKE5
Cel główny:
Upowszechnienie społecznego zaangaŜowania na rzecz zrównowaŜonego rozwoju.
Podnoszenie wiedzy społeczeństwa z zakresu wiedzy o narzędziach i procedurach
administracyjnych i moŜliwości poszerzania działań obywateli na rzecz ochrony środowiska
zgodnie z zasadą zrównowaŜonego rozwoju.
Strategiczne obszary wskazane przez członków PKE do działania na najbliŜsze lata
koncentrują się na:
Obszar I – Polski Klub Ekologiczny inspiruje i upowszechnia rozwiązania zgodne z zasadą
zrównowaŜonego rozwoju.
Obszar II – Polski Klub Ekologiczny staje się promotorem zmian w świadomości
ekologicznej Polaków.
Obszar III – Polski Klub Ekologiczny „stoi na straŜy” rządzenia Państwem zgodnie z zasadą
zrównowaŜonego rozwoju poprzez monitorowanie, udział w współtworzenie prawa
sprzeciwianie się złym decyzjom.
Obszar IV – Polski Klub Ekologiczny tworzy silną organizacją o charakterze sieciowym.
Dla kaŜdego z opisanych obszarów określono cele strategiczne które są jednocześnie
celami operacyjnymi strategii.
Cel strategiczny I – Promocja idei zrównowaŜonego rozwoju poprzez upowszechnianie
inicjatyw i rozwiązań proekologicznych, tak aby kaŜdy mieszkaniec kraju, w swoim lokalnym
środowisku mógł korzystać z zasobów przyrodniczych ingerując weń w jak najmniejszym
stopniu.
Cel strategiczny II – Ustawiczne podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa
poprzez edukację ekologiczną, kształtowanie pro środowiskowych postaw i wartości tak, aby
nastąpiły trwałe zmiany w myśleniu i zachowaniu poszczególnych grup społecznych.
Cel strategiczny III – Monitorowanie działalności Państwa, jego organów i słuŜb w zakresie
gospodarowania środowiskiem poprzez konsultacje, oceny i rekomendacje tak, aby idee,
wartości, plany działań Państwa i jego jednostek organizacyjnych miały pokrycie w działaniu
we wdraŜaniu zrównowaŜonego rozwoju.
5
Rozwinięcie opisu obszarów strategicznych PKE umieszczono w Aneksie (załącznik nr 1).
6
Cel strategiczny IV – Podniesienie jakości działania organizacji poprzez pozyskiwanie
i kształcenie nowych członków, skuteczną promocję organizacji oraz zapewnienie stabilności
finansowej Klubu.
Wytyczone w strategii cele muszą się przekładać na plany i priorytety działania
struktur organizacyjnych PKE i członków organizacji. Ze sformułowanych celów wynikają
równieŜ konkretne zadania, które członkowie okręgów i kół będą określać samodzielnie
uwzględniając moŜliwości kadrowe, finansowe i lokalne uwarunkowania.
Plan przyjęcia i wprowadzenia strategii PKE
Aby przygotowana strategia mogła stać się obowiązującym dokumentem konieczne
jest jej przyjęcie przez najwyŜszą władzę Polskiego Klubu Ekologicznego – Walny Zjazd.
Zaproponowano następujący harmonogram prac przyjęcia dokumentu:
1. prezentacja roboczej wersji strategii na Nadzwyczajnym Walnym Zjeździe – czerwiec
2010,
2. zebranie uwag od członków PKE- do września 2010,
3. wprowadzenie poprawek – październik 2011,
4. przesłanie strategii z poprawkami kołom i okręgom listopad 2010,
5. przedstawienie strategii pod głosowanie na Walnym Zjeździe PKE – czerwiec,
6. przesłanie Strategii kołom i okręgom do 14 dni po przyjęciu.
Ze względu na zakres oddziaływania (wpływ na całą organizację) w Aneksie do
Dokumentu Programowego zamieszczono równieŜ plan pracy Zarządu Głównego PKE.
7